3 Eylül 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 2

3 Eyidi 1939 Dün Geceki ve Bu Sabahki Eaberler insiliz - Fransız - Sovyet müzakeresi niçin neticelenmedi? Sovyet - Alman ademi tecavüz paktı akdine neden lüzum görüldü B. Molotofun Sovyet meclisindeki beyanatı Möskovâ 2 — Tas ajansı, Molotofun | | Sovyet ittihadı ile bir mütekabil 31 ağustosta yüksek Sovyet meclisin- de, Sovyet - Alman ademi tecavüz Paktı hakkında yaptığı beyanatını neş- Tetmiştir. B. Molotof demiştir ki «Yüksek Sovyetin üçüncü içtimaın- danberi beynelmilel vaziyet düzelme. miştir. Bilâkis daha gerginleşmiştir. Bazı hükümetler tarafından bü ger- ginliğin izalesi zımnında” yapılan te- şebbüsler kâfi gelmemiş, neticesiz kal- miştir. Bu Avrupayı alâkadar eden safhadır. Şarki Asyada dahi salâha doğru bir değişiklik husule gelmemiş- tir. Eskisi gibi Japonya, Çinin başlıca gehirlerini ve arazisinin mühim bir kısmını kıtaatının işgali altında bu- Yundurmakta, Sovyet Rusya hakkında basmane hareketlere devam etmekte- dir. Orada dahi vaziyet mütemadi bir gerginliğe doğru inkişaf etmiştir, Bu şerait dahilinde Almanya fle Bovyet ittihadı arasında harb tehdi- dini bertaraf eden Sovyet Rusya - Al manya ademi tecavüz paktının ak- tedilmesi büyük ve müsbet bir ehem- miyet almaktadır.» B. Molotof, bu hareketin şümülü- Dü daha tam bir surette izah etmek İçin evvelâ İngiliz ve Fransız mimes- sillerile son aylar zarfında Moskova- da yapılan siyasi müzakereler üzerin- de durmak icab ettiğini söylemiş ve daha nisan ayında başlıyan bu mü. zakerelerin safahatı hakkında izahat verdikten sonra neticesiz kalmasın- daki sebebi anlatmıştır, B. Molotof, İngiltere ve Fransa or- duları mümessillerile Moskovada ya- pılan askeri müzakerelerden de bah- setmiş ve demiştir ki: «Bu askeri müzakereler, hiç bir ne- ticeye iktiran etmemiş, İngiltere, Fransa ve Sovyet Rusyanın; Sovyet Rusya tarafından yapılacak askeri yardımı kabulden imtina eden Lehis. tana hep birlikte garanti vermeleri Yüzumuna gelip dayanmıştı. Lehiz. tanın bu mümanaatlarını yenmeğe muvaffakıyet hasıl olmamıştır. Hat- tâ müzakereler İngüterenin Lehistan tarafından gösterilen bu mümanaat- ları yenmek arzusunda bulunmaktan başka belki bu mümünsatlara müza- heret ettiğini göstermiştir. Lehistan hükümetinin ve başlıca mütlefikinin, bir taarruz vukuunda, Sovyet ittiha- di tarafından askeri yardımda bulu- nulmasına karşı aldıkları bu vaziyet- ten dolayı İngiliz, Fransız, Sovyet müzakereleri iyi neticelere ulaşa» mazdı, Bundan sonra İngiliz, Fransız ve Sovyet müzakerelerinin akamete mah- küm olduğu bizce bedihi bir hale gel miştir. sYazia olarak bir taraftan İngite, Fransa, mütekabil Yardım yekiz bakkın daki müzakerelerin ehemmiyetini tebarüz etiirerek Sovyet Rusyadan bu iş için en elddi ihümamı ve pakt müzakerelerinin en gabuk bir neticeye bağlanmasını istedi- ler. Diğer taraftan Yine kendileri bu mü- Bakereleri icab eden selâhiyetleri haiz ol- miyan ikinci derecede uluslara tevdi ede- rek üzami yavaşlık ve tamâmen