21 Nisan 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

POLİTİKA Cebelüttarıkta vaziyet 1936 semesinde Habeşistan meselesinden dolayı İngiltere ile İtalyanın arası açıldığı zaman İngiltere bütün dünyadaki bahri kuvvetlerini, tek bir kruvasör hariçte kulmanuk üzere, Akâenizde toplamıştı, Çünkü o saman İtalyan donanması Akdenizde henüz İtalya ile müttefik olmıyan ne Almanyadan, ne de Japonyadan üizlerin endişesi yoktu. Şimdi ise İngiltere Akdenizin garp havzasının muhafazasını Fransanın ©sbelüttarikta toplanmakta olan donanmasına bırakmakta ve kendisi yal, uz Akdemizin şark havzasının muhafazasını deruhte etmektedir. 1986 gerginliği esnasında İngilizler İtalyanların denizin üstünden ya- hut altından Cebelüttarık limanma bir baskın ve akın yapmaları ihtimaline karşı büyük bir İngiliz tersanesinin bulunduğu bu müstahkem limanın her âki ağzımı zincirler ile biribirine bağlı kütükler ile seddetmişlerdi. Şimili de böyle bir baskın düşümessile İngiliz tersamesinin her iki ağ” sını herhangi harp gemisinin yarıp geçemiyeceği bir engel teşkil etmek üzere zincirler ile biribirine kenetlenmiş cesin ağaç kütükleri ile seğdet mişlerdir. liman © kadar sıkı seddolunmuştur ki, Fransanın Atlas Okyanusu de- nanması Akdenizin garp havzasının müdafaasına iştirak için Cebelüttarıkaı geldiği zaman İngilizler her ihtimale binaen kütük seğlerini kaldırmağa Marlborough dükası John Churchill İngilterenin meşhur generalidir. 1722 yılında ölen bu meşhur kahraman ge Deralle torunlarının torunları bugün Blenheim'deki saraylarında yaşamak» tadırlar, Geçen hafta düka ile düşes cuma ak- şamı Blenheim sarayına misafir da- kalacaklardı. Cumartesi günü briç oynandı, at ge- Geç vakıt herkes odasma çekildi, ya- tp uyudular. Ertesi sabah kahvaltıda buluştular. MAHPUS KALAN MİSAFİRLER olmamışlardır. İngilizler Cebelüttarık müstahkem mevkii için karadan da tedbirler almışlardır. Bu maksağla şimdiye kadar pek Yüzumilu görmedikleri halde Cebelüttarık küçük Yarımadasının berzahını tahkim ediyorlar. Müstak- bel harbin muhtemel sahnesini Cebelütlarık teşkil edecek demektir. AKŞAM Biri birinci katan camını kesmiş, yolu bildiği için rahat rahat geçip dü- kanın hususi dairesine girmiş, came. kümları kırmış ve 1722.de ölen ilk Mari, borough dükasından hatıra kalan kıymetli eşyayı, minyatürleri hem de seçerek, en kıymetli olanlarmı alıp gitmüşt,. Derhal zabıtaya hâber gitti. Saray- da keşif yapıldı. Çalınan eşyalarm maddi kıymeti birkaç yüz liradan iba- rettir amma, 18 inci asırdan yadigâr kalan bu eşyaların tarihi kıymetierine paha biçilemez... Bunun için zbıta meseleyi ciddi tut. tu. Kapiları kapattı ve düka ile düşes hâkimiyet tesis edebilir mi? Akdeniz hâkimiyeti çok “dritnot dizebilen ve çok ağır top çıkarabilen tarafa mevdudur İtalyanın 40 üded 32).56 aded 20.3:lâk ağir topuna karşı İngiliz ve Fransız donanmasının 116 aded 30.5-38 ve 88 aded 20.3 lük ağır topu vardır Tayyarelerin bomba ile dritnotlara taarruzlarının Beşeriyet tarihinde Akdeniz gene ci- hanşimül ihtiraslara sahne oluyor. Asırlardanberi dünya siyasetine hük- meden bir saltanatın ticaret yolları, zenginleşmek sevâasile çırpınan ide. ölojilerin ciddi tehdidlerme maruz bu- Tunuyor. Medeniyetlerin beşiği sayılan ve çevresinde “milli menfanitler kayna. şan bu denize bir taraftan hayat ve mevcudiyetini bağlıyan faşizm, diğer yollarını emniyete almakla idame et- mek isteyen İngiliz