6 Şubat 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4

i h | i İş âlemi Avrupanın umumi siyasi yaziyetinden memnun görünüyor. Borsalarda işler artmıştır Alman devlet relsi B. Hitler, geçen | hafta irad eylediği nutku ile müstem- leke meselesini resmen ortaya atmış bulunuyor. Bu nutkun, İtalyanın Fransaya karşı tehdidler savurduğu bir zamana tesadüf etmesi, evvelden herkesi bihakkin endişeye düşürmüş- tü, Çünkü B. Hitler'in muhakkak su- retle İtalyan metalibatına müzaheret edeceği bekleniyordu. Halbuki dünya- nin dört tarafında bu nutkun pek mülâyim bir surette tefsir edildiğini, hattâ bazı siyasi mahafilce, Almanya- ya cenkcuyane niyetler atfetmek doğ- ru olamıyacağı kanaati hasıl olduğu- nu öğreniyoruz. Sulhün temin ve is- tikrarı yolunda bu da bir kazanç #&- yılmalıdır. Umumi huzur ve emhiyeti mücip olan diğer bir hâdise de, Amerika müttefik devletleri Cümhürreisi B. Roosevelt'in, her vasıta ile dünya de- mokrasilerini himaye ve müdafaa ede- ceği hakkındaki velveleli beyanatı- dır. Buna birde B. Cahmberlain'in, İngiliz - Fransız tesanüdü hakkında birkaç gün evvelki kati sözleri ilâve edilecek olursa, vaziyeti umumiyedeki gevşekliğin sebebi izah edilmiş olur. Anlaşılan simdi Almanya, müzake- re yolile eski müstemlekelerini elde etmeğe uğraşacaktır. Onun istinad ci- tiği prensip şudur: Dünya topraklu- rının ve muhtevi bulundukları iptidai maddelerin yalnız biriki devletin yedi inhisarmda kalması doğru değii- dir. Bu vaziyet, müstemleke sahibi devletlerin her sahada ve bilhassa ik- tisadi sahada tefevvukunu, müstem- | lekesiz devletlerin ise, her türlü mah- rumiyetler içinde çırpınmasını, ve he- le ahalisini besliyecek miktarda ara- ziye sahip değilse, âdeta açlığa mah- kümiyetini mucib olmaktadır. Hakkalinsaf düşünülecek (olursa, bu iddia hiçbir veçhile kabili red ve cerh değildir. Muhaârebelerin sebebi aslisi, hayatın devamı, yani boğaz me- selesidir. Kamı tok olan adam kom- şusuna saldırmağa lüzum. görmez. Devletler de aynen insanlar gibidir. Yiyeceğini, içeceğini dahilden temin edebilen memleket, komşu memleket- lerin huzur ve sükünunu ihlâl etmez. Büyük müstemleke sahibi devletlerin sulhperver olmalarının sebep ve hik- metini bunda aramak gerektir. Ak manyanın istediği de bu nevi sulh- perverliktir. İyi amma, öteki devletler vaktile harben elde ettikleri bu müstemleke- lerin bir kısmını şimdi nasil kalkıp ta hüsnü rizalarile Almanyaya teslim etsinler? Buna da Almanlar şu ceva- bı veriyorlar: Siz esasen o yerleri bir iki yüz sene evvel harben değil, kan dökmeden istilâ ettiniz, ve diğer mil- Jetlerin zarar görmesine sebep oldu- nuz; zarar ise kadim olmaz, mutlaka telâfi edilmelidir. Diğer taraftan Har- bı umumi sonunda, hiçbir devlet di- ger devlet aleyhine tevessül demiyece- ği prensibini koyduğunuz halde, (manda) müevvel tabiri altında yeni müstemlekelere sahip olduğunuz şöy- le dursun, Afrikadaki yegâne müs- temlekemizi de elimizden âldıniz; hiç olmazsa onu bize lade ediniz.» Görüldüğü üzere, delil pek kuvvet li olduğu