20 Haziran 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

J ÜLİTİKA Danzig meselesi Dünzig meselesi son derecede vahamet kesbetmiştir. Danzig meselesinin Kekova müzakereleri üzerine desir yapmak maksadile mi tekrar meydana kı belli değildir. Fakat gayet nazik bir zamana tesadüf ettiği Âşi- « Danzigde Alman spor bayramı münasebelile Almanyadan gelen Ban Diz Yi Nrndan, “ap Nine Yedi Elektrik, tramvay, tünel idareleri Belediyeye devri için dün ihzari mahiyette temaslara başlandı aekirik, tramvay, tünci idarele- ta Belediyeye devti hakkındaki “m Büyük Millet Meclisinde Ka- yg ildiği için tesellüm muamele- b ş ak üzere Belediyece bir Yet teşkil edilmişti. Diğer taraftan *t de elektrik, tramvay ve tünel tag Akat idarelerine tebligat yap- beyi. kanun henüz neşredilmemekle a tesellüm hazırlıklarına baş- Dün, anı bildirmiştir. ba 9 sabah bu idarelerin müstak- num müdür vekili ve Belediye aç, üşariri mühendis profesör Mus- gg iki ile Belediye hukuk işleri Tiyçir B. Hasan Ferld, Metro ha- giderek muvakkat idarenin m, müdürü iken posta ve telgraf LO müdürlüğüne tayin edilen B. İle görüşmüşlerdir. ta, vâkkat idare namına bu mües- & Belediyeye devir ve teslim ig ek üzere B. Kadri, idarenin tic Taşşiresi relsi B, Cevat, teftiş dai- huk &£ murakip B. Salâhaddin, hu- e Müşaviri B, Tahirden mürek- Ka komisyon teşkil edilmiştir. in Resmi Gazetede neşri sine de devir ve tesellim muame- KN resmen başlanacağından dün- Kayi lar sırf ihzarı mahiyette ol- ay met, bu müesseseleri şirket- ka, devir alırken hem hesap, hem tay, hem de demirbaş eşya ve Mg eyi birer birer tesellüm et- * Şimdi buna lüzum (görülme- Ni ir. Belediyeye yapılacak tesel- Yag Muamelesi yalnız kayıtlar Üze- My acaktır. Ütsseseler Belediyeye geçince mü- Iktisadi meseleler Israfatı men kanunu atı meneden kanun hü: ne göre, otellerde düğün yap- beşten fazla otomobile binmek Bu kanunun bu hükmü Kürieri k, Bak, RE binden fazla hücum kıtası mensubu büyük tezahürat yaparken Al Propaganda Nazırı B. Göbbels de hazır bulunmuştur. Göbbels Danziglileri derhal Almanya ile birleşmeğe davet ve teşvik #iddetli bir'nutuk söylemiştir. Evvelâ Almanya ordusunun bütün dün en kuvvetli olduğunu kaydetmiş, Hitlerin Danzige aid azim ve ka- diğer devletlerin tehdidi karşısında gerilemiyeceğini söylemiştir. iç bamya Nazırı bütün Danziglileri büyük Almanya arkalarında olup ey orkmuyarak istikbale emniyetle bakmağa davet etmiştir. Bu münase- Lehlileri sevk ve teşvik eden İngiltere olduğu iddiasile İngiliz siyase- de şiddetle hücum etmistir. Bu nutuk Lehlilerin ve İngilizlerin aley- Şiddetli tezahürlere sebep olmuştur. n - gazeteleri dahi harpten Almanyanın daha az korktuğundan davasını kazanacağı yolunda neşriyat yapmıştır. Dansig hükümet neşrettiği bir Teyannamede Lehlilerin her hareketine aynı hareketle | Makabetede bulunacağını ilâr etmiştir. Son hareketler Moskova müzake- Meri erine tesir yapmak maksadına matuf bir gösteriş olmayıp ciddi *Muğu takdirde Avrupa yakında yeni bir buhran ile karşılaşacak demektir. otelcileri değil, ayni zamanda | te, z Mag leri, terzileri de