5 Ağustos 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8

İNGİLİZ DONANMASI Dünya denizlerine hâkim olan bu satvetli donanma sulhün en kuvvetli mesnedidir İngiliz donanmasının Akdeniz filo- su cak ge Warspite drit- notu İle ayni filoya mensup Malaya ridtnolu ve dört yeni muhrip dost 2i- yareti maksadile üç gündenberi su- larımızda bulunuyorlar, Bu münase- betle müttefikimiz İngilterenin haş- met donanması hakkında “gerekli malfimat vermek istiyoruz. İngiliz donanması dediğimiz zaman gözümüzün önüne dünya denizlerine hâkim olan kudretli bir armada d- Öyle bir armada ki son asırların her siyasi hadisesinde mevcudiyetini ihsas etmiş her savaşta merkezi sik- leti teşkil etmiştir. Denizler üstün- deki bu kuvvet varlığı devletler âra- sindaki müvazenenin teessüsünde mutlaka terazinin bir kefesine konul- muştur. Büyük Britanya dı ti ona dayanarak sözünü geçirmiş, her han- pi bir diktatör onu kale almadan ka- vermemiştir. Denebilr ki İngiliz 1 dünya sulhünün koruyu- i harplen sonra milletler arş sında mütekabil anlaşmalarla deniz teslihatının tahdidi kuvveden fille çikarak bunun tatbikine geçildiği za- man İngiliz donanmasından bazı drit- notlar demode adde k kuvveden çıkarılmış ve donanma yeniden ten- sik edilmişti. Dünya milletlerinin Ce- miyeli:Akvam. içtimalarile sulh ve müsalemet içinde resi imkânları araştırıldığı larda İngiltere do- namaşsına yeni kuvvetler ilâvesinden sarfmazar ederek diğer büyük bah- riyelere nümune olmak prensipini güttü. Vaşingtonda akdedilen ilk tahdidi teslihat Konferansı mukârre- | ratına harfiyen tâbi olmakta devam eden İngiltere 930 senesinde Lonrda- da akdedilen ikinici deniz konferan- sında gene ayni prensipe sadâkatini muhafaza etti, Fakat Japonyanın Çini istilâ emelini tahakkuk ettirme- ge başladığı andan itibaren edniz si- lâhlarmı tahdide doğru atılan adımi- Jar birdenbire durdu, Çünkü Japonya | İngiltere ve Amerika dönanmalarına | nazaran beşe üç nisbetihde bir donan- ma ile iktifa edemiyeceğini ve donan- masmı büyüteceğ resmen ilân et- mişti Diğer taraft erin mevkii ik- tidara geçm anan Alman bahriyesi de eski imparatorluk do- nanması gibi kuwetli bir donanma vücüde getirmek . sevdasına düşerek tersanelerini faaliyete getirince, .ar- | tık İngilterenin tahdidi teslihat ka- rarlarına beğ) kalması caiz değil- di, Bundan ba İtalya Akdenize hâkim olmak düsturunu milli bir aki- de olarak ortaya atmıştı. Romanın bu tahakküm düşüncesi Habeş har- bile daha bariz ve kati bir şekil alın- ca İngilterenin bu isteklere karşı ilk tedbiri donanmasını takviye etmek oldu. Gerçi İngiliz donanması diğer bütün devletlerin daonanmasından daha vvetli ve kudretli vaziyetette idi. Fakat dünyanın her tarafına ya- yılan menafiini korumak için kendi- sine karşı baş kaldıran rakiplerden deniz nüfuzunu ve donanma varlığı. nı daha üstün bulundurmak mecbus riyetinde idi. Derhal inşaat tezgâhlarını faaliye- te getirdi, Anavatan ve müstemleke- lerin müdafaası için teşkilât yapma ğa başladı. Bugün Britanyâ adası sa- ine yayılmış bir vaziyette bulu- nan yirmiden fazla tersane hümmalı | faaliyetle donanma inşasına koyul- muş en küçük atölyelerden bile do: nanmaya malzeme ve techizat yetiş- | lar harbi umumiden sonra ikmal edil Victoria and Albert yatile İngiltere kralının donanmayı teftişi: Sıra İle İron Duke, Resolution, Revenge, Royal Şimdiki İngiliz donanmasi Anavâ- tan filosu, Akdenzi filosu, Uzak Şark filosu ve Dominyonlar filosu olmak üzere muhtelif üssü bahrilere taksim edilmiştir. Ayrca bir de İhtiyat filo- su bulunmaktadır. Son zamanda İh- tiyat filo da faal bir hale vazedilmiş- tir. Bu maksadla yeniden 25,000 bah- riyeli slâh altına alınmıştır. Anavatan flosunda üç süper dritnot (Nelsin, Rodney, Hood) vardır. Bun- ler zamanın en kuvvetli harb gemi- leri olup Hood dünyanın en büyük dritnotudur. Bunlara ilâveten beheri 29,000 - 32,000 tonluk altı dritnot Revenge, Royal-Oak, Royal-Sovereign) Revenge, Royal-Oak, Royal-Sovercign) olmak