için, diğer devletlere her hangi bir tarzda Almanya ile uyuş- mak lüzumu hasıl oluyor, İhtimal ki müstemiekeler Almanyanın mutlak hâkimiyetine terkedilmiyecek, fakat Condominlum şeklinde müşterek ida- reler tesis olunacak ve hele Alman- yanın iptidai maddelerden istifadesi için muhakkak surette bir sureti nal bulunacaktır. İş âlemi, Avrupanın umumi siyasi vaziyetinden memnun görünüyor. Delili şu ki, Amerika da dahil olduğu | halde, bütün dünya piyasalarında hafta zarfında mühim alışverişler ols muş ve başta devlet rantları olmak üzere bütün endüstri ve bilhassa ma- den ve banka kâğıtları bir hayli yük- selmişlerdir. Bu meyanda şimdiye ka- dar mütereddid bulunan beynelmilel kıymeti haiz Süveyş kanalı aksiyon- ları 250 frank birden tereffü etmiş- lerdir. Londra borsasında gerek İngilizler hesabına ve gerekse ecnebi alıcılar hesabına durmadan külliyetli miktar- da altın mandenleri aksiyonları mü- bayaa olunmakta, Fransaya da dur- madan altın akını devam etmektedir; o derecede ki, bazı Fransız mali gaze- teleri; Fransayı artık o seımayelerin bir meleci addetmeğe kadar ileri var- mışlardır. Fakat biz buna pek te ina- namıyoruz, Çünkü eyyelemirde frank stabiliser olmamıştır; saniyen İngiliz lirasının bir peykidir. Binaenaleyh bu para akını, yabancıların sermaye- lerini Fransaya nakletmesinden de- gu, belki sermayelerini vaktile kaçı- ran bizzat Frnasızların, bunları şim- di geri getirtineiinden İleri gelmek- tedir, Hafta zarfında İtalyan banknot 1i- ret fiati 1,12 franga kadar geriledi. Alman markları da 4,40 tan 4,20 ye düştü, Frankonun İspanyadaki mu- vaffakıyetleri üzerine, Cümhuriyet peseta'sı üç santime düşmüş, Franko parası da 1,15 franga yükselmiştir. Bu iki paranın yekdiğerine nisbeti bire otuz sekizdir. Memleketimizde esham ve tahvilât vaziyeti Bayram tatili münasebetile Anka- ra borsası kapalı olduğu gibi, İstan- bul piyasasmda da hiçbir muamele cereyan etmemiş olduğundan, okuyu- cularımıza malümat verecek mevkide değiliz. FATİH HALKEVİNDE KONFERANS Fatih Halkevinden: 1 — Evimizde 8 şu- bat 999 çarşamba günü muallim ve müu- harrir Reşad Ekrem Koçu tarafından (Türkiye seyahainameleri) (o mevzuunda bir konferans verilecektir. 2 — Bu kon- feransa herkes gelebilir. Köpek isteniyor Base ve Fosteriye cinslerinden gayet iyi cins ? yavru köpek iste- niyor. Akşam İlân memuruna müracaat. Telefon: 20681 Tiftik yetiştirmek için son zamanlarda fazla bir çalışma vardır. Tiftik için olan istekler bu hususta başlıca âmil olmuştur. Yukarıda bir kaç tiftik geçisi görünüyor. Mektepler arası İstanbul Kros birinciliği İstanbul Atletizm Marltörlüğü ts- rafından tertip edilen liseler arası | kros müsabakası kalabalık bir atlet grupunun iştirakile dün Şişlide 3000 metre üzerinde yapıldı. Baştanbaşa heyecanı geçen bu krosun teknik heticeleti şunlardır: Ferdi Derece 1 Abdul 1152 8/10 2 Ahme 127. 8/10 3 Habib: Istanbul 1, 4 Gazi; Haydarpaşa 1. 