20 Şubat 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 2

Dün Geceki ve Bu Sahahki Efaberler Cemil Mardam Kabinesi | nasıl istifa etti? Manda altındaki arazi vaziyetine uymayan hareketler istifaya sebeb oldu Beyrut 19 — Suriyede Cemil Mar. dam Kabinesinin istifası bu hükümet tarafından alınan ve manda altında- ki vaziyetine uymayan iki tedbirler. den ileri gelmiştir Bunlardan birinci- si Suriyenin müstakil olduğuna dair Şam meclisi tarafından 31 birincikâ- nun 938 de verilen kararın ve bunun üzerine Frans fevkalâde komiserli- ğine verilmek üzere hazırlanan muh- tıranın gazetelerle ilân edilmesidir. Muhtırada gümrüklere el konacağı, harice sefirler gönderileceği, Fransız müşavirlerin (okontratlarının fesh ve bir ordu teşkil edileceği bildiril. mektedir. Yine muhtırada manda- ter devletin Cebellidüruzda ve Cezire ile Alevilerle meskün yerlerde takip ettiği politika tenkid edilerek bun- dan böyle Fransız fevkalâde komise- zinin emirlerinin, ancak meclis tara- fından taslik edilmek şartile meri elâcağı ilâve ediliyor. Fransız fevkalâde komiserinin em- xi üzerine Şamdaki Fransiz delegesi bu muhtırayı kabul edemiyeceğini Cemil Mardama bildirmiştir. istifanın ikinci sebebi şudur: Dün- kü Kabine toplantısında Nazırlar, fevkalâde komiserlik tarafından 18 ikinciteşrin 938 de neşredilen ve vic- dan hürriyeti esasına istinat eden tamimin hallettiği dini cemaatler hakkında yeni bir vaziyet almıştır. Suriye hükümeti bu tamimin tatbi- kinin tehiri için hâkimlere tebligat- ta bulunmuştur. Yüksek komiser Gabriel Pusux, Şamdaki Fransız delegesini, bütün dinlere hürmetkâr olarak vicdan hür- riyeti prensipine uyması şartile, müs- lüman cemaatı tarafından ileri sü- rülen istekleri büyük bir hüsnüniyetle tedkike hazır bulunduğunu tebarüz ettirmeğe memur etmiştir. Yüksek komiser, aynı zamanda, Suriye statü- sünün bugünkü vaziyetinde manda- ter devletin eski bir kararını ancak yüksek komiserin bir karar suretinin değiştirebileceğini de resmen bildir. T. Esasen 18/11/938 kararı, Suriye hükümetinin de muvafakatı ile alın- mıştı. Fakat Suriye hükümeti, bilâha- ye, nasyonalist blokun bir karışıklık çıkarmayı istihdaf eden teşebbüsü Me yazılmış bir beyanname alması #zerine hattı hareketini değiştirmiş- tir, Bu beyanname, karar suretini, Komintern aleyhinde toplantı Berline gelmek üzere bir Japon heyeti yola çıktı Paris 19 (A.A.) Madam 'Tabouis,- nin Oeuvre güzetesinde bildirdiğine gö- ye general Tasuminin riyasetinde bü- yük erkânıharbiye ve siyaset adamla- rından mürekkeb mül bir Japon murahhas heyeti Berline gitmek Üze- re geçende Japonyadan hareket et miştir. Muharrir diyor ki; «Heyetin komintem aleyhindeki eden devletler mümessille- &k üzere bulunduklan bir sırada Berline muvasalat etmesi muhtemeldir. Bu toplantıya Londra- ni tekzibine rağmen Franconun bir mümessilinin de iştirak edeceği söy- lenmektedir. Fransanın emniyet tedbirleri Paris 19 (A.A.) — Resmi gazete, ik ve devletin barlei emniyeti. işlenen cürümlere müteallik kanun ve kararnamelerin himaye al- tında bulunan memleketlerle Hindi Çi- ni birliğine bağlı araziye ve Kuang - Çen » Van arazisine teşmili hakkında- ki kararmamenla metnini dercetmek- şı müslüman Arabı diğer cemaatlerle Ayni tutmak ve din değiştirmeğe mü- saade etmek ile ittiham etmektedir, İşte bu iki mesele üzerine çıkan ih- tilâf yüzünden Suriye hükümeti is- tifaya mecbur olmuştur. Suriyede son hâdiseler Suriye gazeteleri, Suriyede bir çok hadiseler olduğunu yazıyorlar. Bu malümatı bulâsa olarak neşrediyo- ruz: — Şamda talebe nümayişi devam etmekte, polisle çarpışmalar olmak- tadır. 