1 Ocak 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

SÖZÜN GELİŞİ Eski seneden yeni seneye ün göve yarısı aramızdaki Ikamot müddetini tamamlıyarak heybe sini sırtına vurup geçmiş zamanlar diyarına hareket eden tlyar çoktanberi uğurladığımız senelerin şüphesiz en kötüsü İsimli Ai olarak hafızalarda yeredecektir. Geldiği zaman hayırdan ziyade şerre istidadı olduğu tahmin edilememiş” 4. Ömrünün yarısından sonra huyunu belli etti ve son aylarına doğru, bırak- tağı ası hatıralar hâlâ unululamıyan 1914 e benzemek için elinden geleni yaptı, Milletleri biribirine tutuşturmadı, harp ateşile memleketleri ortadan kaldırması, saçtığı kan ve ölüm yetişmiyormuş gibi giderayak, her tehlikeden masun yaşayan, insanları işleri güçlerile meşgul, yurdlarını imâr ve yuvala swu şenlendirmeğe gayret eden memleketimize de bir ıstırap tohumu atma dan edemedi, zelzelelerile binlerce vatandaşımızın hayatına kıydı, binlercesi. ni de yersiz yurdsuz bıraktı. İçi melânetle dolu torbasını sırtına vurarak uğuldıyan fırtınalar, tipileri İçine karışıp karanlıklara doğru şeytani ruhlu karkunş bir mablük gibi gözümde canlanan 1939'un arkasından sözler söylemek kabil mi? Bana, bütün kabahat onda imiş gibi geliyor, hattâ | «1939 dün gece yarımı gitti yerine «Defolup gitti» demeği ona dahn çok ya- kıştırıyorum ve bu hayal oyununa devam eğerek dün gece yarısındanberi fena 1939'un yerini işgal eğen «1940» isimli çocuğa, 7 saatini heniis doldur mamış yeni seneye ümidie bakmak istiyorum. Temenni edelim ki bütün kabahat 1939 da olsun ve «1940», seletinin aç- tığı feci yaraları sarmak, onun yer yüsünden kovduğu sulh ve sükünu iade etmek arzularile dolu, aydınlık bir ruhla aramıza gelmiş bulunsun! 9 Zen Sofyada bir dilenci, bankalarda birikti. 1m1ş 167,000 levr parası olduğu halde bu- gü çlıktan, sefaeletten ölmüştür. Bu dilenci, 58 yaşında, Aleksey Aleksandroviş nsmında bir Rus muhaciridir ve Sofya- nın Batak sokağında 26 numarada olur- maktadır. Birkaç evvel hastalanmış ve fakiz olarık yatırılığı hastanede ölmesi fseri- ne ev sahibi, Alekseyin evinde oturduğu iade eden hırsız Çaldığı paraları Garp cephesinde Moris Poarie İsminde bir asker, çocuğu hasta olduğu için mezi Aiyetle evine dönüyormuş. “Yolda bir tren aktarmasında bir hırsız, cebinden para zdanı muştar. 28 fratık- hn ir takım evri ruş. Aş ker, cüzdanının çalındığını polise şikâyet etmiştir. gün sörm Moris, meçhul bir Mısırda büyük bir bataklık kurutulacak Musurın hayatı olan NU birçok balak- ! bklar vücuda getirmek saretile bir hayli de zarar ika etmektedir. Bunlardan en | büyüğü deltanın şimatindedir. Şimdi Absır hükümeti 25900 sr murabbamdaki bu ba- taklığı kurutarak ekilebilecek bir hale koy- mağa karar vermiştir. Rataklıktan kurutülacak arazide kuru- Arjantin karıncasına karşı harp İngille telgraf ajansı British United Press, Avustralyayı dünyanın en musr haşsresi sayılan Arjantin karıncanın âs- iü eylediğini haber vermektedir. Birçok gebirlerin ehalisi bu mueiz hayvandan kur- tulmak için memleketlerini terk etmişler. dir. Bunları evlerin dahilini isillden