5 Vlidimir; Rober Kolef 6 Necmi: Deniz lisesi, Takım itibarile vaziyet" 1 Haydarpaşa sesi O14 4: 9 : ldsayt 2 Rober Kolej SE SAMİ > 3 İstanbul lisesi 3412417 :32 > 4 Deniz lisesi 6410431147 » İkinci küme lig maçları kinci küme klüpleri arasındaki lig maçlarına dün Şeref ve Fenerbahçe stadlarında devam edilmiştir. Şeref stadında ilik maç Karagün- Tük ile Anadoluhisar arasında yapı- lacaktı. Fakat Karagümrük takım çıkaramadığından Anadoluhisar hük- men galib gelmiştir. İkinci maç Ka- sımpaşa ile Boğaziçispor klüpleri ara sında yapılmış ve hafif bir kadro i'o sahaya çıkan Boğaziçi 9-0 mağlüb ol- muştur. Fenerbahçe stadında Fener Yılmaz ile Davudpaşa arasında yapı- Jan karşılaşma çok heyecanlı geçmiş ve mütevâzin bir oyundan sonra Fo ner Yılmaz 2-1 galib gelmiştir. Hususi maçlar Dün Taksim stadında federe olmı- yan klüpler arasında muhtelif hususi maçlar yapılmıştır. Günün ilk karşı- Jaşması Bozkurd ile Gelataspor ara. sında olmuş ve hakim bir oyundan sonra Galataspor2-1 galib gelmşitir. İkinci maç Şişli - Kurtuluş öâra- sında yapılmış ve sahaya ikinci takım oyuncularından teşkil edilen bir ta- kımla çıkan Şişli bu maçı 2.0 kaybet. miştir. Son maç Pera ile Arnavudköy ara- sında oynanmış Şişli gibi sahaya B ta- kım kadrosile çıkan oPeralılar da bu karşılaşmayı 3-0 kaybetmişlerdir. Yugoslavyada kabine buhranı devam ediyor (Baş tarafı 1 inci sahifede) mında yaptığımız vaadi tuttuktan başka diğer mühim sebeblerden dola- yı Hırvatlarla anlaşma meselesini ka- bil olduğu kadar çabuk tuhakkuk et- tirmek lâzımdır. Hükümetin bugünkü teşekkül tar- zı bu mühim meselenin halline bir mani teşkil ettiği fikrinde bulundu- ğumuzdan Kabinenizdeki vaziefleri- mizden istifaya mecbur olduğumuzu beyan ederiz.» İstifa son seçimin neticesi sayılıyor Paris 5 — Yugoslav Kabinesinin istifası gazeteler tarafından ehem- miyetle kaydedilmektedir. Bu İstifa birincikânun 938 seçiminin tabii bir neticesi sayılmaktadır. Bu seçim Hir- vatların ve muhalif Sırbların kuvve- dini göstermişti. Buhran o zaman dan beri için için devem ediyordu, şimdi meydana çıktı. İstifada başrolü Münakşlât Nazı- rı Mehmed Spaha oynamıştır. Evve- lâ bu zat ve diğer iki Bosnalı müslü- man Nazır istifaya karar vermişler- dir. Kendilerine Slaven ve Sırb Na- zırlardan ikisi de iştirâk etmiş, bu suretle beş Nazır birden çekilmiştir, Yeni Başvekilin hayatı Belgrad 5 — Yeni Başvekil B. Zvetkoviç, Reisi B. Sloyadinoviç olan radikal fırkasına mensubdur. 46 ya- şındadır. Belgradda hukuk okuduk- tan sonra Cenevrede tahsilini ikmal etmiştir. Politika hayatına Niş Belediye Re- isi olarak girmiştir. Son seçimde Mo- rTadada büyük bir ekseriyet kazanmış- tı. B. Zvetkoviç ötedenberi içtimai meselelerle meşgul olmuştur. Radi- kal partisine bağlı amele teşkilâtı re- isi idi. Şimdiye kadar akdedilen içti- mai meselelere aid bütün entermas- yonal konferanslara iştirâk etmiştir. e spanya ül kümetçi, eri sulh teklif etmişler (Baş tarafı 1 inci sahifede) Azana Fransada Perpignan 5 — İspanya Cümhur- reisi B. Azana gece Lasillas'da Fran- 8iz hududunu geçmiştir. Şimdi burada bulunmaktadır. Cümhurreisi siyasi pasaport aldıktan