19 Aralık 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5
A Kont Cianonun nutku © POLİTİK Beynelmilel siyaset âleminin mühim son hâdisesi kont Cianonun faşist İtalyanın eski mebusan meclisi yerine kaim olan Faşisiler ve Mesleki cemi- yetler meclisinde söylediği uzun nutuktur, Geçen eylülün iptidasında yeni Avrupa harbi başladığındanberi İtalyanın gerek bu harbe karşı, gerek Avru- panın muallâkta bulunan büyük meseleleri ve bahusus Balkanlar hakkında alacağı vaziyet bütün dünya politikasını işgal eden bir muamma olmuştu. Şimdi kont Ciano İtalyanın harici siyasetinin bütün istikametini mufassal olarak izah ve tenvir etmiştir. Bundan çıkan başlıca neticeler şunlardır: İtalya bugünkü felâketi çoktan görmüş ve bunun izalesi ve Avrupada yeni bir nizam kurmak ve sulhü korumak için çalışmış velâkin Versay mua- bedelerinin tadilime mutlak surette mümanaat gösterilmesinden bütün gay- retleri heba olmuştur. Bu vaziyet karşısında İtalya genişlemek ihtiyacını te- min etmek ve kendisine bir imparatorluk manzumesini kurmak için kendi irade ve kuvvetine dayanmak mecburiyetinde kalmıştır. İspanyadaki dahili harbe başkalarının müdahalesi karşısında Akdenizin muvazenesini muhafa- xa için İtalya iştirak etmistir. İspanya işlerinde Almanya ile İtalya arasındaki menfaat ve iş birliği Roma - Berlin mihverini doğurmuştur. Südet Almanları mukadderatım bal için toplanan Münih konferansı İtalyanın telikkisine göre bir sulh devri açacak yerde büsbütün başka bir cereyan ve ruh peyda ettiğinden ve Almanya ile İtalyayı çember içine almak hareketi haşladığından Almanya ile İtalya Berlin ittifak muahedesini imza- lamıslardır. Su kadar var ki, bonun Almanya ve İtalya dahili vaziyetlerini is- lâlı için Iakal üc dört sene sulhü temin etmek istemişlerdir. Fakat Almanya - Polonya ihtilâf harbin önüne geçmeğe imkân bırak- mamışlır. Salzburg mülâkatımda Hitler harbin mevzii kalmasını tasmim 6©y- lediğini bildirmiş ve İtalya dahi ihtilâfın son derece mevzii ve mahdud kal ması arzusunu izhar eviemiş olduğundan iki larafın siyasetlerinin istikame- ti iyice taayyün etmiştir. Bu maksadla İtalya Danzigin Almanyaya terkedil- mesi için bütün kuvvet ve müzaheretini kullanmıştır, Almanya ile Sovyetlerin anlaşmasına gelince İngiltere ile Fransa Rusya ile sıkı bir askeri iş birliği yapmağa çalıştıklarından Almanya onlardan evvel | anlaşmak istemiş ve hu kararından daha geçen nisanda İtalyayı haberdar et- | miştir. İtalya harbin genişlememesini istiy or. Fakat, herhangi bir taahhüd altına girmemiştir. İtalya Balkanlarda swlh ve Intizamın mahfux kalmasını ziyade- sile arzu etmekle beraber burada herhangi bir blokun teşekkül eylemesini fpi- deli bulmamaktadır. Hülâsa İtalya harbin mevzii kalması için buna girmemiştir. Almanyanm Sovyetler ile anlaşacağından haberdar olmuş ve bunu tensip etmiştir. Bak kanlarda herhangi bir teşebbüste bulunmamıştır. Almanya ile ittifakında sadık olup aleyhine geçecek değildir. F.K. Tasarruf haftası kapandı ktisad fakültesinde bir toplantı yapıldı Ss Mİ 'Tasarruf ve Yerli mallar hâftası münasebetile dün öğleden sonra Üniversitenin o İktisad fakültesi salonunda bir toplantı yapılınıştır. Toplantı- ya profesörler ve Üniversite gençleri iştirak etmişlerdir. “Toplantı, rektör B. Cemil Bilsel'in bir nutkile açılmış, fakülte doçentle- riprlen B. Ömer Lütfi ve talebe Yerli mallar ve Tasarruf haftası münasebetle | yaları ateş