12 Ekim 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

“ Hitlerin teklifleri tekliften ziyade talep mahiyetindedir,, diyor | Londra 1 (A.A) — İngiliz mille- in hitaben radyoda bir nutuk söy- pia lideri: binbaşı Atlee, b sulh istiyorsa, bu arzusu- Stne ge, ilen isbat etmelidir Son 8 Mek, zarındaki vaziyete devam et- İli Sulhü elde etmek demek değil, Mek giy, > Dâtıtlığında bulunmak. de- Milletin Bütün milletlere ve Alman impgihe emniyet içinde yaşamak vermek için harb ediyoruz. Partisi gayrimeşru tecavüz- zim kânsız bir hale getirmek lâ- iy ne kanidir. Parti bunun wn Hitlere karşı açılan mücadelede “ Preğie düşen vazifeyi yapıyor. Par- Küyye oParatorluk tahakkümünü Dali etlendirmek, © imparatorluğun eken klerine muvaffakiyet temin iz için değil, bir sulh dünyasi Yo; ide Betirmek için mücadele edi- r. Bütün milletlerin birbiltlerine leri im ve dolayısile muharip memleketlerde hatt? umumi binalar kum çuvalları te a hücumlarına karşı muhafaza cdilmek- Eli Londrada, ve İngiltere şehiri i 18 belli başlı bütün devlet daireleri, umı er, yönfaatlere hadim yılassaseler. müze- sika ütüphaneler duvarlarına dışarıdan Yı- alı,» KUM torbaları ile muhafaza altina inimatır, yı Fakat bu nevi torbalarının uzun müddet Yağmur altında kalması çürümelerine ve şmların dökülmelerine sebep olmuştur. BU - arlar uzun rlar, H Ekseriya alt tabakâdaki torbaların bezle- m Gürüdüğünden yukarıdaki torbalar çök- te © Te kazalara sebep olmaktadır. Di- iii taraftan yağmur dolayısile çürüyen tar- A'dan çikan kumların lâğımlara gitme. zararı dokunmadan İyi komşular gibi ması lâzımdır, Tai tecarüzünü mütöakib Hit- ler tarafından yapılan teklifler, tek- liften ziyade taleb mahiyetindedir. Çünkü bu tslebleri telâfi edecek bir teklif ortada yoktur. Hitler, istikbal için mübhem valdlerde bulunuyor. İngiliz milleti, Hitierden tecavüz metodunu tetkedeceğini vadederken samimi olduğunu gösteren bir hare- ket yapmasını bekliyor. Bu, sulhün birinci şartıdır. Devamlı bir sulh Av- rupa milletleri arasında sıkı hir bir. lik, iktisadi teşriki mesai silâhları terketme, müşterek emniyet teessü$ etmeden aktedilmez, Hürriyetimiz bizim kuvvetimizdir. İnglterede hürriyetimizi muhafaza etmeliyiz ve onu imparatorluğa da teşmil etmeliyiz. Sulh saati çaldığı zaman adilâne bir sulh teessüs etti- ğine inanmış olmalıyız.» si bunların tıkanmalarına. sebep oluyor. Kum torbalarının çürümemesi için gim- diye kadar iki usul keştedilmiştir. Biri tar- baların üzerine yelken beri örtülüyor, İkta- cisi de bir çimento tabukası ile kum tor- baları yığınlarının örtülmesidir. Bu usul- lerden ikincisi daha uygun görüldüğünden İngütere Dahiliye Nezareti kendisine ald binaların muhafazasına mahsus kum tor- balarmın üşerinin çimento 16 sivanmasını #imdiden emretmiştir. hiaahaza bu da kâ- fi görülmediği. daha dayanıklı evsafı haiz kimyevi maddenin keşfedilmesine çalışılıyor. İngiliz parlâ temi rayı yor kum t mu edildiğine nazaran bunların 81- vanması için mühim miktarda, çimento sar- fedilecekiti nun bulunduğu Wi Beyaz tavşan MN İngilterede propaganda: ye, #ühbarata mahsus bir müstakil naza: b İhdas edilmişti, yette mütevazi bir teli nezaret olacağı tahmin edilen bu ge tisese şimdi çok pahalıya mal olduğun- kir İngilizler buna, çayuk genişlemeden ve â/e olarak büyük beyaz tavşan ismini ermişlerdir. , Prlâmentodi Bu nezarelin Ihdasna sit Amur kabul edildiği saman masariti 40000 İngiliz İlrasi olacağı tahmin edi. mişti, Şimdi ise haftada 30000 İngiliz lira- $ı sarfedilmektedir. Bidayotto kadrosu 95 kişi iken şimdi bunun on misline bAlIğ ol- muştur. Bu nezaretin şimdi senelik masrafı