Tikayıd bir vaziyet aldılar. Şu kadarını söyliyebi- Mirim ki, İngiliz ve Fransız askeri heyetle. ri, muayyen salâhiyetleri ve her hangi big akeri anlaşmayı ima hakkını haiz o)- miyarak Moskovaya gelmişlerdi, Dahası var, İngiliz askeri heyeti Mosko- vaya, hiç bir temsil hakkını haiz olmadan gelmiş ve bizim askeri heyetimizin talebi Üzerine, müzakerelerin inkıtana pamsk » kalmışken tahriri salâhiyetnamesini göş- termiştir. Fakat, bu salâhiyetler de gayet müphem yüni gayri Kâfi idi. İngiltere ve Fransa tarafından müzake. Felerin bu kadar hiffetle telâkki edilmesi. Be ne müna verebilirsiniz? İngitere ile Frünsanın Sovyet Rusya Çe yaptıkları müzakereler esnasında ai- 'dıkları vaziyetin bu yolda olan tesadları © mmüzakeratın inkıtaına sebebiyet vermiştir, tecavüzden korkmaktadırlar ve bu sebeble yardım paktı yapmak arzusundadırlar. Çünkü bu pakt kendilerini yâni Fransa ile İngilte- reyi Kuvvetlendirmektedir. Fakat diğer taraftan İngiliz ve Fransız hükümetleri Bovyet Rusya ile yapacakları olddi bir mü- teksbil yardım paktının,. vaziyetlerinden de anlaşıldığı üzere, memleketimizi Kuv- vetlendirmesirden endişe ediyorlar. İtiraf etmek lâzımdır ki bu korkular onlardaki diğer mülâhazalara üstün gelmiştir. İn- #iltore De Fransanın işaretlerile - hareket €den Lehistarın vaziyeti ancak bü noktal Bazardan mütalâa edilirse anlaşılabilir.» B, Molotof bundan sonra Sovyet Rüsya - Alman ademi tecavüz paktı- na geçmiş ve demiştir Ki: «Sovyet Rusya ile Almanya arasındakl ademi tecavüz paklı karari Fransa ve İn- gütere'ile yapılan askeri müzakerelerin, aşılmaz noktal nazar ihtüâfları netice- sinde bir çıkmaza girmesini mütenkib li- tihaz edilmiştir. Bu müzakereler müteka- bil yardım puktinın İmzasını ümid etme- ye mahal olmadığını gösterdiğinden sulhü temin ve Almanya ie Sovyet Rusya ara- snds, bir harp tehdidini bertaraf etmek için başka imkânlar bulunup bulunmadığı meselesini (o düşünmemezlik ( edemezdik. Eğer İngiltere ile Fransa bunu nazarı iti- bare almak istemiyorlar idise bu onların bileceği bir işti. Bizim vazifemiz Sovyet milletinin menfaallerini Sovyet sosyalist cümhuriyetleri ittihadının o menfaatlerini düşünmekti, Kaldı ki biz Sovyet Rusya mefaatlerinin diğer memleketlerdeki mil- letierin hayati menfaatlerile glükadar ol- duğuna katiyen kani bulunuyoruz. Fakat bu meselenin yalnız bir cephesinden iba- Tettir. Bovyet - Alman ademi tecavüz paktının mevcut olabilmesi işin diğer bir halin da- ba tahaddüs etmesi lâzım geliyordu. Al- manyanın harici siyasetinde Sovyet itti hadı ile iyi komşuluk münasebetleri tesi- sine doğru bir temayül husule gelmesi - sımdı, Bu İkinci şart karşısında ve Alman hükümetinin harici siyasetini Sovyet Rus- ya ile olan münasebetlerinin slahına doğ- ru değiştirmek yolunda bir arzu gösterdi- Bini açıkça gördüğümüz zamandır ki bir Bovyet - Alman ademi tecavüz misakının akdi için bir esas bulunabilmiştir.e 'B. Molotof, Sovyet - Alınan ticaret anlaşmasından da bahsettikten sonra şöyle demiştir: «Meselâ şöyle safiyane bir