20 talebe tevkif edilmiştir. Humus'da, başta doktor Şehbender taraftarlarile Asbeciler olduğu halde bir çok toplantılar yapılmış, dükkân- lar kapanmıştır. Şamdan gönderilen askeri kuvvet burada sükünu iade edebilmiştir. Bu esnada bir çarpış- ma olmuş, bir çok kimseler yaralan- mıştır. Derizor'da dükkânlar kapalıdır. Lazkiye'de çeteler faaliyete geçmiş- lerdir. 24 otobüsün yolcuları soyul- muştur, Halebden bildirildiğine göre Fran- sizlar Suriyede müstakil bir Bedevi hükümeti kurmak için aşiretler rü- esasile temasta bulunmaktadırlar. Bedevi hükümetinin merkezi Tüd- mürde olacak ve Suriye çöllerinde bulunan bütün aşiretler bu hüküme- te bağlanacaktır. Halebde istihbea- rat zabitlerinin bazı aşiret şeyhleri- le görüşerek bu yolda talepte bulun- maları için bir mazbata imza ettir. mektedirler. Yeni hükümeti kim kuracak Şam 19 — Dün akşam, nasyonalist, blokun büyük konseyi, Suriyenin bü- tün mıntakaları mebuslarının iştira» kile toplanmıştır. B. Mardam, bu top- lantıda vaziyeti izah etmiştir. Büyük konsey bugün ve yarın da toplanacak- tar. Reisicümhur, istişarelerini netice- Jendirmek için pek muhtemel olarak bu toplantıların neticesini bekliyecek- tir. Maamafih, şimdiye kâdar istişa- relere devam ettiği bazı nasyonalist blok tiderleri, Kabineyi kurmaktan is. tinkâf etmiştir. Diğer taraftan şahbandar da halkı süküna davet eden beyannameler da- Batmıştır. Üniversite talebeleri, bunun Üzerine, derslerini terketmiyecekler- dir. Nankin Hariciye Nazırı öldürüldü Dokuz kişi üzerine tabanca ile ateş ettiler Şanghay 19 (A A.) — Japonyanın himayesi altında teessüs eden Nan- kin hükümetinin Hariciye Nazır Senloh, enternasyonal imtiyazlı mın- İ takadaki evinde öldürülmüştür. Şanghay 19 (A.A) — Alınan mü- temmim malümata göre Şenloh, en- ternasyonal imtiyazlı mıntakada de- İ il, fakat bu mıntakaya yakın bir yerde ve Japon kontrolu altındaki ara- xide kâin evinde öldürülmüştür, Saat dokuzu çeyrek geçe dokuz meçhul şahıs Şenlohun evine girmiş, tabanca İle Şenlohun üzerine ateş etmiş ve sonra Japon kontrolu altındaki ara- zide kaçıp kaybolmuşlardır. Mütead- did kurşunlar İle yaralanan Şenloh hastanede ölmüştür, Japon taraftarı yeni Nankin hükü- metinin Hariciye Nazırı bulunan Şen- loh, bu hükümetin en nüfuzlu âza- sından da biri idi, Diğer taraftan bazı meçhul kimse- ler, enternasyonal imtiyazlı mıntaka- nm merkez kısmında bir lokantadan çıkan dört Japon üzerine saat 15 de tabanca ile ateş etmiştir. 'Taarruza uğrayan Japonlardan ikisi ağır ya amil Tramvay, Tünel Devir ve teslim işl bugün bitiyor Nafia Vekili gelecek hafta şehrimize gelecek Hükümetçe satın alınan Tramvay ve 'Tünel idarelerinin devir ve tesellüm muamelesi için 27 şubata kadar müh- let verilmişti. Elektrik işleri umum müdür muâ- vini ve şirketler başmüfettişi B. Sü” rurinin riyasetindeki tesellüm heyeti bu işi evvelce tahmin edilen müd- detten bir hafta daha önce olmak üzere bugün bitiriyor. Nafıa Vekâleti tarafından resmen idare tarihi 1 mart 939 dur. Şirket- ten bozuk alınan şebekenin bir mil- yon lira sarfile tamirine derhal baş- lanması. kararlaştırılmıştır. Bozuk yerler evvelce mütenddit defalar tes- bit edildiği için tamirat süratle ileri- Niyebilecektir. "Tramvay ve Tünel idarelerinin Na- Tia Vekâleti tarafından resmen işletil- me tarihi olan 1 mart 939 da Metro hanında merasim yapılacaktır. Bu merasimi açmak üzere Nafia Ve- kili B, Ali Çetinkaya önümüzdeki İ hafta Ankaradan: şehrimize