menedecek bir çare yoktur. Anneler me- #nedeki küçük çocuklarını bu karıncalar- dün korumak için çocuk arabasma yatırıp arabaları da büyük leğen için doldurulan suların içinde tutmaktadırlar, 80 bin ton hurda demir İngilterede hariç! gelecek demirleri | arsitmak için iki ay evvel hurda demir top İsaması için milli bir dane açılmıştı. Şimdi- ye kadar 80,000 toplanmıştır. Bu râ vapırunur. hamulesine murdil bulunduğun. dan bu kadar vapur başka maddeler taşı- 1 teşrinievvelde güneş tutulacak Yeni senenin siyasi ve eskeri cihetten birçok fevkalâdelikler göstereceği muhak- kaktır. Fakaş ilmi heyet noktasından d& mühim hadissicr olacaktır. Bunlardan biri Zühre (Venüs) seyyaresinin 31 temmuzda Kamcre son dererxle yakın geleceğidin Diğer hâdlerye gelince 1 teşrinlevvelde gü- Beş tamamen tutulacaktır. Bu Hâdise Ümid Estonyada bazı sınıfların askerlik müddetleri arttırıldı Tallin 31 (A.A.) — Estonya hükü- iye, sahil topçuluğu, tayya- , tank ve hava sınıfları dan ibaret olan askeri hiz- metin İki seneye çıkarılmasına karar vermiştir. Demirspor Ankara şild şampiyonu oldu Ankara 31 — Bugün Demirsporla Harbiye karşılaştılar. Demirspor gü- gel bir oyunla Harbiyeye 7-2 galib ge- lerek şild şampiyonu oldu. NELER GiBYeR in dilenci sefalet içinde öldü etüd olduğu meydana çıkmıştır. İ sir olarak Jana edilmiştir «1939 kar a Şevket Rado odanın tahliyesi için polise müracaat et- miştir. Polisler gelerek odasında oşyasını kayde başladıkları sırada Aleksey'in ban- kalara para yatırmakta olduğu hesabı cazi defterlerini buluncu hayrelie kalmışlardır. Bunlardan anlaşıldığına göre, dilencinin Bulgar Ziraat bankasında 18000 leva, Bulgar MIM bankamnda 98,000 levas ve | Emniyet sandığında da 36,000 leva mev- yerden posta We uldığı bir paketi uçinca içinde çlman efizdanını ve içinde 328 fran- ğı yerine 700 trankla bir mektup bulmüuş- tur Hirar bu mektubunda, askere, parala- rım» çaldığından dolayı özür dilemektedir. Mırnz ayrıca kendisi de paraca yardımda bulunmuştur. Hacak şehirlerin ve köylerin plânları da | gmdiden bazırlarımıştır. Ameliyatın mf. Yim bir kısmı yeni senede bitecek ve öbür | #ene veriyat yapılacaktır. Halkı mütekâ- | sit olan yerlerin ailesi âzası çok olan köy- Tüler bre türlü massrifi hökümet tarafın- | dan verilerek be yeni yerlere yerleğtirile- cektir. Avusteaiyadan Londradaki o entomoleği enslitâsüne Arjantin karıncasının nümune- leri gönderilmiş ve bunların imhası için Tenni bir çare bulunması zir edilmiştir. Kastitü müdürü moşhur haşerat müte- hassısı doktor Clark, Arjacitin karıncasının nasl olup da Avusturalyaya kadar yel bulmuş olduğuna hayret etmistir. Geriptir ki Arjantin karıncası ziraat için pek çok faydası olan ve nebatata musallat olan ha- şeratı imha eden diğer karınenları öldü- rüp imha etmişlerdir. Bu müthiş mahlö- ka karşı umumi bir seferberlik açılacaktır. Hürda demir toplanirken garip eşyaya r. Bir bahçede tekerlekleri okomotif ve geçen harbi mide Atmanlardan simarak hususi ev- Ni öaühağa Durnunun 200 mü şimalinde görülecektir. Küsutu ül! burada tam dört dak'ka de- | vam cüscektir İ İngiterede 290 senedenberi ancak bir defn küsufu külü olmuştu. 