alâkadar et- kay ir. Hatta otelcilerden mürek- daki tk bu hükmü tadil ettirmek hükümet nezdinde teşebbüssat- kita, Yaerasimi yapmak, büyük sa- ! olanı otelciler için iyi bir vari- m “pm olacaklardır. kiy, er taroftan terziler de ayni şi- *$İ İleri sürmektedirler. Mademki , onlarında düğün veya nişan le bir kalabalık toplanmaya- Yeni 9 halde birçok kimseler neden Kiş, bise yaptırsın? Halbuki ter Yeniyi #lbise yapmalarma en büyük ta di düğün ve bayramlardır. Haf- Ves; ğün, nişan merasimine elbise Kang nek için, kadın terzilerinin tuğu 2 gündelikci terziler bile e vakidir, 3 k Yapılamadığı için, otelciler pek Miygalünacaktır Olellerde düğün ve | da grup Ankaraya giderek, ka- | Menba idi, şimdi otellerde dü- | Olarak bir varidat menbamdan | | İ ötel salonlarındaki düğünler için ay- İn bir cazband AKŞAM vakkat idarede vazife gören memur- ların da eski vazilelerine iade edile- cekleri tabii görülmektedir. Bu zat şunlardır: İdarenin umum mü- dürü ve şimdi posta ve telgraf umum mü- dürü olan B. Kadri, Nafta Vekâlei şir- | ketler ve müesseseler başmüşaviri ve mu- | vakkat idarenii umum müdür muavini Sururi, Devlet demiryolları muhasebe reis inuavini ve muvakkat idarenin mürakabö | heyeti rölsi Abdülkadir, - İstanbul posta müdürü ve muvakkat idarenin teknik da- iresi şefi Emin, Nafia Vekâleti şirketler ko-! miserlerinden ve muvakkat idârenin etüd | dairesi şef muavini Fethi, Münakalât Ve- Kâleti memurlarından ve muvakkat İda- renin şebeke müdürü İhsan, Devlet demir- yolları muhasebe müfeğtişi ve yuvakkat idarenin levazım müdür muavini Edib, Devlet demiryollarında müfettiş ve mu- vakkat idare mürakıblerinden Kemal, Bu zevattan inhilâl edecek memu- riyetlere Belediye diğerlerini tayin edecektir. Elektrik ve tramvay idarele- rinin varidatları artıyor Elektrik idaresi Nafia Vekâleti ta- rafından idare elilmeğe başlandığı 938 senesi kânunusanisinden iki gün evvele kadar hasılatında 2,239,000 li- Ta kadar bir fazlalık temin etmiş tir. Tramvay hasılatında da şirket zâ- manına nazaran yüzde 10-12 atasın- da bir fazlalık vardır. Gündelik tram. vay hâsılatı beş yüz ile bin lira ara- sında artmaktadır. Silâhtarağa elektrik fabrikasında birkaç ay evvel temelatma merasimi | yapılari iki yeni kazanın tesisatı ey- lüle kadar bilecektir. Bu kazanlarla günde 32 bin kilovat tutan elektik istihsali 50 bin kiloyata kadar çıka- caktır. Diğer taraftan düğüne ve nişana gidecek bayanlar muhakkak surette bir baş tuvaleti yaptıracaklardır, Be- yoğlunun maruf otellerinden birin- de; bir düğün olduğu zaman, hiçbir kadın berberinde boş bir yer bulmak kabil değildir. Hatta bir iki gün ev- velden berberden randevu alanlar bile vardır. Bundan başka düğünlerde müzis- yenlere de ; İş çikmakdaydı. Çünkü tedarik edilirdi. Buna ilâve olarak düğüne ve nişan merasimine gelen buketleri de hesap edersek, bu memnuiyetlen çiçek sâ- tan mağazaların da müteessir oldu- ğuna şüphe yoktur. Demek oluyor ki, düğün ve nişan hâdiseleri şehir ekonomisinde bir ha- jreket yapmaktaydı oOtelci, şoför, berber, terzi, müzisyen, çiçek mağa- gası... Bütün bu unsurlar otel