üzere Anavatan filosu dokuz dritnottan müteşekkildir. Bunlardan Nelson ile Rodney'de dokuzar 40,6 santimetrelik, diğerlerinde sekizer 38 lik ağır top bulunmaktadır. Bu dritnotların bir kısmı umumi harp içinde inşa edilmiştir. Süper âritnot- mişlerdir. Hepsi gaz kazanlarile, torpito bölmelerile ve son sistem top- çu ateş menzumesile techiz edilerek son senelerde büyük tadilât görmüş- lerdir. İlk inşalarında iki bacalı olan Royal-Oak sınıfı dritnotların bir ba- caları kaldırılarak tek bacaya kalbe- dilmişlir, Anavatan filosunu teşkil eden dritnotların sürati 22 mil, süper dritnotların 23,5 mil ve dritnot kr yazörlerin sürati de, 31 mildir. Bu filonun esas vazifesi İngiltere adasını denizden müdafaadır. Bu sebeblen ana üsleri Britanya adasının şark ve cenubundadır. Anavatan filosunda alli tane bü- yük tayyare gemisi ile on bir ağır kruvazör ve beheri - 4-5 kruvazörden ibaret sltı hafif kruvazör fırkası ve dokuz açık deniz torpito filotlillâsı ve takriben 50 tane denizaltı gemisi bu- lunmaktadır. Aynca donanmanın mahrukatını, suyunu ve diğer ihti- Sovereign, Guten Bizabeth zırhlıları görünüyor yardımcı gemiler de her an Üssü bah» rilerde veya donanma refakatinde faal bir vaziyettedirler, Akdeniz filosu başta sancak gemisi Warspite dritnotu olmak üzere beş dritnot ile Repulse dritnot kruvazö- ründen ibarettir. Bunlardan, Vallant dritnotu İngilterede esaslı surette ta- dil edilmektedir. Bu filonun dört ağır kruvazörü üç muhrip filotilâsı ve iki denizaltı filotillâm olup bir de büyük tayyare gemisi bulunmaktadır. Ak- deniz filosunun âna üssü Maltada olup Kıbrıs ve İskenderiye limanları da tali üş olarak kullanılmaktadır. Beheri $1,000 tonluk Warspite, Mala- ya, Başham, Valiant, Gücen-Eliza- beth, Repulse dritnotlarından müte- şekkil olan Akdeniz filosunun vasati sürati 24 mil ve topları beher gemi- de sekiz $8 lik olmak üzere 46 ağır topu vardır. (Repulse âritnot kruva- görü 6 tane 38 lik taşımaktadır.) Bu gemilerin hepsinde dör tayyare bulunmakta olup son senelerde yapı lan tadilâtia modern techizatı il etmektedirler. Bilhassa (küm kulelerinin tarzı İn: ağır ve orta çaplı topların müç! i idaresini temin edecek modem cihaz- ları muharebede geminin süratle geyrinden mutahassıl müteessir bulunmakta Akdeniz fil en kuvvetli dritnotlarından maduddur. (Bu (ilo- ya mensup Malaya dritnotunu Mala- ya müstemleke halkı yaptırmıştır.) İngilterenin Uzak Şa Üssü bahrisindeki filosu zayıfbr. Bu filo bir kaç ağır ve hafif kruvazörle bir tayyare gemisinden ve bir muhrip filotillâsı ve bir denizaltı filotiliğsne dan mürekkeptir. Kezalik dominyons Yara tahsis edilen filo da harpte ota» lardan Anavatana yapılacak asker ve malzeme nakliyatırın -muhafaza- sına memur olmak üzere hafif kruva- görlerden müteşekkildir Hali hazırda İngiliz donanmasının mecmu gemilerinin cins ve adedini hülâsa edersek şu neticeye varırız: 15 dritnot, 7 tayyare gemisi, 15 ağır kruvazör, 46 hafif Kruvazör, 16 filo- tillâ iideri, 159 torpido muhribi, 20 motörlü torpitobot, 56 den ge misi ve 50 mayn dök e tarayıcı gemi olmak üzere 384 p gemisidir. '(Mecmuu yüzden fazla olan muhte Uf yardımcı ve ana gemilerile, sahil muhafızı gambotlar ve refakat gemi leri bu yekündan hariçtir.) Son bahri geferberlik sebebile bu donanmanın hemen hemen beşte dördü yani 300 gemi harbe hazır ve faal bir vaziyete getirilmiştir. Mecmu tonajı 1,500,000 olarak dünya birinciliğini muhafaza etmekte olan İngiliz donanması üç seneden- beri şimdiki mevcudunun yarısına muadil bir kuvvet daha kazanmak Üvere insaat plânına girişmiş olup ve her gün yeni bir kruvazör veya muli- rip denize indirmektedir. Tezgâhtaki 7 dritnottan birincisi yakında donan- maya iltihak edecektir, Fleet in bieng düsturunu Victory kelimesile telif eden İngiliz donan- ması hiç şüphe yok ki en yaldân yapılmıştır. Tekr ler uzun senelerin tec: nar y mühendis elindedir. İskajarak harbinden sonr bu harbin verdiği tecrübeleri germile (Devamı 13 ncü sahifede)