22 Mart 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 12
BİR CEVAP: Kuş mu aslan mı? (Baş tarafı 3 üncü sahifede) «Dostluk» dediğim şeyin huristiyan- hığın bana yabancı gelen bu esasile hiç bir münasebeti yoktur. Daha doğ- rusu ben «Destluk ihtiyacını» yâ zarken hiçbir dini gözönünde tutma- dım. Çünkü insanlar İnsan olduk- ça - hattâ ayni memleket dahilinde - başka başka dini kanaatlere sahib olabilirler. İçtimai rabıtalar dini de- El, lâik esaslara istinad etmesi lâ- zımdır. Ve bu esaslar arasında «Dost- luk ihtiyacı» nm meskenet ve acizle hiçbir alâkası yoktur. Yanağına to- kat yiyen adam, tokat vuranı mutlak cezaya çarptırmak için kanuni vası- taların hepsine müracaat etmeli. Yal nız kendi yüzümüze tokat vurulduğu zaman değil, haksız olarak, mensup olduğumuz cemaatten bir ferd tokat yerse ona da zahir olmaz, olanca kuv- vetimizle mütecavizi cezaya çarptır- mak için mücadele etmezsek, medeni ve muasır insan olmağa lâyık değiliz. | Onun içindir ki, kuvvetli ve devamlı medeni cemaatlerin hedefi ferdin maddi ve manevi haklarını müdafaa edecek bir kanun mekanizması kur- | mak olmuştur. Ve Şarkta ferd maal- esef cemaati ve milleti dahilinde dal- ma hristiyanvari bir tevekkül, hattâ aciz gösterdiği için, dâhilde Sultanla- rının kapı kulu olmuş ve harici isti- lâlara mütemadiyen maruz kalmış- tır. Gene ferd yalnız kendisi için de- Zil, komşusu da tecavüze maruz kal dığı zaman hassasiyet o göstermezse, mensup olduğu cemaat nihayet bir esir sürüsü olmağa mahkümdur. Dostluk ihtiyacı ve dostluk manen insanı verimli ve faydalı yaptığı gi bi, maddi bakımdan da hakkını omuz omuza müdafaa edecek, kendi- sile beraber yürüyecek fikir ve hayat | dostları olduğu için, ayni insanı da- ha cesur, daha kudretli yapar. Ben de âcizin aczini gidermek için Darül | acrze (2) değil, ona kuvvet vermek lâzım olduğuna kanilm, 3 — Vâ - Nü, bende ve yazımda Hind tesiri gördüğü zaman «Yanılmı- yorsam - Gandi'nin kayıtsız ve şartsız sulh esasına inanmış olduğumu ima | ediyor ve tabii olarak «Dostluk ihti- yac» makalemi bu noktada en çok içtimai sahadan siyasi sahaya nakle- diyor. Yukarıda da söyledim. Makale siyasi değildi. Fakat fikir ve içtima- iyat sahasında kalmağa karar vermiş İ göre İngiltere, Romanyaya bir ticari bir ferdin vatandaş sıfatile siyasi ka- naatleri de olması tabiidir, Ve bu nok-| tada gene Vâ - Nü'nun yanlış tefsi- rini tashih edeceğim. Ben Gandi'nin anladığı sahada sullhıçu deği Hindistan bizden çok başka - hattâ bütün dünyadan baş- ka - bir âlemdir. Onu tedkik, objek- tif surette tahlil beni çok alâkadar etmiştir, Fakat o esası da Hristiy: hk kadar bizim içtimai bü muzır telâkki ederim. On dört senedir. bu vadide yazılarımın hepsinde kom. | şusuna durup dururken hücura eden, başka milletlerin omuzuna binip ya- | şamak esasına istenid ideolojiler Sleyainde bulundum, Fakat ayni za- manda her milletin hücuma uğradı- ğı zaman, hayat ve menfaatini tehli- kede gördüğü zaman, kendini müda- faa için lâzımgelen kuvvet ve hazırlı- ğı haiz olması lâzımgeldiğini de iddia ettim. Binaenaleyh Vâ « Nü'nun bana atfettiği, ve telkin ettiğimi farzettiği Hind esası da «Dostluk ihtiyacı» ma- kalemde mevcud değildir. İnsan kuşa mi, yoksa aslana mı benzemeli? Kuşa benziyemez; çünkü etrafı ökse ile doludur; aslana benziyemez, çünkü ya postu, yahut tehlikesi var, diye onu da uzun yaşatmazlar. O