sual 30- Tuluyor: i Sovyet ittihadı, Almanya gibi dev- letlerle siyasi münasebellerinin dü- zelmesini nasl kabul edebilir? Bu na imkân mı vardır? Düşünülmüyor ki mevzuubahs olan şey bir memle- ketin dahili rejimine karşı bizim va- ziyelimiz değil iki devlet arasındaki harici münasebetlerdir. Başka mem- leketlerin dahili işlerine karışmamak taraftarı olduğumuz ve bu itibarla kendi dahili işlerimize her hangi bir müdahalede bulunulmasını istemedi- ğimiz unutuluyor. Harici siyasetimi. zin Stalin Yoldaş tarafından partinin 18 inci kongresinde ifade ettiği mü- him prensibi de unutuluyor. Biz, bütün memleketlerle sulh ve münasebellerimizin tarsini taraftarı- yız. Bu memleketler, Sovyet Rusyaya karşı aynı vaziyeti muhafaza ettikle- ri müddetçe ve memleketimiz mena- fiine halel vermek istemedikçe bu vâ- ziyeti terketmiyeceğiz. Italyanın tavassut teklifi Perşembe günü yapılan teklifi Fransa kabul etti Paris 2 (A.A.) — Resmen bildiril- diğine göre, diğer hükümetlere oldu- gu gibi Fransa hükümetine de per- şembe günü İtalya hükümetinin bir teklifi tevdi edilmiştir. İtalya Avrupa ihtilâflarının halli için tavassutta bu- Yunmağı teklif etmektedir Fransa hükümeti İtalyan teklifini tedkik et- Er sonra bu teklifi kabul etmiş- Akdenizde seferde bulunan vapurlar Bir Leh vapuru İzmir lima- nına teslim edildi. 3 vapuru- muz İstanbula geliyor İzmir 2 (Telefonla) — Devlet De- nizyollarının Akdenizde bulunan ve- purlarımızı İstanbul limanına çağır- ması üzerine Mersin hattından İzmi- re gelmekte olan Tırhan vapuru bu- gün İzmire uğramadan doğruca İs tanbula gitmiştir. Seferde bulunan Konya ve Anafar- ta vapurlannın da İstanbula dön- mekte oldukları haber alınmıştır. İzmir Hmanmda bulunan Polonya bandıralı Lenan vâpuru kaptan ve mürettebatı, aldıkları bir emir Üze- rine bugün vapuru İzmir limanma teslim etmişler ve kendileri kara yo- le İstanbula gitmişlerdir. Oradan Polonyaya gideceklerdir. Vapurun an- baları kapatılmış ve içine bekçi kon- muştur. Milli Şefle İzmir Belediye reisi arasında Zafer bayramı kutlaması İzmir 2 (A.A.) — Zafer bayramı münasebetile Belediye reisi Dr. Uz tarafından çekilen tebrik ve tazim telgrafına Reisicümhur aşağıdaki ce- vapla mukabelede bulunmuşlardır: Dr. Behçet Uz Belediye reisi İzmir, Zafer bayramını ben de size muhah- betle kutlarım. İsmet İnönü İzmirde piyasa durgun İzmir 2 (Telefonla) — İhracat ya- pılamadığından piyasa durgundur. Bazı üzüm ve-ineir imalâthaneleri işçilerini azaltmışlardır. Limanımızda bulünan Romanyâ, İsveç, İngiliz vapurları üzüm ve incir yüklüyorlar. Paris sefirimiz meçhul asker âbidesine çelerik koydu Pariş 2 (A.A) — Türkiye sefiri B. Behiç Erkin bu sabah meçhul asker Abidesine bir çölenk koymuştur. Baltık devletleri Litvanya ve Estonya bitaraf kalacaklar Kaunas 2 (A.A) — Reisicümhur Smetana dün akşam bir beyanname neşretmiştir. Bu beyannamede şu nok- talar tebarüz ettirilmektedir: 1 — lütvanya bitaraf kalacaktır, 2? — Litvanya bitarallığını ihlâl ede- cek mahiyette her türlü harekete kar- $ı topraklarını müdafaa edecektir. 