2 Ocak 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5
si im - POLİTİKA Almanyanın tadilini istediği muahedeler karşısında İngiltere Jmumi harbin çıkmasında başlıca âmil; Almanya Kayserliği ile İngiliz İnvaratorluğu arasında biribirinden daha kuvvetli ve daha çok harb gemisi Hşası için çıkan yarış ve rekabettir, Umumi harpten sonra da İngiltere ile Almanyayı biribirine ilk yakınlaştıran şey Almanyanın bahri rekabetten kendiliğinden feragat emiş olmasıdır. Hitler Almanyası silâhlandığım mey- dana çıkardığı zaman bütün galib devletler Almanyayı tahaffuzi bir harb ile silâhlanmaktan ve Versay muahedesini bozmaktan menelmeğe hazırlan- mışlardı, Lâkin İngiltere bu harekete iştirak etmeğe tarafdar olmadığını anlat tağından bu harb tasavvuru suya düşmüştü. Niçin? Çünkü Almanya Bahriye Nezareti ile İngiltere Bahriye Nezareti anlaşmışlardı. 1935 senesinde yapılan bu anlaşma ile Almanya kendi donanmasının bütün İngiliz İmparatorluğu deniz kuvvetlerinin üçte birini tecavüz etmiyeceğini teahhüd etmişti. Artık İngiltere umumi harpten sonra korktuğu en büyük tehlikeden kurtulmuştu. Bunun için Almanya ile yapılan böyle bir bahri anlaşma ile Versay muahedesinin ilk defa kendi tarafından bozulmuş olmasına bile razı olmuştur. Pransa şimdi İngilterenin müttefiki olduğu halde bu bahri anlaş. mayı bir türlü affedememekteğir. 1937 senesinde yapılan başka bir anlaşma ile de Almanya harb gemileri. yanaşmadığı ve İtalyanın ancak İngiliz - İtalyan Roma anlaşmasının tatbik kind emişi sail eke Geleli Ri sal ki degree için çok kıymettardır. istemiştir. Almanya tahtelbahir cihetinden Almanya ile İngiliz İmparator. luğu arasında müsavat olmasını istemiştir. Mezkür muahedelere bazı ahval fevkalâdede Almanyanın böyle bir tadil talebinde bulunmasına cevaz veren bazı kayıtlar konulmuştu. Esas itibarile tahtelbahirler hakkında üçte bir nisbeti kabul edilmemişti. Amerikanın Almanyayı sebeb göstererek donanmasını son derecede art- tırmakta olmasını Almanya; muahedeyi tadil edecek fevkalâde ahvalden saymıştır, İngillere Bahriye Nezareti muahedelerin büsbütün bozulmaması için tadili kabul ederek müzakere için Berline amirallerini göndermiştir. Divrik'ten Karabük'e her gün demir cevheri gidiyor 1 numaralı fırın martta faaliyete geçecek; di Karabük (Akşam) — Fabrikaların inşaatı çok ilerlemiştir. Kok fabrika- &ile beraber bir numaralı yüksek fırın mart ayi içinde İnaliyete geçecektir. Yüksek fırın için icab eden demir cevheri «Divriktens her gün munta- zaman gelmekle ve cevher deposun- da stok yapılmaktadır. Yüksek fırınlarda demirin izabe- sinde kullanılacak kalker taşı Karabük civarındaki ocaklardan ve «Dolomit» taşı da Barlın civarındaki Boğazköyü .civarından temin edilecektir, Sarfiyat mühim bir yeküna baliğ olacak olan bu ocakların işletilmesi, civardaki halkın iktisadi kalkınmasına çok Fransız Başvekili Korsikaya hareket etti demir boru fabrikası inşaatı hayli ilerledi yardımı olacaktır. Yüksek MLİTİTİİ SİRA Öldürülen bulundukları ile haber veriy Balina balığı avı pek gariptir. Bir takım gemiler balina- ları avlar, sonra bu balinalar asıl ana gemi tarafından denizden toplanır. Avlanan ve ölü olarak denizin üze- Bâlina balığı avı- na çıkan gemile. rin'bir de ana ge- misi vardır. Bu ana gemisi balık kaynatma tesisa- tile adeta yüzen bir fabrikaya