halde? İnsan insana benzer ve adı dostluk olsun, mütekabil alâka ol. sun, tesanüd olsun, ne olursa olsun, omuz omuza vererek emniyet ve s6 lâmet içinde çalışması ve yaşaması için bir takım müşterek esas ve his- lere muhtaçtır. Ve «Dostluk ihtiyacıs yazısını bu mütalân doğurmuştur. Halide Edip (D Bu vesile ile beni Madonna ruhlu diye tavsif ediyor ki, bundan ne demek istediğini pek anlamadım. (2) Tabii 6 da iâzim bir müessesedir, Pikat çok ihtiyarlar ve kimsesizler için. | Murahhaslar Parise dönmüşlerdir. | muvafık olup olmadığına dair mec- | Hate sorulan suale cevaben asil bu- İngiltere, Fransa ve Sovyetler bir beyanname neşredecekler (Baş tarafı 1 inci sahifede) İngiltere, bir taraftan Doğu Avru- pasının küçük devletlerile müzakere- lerde bulunurken, diğer taraftan da tabil olarak, birleşik Amerika ile sıkı teması muhafaza ve cenup Amerikası memleketlerile de istişare etmekte. dir, Cenup Amerikası memleketlerinde. ki İngiliz elçilerinin bu husustaki ra- porları dün dış bakanlığa gelmiştir. Henüz teeyyüd etmiyen bir habere göre, İngiltere hükümeti, İngiliz Ka- binesinin toplantısından evvel bütün malümat eline geçtiği takdirde, yarın Avam Kamarasında İngilterenin va- ziyetini izah edecektir. Anadolu ajansının notu: Türkiye tarafından yapılacağı zik- rolunan yardımı Balkan paktının hü- kümleri haricinde anlamak doğru değildir. Sofya 21 (A.A.) — <D.N. B.r: Bul- gar ordusunun kısmen seferber edil diği hakkında bazı Fransız ve İngiliz gazetelerinde çıkan haberler Sofyada yalanlanmaktadır. Bir beyanname neşri düşünülüyor Londra 21 — İngiltere, Fransa, Sovyetler ve sulhü seven milletlerin iştirakile bir beyanname neşri düşü- nülmektedir, Londra 21 — Fransız - Alman tica- Tİ müzakeratı inkıtaa uğramıştır. Fransada gazeteler hükümetin mü- saadesi olmadan askeri haberler neş- redemiyeceklerdir. Fransa hükümeti icab ederse askerlik müddetinin uza- talmasını düşünüyor. Alman - Rumen ticaret anlaşması Londra 21 — Bükreşten gelen ha- berlere göre geçön sene teşrinisanide imza ediler Alman - Rumn ticaret muahedesine bir ek yapılması için bir | müddettenberi Bükreşte yapılan mü- | zakereler neticelenmiştir. Yeni anlaş- ma bir kaç güne kadar imza edile. cektir. Yeni anlaşmanın mahdud bir mahiyette olduğu, Almanyaya evvel- ce istediğinden pek az petrol verildiği bildiriliyor. Romanya petrolun fazla- sını kendisine alıkoyacaktır. Diğer taraftan haber alındığına heyet gönderecektir. Ticari Naan, şu vaziyette bir heyetin gönderilmesi günkü vaziyetin heyetin gönderilmesi için muvafık olduğunu söylemiştir, Bükreşe bir İngiliz ticaret heyeti gönderileceği haberi Romanyada iyi karşılanmıştır. Petrollerden fedakârlık Bükreş 21 (A.A.) — Salâhiyettar mahfillerin Havas muhabirine bildir- diğine göre, Romanya Alman eköono- mik taleplerinin büyük bir kısmını | reddelmektedir. Yarın imzalanacak olan Almanya « Romanya ticaret an. laşmasına bilhassa Rumen petrolle- rini alâkadar etmek üzere yalnız bir kaç ikinci derecede fedakârlıklar da- hil bulunacaktır. Sovyet hükümetinin teklifi Moskova 21 (A.A.) — Tass ajansı bildiriyor: Yabancı gazeteler, Sovyetler birli- ği hükümetinin Polonya ile Romanyaya bu memleketler bir taarruza hedef ol- dukları takdirde muavenetini arzet. miş olduğu hakkında şaylalar neşret- mektedir. Tas ajansı, bu haberlerin hakikate uymadığını bildirmeye mes zundur. Ne Polonya, ne