imparatorluğu bü- kim olmak “iddiasını güdüyor. Dava haddı zatında ikisadiyata dayanan bir deniz“hâkimiyeti davasıdır vebu ezeli davayı halledecek yegâne vasıta do- nanmağır. «Denizlere hükim'olan dünyaya hük- meder» düsturunun tatbiki bugünkü makine devrinde daha kolaylaşmıştır. Çünkü makine mesafe mefhumunu küçültmüş ve *tablat, unsurlarını 'yen- miştir. Akâenizin Cebelüttariktan Suriye sahillerine kadar iki bin millik uzun- Tuğu ve en fazla sekiz yüzmil tutan genişliği içinde bugünün en kuvvetli donanmaları Tilikkimiyet. taraftan satvetini ancak müstemleke | Acaba Alman donanmasının yardı- mile İtalyan donanması tefavvuk ka- | zanamaz mi? Buna cevap verebilmek için evvelemirde bu yardımın derece- sini tesbit etmek gerektir. Almanların elinde bugün üç ceb zırhlisile iki ârit- not vardır, Hiç şüphe yok ki, Alman- ya bunların hepsini Akdenize gönde. remez. Maamafih gönderdiğini kabul etsek bile İtalyan donanması bu tak- dirde otuz altı tane 28 santimetrelik topla takviye edilecek ve totaliter do- nanmanın ağır top miktarı yetmiş ai- tı adede baliğ olacaktır. Şu halde de- mokrasilerin yüz on altı ağır topuna karşı totaliterler yetmiş altı ağır top- la karşı koymak mecburiyetindedirler. İngilizlerin ana vatan filosundaki el- Hi altı aded ağır top bu hesaba dahil değildir. Henüz ne İtalyanlar ve ne de İngiliz ve Fransızlar yeni cüzütamla- Süveyş yolundan yapacakları askeri nakliyata mâni olmaktır. Kezalik elle. Tindeki yüz tane denizaltı gemisini de netice vermiyeceği sonmanevralarda anlaşılmıştır İtalyan tayyarelerinin bonba'ile âritnotlara karşı taarruzu da mevzuu bahsolabilirse de İngiliz ve Amerikan donanmalarının son “manevralarında hava kuvvetlerinin zırhlıları batıramı- yacakları anlaştımıştır. “Çünkü zırh- hlar tayyarelere karşı çok müessir mü- dafaa silâhlarile mücehhezdirler, İtalya Akdenizde düşmanlarına dar. be vurmak için Cebelüttarık boğazına hikim olmayı ve Süveyş kanalımı ha- va kuvvetlerile tahrip ederek geçlimes hale koymayı istihdaf etmektedir. Ak- denizin bu iki kapısını kapatınağa mu» vaffak olsa bile "Tolon, Bizerte, Kıbrıs gibi müstahkem Üslere malik olan müttefikin donanmasını imha ederek ortadan kaldırmadikça bu denizde hü kimiyeti tesis edemiyecektir. Romanın Mare Nostrom idâlasmı tahakkuk et. tirebilmek için herşeyden evvel “bu. günkü dört dritnot adedini İngiliz, Pransız müttefik donanmasınm onüç âritnotuma müsavi kilması Hzımdır. İtalya son bahri inşaat programile 35,000 tonluk dört dritnot tezgâha kop. muş ise de Fransızlar buna ayni mik. tarda dritnot inşaatile mukabele et- mişler, İngilibler de 40,000 tonluk iki ve 35,000 tonluk beş âritnot inşasına Daha ilk lokmayı ağızlarına atmamış. | dahil olmuik üzere bütün misilirlerin | bi görünüyor. İtalya'bu'dardenizdese.| demokrasilerin nakliyatını felce uğ- başlıyarak cevap vermişlerdir. kardı ki, hizmetçilerden biri koşarak e m ini e Tlkipemiee 57 ÜL ratmuğa tahsis “edeceklerdir. Fakat | Hülâsa İlalya donanması zırhlı ge- geldi: rma iveniyor. — Dükanın hususi dalresinde ca- mekânları kırmışlar, içindekileri çal. muşlar!.. Atlet Fransada muazzam bir atlet ordu- su vardır, Eransada bir sporla uğraşan 23,500, iki sporla uğraşan 2,399, üç sporla uğraşan 644, dört sporla uğraşan 308, beş sporla uğraşan 86, altı 26, yedi 25, sekiz 16, dokuz 4, tutarı 27,008 spor teşekkülü vardır, Şimdi gelelim sporcu adedine: Jim- Dört milyon 1930 Neuyork sergisinin