ben- zer, Balinanın ya. ğın çıkarmak için lâzımgelen kazanlardan başka yüzler- ce kişiyi aylarca besliyecek ve barındı- racak tesisala da maliktir. Bir ana gemisine birçok balıkçı gemisi refakat eder, Balinayı tutan asıl bu gemiler- dir. Fakat tutulan balıkları ana ge- misi işler. Kutuplarda balina avı ile meşgul olan ana gemilerile balıkçı gemileri arasında radyo ile irtibat te- min edilir, Fakat av ile meşgul olan gemiler avladıkları balinları ana ge- miye muntazam surette teslim ede- mezler,, Hayvanlar nerede rastgelinirse ora- da üzerlerine karpun denilen oklar atılarak yakalanır. Balinanın gövdesi hava ile şişirilir, gövdenin üzerine hangi şirkt tarafından avlanmışsa o şirketin mülkiyetini ifade eden bir bayrak dikilir ve &v muhallinde kendi haline terkolunur. Avcı gemisinin bu- nu ana gemiye kadar çekmeğe vakti yoktur. Çünkü gemi yeni avlar pe- şinde koşmağa mecburdur, Ana gemi avlanan balinayı ârar ve bulur, gü- vertesine çekerek orada işler. Kutup merkezlerinde sisli havalar- da ölü balinaları bulmak bazan müm- kün olamıyor. Halbuki bir balinanın kıymeti 2500 liradır. Avlanan balina- ları bulmayı katiyetle temin eden bir Köpek balıkları | Son haftalar içinde İzmir körfezinde pek ziyade artmışlar İzmir (Akşam) — Son zaman larda İzmir körfezinde büyük köpek balıkları artmıştır. Bu canavarlar, mewsim münasebetile yiyöcek balık bulamadıklarından son hafta içinde bir motörle bir balıkçı kayığına sal- dırmışlardır. Kayıkta bulunanlar, canavarı, kayık küreğile başına vü- rarak kaçırimışlardır. Epey zaman- danberi körfezde görülen, dört yüz, beş yüz kilo ağırlığında ve (İzmiya), (İzbirilyo) adı verilen büyük köpek balıklarının, körlezdeki balıkların olan fk çalışmaya e başlamasında 70 bin | azalmasında âmil oldukları bilin ton demir cevheri, 30 - 40binton | yordu. Hattâ bunlarla mücadele edil- kireç taşı ve 6 - 7 bin ton kadar Dolo- | mesi için İzmir balıkçılar cemiyeti mit stoku hazır bulundurulacaktır. | tarafından İktisad Vekâleti nezdinde Muhtelif cins çelik malzeme çıka- racak olan Karabük - fabrikalarının yanında büyük bir boru fabrikası da kurulmaktadır. İnşaatı bir hayli iler- Jemiş olan mezkür fabrika yakın bir âtide memleketin muhtelif cins boru ihtiyacını karşılıyacaktır. teşebbüslerde bülunulmuştu. Bu hu- susta henöz İzmir balıkçılarına yar. dımda bulunulmamışsa da yardım vadi yapılmıştır. Balıkçılara son hafta içinde saldı. ran köpek balıklarından ikisini de, Muhtelif kuturlarda yapılacak olan | şimdiye kadar körfezde görülenler. borular son sistem şakuli santrigoj sistemindeki makinelerle imal edile- cektir, (Baştarofı 1 nel sahifede) Askerler Sfenks ve Chantilly vapur» larına binmişlerdir. İki vapur öğleden sonra doğruca Cibutiye hareket et- miştir, Marsliya | — Marsilya halkı, Cibuti- ye gitmekte olan askerleri hararetle Uğurlamıştır. Rıhtımda Alp alayları. na mensup iki kıta, Senegalli askerle. ri selâmlamıştır. General Henri - va- purda askere hitaben demiştir ki; «Vazifeniz yerli halkı temin etmek ve Fransanın birçok fedakârlık baha- sına elde ettiği Somalideki hukukunu muhafaza edeceğin! anlatmaktır.» Fransa, İtalyaya cevabi val - Mussolini anlaşmalarını feshet- tiğine dair verdiği notaya Fransanm den çok daha büyük canavarlar ol- duğu söyleniyor. Bunlar, yaz mevsimine kadar kör- fesden ayrılmazlarsa yazın