de Romanya Sovyet hükümetinin yardımını iste- memişler ve kendilerini tehdit eden hiçbir tehlikeden bu hükümeti ha- berdar etmemişlerdir. Hakikat olan şudur ki, ayın 18 inde İngiltere hükü- meti, Romanyaya karşı bir tecavüz. den endişe ettirecek ciddi sebepler mevcut olduğunu bildirerek, hükümetinin böyle bir ihtimal önün- e ne gibi vaziyet alacağını sormuş- Sep hükümeti bu suale verdiği cevapta en ziyade alâkadar devletler. den, ezcümle İngiltere, Fransa, Po. lonya, Romanya, Türkiye ve Sovyet. ler birliğinden mürekkep - bir konfe. ransın içtimaa çağrılmasını teklif eylemiştir. Sovyet hükümetinin fikrine göre, böyle bir konferans hâdis olan vazi- yetin aydınlatılmasına ve konferansa iştirak edecek bütün devletlerin va- Zziyetini tayine azami derecede imkân verecektir. Alman ilhakçılığını durdur- mak için Londra 21 (A.A) — Canterbury başpeskoposu: Papaya müracaat ede- rek Avrupada Alman ilhakçılığını durdurmak için bütün hristiyanlık âlemi içinde müsbet bir hareketin ba- şına geçmesini Papadan rica etmiş ve protestanlığın da bu harekete mü- zâheret edeceği vadinde bulunmuş” tur, Macar arazisinden Alman askeri geçmesi meselesi Budapeşte 21 — Öğrenildiğine göre, Almanya, harp çıktıği takdirde Al man ordusunun Macar toprakların- dan serbestçe geçmesini talep ettiği cihetle, bir taraftan Berlin ile Buda- Ppeşte, diğer taraftan Budapeşte İle Bükreş arasında pek mühim müzake- reler cereyan etmektedir. Macaristanda siyasi şefler İki kıs- ma ayrılmışlardır, -Bir kısmı, Alman talebinin kabul edilmesini talep et- mekte, diğer kısmı da B. Bekin plânı mucibince Bükreş - Varşova - Buda- peşta arasında üçüncü bir mihverin tesisi için Romanya ile anlaşmak hu- susunda ısrar etmekicdir. Romanyanın tedbirleri Londra 21 — Romanya, hüduda takviye kıtaları göndermeğe devam ediyor. Macarlar da Karpat Ukrayna» sına asker sevketmektedir, Macarlar bunun Romanyanın sevkiyatı üzerine | yapıldığını söylüyorlar, Amerika Alman notasına cevap verdi Vaşington 21 (A.A) — Amerika Birleşik devletleri Hariciye Nezareti, Almanya büyük elçiliğine, Almanya nın Bohemya ve Moravyada himaye idaresi tesis ettiğini bildiren Alman notasına cevabını tevdi (eylemiştir. Amerikan cevabının metni, pek muh- temel olarak bugün neşredilecektir. Maamafih iyi haber alan mahfillere göre, bu nota, son Alman hareketi- nin meşruiyetini Amerika Birleşik devletlerinin tanımadığını bildirmek- tedir, Budapeşte 2i — Havas muhabiri, askeri makamların tedrici bir sefer- berlik yapmakta olduğunu ve sefer- berliğin 28 martta tamamlanacağını bildirmekte ise de Macar istihbarat bürosu bünün Macarislana zarar ve- recek haberler işaesinden ibaret ol. duğunu bildirmektedir. Siyasi faaliyet devam ediyor Londra 21 — Orta Avrupadaki son vakayi üzerine başlıyan siyasi faali- yet devam ediyor, Harleiye Nazın Lord Halifax Polonya sefirini, Çekos- lovakya ve Amerika maslahâtgüzar- larını ve ikinci defa olarak Romanya- nın Londra sefirini kabul etmiştir. Polonya sefirile 40 dakika kadar gö- rüşmüştür. İngilterenin Bükreş sefiri Romanya Kralı Karol tarafından kabul edil. miştir. Atina sefiri Yunan Başvekil ve Hariciye Nazırı B. Metaksasla, Va- şington sefiri Amerika Hariciye müs- teşarile görüşmüştür. Bir konferans akdi için Sovyet Rusya tarafından yapılan teklif ted- kik ediliyor. Konferans akdi mi, yok- renin nazi aleyhdarı bir bolk vücuda