23 Nisan 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

— —— edem m POLİTİKA Siyasi gerginlik azalıyor Almanyanın Çeklerin yurdunu kendi camiası içine ve Slovakyayı da nüfuzu altına alması ve İtalyanın da Arnavutluğu işgal ederek Balkan yarım adasının garbine yerleşmesi üzerine Avrupa karma karışık olmuştu. Alman ve İtalyan hamlelerinin devam eylemesi ihtimali ve gayri memnun devletlerin ve milletlerin de bu hamleleri fırsat bilerek harekete gelme. leri düşüncesi diğer memleketleri heyecana düşürmüştü. Lâkin biraz vakıf geçtikten sonra vaziyet durulmuş ve tenevvür et- miştir. Balkanlarda en ziyade Bulgaristanın harekete geçeceğine ihtimal verilmişti. Başvekil Köseivanof ahiren parlâmento Hariciye enelimeninde beyanatta bulunarak Bulgarların takip edeceği hattı hareketi izah etmiş. #ir. Şöyle ki, Bulgaristan mutlak surette bilara! kalacaktır. Lâkin 1913 de kaybettiği yani Romanya, Yugoslavya ve Yunanistan tarafından elinden alınmış cenubi Dobrice, Çaribrod ve garbi Trakyanın cenubunu istemekle be- raber bu maksad uğrunda yalnız müslihane anlaşmak vasıtasını kullana. çaktır, Bu davasını hallettikten sonra Balkan Antantı zümresine girmeğe mu. haletet etmiyecektir. Orta Avrupada şimalen Macaristan, Almanya ve garben İtalya ve Bal. kanlarda gene İtalya tarafından siyasi hududlar ile sarılmış olan Yugas- Mavya iki senedenberi İtalya ile takip ettiği sıkı dostluk ve İş birliği peliti. kasını Macaristana ve Almanyaya da teşmil etmeğe karar vermiştir. Bu işte İtalyanın mutavassıt rolünü icra eylemesi için Venedikte Yugoslavya Hariciye Nazırı Markoviç; İtalya Hariciye Nazırı Kont Ciano ile mühim müzakerelerde bulumuyor. Macaristan Başvekili ile Hariciye Nazırı Romada Mösyö Mussolini ile görüşmüş olduklarından İtalyanın Macarlar ile Yugoslavların arasını bul- ması işi kolaylaşmış addedilmektedir. Berlin - Roma mihveri devletleri Yu. Zoslavyanın sağlam ve kuvvetli bir varlık olarak kalmasını günün siyaset- leri noktasından elzem görüyorlar, buna mukabil Yugoslavyanın mihvere muhalif ve düşman olacak herhangi büyük ve küçük devlet ve zümre ile beraber olmamasını bekliyorlar, Belgrad hükümeti teminat tekliflerine yanaşmamış olması kendisine karşı Almanya ile İtalyanın emniyetini arttırmıştır. Avrupaya seyahate çıkan Romanya Hariciye Nazırının evvelâ Mösyö Hitleri ziyaret eylemesi bu hükümetin İngiliz teminatını bir taahhüd altı. ha girmeksizin kabul elmiş görünmesine rağmen Almanyada memnuniyet uyandırmıştır. Gelen haberlere göre Alman devlet adamları Rumen top. raklarına karşı yapılacak herhangi harekete yardım etmiyeceklerini vadet. mişlerdir. Almanyanın İstediği Romanyanın Berlin - Rama mihverine mu- halif ve düşman olacak devletlere iltihak eylememesi ve iktisadi cihetten memleketin kapısını gerisine kadar Almanyaya açık bulundurmasıdır. Ber- in temasları iki tarafı da memnun bırakmıştır. Gerginlik azalıyor ve mü- sademe ihtimalleri uzaklaşıyor demekdir. AKŞAM Maarif Vekili bu akşam Ankaraya gidiyor Dün Kabataş lisesinde ve üniversitede meşgul oldu Şehrimizde bulunan Maarif Vekili B. Hasan - Âli Yücel dün sabah Ka- yaret ederek yeni dekan opratör -B. Kemal Atayı tebrik “ettikten sonra hukuk ve iktisad fakültelerine geçe- rek dekanlarla görüşmüş, fen ve ede- biyat fakâltelerinin yeni dekanların- dan da bazı malümat almıştır. Maarif Vekili üniversitede iken hu- kuk fakültesi talebelerinden bir grup bugün Bursaya yapacakları söyaha- te Vekili davet etmişlerdir. B. Hasan - Âli Yücel bu akşam Ankaraya döne- peğinden itizar etmiştir. 