denize girenler için de tehlike teşkil edecek- lerdir. Bu canavârların en çok gü- rüldükleri yer, Yenikale önündeki fe. nerler civarıdır, Çeşmeden buraya gelen haberlere cevabı İngiltere Hariciye Nezaretine | göre Köpek elele tebliğ edilmiştir. Bu tebliğ İngiliz Başvekili ile Hariciye Nazırının Ro- maya yapacakları seyahat dolayısile hususi bir ehemmiyeti haizdir. rinde de çoktur. Bu sırada Çeşme sahillerinde binlerce çipura balığı görülmektedir. Bunlar, köpek balıklarının müthiş hücumları karşısında kendilerini 88- Fransanın cevabını tebliğ eden Lon.| hile atmakta, tekrar denize atılmak dra maslahatgüzarı ayni zamanda Fransız - İtalyan münasebetleri hak- kında Fransanın düşüncesini de bil. dirmiştir. Fransız Hariciye Nazirı da Pariste İngiliz setirile yaptığı görüş- mede bu hususta Fransanın düşünce- lerini anlatmıştır, imkânını bulamıyarak telef olmak- tadır. Köylüler, sahillerde bu balık. ları toplıyarak yemektedirler, DiŞTABIBİ BÜRHAN CEM İstimlâk yöründen taşındı Ankara Caddesi Adalet hanı * MWE, 21. JU LUZE bu âlet vasıtasile ölü rinde bırakılan balinaların yerlerini tayin etmek için son zamanda bir âlet icad edilmiştir. Bir nevi radyo olan yeri haber veriyorlar âlet icad edilmesi, zahmetine değdiği için, çoktanberi düşünülüyordu. Bunun her şeyden evvel bir radyo âleti olabileceği hatıra geliyordu. Çünkü ana gemi ile avcı gemiler ara- sında da esasen radyo irtibatı mev- cut bulunuyordu. Bu irtibat, diğer ticaret vapurlarmda olduğu gibi, acentasına gittiği limanları ve yolda Vaziyetini bildirmeğe inhisar etmiyor, âna gemi ile avcı gemiler arasındaki mesafeleri ve vaziyetleri de haber ve. rerek her iki tarafın en kısa yoldan giderek deniz ortasında birbirini bul- masını da temin ediyordu. Şimdi Hendrik Olsono isminde Nor- veçli bir balina avcısı avlanan balina. Jarı bulmak için yeni bir radyo âleti icad etmiştir. Bu Alet bu av mevsimin. de kullanılmağa başlanmıştır. Bir şamandıra şeklinde olan bu rad- yo âleti mülkiyet bayrağını taşıyan okun altına bağlanmaktadır, Bu kü- çük gönderici âletin kutru 30 santim ve boyu da 50 santimetredir, Âlet ha- va ve havaya karşı mahfuz ve paslan- maz çelikten mamul bir kalb içinde- dir, dalgalar şişirilmiş balina balığı- nın gövdesi üzerinden aşsalar bile let müteessir olmaz. Radyo Aleti için lâzım olan elektrik cereyanı elektrik ondra sefiri B, Ali Fethi Okyar Bolu mebusluğuna, seçildi. Kendisi 1830 de Pirlepede doğmuştur. İsmali beyin oğ- ludur. 1808 de Harbiye mektebine gi- rerek 1904 de erkânı harb yüzbaşısı çıktı, Bira ile Yunan hududunda, şark şimen- difer hat müfettişiiğinde, Selânik jan- darma kumandanlığında otovaf edildi. 1908 Inkılâbını müteskib Paris ataşemili- terliğine gönderildi. 1910 da binbaşı oldu. 1911 de İşkodra kuvve mürettebesi er- kânı harbiyesine memur edildi. Trab- lusgarb işgal edilince, Fethi bey, orada mücadeleye koşarak büyük bir şöhret ka- Boya sefiri oldu. Tekrar mebus seçilip Dahiliye Nazırlığına getirildi. 