reisi B, Grover Whalen sinök düşmanüler. $iz diyeceksiniz ki: Sineğin doslu Pazartesiye kadar kalacak olan mi- sulirler bir haftadanberi sarayda ne- zeret altımda bulunduruluyorlar, ordusu nastik yaparlar: 1020/000, Tutbol oy- nıyanlar: 600,000, bisiklete binerler; 350,000, rugby oynıyanlar: 200/000, tenis 130/000, atletizm: 120,000, avcı: 115,000, böks 90,000, kürekçi: 80;000, otomobil! kullanan: 70,000, tayyareci; 70,000, kayakçı: 50/00, patınajcı; 25,000, dağcı: 20;000. Bunların tutarını siz hesaplayınızl, bâkir sinek milyon sineği her gün, sergiyi ziya- ret edecek ölan hdikin gözü önünde öldürecek. B. Whdlen bu dört'bin sineğin ba kir olmasını istiyor; beköreileri bo İ © Acaba İtalyanın bu güvenmesi ma- halline masruf Olacak mı? Bir deniz. de Hükimiyet tesisinin başlıca şartı © denizde düşmanım seyrüseferine müni olmak ve buna mukabil! kendi seyrüse. ferini emniyetit temin edebilmektir, Bu maksadın istihsali ancak düşman donanmasını imha etmekle veya 7a- rarsız'hale sokmakla mümkündür. Şu muhakkaktır ki, denizde son ve kati söz ağır toplarındır. Dananmalar kar- şı karşıya döğüşmeden denize hâkim olmak iddiası kabul edilemez. Deniz- de seyyar İstihkâmlarbiribirile boy öl- çüşmekten ictinap ederek baskın fırsa- tani kollamışa münhasır kalan savaş faaliyetleri kati netice vezemez. Bü- yük harp bunu bariz olarak yösterdi. Alman donanmasının akıncı hareket. leri harbi umumnin kati neticesine tesir icra edemeği. ediyor. Sinekleri zılan sineklerin “mukavemetleri de De vir bakir v5 Denizde gırhlıların tap muharebesi — Serpiyi ziyaret ederler paviyon. | ti çok daha sağlam olurmuş. edilmemeliğir. Denizin hattı muhare- ; Ander'da Frama ve İspanya müşterek li Fabrikanın kanuni tarifi biye kuvvetine âstinad etmiyen kuru | £ Menake “Mensesi, Pransanın cenubu | Mükimdir. eki gerip öğeler muhafam l “ sevkülceyşin faidesi azdır. Cihan har. | şarkisinde Alpe - Bizritine verazisine siki fer ele ekme . il Maliye tahsil şubelerile, fabrika ve ima- | rafın avukalı da «hayır, fabrika değildir. | binde İngiliz donanması Alman donan. up kalmış 15 dilemetre munabbaı geniş- Fransaya İspanyada Urgel rm erime ğe eri diye müdafaa elmektedir. Bu gibi davalar | masına faik olmasaydı Britanya ada- Mn eme remağer SELEM Samet ykm anl e çıkmaktadır. Ahtilüftarın neticesinde, mesele hakeme havale yunda üç kilemetre uzunluğundadır; cümhuriyet yüksek lar Bamteli kanuni mein ak Mi DMM —— karşı çok müsaid | yerlerde dahile doğru 1000 metre derisle- | sında bir çukur içindedir ve harişle mü- ce, fabrikalardan muamele vergisi alı- | min vereceği hükme bağlanmaktadır. sevkülceyşi vaziyeti kati faide verir | şir. Nis şehriyle arası $'kilemetre kadardır. | masebatı müşkülür. Ahalisi çobanlıkla, sur. Malbuki fabrika olmıyan bir Yer | göğün ba iü wn. | miydi? Bu prenslik, 968 senesindenberi Grimaldi | kaçakçılıkla geçinir. den bu vergi tahsil edilmez. “Fabrika- dualara e miasiliimin a ailesinin elindedir. » mın kanuzi “tarifi pek vazih “olmadığı çin, MAP e epi SEE mami Binmensieyh denizlerin hükimi öle. Monako prensleri Pransa ile müttefik Sa 5 k va ai v Fabrika diye öyle cak kuvvet kalın zırhlara bürünen | elüükler “için Fransa da burasının istik- n Marino | MA e aaa “dokunmamıştır. maktadır. İhtilâfa sebebiyet veren nokta | Tek mama seyyar kalelertieki toplartlır. Vaziyet | Müme, Sigma Kİ Small italyada ye hr varan denize l ——.. Teşviki sanayi kasinnunun Girin. | X299 diye kâsl böyle olunca İtalyan donanmasındaki | ie de 1814 de Paris munhedesile tekrar | yet, 61 Kilometre murabbalktır. Nüfasa il “e teresi prenslik Sardenya 1 ü aran muharrik kuvvet kelianan | da ve kırk aded 32 santimetrelik ve elli altı hareme a konuldu. 