gelecek- | tir, se . Gayrimübadiller Bir kariimiz mühim bir nok- taya işaret ediyor Gayri mübadillerin istihkakları tasfiye edilirken divanı muhasebatın mazbatalardaki miktarı kabul etmi. yerek İngiliz Jirası ve drahmiyi bu günkü kurs üzerinden hesap etmek istediğini yazmıştık. Bir kariimiz bu münasebetle gönderdiği mektupta diyor ki: «Divanı muhasebatin bu düşünce- si doğru değildir. Gayri mübadiller. den bir kısmının istihkakları altın esasına göre tesbit ve altın 8 lira ola- rak hesap edilmiştir. İngiliz lirası ve drahmi üzerinden olan istihkaklar yeniden hesap edilirse bunun da ye- niden hesabı ve altının 1025 kuruş addi lâzımdır, Bu uzun hesaplar işi karıştırmak. tan başka bir şeye yaramaz. Evvelce hükümetin kabul ettiği miktarı esas ittihaz etmek en muvafıktır. Bun dan başka suretle hareketi kimse, hatta bizzat Maliye Vekâleti de dü- şünmemişti.r Almanya ihtiyat hububat topluyor rar kont Ciano ile görüştü Paris 19 (A.A.) — Havas ajansının Berlin muhabiri, Alman makamları» nın ihtiyat hububat tedarikinde de- vam ettiklerini bildirmektedir. Roma 19 (A.A.) — Lord Perth, kont Ciano ile görüşmüştür. Siyasi İngiliz ve İtalyan mahfilleri bu mülâkat hak- kında tefsirlerde bulunmaktan içlinab etmektedirler. Belçikada siyasi buhran mı? Flamanlar federasyon şek- linde hükümet istiyorlar Brüksel 19 (A.A.) — Mebusan ve Ayan meclislerindeki nasyonalist Fla- man grupları kabul ettikleri müş- terek bir karar suretinde Belçika- nın Flamanlara idare muhtariyeti temin eğecek surette federasyon ha- line getirilmesini istemekte ve bütün Flamanlara idare ayrılığını elde et- mek için tek bir cephede birleşmele- ri zamanının geldiğini kaydetmekte- dir. Vefd partisi liderleri Hin- distana gidecekler Kahire 19 (AA) — Vefd partisi Yiderleri Nahas paşa ile Mükrim Ü. beyd paşa Hind müslümanları kon- gresinde hazır bulunmak üzec 1 martta Hindistana hareket edecekler» aim B.Roosevelt demokrasiye imanından bahsediyor Dünya vaziyeti manevralarından Vaşington 19 — San Fransisko ko- | yunda Treasure adında küçük suni bir adada kurulan sergi dün açıl- mıştır. Sergi için 50 milyon dolar sarfedilmiştir. Cümhurreisi B. Roosevelt bu mü- nasebetle, Amerika donanmasının manevralarını takib etmek üzere Houston kruvazörüne binmezden ev- vel, radyoda bir nutuk söylemiştir. Cümhurreisi demiştir ki: «Amerikâ cünihuriyetleri, bir taar- Tuza miukabele müstesna olmak ÜzZe- re, Kuvvetle müracaali siyasetleri çer- çevesinden çıkarmışlardır. Şimal,“Or- ta ve Cenubi Amerikadaki demokra- tik müesseselerin, yani bugünkü ida re şeklinin muhafaza edileceğini bü- tün dünyaya bildirmek isterim. Ye- ni dünyanın milletleri muhtelif men» gelerden gelmekle beraber düşünce- eri birdir ve bu düşünce çok kuvvet. | Hidir, Demokrasiye olan imanımızı gös- Fransız - dolayısile deniz çabuk dönecek termek için iyi komşuluk politikası- nı harici siyasetimizin temeltaşı yap- tık, Milletler arasında ticari ve kül- türel mübadeleler hürriyetini, ber türlü vesaite müracaat ederek temin etmek istiyoruz. Kimsenin arazisin- de gözümüz yoktur. Silâhları tahdid için namuskârane her teşebbüse İş- tirak ediyoruz. Dünyanın bu kısmında sulhün mu- hafazası fikri bütün Amerikalıların başlıca kaygusu olması lâzimgeldi- ğinden bir kaç defa iwrarla bahset- tim. Zira yeni dünya, talihleri daha &z yüver olan diğer memleketlerin, milyonlarca insanın ümididir. Mil letler arasında elbirliğile çalışmak, karşılıklı itimad misalini göstermek | suretiledir ki iztırab içinde bulunan insanlığın kalbinde imanı muhafaza