1927 senesinde görülen. bu hadise ancak 22 saniye devam. etmişti, Yeni küsulu külliyi fennen teshik içii Cenubi Afrikaya ve Brerliyaya şirm- diden birçok fenni heyetler yola çıkmıştar. Haik sandığı sermayesini arttırmak istiyor İstanbul Halk sandığına veğbotin beg gün daha arttığını, bu yüzden birçok müracsati n vaktinde karşılanamadığı yazmışlar. Sandık, şimdiki halde, her ay İ md riva 60 kişiye ikrazda bulunabilmektedir. Buna bep da, sandık sermayesinin a5 olması- dır. İstanbul gibi 40 bin esnafı, bir o kadar da memur yaşıyan nüfus kesafeti fazla bir şehrin Halk sandığına 209 bin lira tahala edilmiştir. Bursa, İzmir ve diğer barı nls- Kuvvetlerimizi ve zaaflarımı aksettiren bir ayna (Yazan: Ahmed Emin Yalman) — Newyork sergisi bizim için ne netice verdi? Çok iyi diyenler vaz, çok fena diyenler var. Hakikat nere- de? Amerikadan dönelidenberi adım başına bu sünllere muhatap oluyo rum. Görüyorum ki Neyyork sergisi- ne İştirak etmemizin ne netice verdi. ğine dair bütün vatandaşlarda derin bir merak ve alâka var. Nevyorkta yarının dünyası penceresinden ne yolda manzaralar görüldüğünü de herkes anlamak istiyor. Bu merak yerindedir. Hele döviz bakımından dar bir zamanımızda Nevyork sergisi için serfettiğimiz yüz binlerce dolara karşı ns gibi kıy- metler temin ettiğimizi sormak ve anlamak her vatandaşın hakkwır. Nevyork sergisinde elde edilen geniş temas fırsatlarının neticelerini va tandaşlara duyurmak elbette faydalı bir şeydir. Nevyork sergisi intibalam hakkında bir yazı serisi yazınağa ve bu mevzua dair okuyuculara umumi bir fikir vermeğe çalışmağa, işte bu düşünceler dolayıslle ihtiyaç duy- dum. Evet, sergiye dair iyi şeyler de işi- Hiliyor, acı, aci tenkitler de... Haki katl bulmak istiyenler, ne gibi bir hükme varmak lâzım geldiğini bu karşısında kestiremi- yoriar. doğrusu şu ki dünyanın sen İyi bir şeyinin fena taraflarını keşfetmek ve en fona şeylere, eğer istenilirse, iyi taraflar bulup göster mek mümkündür, Meselâ «Sergi de- diğin şöyle olur!» diye iptidadan ke- #ilmiş, biçilmiş bir kanaatiniz var, Bergi vaziyetimize bu ölçü İle bak» yorsunuz ve neticede diyorsunuz ki: «Fenadır, çünkü benim ölçümün şu veya şu taraflarına uymuyor» Yahut menfi ruhlu bir adamsınız Bir işin faydalarını hiçe sayıyorsu- nuz. Gözünüz hep mahzurlu, eksik, hatalı taraflarda... En İyi düşünülen hazırlanan teşebbüslerde bile bir hatâ ve malızur payı bulunması zaruri ol- duğunu, hatâdan, mahzurdan ve bun» ların mesuliyetinden kaçmanın hiçbir iş yapamamak manasına geldiğini ve verimi sıfıra indirdiğini kavrayamı- yorsunuz. İşin fayda ve mahzurunu ölçüye vurarak hangi tarafın ağır bas tığını araştırmağa lüzum görmüyars. nuz. Kusur ve noksan keşfetmekle 78- kânızı herkese isbat ettiğinizi zanne- diyorsunuz. Nevyork sergisine iştirakimiz mes8- lesine menfi değil, müsbet bir gönle bakmağa değer. Çünkü bu iş, bizim bütün zayif ve kuvveli taraflarımı- m noksanlarımizi ve meziyellerimizi orkaya kayan bir aynadır. Sergiye iştirak etmeğe 937 senesin- de karar