'B. Hasan - Âli Yücel dün üniversi- tede kendisini ziyaret eden gazeteci- — Üniversite işlerile, zaten gerek bir talebebirliği vücuda getirmek istiyoruz. Esasen rektör de bu İşle meşgul olmaktadır. Demiştir, Diğer taraftan haber aldığımıza göre, B. Hasan - Âli Yücel, üniversi. tede tesisi evvelce düşünülen talebe )okanlâsının ve taşralı talebenin kon- forlu yurdda oturmaları için bir tale- be pansiyonunun tesisi mevzuu etra- #ında alâkadarlarla görüşmüştür. Ve- kâlet, üniversitenin bu pek mühim noksanını bu sene tahakkuk ettirmek | istemektedir, Samsun sergisi! Süt meselesi 19 mayısta palerek 7 hazi- eri hazırlıkları çok ilerlemiş, sergi komi- tesi İstanbuldan geniş mikyasta işti- raki temin maksadile hazırladığı bro- şürleri, şehrimizdeki resmi, hususi ve iktisadi teşekküllere göndermşitir. Samsun Yerli mallar sergisi, her iki senede bir olduğu gibi, bu sene de 19 mayısta açılacak, 7 haziran akşamı kapanacaktır. Bu Sergiye şehrimiz. den de iştirak edileceği kuvvetle zan- nedilmektedir. 'deki daimi binasında büyük, küçük 39 paviyon, geniş tenezzüh mahalleri ve tam orta yerinde büyük bir büfe bu- lunacaktır. Sergi münasebetile Sam- Suna turist celbi için de geniş propa- günda yapılmaktadır. Süt işlerinin bir şirket vasi- tasile tedviri muvafık görülüyor İstanbulun süt işlerini esasından halletmek üzere Ziraat Vekâleti tara- fından gönderilen sütçülük mütehas- sısları Belediye iktisad İstişare heye- tile müşterek bir toplantı yapmışlar. dır, İstişare heyeti de süt işlerini ya- kından tedkik ettiğinden mütehassıs- Jar İstişare heyetinin mesaisine ittıla peyda etmişlerdir. Ancak istişare he- yeti, İstanbulun süt işlerinin ne su- retle idare edileceğine dair kali bir kanaat elde etmediğinden henüz ra- porunu yazamamıştır. Ancak gerek istişare heyeti, gerek Ziraat Vekâleti- nin sütçülük mütehassısları İstanbu- Almanya eski Avusturyadaki Alplarda bulunan bir altın madenini işletecek TTirolda Gross- giockner silsilesi- nin yüksek Tauem dağlarında büyük bir faaliyet görül mektedir. Ovadan mütemadiyen mal- zeme gönderiliyor, birçok amele barakalar inşa ediyor, tesisat yapıyor ve tulumba istasyon- ları kuruyor. Bu ameliyat yüksek 'Tauern dağlarında yeniden faaliyete geçecek olan altın araştırmalarının mukaddimesidir. Çünkü bu dağlarm kayalıkları arasında Avrupanm en €ski alun madenleri bulunmaktadır. En evvej orada eski Taurisk'ler ek Terindeki iptidal âletlerle altın çıkar- mağa çalışmışlardır. Milâddan 150 S0- ne evvel de Romalıların Tavern dağ- larından altın çıkardıkları rivayet edilir. O devirlerde altın çıkarmak pek iptidal vasıtalarla kabil olabiliyordu. Meselâ büyük bir ağaç parçası ka- yalıklar arasına kakılıyor, açılan ya- rığa su dökülüyor ve sonra su ile be- raber altın sızıntıları başlayıncıya kadar bekleniyordu. Bir de Kaya par- çaları kıpkırmızı oluncıya kadar ateğ- te kızıdırılıyor ve kayaların toz hali- ne gelmesi temin olunuyordu. Roma- hlar son samanlarda külçeyi eritme usulünü de öğrenmişlerdi. Ondan sonra, milletler Avrupaya akın ettikleri devirde Tauern âltın madenleri muattal kaldı, Ancak Mi- Iâddan sonra 717 senesine doğru ma- denin gene işlemekte olduğuna dair şaylalar iştildi. 