1920 de Cebelüttarık boğazı”; Gc ivarında İspanya hükümetçi- İeri ile Franko deniz kuvvet- leri arasında bir deniz muharebesi vukua geldiği bildirilen Cebelüttarık boğazı Akdenizin garb müntehasın- da 50 mil uzunluğunda ve 8,5 - 23 mil genişliğinde bir boğazdır. Boğaz ismini Cebelüttarık şehrin- den alır. Burası 1704 senesindenberi İngilizlerindir. Şehrin nüfusu 20,638 kişiden ibarettir. Yanıbaşındaki İs- panyol şehri La Linea daha büyük olup nüfusu 63,236 kişidir. Cebelüt- tarıkta İngilizler bir müstahkem mevki ve bir de bahri üş kurmuşlar- dır. Bir taraftan Süveyş kanalına, dğer taraftan da Cebelüttarık'a hâ- Cibuti talyanım Tunus ve Korsikadan başka Cibutiyi istediğinden bahsediliyor. Cibuti Aden körfezi sa- bilinde mühim bir limandır, Fransız Somalisinin merkezidir, 100 sene ey- vel burası hali arazi idi, 1839 şene- sinde Fransanın Musavva konsolosu Hericourt burasının ehemmiyetini takdir ederek boş arazinin Fransaya terki için Habeşistania müzakereye girişmiş, 1842 de bir mukayele-im- zalamıştı. Fakat o civardaki kabileler Fran. sanın yerleşmesine mâni oldukların- dan epeyce kanlı çarpışmalar vukua MALAZAZA Şa — balına b yerleri radyo orlar/ balinalar, bulundukları far. i | B. Fethi Okyar alıklar! pillerile temin edil. miştir. Bu piller otuz saat çalış mağa mukledir. dir. Otomatik su- retle işlemesi için tertibatı da var. Radyo âletinin 6 metre uzunluğun» daki anteni de mülkiyet, bayrağının okuna raptedilmiştir. Anten. ilem yg âleli arasındaki irtibat işlemeğe baş. lar başlamaz, otomatik tertibat da derhal faaliyete geçmektedir. İşliyen bir saat her dakikada bir kere verigi sinyalı harekete getirmektedir. Bu sinyal avcı grupu arasında kararis;. tırnılan hususi bir işarettir. Onun için işaretlerin birbirine karışmasına İni / kân yoktur. Bu suretle her avcı gir. keti, avlanan balina balığının mülki. 9 yetini isbat eden bayraktan başiüsim © de o balinanın kendisine ait olduğu. © nu İsbat eden bir radyo işaretine ma. © lik bulunmuş oluyor. Balina balıkla rının üzerlerine konulan bu âletlerin dalga uzunlukları 500 ile 100 metre) 650 metreye kadar dalga uzunluğu tatbik edilmiştir. , Bu yeni radyo âleti deniz seferlerin” de bilâmum vapurlar için yeni bir | yardımcı cihaz teşkil ediyor. Töknleü ğin en asri tipi olan bu radyo âleti yesinde ölü bir balina balığının disini öldürenlere bulunduğu yeri ber verdiğini ve «Geliniz beni layınız! dediğini haber alınca da pek garip bir his hasıl oluyor. İ Büyük Millet Meclisine İstanbul meb sfatile iştirak eden Fethi ber, Dahi Vekilliği, Meelis çelsliği ve dört ay ke İl da kabine roleliği yapmıştır. C2likç | teşrin 824 - 3 mart 085) 1025 de Bİ Te büyük elçi oklu. . B. Ali Fethi, 1030 da Paris elçiliği çekilerek Serbes Cümbuüriyek fır Kurd, un Carter. GsRNEA: EİN Şi den yalnız devletçilikten #iyade 8e mütemayii olmasile ve'bam leri hususunda ayrılıyordu. Kıyıda de kalmış bazı geri unsurlar bön kendilerine âlet yapmak B. Ali Fethi, samimi t te Serbes fırkayı 14 teşrinisani feshetti, Bir müddet sonra kim olamaları seyesinde AKdeni", ki İngiliz hegemonyasını temip'? Cebelütlarık şehri ve boğazı i mi kumandan Zeyyad. oğlu Tüp almışlardır. Tarık 711 senösind panyayı istilâ ve zaptettiği panyollar orasını ancak 1467 de geri alabildiler. Cebel veraset muhare bir defa 1726 da ve bir Ç S8 1719 dan 1783 senesine kiye İsha,. yolların muhasarasna etmiştir. Bu sonuncu m rihin kaydettiği en uzun mi limanı gelmiştir. Fransa 1862 da bi tamamen sahib olmuş ve buti dehilen yerde bir. şehi ğa başlamıştır. 1884 de şel dudu genişletilmiş, 1892 deslağ. old güzel bir liman yapılmış, ln purları buraya uğrama Bugün Cibuti 20 bin yi şehirdir. Geniş caddeleri,