3 — Bitaraflık kaldeleri muheriple- rin hepsine tatbik edilecektir. 'Tallin 2 (A.A.) — Estonya bitaraf- lığını ilân etmiştir. Portekiz bitaraf kalıyor Lizbon 2 (A.A.) — Portekizin İngil- tere ile ittifakı baki kalmak üzere bi- taraf kalcağı resmen bildirilmiştir. : Polonyanın Vaşington a. a : : selirinin hitabesi Polonya Amerikanın mânevi müzaheretini istiyor Vaşington 2 (A.A.) — Amerikalı. lara hitaben radyo ile neşredilen be- yanatında Polonya sefiri Potoki ez. cümle şöyle demektedir: «Polonya yalnız bürriyeti ve istik- JAN için değil ayni zamanda Avrupayı kuvvet heyulâsından ve tehditlerden kurtarmak için mücadele ediyor.» Doktor ve tayyareci sıfatile Polon- ya ordusuna gönüllü yazılmak iste- yen Amerikalılardan bahseden hatib bunlara teşekkür ettiğini fakat arzu- , larının yerine getirilemiyeceğini söy- lemiştir. Potoki aslen Polonyalı olan Ameri- kâllara hitap ederek bunlara her şeyden evvel kendilerine bir ocak ve İş temin eden memleketin vatandaşı olduklarını hatırlatmıştır, Netlce ola- rak Polonya sefiri Amerikanın mane. vi müzaheretini istemiştir. ir ais Pol nezaret onyanın Berlin sefiri altında Almanyadaki Polonya konsolosları da nezaret altına alındılar Zürih 2 (AA) — Neve Züricher Zeltung'un Berlin muhabirinin öğ- rendiğine göre, Polonyanın Berlin se- fri Lipski, mesai arkadaşlarile birlik. te sefarette nezaret altına alınmışlar. Diğer Alman şehirlerindeki Polonya konsolosları da evlerinde nezaret al- tana alınmışlardır. Polonya hükümeti, Alman diplomat ve konsoloslarının Almanyaya avde- tlne müsaade ettiği zaman Alman makamlarının da Leh diplomat ve konsoloslarının Polonyaya dönmele- rine mani olmıyacağı ilâve edilmek- tedir. Polonyanın bir tebliği Varşova 2 (A.A) — Resmen tebliğ ediliyor: «31 ağustosta Polonyanın Berlin sefiri Lipski, Polonyanın İngil- terenin tavassut lehindeki teşebbüsü- nü kabul ettiğini von Ribbentrop'a bildirmiş, fakat Alman hükümeti rad- yo ile neşrettiği beyanatında Danzi- gin derhal Almanyaya ilhakmı, Pomeranyanın kayıtsız ve şartsız ola- rak Almanyaya iadesini ve Leh mu- rahhaslarının Berline gönderilmesini bir ültimatom şeklinde talep etmiştir. Ankara 2 (Telefonla) Fransa ile yaptığımız yeni ticaret anlaşması pazartesi günü gümrüklere tebliğ olunacaktır, Anlaşmanın başlıca esas- ları şunlardır: 1 — Türkiye ile Fransa arasında ticari münasebetler yeni anlaşmanın meriyet mevkiine gireceği 1 eylülden İtibaren aşağıdaki (o takyidat daire- sinde münhasıran hususi takas yol- larile icra edilecektir, "Türkiye menşeli mahsullerin Fran- ız frangı olarak bedellerinin yüzde 94 ü hususi takasta kullanılacak ba- kiye yüzde 6 sı Türkiye Cümhuriyeti Merkez bankası namına açılan ve onun tarafından serbesçe tasarruf edilecek olan, (B) hesabı adile açıla- cak bir hesapta hususi Fransız fran- gı hesabile rüyet olunacaktır. Hususi takas munmelelerinde Fran- sa menşeli emtianın Türkiyeye İt- hali, Türk menşeli mukabil emtia- hin Fransaya ithalinden evvel veya sonra