15 inci asrm ortasında Eski Avusturyada Tirollarda milâddan 150 sene evvel altın çıkarıldığı rivayet edilen bir maden vardır. Sonra- ları vakıt vakıt bu maden işletilmişti. Almanlar şimdi ye- niden burada altın çıkarmağa karar vermişlerdir. Tauem altın madenleri en parlak devrini yaşadı, İnsan elile işletilen bu madenden altın çıkarmak, o zaman- larda çok zordu. Çünkü barakalarda oturan amele mütemadiyen 20 derce soğuk altında çalışmağa ve barınma- ğa mecburdu. Ameliyata sabahleyin saat dörtte başlanıyor ve hiç durma- dan akşam sekize kadar çalışılıyordu. Biriken cevher, iki üç haftada bir ke- Te sevkediliyordu. Külçe domuz tü- Tumlarına dolduruluyor ve 10 - 15 tulum bir Kafile teşkil ederek, sevki- yatı yapanların ekseriya hayatları pahasma ovaya indi Bu güçlükler yüzünden altın ma- deni bir müddet sonra işliyemez oldu. Siyasi ve iktisadi ahvalden ziyade teknik müşkilât, madendeki faaliyeti söndürdü. Ancak geçen asrın ortası- na doğru Tauer'de yeniden altin çi- karmağa teşebbüs edildi. 1907 senesi- ne kadar bu maden, «Radhausberg> maden şirketinin elinde idi. Fakat 1917 de, Umumi harp ortasında, bü- yük bir çığ bütün barakaları ve tesi- satı harab» etti. merkezini Rassfeld'e nakletti. Orada da yeni te- sisat kuruldu, barakalar inşa edildi, işletme için lâzım olan suyun, yakın- daki Pohart gölünden tedariki düşü- nüldü 23 NISAN 1920 Bundan başka es son sistem making- Ter ve Aletler geti- rildi. Hava tazyiki ile işliyen delme Âletleri İmhof ka- diğer damarlar takip etti. 2000 met- rTeye kadar ileriye gidilerek 80 metre derinliğe kadar gidildi. Umumi harp esnasında günde 25 ton cevher çıkar hyor, bundan altın istihsal ediliyor“ du. Harp bittikten sonra tesisat büs- bütün yenileştirilecek ve istihsal art- tırılacaktı, Fakat böyle olmadı. Arâ- ya giren kargâşalıklar yüzünden iş- letmeye devam edilemedi, maden ka patıldı, Altın madeninden son zamanlarda 230 kilo altın, 1113 kilo gümüş, 739 ton arsenik kazanılmıştı. Burdanbaş- ka 1000 ton da kükürt elde edilmişti. Son yapılan hesabata nazaran bir ton cevherde 11 gram saf altın vardır. Tauem altın madenindeki yeni fa- aliyet biraz gecikti. Çünkü Almanlar, madendeki İngiliz nüfuzunu bertaraf keti kaim olmuştur. Bu suretle yakın- da Almanya, Avusturyanın ilhakı sa- yesinde, altın istihsal eden memlekete ler sırasına girecektir. Hâkimiyeti milliyeyi tesis için ne müşkülâtla çarpışıldığını, ne yollardan geçildiğini bizzat Atatürk anlatıyor ugün 23 Nisan Hâkimiyeti mil. liye bayramıdır. Hâkimiyeti milliyenin tesisi esnasında ne müşkü- Jâtla çarpışıldığım, ne yollardan geçil. diğini ve irticar dindirmek için ne mecburiyetler hasıl olduğunu bizzat Atatürk büyük nutkunda anlatır. 