edebiliriz.» B. Roosevelt deniz manevralârın- dan 10 martta değil 3 martta dönecek- tir. Ispanyol müzakeresi devam ediyor B. Berard, Hariciye Nazırile görüşmek üzere Parise gidiyor Burges 19 — Franco hükümeti Hariciye Nazırı general Jardana, Burgosa gelen yarı resmi Fransız de- legesi B. Leon Berard İle bugün ikin- ci bir mülâkat yapacak, sonra bir kaç gün için Burgöstan ayrılacaktır. B. Berard'ın da görüşme neticelerine dair malümat vermek üzere Pariso gitmesi muhtemeldir. Bugünkü görüşme B. Berard ile birlikte gelen mütehassıslarm yap- takları müzakereler neticesinde hâa- zırlanmıştir. Bu görüşmelere büyük €hemmiyet veriliyor, Madridin bombardımanı Madrid 19 (A.A.) — Madridin dün- kü bombardımanı pek kanlı olmuştur. Atılan seksen obüsten 8 kişi ölmüş, 39 kişi yaralanmıştır. Kudüste iki mahallede ışık yakılmayacak Kudüs 19 AA) — ) — Sokaktan geç- mekte olan bir Rus ile bir Yahudinin silâhlı bazı şahısların taarruzuna uğ ramaları Üzerine şehrin iki mahalle- sinde ısık yakmamak usulünün tat- bikine karar verilmiştir. Yafada bir Arabın sulkasde uğra- ması üzerine 24 saatlik bir müddet için ateş yakmamak tatbik edilmiştir. Karpat Ukraynası eski Baş- vekili hapisten çıktı Prag 19 (A.A.) — Karpat Ukrayna. sının eski Başvekili Bordy, umumi aftan istifade ederek hapisaneden çıkmış ve Macaristana gitmiştir. Peruda isyan Vaşington 20 — Peru Cümhurrei- sinin yatla seyahatinden istifade et- mek istiyen general Rodrigez hükü- meti devirmeğe kalkışmış ise de yakalar narak idam edilmiştir. Bükreşte Demir muhafızlar ne yapacaklardı? Bükreş 19 (A.A.) — Eski Demir muhafız teşkilâtının suikast tertibatı hakkında polisce yapılmakta olan takkikat yeni bir hâdiseyi daha mey- dana çıkarmıştır, Bu plâna nazaran muhtelif ekipler bomba ve slev makinelerile Bükreşin mühim noktalarını ele geçirirken dek de milli bankaya girecek ve İngiltere Burgosa sefir gönderiyor Londra 19 A.A.) — Sunday Times gazetesi, profesyonel diplomatik kad- yolar haricinde yakında Burgosa bir İngiliz sefiri gönderilmesi ihtimalini derpiş etmekte ve bu münasebetle Lord Swinton'un ismini zikretmekte- dir, Fransa ile İspanya arasında tren seferleri başlıyor Hendaye 19 (A.A.) iyi haber alan mahfillerde söylendiğine göre, Fransa ile Frankist İspanya arasında şimendifer servisleri perşebme gönü Daşlıyacaktır. Fransa ile İspanya is- tikametlerinde her gün iki sürat ka- tarile #ltı adi katar hududdan geçe cektir. SL İE Şim ai İFilistinde vaziyet) Alman ticareti İkincikânun | ayında bir gerileme var Berlin 19 (A.A.) — Almanyanın harici ticareti ikincikânunda 948 ilk kânununa nisbetle gerilemiştir. İthalât 472 milyon 300 bin mark tutmuştur. Halbuki ilkkânundaki it- halât 541 milyon 900 bin marktı. * İhracat 441 milyon 300 bin mark olmuştur. Birincikânun ihracatı 504 milyon 100 bin marktı, Binaenaleyh ithalât ihracattan 31 milyon mark fazla olmuştur, Bu ge- rileyiş mutat mevsim sebeplerinden mütevellittir. Beykozda balta ile cerh Beykozda oturan İzzet isminde bir kahveci, evvelki akşam geç vakit eve geldiği zaman, müteaddid. ihtarları- na rağmen karısını pencereden bö kar görünce hırslanmış ve balta ile yaralamıştır. İzzet yakalanarak Üs- küdar adliyesine teslim edilmiştir. * Türk edebiyatı kamusu yapılâcak Maarif Vekili B. Hasan Âli Yücel, Türk edebiyatı kamusunu yazmak için bir komisyon teşkilini ve bu ko- misyona üniversite islâm tedkikleri enstitüsü müdürü profesör B. Şer feddnini Triyasetinde metinler şerbi doçenti 'B. Ali Nihad Tarlan ile e0€ biyat yon yz Rıfkı Melâl Me