olabilecektir. Anlaşmanın tatbik mevkiine konul masından sonra 1939 senesi sipariş- lardaki Gümüşhane 2 (A.A) — İki gün- denberi dolu ile karışık olarak yağ- makta olan şiddetli yağmurlardan husule gelen seller Kelkitin Elbizini köyünde köylünün tarla ve harman- larında bulunan bütün mezrualıni, koyun ve sığır bayvanatının tamami- nı ve on beş haneyi içindeki eşyasile birlikte söküp götürmüştür. Bir ka- dın da boğulmuştur. Aynı kazanın beş altı köyünde de büyük hasarat yardır, Gevezit köyünden Rencber İs- kenderle refikam üzerine düşen yıl dırım her ikisini de öldürmüştür. Gü- KUŞ ği Muhasamata başlamak için bir ve- sile teşki! ettiğine şüphe olmıyan bu gibi şartları hiçbir hükümet kabul edemez. Almanya birkaç sanat sonra bilfiil muhasamata başlamıştır, Po- Tonya Danzig meseletile Alman - Leh münasebetleri meselesini tavassut yo- Mile halletmeğe hazır bulunduğunu daima söylemiştir. Bu şernit tahtında hâdiselerin mesuliyeti münhasıran Almanyaya aittir.» 4 Tebliğde, Polonyanın Alman top- râklârmâ tecavüz elliği katiyetle tek- zip edilmektedir, Polonyadaki Alman tebaası- nı Hollanda himaye edecek La Haye 2 (A.A) — Alman hükü- metinin talebi üzerine Hollanda hü- kümeti, Polonyadaki Almanların dip- Jomatik ve konsolosluk menfaatlerini himaye etmeği kabul etmiştir. Polonyanın Berlin sefiri Berlinden ayrıldı Berlin 2 (A.A.) — Polonya sefiri B. Lipski bu sabah Berlinden ayrılmış ise de sefarethane erkânı kalmışlar- dır, Türk - Fransız ticaret anlaşması Anlaşmanın esasları yarın güm- rüklere tebliğ olunacak leri neticesinde Fransiz tütün rejisi tarafından yapılan Türkiye menşeli tütün ithalâtı bedeli 20 milon franga kadar Fransız ofisine tevdi olunacak- tar. Gerek Fransa ve gerek Fransız 'Hindiçinisine idhal edilen Türkiye menşeli afyonların bedeli 10,$ milyon İranga kadar (B) hesibına naklolun- mak üzere tediye olunacaktır. "Türkiye menşeli emtianın Franko Türk ticaret şirketi tarafından yapı- lan idhal muameleleri de hususi ta- kas rejimine tâbi değildir. Anlaşmada adı geçen şirketin idhal edeceği malların bedellerinin ne su- retle tediye edileceği gösterilmiştir. Anlaşmanın bir maddesine göre Fransız müstemlekeleri himaye al- tındaki memleketlerle Fransa man- dası altındaki Afrika arazisi men- şeli mahsulât Fransadan transit geç- mek şartile hususi takas rejimine tâbi olacaktır. Anlaşmadan evvel yapılmış olan muameleler eski anlaşma hükümle- rine tâbidir, Gümüşhanenin bir köyün- de 15 ev sellere kapıldı 3 kişi boğuldu, hayvanlar, tarla ve harman- mezruat kâmilen mahvoldu Dolu da 25 kilometrelik bir yolu kapadı müşhane - Erzincan yolu üzerinde dolu binlerce metre mikâp teressübaf bırakmış ve bir çok menfez ve İstinat duvarlarını yıkmış ve yolun yirmi beg kilömetrelik bir kısmını tamâmen ka» patmıştır. Hava helen kazalı ve yağmurlar devam etmektedir. Rençberler endişe. dedir, Zarar ve ziyanın yüz bin Ura kadar olduğu tahmin edilmektedir. İzmirde hayvan sergisi açıldi İzmir 2 (A.A.) — Vilâyet ehli hay- van sergisi dün Bucada açılmıştır.