açtı. Alman tayyaresi uzak- İ seanların leh ve aleyhinde sesler yük- Gn —— kendi kendini nasıl batırdı? Geminin her tarafına petrol döküldü- -—.. gun den Graf von Spee çabuk tutuştu Tacoma vapuruna aktarma edilen Graf von Spee | ve zabitan Londra 18 (A.A) — Resmi İngülz mahafilinde beyan olunduğuna göre eğer Almanlar Graf Speenin Monte- videoda tevkifine katlanmış olsalardı harbden sonra onu tekrar ele geçire- bilirlerdi. Bu geminin batırılması emri Berlinden ve görünüşe nazaran Hitler tarafından verilmiş olmasına # göre, Almanya harbi kazanacağına kail değildir. Zırhlı nasıl battı Montevideo 18 (A.A.) — Graf von Spee'nin intiharı tarihin en dramatik sahnelerinden biri olmuştur Gemi demir aliyordu. Kalabalık halk kütlesi limanı Punta de VEste'yi ve sa- © hilleri doldurmuştu. Gökte Uruguay ö ve Arjantin tayyareleri uçuyordu. Uru-! guay harp gemileri Panamerika mın- takasının hududuna doğru İlerliyor- lardı. Von Spee son dakikada karaya $1 yaralı çıkardı. Yaralılardan biri has- ta arabasına binerken Graf von Spee- ye döndü ve gözleri yaşla dolu olduğu halde auf wiedersehen «gene görüşe lim» diye bağırdı. Diğer bir yaralmın elinde küçük bir noel ağacı görülü- yordu. İki Alman zabiti de cep kru- vazöründen çıkmıştı. Bunların acele bir taksiye binerek meçhul bir istika- mete hareket ettikleri görüldü. Bütün tamir ve oksijen makinalarının mü- rettebat ve işçileri henüz Graf von Spee'ye bağlı bulunan bir vaptıra nak- ledildiler. Halk gözlerile yaklaşmakta olan bir Alman tayyaresini takip ediyordu. İn- giliz avcı tayyarelerinin bu Alman tayyaresine doğru ilerlediği görüldü. Ayni zamanda Uruguay sahil batar- | laşlı ve bulutlar arasında kayboldu. Nihayet Graf von Spec demir al | âı, Arkasında Tacoma olduğu halde ya- vaş yavaş koydan inmeğe başladı. Sa- hilde büyük bir gürültü başladı. Al- seliyordu. Biraz sonr cep kruvazörü- nün yanındaki Tacoma ile birlikte ka- ra suları hududuna vardığı ve bü hu- dutta Arjantin ve İngiliz harp gemile- rinin seri hareketlerde bulunduğu gö- rülüyordu Graf von Spse doğu-cenuba doğru ilerledi. Direkte büyük amirallık bay- rağı dalgalanıyordu. Biraz sonra kru- vazör gözden uzak bulunuyordu nutuklar söylemişlerdir. Ankara 18 CAM: — Onuncu Tasarrul ve Yerli Mah haftası münasebetile hukuk | fakültesi talebeleri târafından büyün fakültede bir toplantı yapılmıştır. Toplantıyı gü- İ zel bir kla dekan B. Bata Kantaş açmış ve takiben talebelerden Ahmed. Sabri, | Emin, Erdem ve Mazlume Yerli Malı ve Tasarruf haftasının mânasini tebarüz ettiren | bir hitabede bulunmuslardır. İ alebelerden sonra söz alın profesör B. Yusuf Kemal Tengirşenk, sık sak alkışla- | nan bi? nutuk vermiş ve mili ekonomi ve artırma kurumu başkanı generai Kâzım Özalp da süylediği bir nutukin Haftayı kapatmıştır. Bu toplantıda fakültenin bütün profesürlerile kalabalık biv dinleyici kütlesi hazir bulunmakta idi. Trabaon mebusu B. Sırrı Day da radyoda bir nutuk söylemiştir. Bir Ingiliz tahtelbahiri bir Alman kruvazörünü batırdı mi bildirilmiyen kruvazördür. Londra 18 (A.A.) — Alman kruva- sörünü batıran İngiliz tahtelbabiri- nin, Büyük Britanyadaki üssüne av- det etmekte olduğu söyleniyor. Bir Alman vapuru da kendi kendini batırdı Londra 18 (A A.) — Alman bandı. ralı Antlochlia vapurunun, geçen ay zarfında Şimal Atlasında takibe uğ- radığı sırada kendi kendini batırdığı bu sabah teyid edilmektedir. Bu vapur 3000 tonluk