salo- nunda toplanan kalabalığın muhtelif ihtiyaçlarını temin etmekteydi, bü- tün bunların arasında bahşiş alan garsonlar, şoför müavinleri, çiçek taşıyan uşakları da hesap edersek, bir düğünden ne kadar insanın para z tiklâl sevdasını ve hususi İ asırlarca süren Avusturya idaresi al- Güneşle içtimai tedavi “ Amerikalılığa uymıyan ,, ecnebi mikropların tesirine karşı Amerikalıların korunma yolu: Bol ışık ( Yazan: AHMED EMİN YALMAN | Çekoslovakyanın yirmi dört saatte ortadan kalkması, bütün milletlerin gözünü açtı. Herkes bu âni sönmenin sebeplerini kendi hesabına araştırmak ihtiyacını duydu. Karşımızda bir millet vardı ki, is- benliğini tında unutmamıştır, İstiklâl için can yeren sayisız fedakâr evlâd Yetiştirö- bilmiştir. Nihayet bir gün İstiklâl gü- neşi Çeköslovakya için « doğmuştur. Çekler bu nimeti korumak maksadile kuvvetli bir ordü yaTatmişlar, çok et- raflı müdafaa tedbirleri almışlardır. Fakat vücudün içine sokulan mikrop- lar, mili birliği öyle kemirmişler, bünye mukavemetini o şeklide sıfıra indirmişlerdir ki, Çekoslovakya, bir tek silâh atmadan çökmüş, Çekler ve Slovaklar yabancıların kölesi olmuş- lardır. Difteri mikrobu, . verem mikrobu nasıl lâboratuar araştırmalarına ma» rüz bırakılmışsa, bir milleti iç içe ke- miren ve yirmi dört saatte parmağını bile oynatamadan çökmesine. sebep olan siyasi ve içtimai mikroplar da her tarafta merakla tedkikten geçirii- miştir, Bütün bu araştırmalar bir nok- tada birleşiyor: Böyle mikroplar bün- ye içinde türemiyor, yıkıcı maksatlar- İla hariçten aşılanıyor. Bu aşı içn iç vasıta diye bazan para ve menfaat, bazan şahsi hırs ve gurur körükleni- yor. Bazan da toy gençler, tecavüz emelleri besliyenlerin terbiyesi ve telkinleri altında körletiliyor. Mikropların tesiri de şu: Muayyen ifrat cereyanlarına körükörüne kapıl- mak; hâdiseleri ancak o zaviyeden ve yabancıların istediği yolda görmek, sinif ve zümre menfaatlerini, milli menfaatin üstüne çıkarmak, milli iş- Jeri mili ölçü ile ölçebilmek kudret ye inikânından mahrum kalmak, hi- hayet neye uğradığını anlamadan ik- tısadi ve siyasi bakımdan yabancıla- rin kölesi haline inmek... Hastalık bir defa teşhis edildikten sonta her şuurlu millet, kendi seciye- sine ve itiyadlarına göre korunma tedbirleri almıştır. Amerikanın yaptı- ğı şey de bol ışık saçmaklır. Buna âde- Aydında bir tren kazası Gözleri kör bir kadın tren altında parçalandı Aydın (Akşam) — Cuma günü #kindi vakti Aydına gelmekte olan iş treni Aydına 3 kilometre mesafede kör bir kadını çiğnemiştir. Vaka hakkında alınan malümat sudur: Aydının Meşrutiyet mahallesinden Mestan kızı 40-45 yaşlarında Fatma adında kör bir kadıncağız yanındaki çocukla demiryolu üzerinde ilerlerken çocuk virajdan ani olarak trenin çıktığını görmüş, kadını dışarı çıkar- mağâ zorlamıştır. Kadin bunu anla- yincaya kadar tren yaklaşmıştır. Bu- hun Üzerine çotuk âmayı bırakıp kaçmış, makinist fren yâpmağa ça- Luşmışsa da tren ancak kadını ikiye | böldükten sonra durabilmiştir. A AE aldığını kolayca hesap edebiliriz. İsraf dediğimiz şey, terzilerin, ber- berlerin, yukarıya yazdığımız