verdik, İştirak mukavelesi Ankarada İki saat içinde İmza edildi. Bu maksalia Ankaraya giden sergi nin Avrupa iştirakleri direktörü B. Conson, yeni “Türkiyenin zamanın kıymetini bu kadar iyi öğrenmesine ve süratli kararlar vermesine hayran kaldı ve bu hayranlığını her vesile ile ifade etti, Fakat İlk karardan sonra işin tatbikatı lortasi makinenin çark- ları arasına düşünce, bu mekani manın normal gidişi kendini gösten di. Aylarca bir şeyler yapılmadı ve kıymetli zamanlar israf edildi. Son- ru işi mükemmel yapmak iddia ve gayretile muhtelif Vekâlet ve daire mümessillerinden bir komisyon ku- ruldu. Bu komisyon toplantılarında ayrı ayrı çok mükemmel düşünceler feri sürüldüğüne he etmiyorum. Fakat iş, mesul bir sahipten mah- rum olduğu için hiçbir müsbet adım atılamadı. 938 sonbaharına doğru birdenbire gayrete gelindi, Bir komi ser seçilip Amerikaya günderildi. Bonra bu komiser çekildi, İşi Anka. radan İdare etmek Üzere yeni bir he- yet kuruldu. Nihayet serginin açık masına Üç ay kala doğrudan doğruya «Mevyorkta faaliyete geçmek ihtiyacı kati ve umumi bir surette duyuldu, xe işin idaresi geniş salâhiyetle Ve- dad Nedim 'Töre verildi, Bu dar zamanda bir tek hedef ola- bilirdi: Teferruat üzerinde uzun uza- dıya durmayarak bütün kuvveti bi- nanın tam gününde meydana çıkma & Üzerine vermek, böylece altmış mij- let arasındaki boy ölçüşmede sürat Bu vaziyette Türk karakterinin çok üstün vasıfları kendini gösterdi, Kırtasi makineye mahsus usullerle faydalar mahzurlar ve mesuliyet en- dişelerine feda edildiği, zaman he sapsızca israfa uğradığı sıralarda çok az verim temin edebiliyoruz. Fakat mesuliyet taşımak kabiliyetinde bir 'Türk memuruna geniş salâhiyet ve- rTiniz ve «Yurdun şerefi namına bu işin hakkından geleceksin. İşi ken. dine derd edeceksin, Kendini, sıhha- tini düşünmiyeceksin. Yalnız işi dü- şüneceksin.;» deyiniz, mucizeler kar- şısında kalabilirsiniz. Binanın inşasile alâkası olan bü- tün arkadaşlar, bir ön siperde canla» rın: feda eder gibi çalıştılar. Mühen- dis Hüseyin Sermedin o günlerdeki hali gözümün önüne geliyor. 38, 39 derece ateşle inşaat yerine gittiği, Nevyorkun tesirli, rulubetli soğukla- rma, göğüs verdiği oluyordu. «Ağır hasta düşeceksin. Daha fena olacak. | Kendine baks denildikçe şöyle cevap veriyordu: — Vazife yapılacak. Günlerimiz değil, saatlerimiz sayılıdır. Kendimi düşünemem. Bu genç mühendis, vazife namına kavrayan arkadaşların himmetile ve tamamile yardır. gayretile Türk paviyonları, Amerika İşçi teşkilâtının sergide çıkardığı bü- tün müşkülâtı aşmak meçburiyeting rağmen gününde yetişti. Bizden çok evvel başlayanları geride bıraklık ve Türk azminin serbes bir sahada ne kadar zengin verim temin edebilece- ğini, zaman âmilini isteyince, he ka- dar lehine çevirebileceğini herkese gösterdik, Herkes parmak ısırdı. İn- şant safhalarını günü gününe takip eden bir adam için Türk sergisinin 30 nisan günü bütün tertibatlle açık olması, bu binada ogünis a. , İN şiye yemek pera r gözün inanamayacağı EE içinde döğrudan doğrul Yi manzarasi vardı, “e Bunun manasını Amerij düşündüm. Şu