Tân- kal 1,5004009 İngiliz lirasına mal olacağı anlaşılmıştır. Bu yeni neraretin çok mas- olması karşısında türlü türlü çareler tedir, Tad alma kabiliyeti çok değişiyor yade insanların ve ıymak kabilyetleri üzerin- alsa, 1'de Lace 5 ii hin ibeler yapılıyor. İnsanların x etinin başka başka Ol ötedenberi Malimdur. şi şka olduğu yağı Büsüsta yapılan tecrübelerde en 2i- İka Kimyevi maddeler kullanılıyor. Bup- madıyapsında Phenyi — bin - Garbamlde aç idâsi yardır. Bazı adamlar bu maddeyi har tiksindikleri halde diğerleri va birşey duymazlar Z bi Kının tablai ve hayat zerin küylk esiri vardır. Kârnesi enstitüsü er- Dilay şa profesör Biakesiee tarafından ya- Ve ziyeeikiklere göre zaikasinda böyle Yark İyet olan karı kocanın arasında ge“ çim olmasına imkân yoktur. Bu yüzden iki asında kavga cksik olmaz, nihayet bir gün aynlmağa mecbur olurlar. Zaika mesel e insanlarla büyük maymunlar arasında fark bulunmadığı son. tedkiklerde anlaşılmı lerden biri muayyen tadını duyduğu halde maktadır. Tecrübelerde kullanılan mahlül hafif şe- kerti sudur. Bunun içine ya kimyevi madde konulmazsa yahud pek az, yahud ortaca veya pek çok konuluyor, Bazı Şimpanzeler bunlardan dördünü de tiksinmeden içer. bazıları ax bamları da çok madde bulunan imahlâlü reddeder. Tad duyan 13 Şimpan- yeye karşı tad.duymiyan altı Şimmpanze bu lunduğu anlaşılmıştır. GÜNÜN ANSİKLOPEDİSİ Lehistandaki Türkler 22 aslynda Kireçbumnunda Direkli sokak Tilemig e” Zahit Erkmen isimli bir ka- eLehistan ala YAN z an işi bildiğimiz son neti hu, Pardaklar sonra Almanlar Le- eda ve Çekyada ekseriyet elde MEK için Rusya ve Balkanlarla nü- übadetesi, yapıyorlar. W sirada her Türk gibi benim de Merak ettiğim için şu suali sor- (Ma müsaadenizi rica ederim: Me Lehistandaki Türklerin va» Hakk, veya anavatana mübadelesi v, , oda bir şey düşünülmüyor mü Da mukadderat onları böylece ©ndE hallerine sahipsiz kalmala- a emrediyor?» Tus Maki, Bibi aldik Yi Bösteriyar. A Many hkümetimi db nda an. Bulgaristandan 2: © Kehıçi” bin muhacir geldiği malümdu: » “ANdâ Türkler b duğu öteden- beri dillerde dolaşır. Bunlara dair aşağıki malümatı topladık; Lehistanda 20,900 kadar. Türk vardır. Bunlar aslen Krımlıdırlar, Vaktile, Lah hü- kümeti, hudutlarını muhafaza ettirmek üzere silhhşor olan bu ırkdaşlarımızı asker #fatile getirmiştir. Onlar da Lehistanın geçen seferki parçalanması. üzerine bu memlekette dağılıp kalmışlardır. Leh Türkleri başta tienret olmak Üzere muhtelif işlerle meşgul olurlar. İçlerinde umüm Lehistan müddelumumisi B. Kapat Kriçinski gibi yüksek mtncvverler vardır, Bu zatın Bire ü in İH Dehistan müddelumumisidir. Polon; Türkler muhtelif zabiti kurmaylar, gene ; Krımda devlet reisi olup Ai fa (Sillkiyeviç, Avrupanın şimalindeki bu iç denizde donanma rekabeti başlıyor Dünyan iki büyük devletine mahreç veren bu dar ve uzun deniz, etrafında yerieşen milletlerin kuvvetli veya zayıf hallerine göre zaman 20 man hâkimiyek mücadelelerine: sah- ne olmuştur. On sekizinci asra kadar İskandinavya milletlerinin ve blihas- sa Danimarkalıların hâkimiyeti al tında bulunan Baltik denizi Dani markanın İngiliz bahri satvetine bo- yun eğmesinden sonra bir müddet siyasi bir sükünete kavuşmuştu. Fa kat bilâhare Rusya, bu denizde mah. reç temin etmek emelile ve Çar Deli Petronun denize verdiği eherimi- yet sayesinde Finlândiya körfezinin nibayetindeki Petersburga yerleşmiş ve on sekizinci asır içinde Baltığın şark sahilindeki bütün memleketleri eline geçirmiştir. Şimdi Ballık mem. leketleri deiğimiz şimalden itibaren &ira ile Finlândiya, Estonya, Leton- ya ve lLituanya toprakları bütün sahilleri de