olup, Birle- şik Amerikada nı Saint Mlchales- İ ten 12 teşrinisanide hareket etmişti. lin 18 (A.A) — Köln tipinde an kruvazörünün bir İngiliz Vtist tarafından batırıldığna İngiliz amirallığının tebliğini (D. N. B.) ajansı tekzip etmektedir. (Baştarafı 1 #nci sahifede» keptir. Bu sınıfa mensup diğer iki gemi daha vardır ki bunlar Kar- Isruhe ve Königsbergdir. Şurası kaydediliyor ki batırılan bu kruvazör, birkaç gün evvel Şimal denizinde diğer bir tahtelbahir tara fından batırılan kruvazörden başka- dır Londra 18 bahiri mayn ta hafen Alman Jbr burada Alman miştir, Son 15 3 harp gemisi ve betmişlerdir, E Graf von Spe, Ursula İngiliz tahtel- arını gecerek Cux- yaklaşmış, ve ruvazörünü batır n içinde Almanlar tahtelbahir kay- gemilerinden biri 9 tarafından batırılan, fakat henüz is- | Saat 20 yi 3 dakika geçe, Montevideo radyosu şu haberi veriyordu: «Graf von Spec kendi mürettabtı tarafından batırılmıştır. Birkaç dakika sonra Alman elçiliği şunu bildiriyordu: «Graf von Spee'nin kumandanı Langsdor!! gemisini ter. ketmek istemiyerek boğulmuştur. » D. N. B. ajansı da resmen Şu tebli- ği neşreti: Uruguay hükümeti, Graf von Spee- nin tamiri için lâzım olan müddeti vermekten imtina etmiş ve bu sebeple Graf von Spee'nin kumandanı Panş- merika bölgesi hududunda gemisini batırmağa karar vermiştir. Diğer taraftan öğrenildiğine göre, kumandan Langsdorfi, hareketinden evvel, Montevldeodaki Alman elçisine uzün bir mektup göndererek Uruguay hükümetini, zırhlının tamirine kâfi derecede zaman vermemesinden dola- yı şiddetle protesto etmiştir. Kuman- dan, bu mektubunda, 72 saatlik müh- letin değil geminin harp yapacak va- siyete, fakat hattâ denize tahammül | edebilecek bir hale getirilmesine bile kâfi olmadığını söylemiştir. Uruguay makamlarının bu hattı hareketi ve di- ğer taraftan kendisine mevdu bin ki- şinin hayatının mesuliyeti karşısında, kumandan, tayfanın hayatını kurtar. mağa ve protesto makamında da Graf von Spee'yi batırmağa karar verdiği- ni bildirmiştir. Graf Von Spes'nin son muharebede aldığı yaralar Montevideodaki İngiliz orta elçisi Drake, hâdiseye bizzat şahit olduğu- nu bildirmiştir. Graf von Spee mahalli saatle tam 19 u 55 geçe güneş ufuk- ta kaybolurken müthiş bir infilâktan sonrâ batmışlır. İnfilâk vuku buldu- ğu anda gemi, mürettebatın bindiği sandallardan 2 mil mesafede bulunu- yordu Geminin içinde her tarafa petiol döküldüğü için seri bir yangın başla- mış ve bütün Montevideo Okyanu. sun bu noktasında yükselen muaz- zam alev sütunlarını seyretmiştir. | | Nevyork 18 (A.A) — Nevyork Ti- mes gazelesinin Montevideo muhabi- ri, Tacoma gemisi süvarisinin, İcap eden resmi muamelâtı ikmal etme. den, gemisi ile birlikte, habersizce lmandan çıktığı için tevkif edildiği. ni bildirmektedir, Graf von Spee'nin 'Tacomaya aktarma edilen subayları ve efradı da tevkif edilmiştir. Nevyork Times, Graf von Spee'nin Montevideo limanına girdiği zaman ciddi surette yara almış bulunmadı- ğı yolundaki iddiayı münakaşa et- mektedir, Gazete şöyle diyor: Gemi ya hasara uğramıştı, ve binaenaleyh İngiliz topçuları mükemmel topçu- dur, yahut hasara uğramamıştı O takdirde Alman bahriyelileri cesur değillerdir. Fakat, Graf von Spee ha- sâra uğramıştır, Buenos Ayres 18 (A.A) — Graf von Spee zırhlısının kumandanı, er- kânıharbiyesini ve diğer denizcileri arhlı battıktan sonra toplayan vüö- morkörlerle buraya gelmişlerdir. Almanlar