diğer kimselerin işlerinin azalması demek oluyor. Bsasen kaç aile yüzlerce lira vere- rek, otel salonunda düğün yapmak- taydı? Sonra İsrafı kanunlarla ns dereceye kadar menedebiliriz? Otel salonunda imenedilen İsraf, klüplerde veyahut evlerde yapılırsa, buralara kadar müdahale edebilir i miyiz? Hüseyin Avni kd sn Kİ İn dak ak a li i | | i renk bir tüy yığını vardır. Boynu altın ta bir nevi içtimai güneş banyosu de- nebilir. Yabancı mikropların tesiri örtbas edilirse, yahut tazyik yolile tedavi aranırsa, mikropçuların arayıp ta bu- lamadıkları yola gidilmiş olur. Tazyik altındaki cereyan, moda halinde bir içtimai cereyan haline girer, zayıf bünyelerde kökleşir, kendine mahsus sabit akideler yaratır, sathın altında yayılır, gider. Amerikalılar işte buna meydan ver- mek istememişlerdir, Amerika kon- gresinin .bir komitesi <Amerikallığa uymuyan» faaliyetlere karşı projektör vazifesini görmeği üstüne almıştır. Reisinin adile (Days komitesi) diye anılan bu heyet, bir mahkeme veya bir harp divanı değildirf, Hiçbir ceza vermez. Vazifesi, yalnız yaraları deş- mek ve halkın ecnebi memleketlere ait emel ve menfatlerden doğan creyan- larm iç yüzünü görmesine imkân vermektir, Maskeler bu heyetin huzurunda bi- rer birer düşürülünce, görülen man- zara şudur: En koyu Amerikan vatan sevgisini inhisar altına almış görünen ve sınıf ve zümre nefretlerini ifratlı şe- kilde körüklemeğe çalışan adamlar, ya- bancı emellerin şuurlu veya şuursuz birer âletidirler. Her biri, Avrupanın iki merkezinde kurulu ecnebi teşkilâ- ından ya para ve ya telkin almışlar- dır, Komitenin soğukkanlılıkla ortaya koyduğu deliller karşısında bütün bu adamlar itirafa mecbur kalıyorlar ki filân zamanda, filân yerde, filân 60- nebi teşkilâtın taraftarlarile bir ara- ra İfrat cereyanlarını neşredebilmek için -zehirli dilinden istfade eden şu ve şu adamın maskesi düşürülünce, arkasından türlü türlü rezaletlere âlet olmuş bir serseri çıkıyor. Halk görüyor, anlıyor ve hükmünü veriyor, Maskeleri resmen düşürülen adamların arkasından koşmanın ne kadar gülünç ve zilletli bir şey oldu- gunu her Amerikan vatandaşı böylece kendi hesabına keşfetmiş oluyor. İşin hoş tarafı şu ki, Vaşingtonda bu ifşaat devam ederken, ya gelmişler ve konuşmuşlardır. hükümet kuvvetleri, serbes neğriy: İma küy- vetine ve halkın düşüncelerindeki s6 lâmete güveniyorlar ve ifrat cereyan- ları neşretmek istiyenleri tamamile serbes bıraktıktan başka, biribirlerine karşı polis kuvvetile koruyorlar, Her pazar ve tatil günü, Nevyorkun en kalabalık yeri olan (Times) mey- danında şu manzarayı görmek müm- kündür: Amerikanizmi temsil eden polis kuvveti iki tarafi bir kordon kuruyor ve İki taraflı ifrat cereyanı hükkirida kitap, broşür, varaka satan veya dağılan adamların zıd kanaalta olanlar tarafında tecavüze uğraması- na bakıyor. Bu kordonun himayesile satılan veya dağıtılan yazılara e! uzü- tan çok az oluyor. Bu neşriyat bol ışık karşısında esrarlı, korkunç mahiyetle- rint kaybediyorlar; sonra biribirlerini de iyice çürütüyorlar. Böylece Ameri- kan demokrasisi, güneş banyosu sa- yesinde