getirmek hususundaki projelerinden resmen haberdar edilmiştir. İsviçrenin karari Bem 21 — Bügün iki parlâmento meclisinin küşadı esnasında okunacak olan bir beyannamede İsviçre halkının bir İsviçreli sağ kaldıkça memleketi- nin tamamiyetini müdafaa etmek hu- susundaki azm ve kararı İlân edi- lecektir. Bu beyanname İsviçre Cüm- hurreisi muavininin riyaset ettiği dört Dazırın içtimamda kaleme alınmıştır. Almanyanın Paris sefiri Berline gitti Paris 21 (A.A.) — Alınan sefiri Fon Welczeck, vaziyet hakkında hüküme- tine malümat vermek üzere dün ak- şam saat 18,15 te Berline hareket et- miştir, Naib Hortinin Karpat Ukray- nası halkına beyannamesi Budapeşte 21 (A.A) — Naib Horti, Rüten halkına hitaben bir beyanna- me neşrederek Mavarlarla Rütenlerin asırlarca sulh içinde ebraber yaşa- dıklarını hatırlatmıştır. Beyanname- de Rütenlere Macar devleti çerçevesi içinde muhtariyet verileceği kayde- dilmekte ve Rütenlerin başka suret- le bu muhtariyeti kanzanmalarına imkân olmadığı ilâve olunmaktadır. Büyük nafla işleri vücuda getirile- rek memleketin refahı temin edile- cektir, Ungvar 21 (AA) Monsenyör Volosin'in hareketinden .sonra esir edilmiş olan ve general Prchala'nın Kılaatına mensüp bulunan üç yüz zâ- bit ve asker Slovakya - Ukrayna hu- | duduna sevkedilmiştir, Fransız bankalarındaki Çek paraları bloke edildi Paris 21 (A.A) — Fransız hükü- meti, İngiliz ve Amerikan hükümet- lerini takiben bütün Fransız banka- larından kendilerine mevdu Çekoslo- vak esham ve tahvilâtı ve altınlarını bloke etmelerini istemiştir. Estonya Hariciye Nazırının seyahati Varşova 21 (A.A) — Estonya Hari- | ciye Nazırı Selter, dün Beck ile bir kaç mülâkat yapmıştır. Nazır bundan sonrr Berlin yolu ile Budapeşteye harel hareket et etmiştir. Amerikadaki çekler Muvakkat bir hükümet kurulduğu doğru değil Şikago 21 (A.A) — Eski Çek - Slo- vak Reisicümhuru Beneş, Amerika- daki Çek ve Slovakların, kendi riya seti altında Amerikada muvakkat bir hükümet teşkil edecekleri haberini tekzib eylemiştir. Şikago 21 (A.A.) — Havas ajansın- dan: Sabık Çek muharibleri, Ameri- ka lejyonu üniformasını ve yahut Sokol'lar kostümünü giymiş oldukla- nı halde Çekoslovak Konsoloshanesi önünde nöbet beklemişlerdir. Konsolos B. Antonin Holy, hâlâ konsoloshaneyi işgal etmektedir. Fransa yeni bir kuvvet teşkil ediyor Paris 21 (A A.) — Bugün neşredi- len kararnamelere göre, muvazzaf hizmette bulunan subayların adedi 3160 a çıkarılmakta, küçük zabitle- rin kadrosuna da 2500 kişi ilâve olun- makta ve şimali Afrikada yerlilerden mürekkep yeni bir kuvvet teşkil edil- mektedir, Terhis zamanı gelmiş olan sınıfların bir kısmı silâh altında alıkonulacak- tır. Hükümet emekli subaylarla ihti- yatları istediği anda silâh altına ça- gırabilecektir. Silâh imlâtının artırılmasına ge ince, silâh fabrikalarında haftalık mesai müddeti 60 saate çıkarılmıştır. Fransada İşsizler Milli müdafaaya aid işlerde Paris 21 (A.A.) — Bu sabah resmi gazetede neşredilen kararnameler ara- sında işsizlik sandığına kaydedilmiş olan işsizlerin mili müdafaa için çalı- şan müesseselerde iş kabul etmeğe mecbur olduklarına dair bir kararna- me göze çarpmaktadır. Bü işler için amelenin alacağı yev- miye müessesenin bulunduğu mınta- ka ve yapılacak işe göre tesbit edilen normal yevmiyedir, İşçi kendisine yapılan teklifi kabul etmediği takdirde bir sene müddetle işsizlik