dahil olmak üzere umu- mi harbin sonlarına kadar Rus ida- resinde kalmıştır. Çarlık devrinde Rusya Ballığa çık- tığı zaman garp komşusu olan Prus- yayı, yani Almanyayı kendisi gibi ha- lis bir karacı devlet olarak buldu. Fakat denize ve donanmaya ehemmi- yet vermek bakımından Almanya Rusyaya tekaddüm etti, 1856 Kırım harbi sıralarında Almanlar deniz al- tında gemi yürütmek meselesini Rus bahriyesine göstermek için Çarın iradesile Kronştad tersanesine çağ- rılmışlardı. Daha sonra general Stoş ve ge neral Kaprivi Alman bahriyesinin te- melini kurarlarken Rusyada denize karşı büyük bir alâka uyanmış ve bu alâka Almanyanın bahriyeşinş verdi- ği ehemmiyet nisbetinde artmış ve bü suretle Baltık denizinde ilk Alman - Rus bahri rekabeti başlamıştır. 1905 Rus - Japon harbine kadar Rusya Baltıkta kuvvetli bir donanma bulundurmak “prensibini muhafaza etmiş, fakat Japonların. Aksayı Şark- ta Rus mermalikini istilâ etmesine İ karşı koymak için Baltık donanma- sını Uzak Şark sularına gönderdik- ten ve ana kuvvetini Goşimada kay- bettikten sonva Çarlığın Baltıktaki bahri mevkii temelinden sarsılmıştır. Baltıkta en fazla sahile malik olan İ ve Garbi Avrupaya en kolay muvasala yolu bu denizden geçen Rusyanın sa- hillerini ve ticaret limanlarını em- niyete almak için donanmaya ihti- yacı âşikür olduğundan şarkta Ja- ponyanın arzusuna râm olarak onun- Is sulh yaptıktan sonra tekrar Bal- tık donanmasını ihyaya tevessül etti- ğini görüyoruz. Almanya ise Rus donanmasının esas unsurunu teşkil eden zırhlıları. Kın Coşima'da batması neticesinde Ballıkta rakipsiz kalmış ve bu denize istediği gibi hükmetmekte meydanı boş bulmuştur. Rusya 1905 den 1914 senesine kadar geçen zaman zarfın- da Coşima muharebesinden aldığı derslerden istifade ederek OKronştad tersanesinde kendi mühendis ve iş- çilerile donanma inşâatına hız ver. di. Çünkü; büyük bir bahri devlet ha- lini alan Almanyanın günün birinde denizden yapacağı tehdid ve ablukâ- ya ancak donama kuvvetile mâni ola- bilecekti. Fakat bu bahri hazırlık 7 sene gibi kısa bir zamana sığa- mazdı. Bahusüs Coşlma'dan sonra dritnot sistemine geçen zırh sınıfın. dan mütesddid gemilerin inşası için Kronştaddaki bir tek tersane kâfi gelemezdi. Ayni zamanda drelnollar- dan mürekket kuvvetli bir donan- manın vücuda getirilmesi en aşağı yirmi seneye mütevakkıftı, Hattâ bu sebeplen Ruslar o zaman bir kısım hafif kruvazörleri Almanyada yap tırmağa (teşebbüs ettiler. Rusların umumi harbe tekaddüm eden donan ma inşaat faaliyetl-Almanyaya kar- FRANSA Baltık denizini gösterir harita $ı bir rekabeti tazammun etmiyordu. Donanma ancak sahil müdafsasına yardımcı seyyar bir kuvvet olacaktı. Rusya umumi harbe üç yeni dritnotla birkaç eski zırhlı ve kru- vazörden ibaret olan zayıf bir Baltık filosile girmişti. Buna mukabil Ak manya Rusyaya nisbetle en aşağı beş misli bir donanma İle kahir bir t& fevvuku haiz bulunuyordu. Herne kadar umumi harpte Almanların Baltığa ayırdıkları filo eski gemiler- den müteşekkil idiyse de o sıralarda henüz ikmal edilmiş olan Kiyel ka» nalı yolile Şimal denizindeki büyük doranmanın icabında — Baltığa geçi- rilmesi bif gün zarfında mümkün olu- yordu. Bu harpte Rus donanması Baltıkta Riga ve Botni körfezleri medhalindeki Özel ve Aland âdaları gibi mühim sevkulceyş noktalarına hâkim olmasına rağmen, ne Alman hafif küvvetlerinin akınlarına ve ne de İsyeçten yapılan Alman nakliyatına mayi olamadılar, Yalnız: Alman do- nanmasının tecavüzüne maruz kalanı sahalarda yaptıkları mayn tarlaları hayli iş gördü. Esibuki; Ruslar de- nizaltı. harbile ve muhrip akınlarile Almanları ciddi bir surette tehdid