sonra Parise gide- cektir, Azana ailesine Fransız hudu- duna kadar refakat eden otomobiller geri dönmüşlerdir. Cümhurreisi İspanyanın Başvekili B, Negrin ile hükümet âzasının Kata. lonyadan tayyare ile Valansiyaya hu- reket ettikleri israrla söylenmektedir. Perpignan 5 (A.A.) — B. Azananın Nergin Kabinesinde Devlet Bakanı olan B. Giral ile birlikte bu sabah hududu geçerek Parise gittiği teey- yüd etmektedir. Keza ikametgâhı Perpignan civa- İ rında olan B. Campanysin de Fran- saya girdiği bildiriliyor, Umumiyetle iyi malümat alan mah- fillerde, Cümhur başkanının seyaha- ti kendisinin ve umumiyet itibarile Cümhuriyetçi siyasi şahsiyetlerin B. Nergin tarafından derpiş edilen mü- dafaaya müzaheret etmeğe Amade olmadıkları münası alınmaktadır. Bazılarına göre, bu nokta Cümhu- riyetçilerle hükümetin diğer azası arasında tam bir görüş farkı mevcut- tur. Perpignan 5 (A.A) — Katalonya Başkanı B, Campanys ile Bask hü- kümetinin reisi B, Aguirre siyasi pasaportlarını almışlar ve nereye gideceklerini bildirmeden Perpignan- dan ayrılmışlardır. B. Berard Burgosta Burgos 5 — Fransız eski nazrla- rından B. Leon Berard dün Burgosa geldi ve derhal Hariciye Nazırı gene- ral Yordana ile görüşlü. Mülâkat bir buçuk saat kadar sürdü. B, Leon Berard gazetecilere beya natta bulunarak Nazır tarafından çok iyi kabul edildiğini, bundan ve her tarafta gördüğü samimi hislerden çok memnun olduğunu söylemiştir. B. Berard perşembe veya cuma gününe kadar burada kalacaktır. Yarın ge- neral Yordana ile yeniden görüşecek- tir. Roma 5 (A.A.) — Faşist mahafili Fransiz âyanından B. Berardın Bur- gos seyahatin! itimadsızlıkla karşıla- makta, Fransayı iki yüzlülükle ve İtalyaya meydan okumak istemekle itham eylemektedir. Müümafih, bu muhafil, B, Berardın Burgosda bulunmasının İtalyanlarla Frankistler arasındaki silâh arkadaş- lığını fakat Fransanın dabili harbin bidayetindenberi ittihaz etmiş oldu- ğu hattı hareketi unutturumayacağı- nı beyan etmektedirler. Frankocular ilerliyorlar Salamanka 5 (A.A.) — Umumi ka- rargâhın tebliğinde Katalonya cep- hesinde Nasyonalistlerin bir çok köy ve mevzileri işgal ettikleri, sahil böl gesinde Palamos yakinine vardıkları, 3,000 kadar esir aldıkları, bazı mühim. mat fabrika ve depolarını, iki hava to- pu ve üç tank ele geçirdikleri bildiri. mektedir. Gerone sakinleri milliyetperverleri şevk ve heyecanla karşılamışlardır. Diğer taraftan Katalonya cephesin- de dört Curtis tayyaresi düşürülmüş- tür. Nasyonalistler düşman tahşidatı- nı ve Villajuiga tayyare meydanını bombardıman etmişlerdir. Cümhuriyetçiler de iki | mevzi almışlar Figueras 5 (A.A) —Bir tebliğde, Katalonya cephesinde düşmanın Ge- rone havalisine kadar ilerlemeğe mu. vaffak olduğu, Estramadure cephesini. de Cümhuriyetçilerin Valsegullle böl- gesinde iki mühim mevzi ele geçirdik- leri bildirilmektedir. Fransaya mülteci akını devam ediyor Le Perihus 5 (AA) — Havas: Fransız ve İspanyol makamlarınm. âklettiği konferans saat 17 de mesa- isini bitirmiştir. Cümuhriyetçi kıla atın e