bünyesinin mukavemetini art. tırıyor ve ifrat hastalıkları ve sınıf ve zümre nefretleri neşreden mikropları çürütüyor Amerikalıların buldukları tedavi usulünün iyi olduğuna şüphe edile. mez. Çünkü ifrat ve nefret cereyan- ları neşröden mikroplar ancak karan. lkta ve bulanık sularda inkişaf im. kânları bulurlar. Amerikada yapıldı- ğı gibi, güneş ziyasına maruz bıraki- Tanca çürür, giderler. Şurasına şüphe yok ki Nevyork ser- gisinin yarattığı hava da bu neviden bol ışıkla doludur. Yarının dünyasını tolerans, bilgi, demokrasi ölçülerine uygun bir şekilde hazırlamak maksa. dile Nevyork sergisinin bir araya top- ladığı ve ifadeye vasıta olduğu cere- yanlar, muyyen yikici âmillere karşı kuvvetli bir seddir. İşte bunun için- dir ki, tecavüz ceroyanlarını temsil edenlerin veya onlara şu veya bu te. sirle âlet olanların gözüne . Nevyork sergisi çirkin, âdeta korkunç görünü. yor. Bu kaynaktan gelebilecek iyi to- sirleri önlemek için na yapacaklarını bilmiyorlar, çırpınıp duruyorlar, Unutmamalı ki, Avrupada öldürü- len Çekoslovakya isiklâli, Nevyork Sergisinde yarının dünyasına ait bir fidan şeklinde yaşıyor. Ahmed Emin Yalman GÜNÜN ANSİKLOPEDİSİ Ph&nix ne : F ransızların Phönix (Feniks) tahtelbahiri ballı, Bu isimde birde sigorta şirketi olduğu akıllar- dadır. Phânix grekeç «kirmizi» mânasina gelen «phoinix» kelimesinden alınma dır. Eskiden Fenikeli demekti, Zira bu kavim kırmızı ve erguvan boyayı icad etmiştir. Esatirde Phönix bir çok asırlar ya- | şayan hir kuştur. Kendini âteşte yakar, Küllerinden tekrar hasıl olur. Bu kuş, efsaneye nazaran, Arabis- tan çöllerinde yaşamaktadır. Kartal büyüklüğündedir. Tepesinde röngâ- gibi yaldızlıdır. Diğer tüyleri ise er- guvanidir. Kuyruğu beyazdır. Göz- leri yıldız gibi parlar, Hayatının nihayete erdiğini anla- yınca güzel rayihalı ağaçların dalla- rından kendine bir yuva yapar. İçine yatar. Kendini güneşin şualarına ar- zeder. Burada kendini yakar. Bir ri- vayete göre kemiklerinden ve ilikle- rinden bir böcek, diğer rivayete göre bir yumurta hâsıl olur. Böylelikle ölen Phânix yerine yenisi doğar, Genç! kuşun ilk vazifesi babasının vücud | bakıyesini Heliopolis şehrindeki Gü- ! neş mabedine taşımaktır. Hiristiyanlık dövrinde de bu Ph& demektir? nix efsanesi meşhurdu. Bunu basü- bâdelmevt timsali olarak anlatırlardı. Phânix kurunu ülânın bir çok âbi- delsri üzerine resmedümiştir, , Çinliler Phönix'e inanırlardı. Onu sandet, fazilet ve zekâ timsali sayar- lârdı Çini vazolar üzerinde resmi görü- nür, Bu kuş bizim masallardaki Ankayı da hatırlatıyor. Lafontaine, «Karga ile tilki» hikâyesinde kargaya şöyle * söyletir: «Siz, bu ormanlar semâsının Ph& niksisiniz! » Ot biçerken baş parmağını kesti Mecidiye köyde oturan Yusuf Is. minde biri, evinin bahçesinde ot bi- çerken baş parmağını kesmiştir. Yu. suf polis tarafından tedavi altına al. dırılmıştar. Bir kamyon bir yük arabasına çarptı, hayvanı yaraladı Şoför Ali Rızanın idaresindeki kam- yon, Cihangirde Mehmedin yük ara- basına çarpmış, hayvanın yaralan. masına sebep olmuştur. Şoför yaka. Kisi hakkında (akibsta girişilmiş.