yevmiyesinden mahrum edile- cektir, Filistinde vaziyet Araplar da, Yahudiler de İngiliz plânını protesto ediyorlar Kudüs 21 (AA.) — Yahudiler, İze güz tekliflerini protesto etmek İçin bir esilâhsız müdafaa» hareketine tes şebbüs etmek imkânını düşünüyorlar, Arap mahafiline gelince bunlaj da grevlerle İngiliz plânını protesto etmekte berdevamdırlar. Hayfa'daki Arap dükkânları açıl mış İse de Nablis ve Gazze'deki Arap dükkânlarının kapatılmış olduğu hâ- ber verilmektedir. Arapların İngiliz plânı karşısında ittihaz edecekleri hattı hareketi ta» yin ve Filistin meselesini kati surette müzakere etmek üzere yakında müsş- lüman memleketlerin yeni bir kon» feransı içlimaa davet (edecekleri tahmin olunmaktadır. Maverayişerianın cenubunda yağmalar Ammaân 21 (A.A.) — Maverayişeris anın cenubunda yeniden bir takım şiddet hareketleri yapılmıştır. İki ka» rakola hücum edilmiş ve bunlar yağ» ma olunmuştur. Bazı tevkifler yapıldı aŞm 21 (A.A) — «Havası: Şehir tamamile ız kıtaları tarafından işgal edilmiştir. Kıtalar büyük bir sü künet içi şehrin merkezindeki sevkulceyş noktalarını tahkim et mektedirler. Sokaklarda vücuda getirilmiş olan barikatlar tahrip edilmiştir. Fransız makamları bazı tahrikçileri tevkif etmişlerdir. Şanghayda Japonlar imtiyazlı mıntaka- ları kaldırmak istiyorlar Şanghay 21 (A.A.) — Röyter ajan- sından: Avrupadaki gerginlikten isti. fade eden Japonlar, Şanghaydaki bey» nelmilel imtiyazlı mıntakaların ilga» sıni ve bunların Japon işgali altında» ki mıntakaya ilhâkını yeniden istemös ye başlamışlardır. Son beynelmilel! buhran esnasında da buna benzer isteklerde bulunulmuş- tu. Yeni telefon ve telgraf şebe- keleri kurulacak Ankara 21 (Telefonla) — Posta, telgraf ve telefon idaresinin 1939 mali yılı bütçesi 1938 bütçesinden 2 mik yon küsur bin lira fazlasile 12 milyon 200 bin küsur lira olarak tahmin edil. miştir, İdarenin yeni yıl bütçesine ko- nulan ve varidat fazlalığı ile karşıla- nacak olan 2 milyon küsur bin liralık fazla tahsisat ile memlekette yeniden bazı telefon ve telgraf şebekeleri kuru lacak, İstanbulda, Galatada, İzmir, Eskişehir, İzmit ve Bursa gibi mühira merkezlerde yeni ve modern posta ve telgraf merkez binaları yapılacaktır, İzmit vilâyet bütçesi 1,020,000 lira İzmit 21 (Telefonla) Meclist umumi, vilâyet büteçesini 1,020,000 lira olarak kabul etmiş ve valinin irad ettiği nutukten sonra mesaisine ni- hayet vermiştir. Encümen daimi aza- lıklarına OB, Salih Kılıçoğlu, Enver Balkan, Rifat Yüce, Salih Yümten s6- çilmişlerdir, Gece belediye lokanlar sında bir ziyafet verilmiştir, ' İçkiden ölen bir bekçi İzmir 21 (Telefonla) — Kültür'park bekçisi Asım klübesinde ölü olarak bulunmuştur. Yapılan muayene ne- ticesinde Asımın fazla içkiden öldüğü anlaşılmıştır, Egede seylâp ve fırtınanın zararları İzmir 21 (Telefonla) — Gediz neh- rinin taşması üzerine Fuça kazasın- da ovada ekilmiş arazi sular altında kalmıştır. Kemalpaşa kazasında 15 evin du- varları yıkılmıştır, Fırtına binlerce meyva ağacını devirmiştir. Çeşme iskelesi önünde bir yelkenli karaya düşerek parçalanmıştır. Beyoğlu Kalkevinden: 1 — 23/3/939 Perşembe günü saat 1899 da Evimizin Tepebaşındaki merkez bina» sında profesör bay Hilmi Ziya Ülken tara- fından «Gazali. mevzuunda mühim big konferans verileöektir. 2 — Konferanstan sonra Evimiz triyosü tarafından konser verilecektir. 3 — Herkes gelebilir.