23 Nisan 1920 arifesinin tasvirini onun kaleminden okuyalım: '.. Büyük Millet Meclisinin içtimamı ve küşadını temin için çalıştığımız günlerde, çok işçal eden Düzce, Hendek, Ge- mıntakasına dahil meva- Nallıhan, Beypazarı üzer- ii : muvafık görüyorum. Ankara 21/4/1920 Tel: Gayet müstaceldir Ankaraya acele tezkere Kolordulara «K. O. 14 Vekâletine» Pırka 61 kumandanlığına, Refet Beyefendiye Bilümum. Vilâyata, Müstakil Livalara, Müdafaa Hukuk Heyeti Merkeziye- lerine, Belediye Riyasetlerine 1 — Bimennihilkerim nisanın 23 öncü mütenkib cuma günü, cuma namazini Ankarada Büyük Milet Meclisi küşad edilecektir. mebusini kiram hazaratı iie Hacı Bayramı Veli camit şerifinde cuma -vamazı eda olunarak enyarı Kur'an ve sallan da ig- tilaza olunacaktır. Badessalât lihyei sa- âdet ve sancakı şerifi hamilen daireli mah- susaya We da hil olmazdan evvel bir dun kıraatile kur- banlar . merasimde Cak ve hatmi şerifin sön aksamı teberrü- ken cuma günü namazdan sonra daireli mahsusa önünde ikmal edilecektir. 4 — Müknddes ve mocruh vatanımızın her köşesinde ayni suretle bugünden iti- baren buhari ve hatemalı şerife kıraatine şuru edilerek cuma günü ezandan evvel mitiarelerde salâvatı şerife okunmcak ve esmayı hutbede hilâfetmaabımız padişahı- mız efendimiz hazrellerinin mam namii hümayunu zikredilirken zatı şevketsimatı pedişahilerinin ve memaliki şahanelerile bilümum tebaa mülükânelerinin bir an evvel nalli halâs ve saadet olmaları duası Mâveten teskâr olunacak ve cuma nama- Yanın cdasından sonra da ikmali halme- dilerek makamı muallâyı hilâfet ve salta- natın ve bilcümle aksamı vatanın halim maksadile vuku bulan mesali miliyenin ehemmiyet ve kudsiyeti ve her ferdi milletin kendi mürekkeb olan bu Büyük Millet Meclisinin tevdi eyliye- ceği yemin vaNıiygi 3 MEEEE Çİ Jetimizin vatan ve milletimzin halâ, s8- Yâmeti ve istiklâli için dua edilecektir. Ba merasimi diniye ve vataniyenin Masından ve camilerden çıkıldıktan sonra bilâdi 08- maniyenin her tarafında, makamı bükün mete gelinerek Meclisin küşadından dolayı resmen tebrfkât iera edilecektir. Fer ta rafta cuma namazından evvel münasib Sürette mevlidi şerif okunacaktır. 5 — İşbu tebilğin hemen neşrü tamimi için her vamtaya müracaat olunacak ve s9- rlan en ucra köylere, en küçük kıtaatı #s- keriyeye, memleketin bilürmen teşkilât ve müessesatına iblâğı temin edilecektir. Azra, büyük levhalar halinde ber tarafa talik ve mümkün olan mahallerde tabı ve teksir ve meccanen tevzi edilecektir. 8 — Cenabı haktan muvaffakiyeti kâ- mile tazarya olunur. Heyeti Temsiliye namuna Mantafa Kemal 2 nisan 1920 tarihinde de şu küçük tebliği tamim ettim; Telgraf 22/4/1920 Dakika tehir edilmiyecektir, Umum, Vilâyetlerle Elviyet Kolordulara, Nazillide Miralay Refet Beyefendiye Bursada K. O. 20 Kumandanı Ali Fuat Paşa Hazretlerine Bursada 56 ncı Fwrka Kumandanı Miralay Bekir Sami Beyejendiye Bahkesirde 61 inci Fırka Kumandanı Miralay Kâzm Beyefendiye hisanın 73 üncü cuma i küşad Heyeti Temsiliye namına) Mustafa Kemal İzmir vali vekilliği İzmir 22 (Akşam) — İzmir vali ve. killiğine, Dahiliye Vekâletinden gelen bir yazıda vali muavini B. Cavid Ün- verin tayin edildiği bildirilmiştir. B, Cavid Ünvere sülüs vekâlet maaşı ve- rilecektir. Kara sularımızda avlanan ne mmm ,