kanaate ve Türklerde Anglo - Saksonlarda i retle karşıladığımız yaratıcı kü, ğ | İstibdat idari |” nin bütün gayreti, taassubu afyon diye kullanarak bu enerjiyi uyuğtup. © mak için müracaat edilen bütün var © sıtalar bile bunu tüketememiştir. As rTadaki fark, Anglo - Saksonlar eler. jilerini Serbesce (o kullanabildikleri halde bizim lâlin memleketlerinden gelen tesirlerle bunu usul zincir! ne vurmanız ve mesuliyet ve yelleri umumi bakımdan hale koymamızdır. Bana kalırsa Nevyork sergisine İ$- tirak etmemizden ve bu veslif 'le Anglo - Sakson âlemile sıla bir #mas kurmamızdan edeceğimiz en Hüyük istifade, hakiki vaziyetin Ar#Tikada görünür hale gelen akislerini oldu ğu gibi görebilmemizdir. mez g 8onraki yazılarda da bu gühim ta üzerinde, fırsat düştükçe, di” vr ki Ahmed, Ein” - Feldketzedelere yardımı Bugün vilâyette büysı bir toplantı yapılacak Halkevlerinin içtimat yardım şubeleri çamaşır ve sair Zelzele felâketzedelerine yardım ko- mitesi, yılbaşı münasebetile, resmi daire ve müesseselerin kapalı olma- smâ rağmen, bugün öğleden sonrü toplanacaktır. Bu toplanlıda tâl ko- mitölerin faaliyeti tedkik edilecektir. Yarın, davet edilen müessese ve şim ketler mümessiilerile görüşülecektir, Yarın yapılacak teberrülerin cumar- tesi gününden fazla olacağı tahmin ediliyor. Kaza ve nahiyelerdeki Kızılay te- şekkülleri de hararetle çalışmaktadır. Para ve eşyanın nereye testim edilece- ğine dair afişler yapıştırılmıştır. Halkevlerinin içtimai yardım şube | leri de felâketzedelere eşya, çamaşır, | yorgan, battaniye gibi eşya hazıra maktadır. Bu hususta büyük bir faa liyet vardır, Hazırlanan eşya en çe buk vasıta ile gönderilecektir. Kadıköy tâli yardım komitesine teberrüler 30 Dirineikânun akşamına kadar Kadıköy İAli komitesine yapılan te berriller 2738 lira 81 kuruş tutmakta» dır. Başlıca teberrüde bulunanlar şunlardır: Lirs 1090 500 32406 198 Bayan Aliye Ali Morah Edvin Vitol Tinydarpaşa llsesi talebeleri Kadıköy havngam şirketi memür ve mlistehdemleri tarafından 100 Bay Nucl Ali Moralı 168 4 Kadıköy 28 İnel hamallar bölüğü Doktor Muzaffer Şevkinin teberrüü Genç ve değerli doktorlarımızdan Muzaffer Şevkinin Ankarada Mt yardım komitesi teşekkül eder etmes felâket mıntakasma | eşya hazırlıyor gedeleri menfaatine bir konser Mir e âmade olduğunu bildirmiştir.“ İ konser yakında şehrimizde ve bütün hasılatı yardım eririne terkedilecektir. Değerli kârın bu hareketini takdirle larız. Üsküdarda tebe: Üsküdar Mil yardım den: Üsküdar MUN yardım Parti binasında, deimi olarak makta ve fşberrüleri kabul dir. Ayrıca Uncular şube mefkesinde ve İskelede eczanesinde, para ve çe çit) esmisinde her wi? rüatı kabul Olunur. Bunlardan her mahallede komltece seçildi Mahalle yardım kolları i ayni ve nakdi teberrlat ia olduğunu sayın Üsküdar halkına bile diririz. İzmir polislerinin teberrüt İzmir 31 (A.A) — Dün İzmir pe Hs yardım sandığı heyeti mi senelik içtimnni yapmış ve geni lara vap eden bir senelik temetfö> ün tutarı olan 2363 llrayı yer sersı tası felfketzedelerine yardım Üzere Kizlaya terkedilmesin? karz vermiştir,