edebilirlerdi. O zaman Alman orduları Şarki Prusyadan Baltık sahillerine müvazli olarak Rus arazisine nüfuz ederken deniz cenahını himaye için donan- manın Riga körfezini ele geçirmesi icap elmişti. Bu büyük körfezin medhali Özel, Dago ve Mon adaların- daki Rus istihkâmatile müdafaa edi- liyordu. Almanlar bir dretnot filosu himayesinde iki fırka askerle bu ada ları işgal ederek Riga körfezine hâ- kim oldular ve harekâtı Revale » bu- günkü Estonyanın merkezi olan Tal- lin - e kadar ilerlettiler. -kâtında Rus donanmasının Alman taarruzuna mani olmak için Kronş- taddan: bir huruç yapması umuldu- Eu halde buna cesaret edemedi. Bolşevik ihtilâlinden doğan Baltık devletleri büyük harbin son yılında Alman istilâ tehlikesini İngiliz do- nanmasının müdahalesile atlattık. tan sonra Baltıkta Sovyetler Deli Petro zamanındanberi bu deniz Üze- rinde ellerinde tuttukları mahreçler- den mahrum kaldılar, O halde ki Finlândiyâ vee Estonya topraklarile muhat olan 400 kilometre uzunluğun- daki Finlândiya körfezinin nihaye. tinde Leningrâd İle bir karış kapandılar. Bü vaziyet Almanyaya Baltık denizinde Kati bir hâkimiyet temin etti, Şimdi Polonyanın taki den sonra Rusya kendi hesabına Alman fednkârlıklarndan üzami İstifade ederek Balliktaki çok gayri müsald olan vaziyetini ıslah etmek fırsatını elbette kaçırmıyacaktır. Çünkü; Bal tığın bir köşesine tıkılmış ve kışın do- Özel hare- | ile | nan bu köşesinde mahpus kalmış olan Sovyetlerin eski vâsi sahillerine kavuşarâk nefes almağa ihtiyaçları vardır. Bu maksada Estonyadan başlıyarak sıra ile diğer Baltık mem- leketlerine donanma üsleri ve ticaret mahreçleri vücuda getirmek üzere hulül ederek bu denizdeki sahilleri- ni tevsie kârar verdikleri anlaşılıyor. Esasen Sovyet hükümeti &on birkaç sene içinde donanma inşaatına bü- yük bir ehemmiyetle sarılmış, bahri- ye kadrolannda ve komutanları ara- sında tensikat yaparak genç unsur- ları iş bâşına geçirmiş bulunmak. tadır. Şimdiye kadar Ballıkta - seksene yakın denizaltı gemisi vücuda gelir. diği gibi 35 ve 45 bin tonluk müle- addid büyük dritnotlarıda kızağa koymuştur. Sovyetlerin Ballıklaki donânma inşaat plânına bakılırsa harbi umu- mideki kayıplarını tölâfi etmek için hazırlanmakta olduklarına derhal hükmedilir. Sağlam ve emin sevkule ceyş noktalarına istinat etmiyen ku- ru donanma kuvvetinin mühim bir rol oynayamacağıni tâkdir eden Rusya hazırlanmakta olduğu yeni do- naninasına Baltık devletlerini tazyik ederek mahfuz üsler temin etmek işine girişmiştir. Bu iki cepheli hazir lıktan çıkarılan mâna ancak Baltık hâkimiyeti davası olabilir. Almanya» nın dönanma bakımından bugünkü zafı karşısında bu dâvayı lehine ç6- virmek için Rusya en müsaid bir fır. sat elde etmiştir. Baltık denizi hâkl- miyeti için Almanya ile Rusya ara- sında donanma rekabeti bir asır son- ra tekrar başlamıştır. Hiç şüphe yok ki Baltık hâkimiyeti Almanya için hayati bir meseledir. Hitler Almanyası bu hâyati davayi kazanmak için Sovyetlerin Baltıkta elde etmeğe başladıkları sevkulceyşi faikiyeti üstün donanma Kuvvotile telâfiye uğraşacaklır. Zira Rusya Bal tık devletlerini birer birer himayesi- na alarak birer Sovyet şürasi haline koyarsa sevkulcey$ itibarile gayri müsaid olan Alinan sâhillerine karşı müessir bir kontrol tesis edecektir. Görülüyor ki Baltık denizine hâki- miyet meselesi er geç Sovyetlerle Ak manlat arasında bir ihtilâf mevzuu teşkil edecek mecraya girmiştir. Davayı donanması faik ve deniz harbi bilgisi fazla olan taraf kazana caktir. —A,B. BERLITZ 294 İstiklâl caddesi Akşam Lisan kurları Fransızca « İngilizce - Almanca Haftada üç ders Ayda 4 lira