geçişi aşağıdaki sıraya rr BİRE bütün sivil mülteciler, sahra otomobiller, daha sonrada k'taat geçecektir, Kıtaat derhal silâhtan tecrid edilecektir. Mitralyözler yolun soluna, tüfek ve bomba gibi zati si- lâhlar da yolun sağına konacaktır. Halen burâda tam bir intizam hü- küm sürmektedir. Büyük caddeden muazzam kamyonlar geçmektedir. İspanyada vaziyetin vahimliğine ve miliyetperverlerin yaklaşmasına rağ- men her dakika çoğalan halk sakin ve pasif görünmektedir. B. Alvarez Delvayo bu sabah hudu- du geçerek La Jongucraya doğru git- miş ve bu saate kadar Fransız topra- ğına dönmüştür, Bordeaux 5 (A.A.) — İllats'dan bil. diriliyor: Bu sabah saat 11 de üç Hü- kümet layyaresi burada karaya inmiş- tir. Tayyareciler bütün bir nasyona- dist filosu önünden kaçmağa mecbur kaldıklarını bildirmişlerdir. İspanyadan nakledilen tablolar Paris 5 (A.A.) — Perthusden bildi. rildiğine göre İspanyandan altı kam- yun içinde dört yüz güzel sanat ese- rinin Cenevreye gönderilmek üzere buraya getirilmesi bekleniyor. Bunlar Valasguez, Murillo ve salrenin tablo- larıdır, Dün Figuresde İspanya Başvekili Negrin, Hariciye Nazırı Delvaye ve Louvre müzesinin bir direktörü ara- sında yapılan konferans neticesinde bu güzel sanat eserlerinin bir Millet. ler Cemiyeti komisyonuna &münet edilmesine karar verilmiştir. Paris 5 .— İspanyadan kıymetli 400 tabloyu Fransaya nakletmekte olan altı kamyon dün tayyareler tarafın- dan bombardıman edilmiştir. Tablo- ların hasara uğrayıp uğramadıkları belli değildir. İspanyadaki İtalyan tayyare- cilerin kumandanı terfi etti Roma 5 (A.A.) — Mussolini, İspan- yada harp etmekte olan gönüllü İtal. yan tayyarecilerinin kumandanı tuğ- general Bernescona bir telgraf çeke- rek kensini İlalyan bava kuvvetleri tümgenerallığına terfi ettireceğini bil. dirmiştir. Hükümet erkânı Valansa gitti Paris 5 — Buraya gelen haberlere göre Katalonyada bulunan İspanya Başvekili B. Negrin ve hükümet er- kün tayyare ile Valânsa gitmişlerdir. 50 bin asker Fransa hududunda Perpignan 5 (AA) — Cümhuri- yetçi ordunun icat etmekte olan 50,000 kadar askerinin öğleden sonra Perthus mıntakasında hududâ müu- vasaletleri beklenilmektedir. Fransa hududunda tedbirler Le Boulon 5 (AA) — Hududun askeri kontrolü son derece teşdid edil- miştir. Geçen günlerde sivil memur- lar tarafından verilmiş mürur ruh- satiyelerinin bugün askeri memurlar tarafından vize edilmesi icab ef- mektedir. Yolların kontrolü takviye edilmiştir. Yollardâki barajlar, yaya- ları ve arabaları her beş kilometrede durdurmaktadır. Perpignan ile Fransız - İspanyol hududu arasındaki mmtaka, askeri mmtaka haline gelmiş olup siriller hususi mürur ruhsstiyesi olmaksızın bu mıntakada dolaşamamaktadır. ———— TURAN TİYATROSU (li Bu aksam Ertuğrul Sadi i Tek arkadaşları AKTÖR KiN 4 P, 1 tabiç Localar 100, heryer 20, paradı 10 kuruş 8 Şubat çarşamba Hamiyet Yüceses ve arkadaşları * İstiklâl caddesinde Komedi kısmında Gece saat 2030 da Yanlışlıklar Komedyası Modern Kızlar Büyük operet 3 perde fazan: Mahmut Yesari