limanın askeri mmtaka- sındaki otelde mevkuf tutulacaklar. efradı tevkif edildiler dar. Londra 18 Montevideodan bil- diriliyor: Kendi kendini batıran Graf von Spee Alman zırhlısının en- kazı görünmektedir. Alman zırhlısında 965 mürettebat vardı, Bunun yedi yüzü evvelce çıka- nlmıştı, Mütebaki mürettebat san- dallarla gemiyi terketmişler ve T&- coma Alman nakliye gemisine geç- mişlerdir. Zırhlının kumandanı ve erkâmharbiyesi de bunu müteakip gemiyi terketmişlerdir. Bu sırada iştial olmuş, gemi batmağa obaşla- mıştır. Kumandan ve erkâmharbiye- si Libertad Arjantin kruvazörü tara- fından kurtarılmış ve Buenos Ayrese götürülmüştür. Finlândiyalılar her tarafta mukavemet ediyorlar Fin müfrezelerinin baskınına uğrayan 700 Rus askerinden -bir tek insan kurtulmamış Helsinki 18 — Kareli berzahında: : Rus askerinden tek bir kişi kurlula. Sovyet kıtaatı, şiddetli bir topçu ha- | mamıştır. zırlığında nsonrs ve bir çok rın himayesi altında büyük kuvvet- lerle taarruz etmişlerdir. Taarruz püskürtülmüş ve 26 tank tahrib olun- muştur. Taipâle nehri üzerinde Ruslar ta- Aarruz için iki defa kuvvet tahşidine teşebbüs etmişlerse de Pinlândiya topçu ateşile dağıtılmışlardır. 5 tank tahrfb edilmiştir. Şark cephesinde, Kolrinoja ve Siskijaervi mıntakalarında düşman taarruzları târdelimiştir. Oslo 18 (A.A.) — İsveç ajansının Finlândiya hududundaki muhabiri ! bildiriyor: Kudejarvi'de Ruslarla Fin- lândiyalılar arasında dün bütün gece şiddetile muharebe devam etmiş ve şimdi de devam etmektedir Sovyet kıtaatı şimdi Norveç sahil. Jeri boyunca Finlândiya arazisinin büyük bir kısmını işgal etmektedir. | Fakat azim zayiata uğramışlardır. Ancak imha olunan alaylar yerine tazeleri ikame olunmaktadır. Cuma- danberi Sovyet ordusu mütemadiyen cenup istikametinde zorlamaktadır. Eli kadar Finlândiya askeri bitkin bir halde Norveç hududunu geçmiş- lerdir. Bunların silâhları alınmıştır. Küçük seyyar Finlândiya müfreze- leri, ormanlarda dağılarak yol kenar- larına gizlenerek hafif toplarla ve mitralyözlerle Sovyet kıtaatı imha eylemektedir. Baslana uğrayan 700 tankla. ! Sovyet tebliği Moskova 18 (A.A.) — Tebliğ: 17 kânunuevvelde, Murmansk istikame- tinde Sovyet kıtaları Petsamonun cenubundaki yolu takip ederek 75 incel kilometreye varmışlardır, Ukhta istikametinde Kursu mev- kilni işgal eden Sovyet kıtaatı hu duttan itibaren 132 kilometrelik me- i safeye varmışlardır. Diğer İstikamet- lerde yalnız istikşaf faaliyeti ve bezi noktalarda da topçu ateşi olmuştur. Parti Vilâyet idare heyeti reisi geldi Cümhuriyet Halk Partisi İstanbul vili- yeti idare heyeti relsliğine tayin edilen E, Tevfik Pikret Silay Ankaradan şehrimize | dönmüştür. $imdiye kadar B. za Bilây tarafın- dan idare edilen Parti müfettişliği yalnız İstanbul vilâyeti dahilindeki Parti Ke küllerine nezaret etilğinden müfettişiiğin devamına lüzum görülmemiştir. Viâyet idare heyeti relsliğini yapan B. İbrahim Kemal Baybora, idare heyetinde Aza olarak çalışacaktır. B. Tevfik Fikret Sılayın rels- Yiği deruhte etmesi üzerine idare heyetinin nizamnamedeki mürettep miktarı artmış ise de âsadan B, Refi Bayar hastalığı yü- zünden toplantılara İştirak edemediğinden idare heyeti kadrosu bu süretle tamam» lanmış oluyor. Telefon işleri fen müfettişi Ankara 18 (Telefonla) — P.T.T. umum müdürlüğü telgra! işleri reis muavini B. Hikmet Tekebaş, telefon işleri fen müfettişliğine tayin olun- muştur,