1860 de malaklı karalduğa AM gre eği i ame diye öbei pi ram — senedir. va ir müee- | tane 20,3 santimetrelik ağır topla Ak- | Nis Fransaya geçince Monako da bu dev- | Sezar Borjla'nın eline düşmüş, zem e kabul ektedir. Malbuki | > l bn cd ön, el dokuması yapam bir ter- Hasılı #ibrika kelimesinin yerinde yı. | denizde bulunan İngiliz ve Fransız | et himayesine girdi «2 müddet senra dekar serbesliğine Ba İ gühin da, mnharfik kuvvet olduğu iddia edilmektedir. , “bir tarafin hazine avukatı, diğer tarafta imlâthane sahibi- nin avukatı, bu mevsu üzerinde saatlerce | İşin asil 'tuhafı, B. Whalen sine her yün 4 milyon bekir sinek verecik müteahhidi buld!.. Şu Amerikaltlara şaşmamak kabil lanımadığına da tesdüf ediyoruz. Bu ke- Mmeyi hangi müesseseler okullanabilmeli- dir. «Fabrika» hangi evsafı haiz Olmalıdır? Bütün bunları kanuni bir surette tarif besinde hangi tarafın fopu fazla ise galibiyet o tarafa teveccüh eder, Çünkü müterakki bahriyelerde iyi atıp vur- mak için vesait ve cihazlar ve topçu- Gerçi denizde desevkülceyş noktaları. na hâkimiyet hayli vol oynarsa da ta- müttefik donanmanın malik olduğu yüz on altı aded 30,5 - 38 santimetrelik veseksen sekiz tane 20,3 santimetrelik Fransız ve İngiliz deniz nakliyatı kuv- vetli filoların himayesi altında toplu bir halde Convoy (müctemi 'kafile) teşkilâtile yaptlacağıntlan dikıncı İtal. kuvvetlerle çatışacaklardır. Denizaltı- ların ise müteaddid zırhlı, kruvazör ve muhriplerle emniyete alınmış Con- voy halindeki nakliyatta müessir iş göremediklerini harbi umumi göster- miştir. Fihakika denizaltı gemileri ancak tek başına seyreden ticaret ge mileri için tehlikelidir, Monakonun 4911 denberi ?i azal bir millet meclisi vardır. Bu devletin nüfusu 2 bin “kndardır. Prensliğin başlıca varidatı Monte Karlo nisbetle dörtte bir derecede kalacağı anlaşılıyor. 35,000 tonluk bir dritnot takriben altmış milyon Türk lirasına mal olmaktadır. İtalyanın azami fe. dakârlıkla müttefik donanmaya karşı dritnot nisbetini yarıya çıkarabilmesi bile mali kudreti ve bahri inşaat sa- naylinin kifayeti ile mütenasip görü Jemez. Netice olarak Akdeniz hâkimiyeti çok âritnot dizöbilen ve dolayısile çok ağır top çıkarabilen tarafa mevdudur. İB ME RR yon sinek verecek, B. Whalen bu dört | deği! a Belde veon eml am dier. devi m biribirine müsavidir. O halde Olmıyanlar: Memako, Ander we San Ander (Andere) Cümhuriyeti Fransanın İ Iktisadi meseleler | adr tapan aile ailede, | Marie rm yaman ir lğürman vala , Bu kumaş münakaşa etmektedirler. Hazine avu- cimek isdb eder. Eğer bu “tarifi yapmaz- ağır topun biribirine meydan oku: gazinosundan aldığı hissedir. 2802 1 İ katı, maliye şubesinin hkemelerde vaka a. ” p hane 1856 senesinde kurulmuştur. Devlete “ > nayesi altında tarif © etkiiği MN kkmnenin fabrikn | per imlktimeme mit. dye daha pek a | Tarndan çikacak netice “elbette ki, | 200 'bin ineiir tiren .miktermân seneyi | sayılır. Başlıca mahsulü şaraptır, İyi cine li alduğunu isbala çalışmaktadır. Diğer ta- nakaşa edeceklerdir. "Hüseyin Arai İtalyanın lehine olamaz. hisse verir. Fakat yerli hısikım kumarha- daş in istikeni edilir,