18 Kasım 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 7

Hong « Kong o R ajansı tebliğ ediyor: Çinin büyük bir devlet adamı gibi takdir edilen Türkiye Reisicümhuru Kemal Atatürkün vefatı haberi bü- yük bir heyecan tevlit etmiş ve bü- tün Çin matbuatı bu acı hadise hak- kında neşriyata başlamıştır. Çin gazeteleri, manının hayatı ve muazzam eseri hakkında çok derin bir sempati ve çok büyük bir hayranlık hisleri ile mütalâalar yürütmekte, ayni za- manda büyük ölünün en yakın silâh | arkadaşı ve eserini idame edecek en liyakatli adam olan namdar halefi İsmet İnönünün sitayişinde bulun- maktadır. Bitaraf Ta Kung Pao gazetesi ya zıyor: Türkiyenin kahramanı Reisi- cümhuru Atatürkün < vakitsiz zıyat, asli kardeş ve dost mileti yüreğinden yaralamıştır. Biz Çinliler hepimiz bu mateme iştirak ediyoruz, zira büyük bir milletin bu çok sevilen Atasının ufulü yalnız Türkiyede değli eyni zamanda bizim kıtamızda ve bütün bir dünyada büyük bir bosluk bırak- maktadır. Türkiyeden ecnebi müs- tvelileri kovan ve müteakiben ufak bir kin hissi bile beslemeden onlarla samimi dostluk rabıtaları vücuda ge tiren, odur. Bütün komşu memleketlerle, hattâ Türkiyeye karşı kıyam etmişolan ve ona karşı düşmanlık hisleri ile mütehassis bulunan milletlerle de dostluk ve ittifak misakları akteden yine odur, Atatürk, vatanını istilâya kalkan fütuhatçıların korkunç bir düşmanı ve Türkiye aleyhindeki ihti- raslarından ovaşgeçtikleri takdirde bunların en em dostudur Bü mücadele ve ayni zamanda İyi- Nik zihniyeti, ırkımızın dehâyı mah- susudur. Yeni Türkiyede her tarafta onun bırakmış olduğu ebedi esörle- rin hayırkâr intibalarma teasdüf olunmaktadır. Kendisinin halefi ve uzun seneler silâh arkadaşı ve sami- mi mesai yoldaşı olan Reisicümhur İsmet İnönü de daha şimdiden Türk milletinin «Vatanın ikinci Atası» diye yadetmekte olduğu büyük bir dev- Jet adamıdır, Yeni Reisicümhurun gerek Tür- kiyedeki gerek dünyanın her tarafın- daki şahsi prensipleri müteveffa Bü- | yük Şefin bırakmış olduğu muazzam eserlerin idame edileceğinin en kuv- vetli zımanıdır, Bu kayıp, Türk milk leti için olduğu kadar İsmet İnünü- nü şöhretşar selefi kadar takdir eden ırktaşı Çin kardeşleri için de bir tesellidir. Bu büyük ölüden ve onun modem “Türkiyedeki (omuazzam eserinden bahsederken hatırımıza derhal büyük “İiderimiz baş kumandan mareşal Şang - Kay - Şek'in siması geliyor. Çünkü mareşal, Atatürkün vaziyetin | de bulunmakla ve ayni ideal peşin- den koşmaktadır. Vatanını “ecnebi | istilâsından kurtarmak ve asri bir devlet kurmak, bu iki Büyük Şef, bir- birlerini mütekabilen takdir ve şahsi fotografiler teati ederlerdi. Dahi ma- reşalımız, tabii tpkı Büyük Atatürk gibi fevkalâde hasletlere maliktir, Bu hasletler, bizim nihai zaferi elde ede- ceğimizin en kuvvetli zımanıdır. Bütün cephelerde askeri harekâtı bizzat idare etmekte olan sevgili milli ve İyilik hisleri vardır, Mili toprak- larımız, bir kerre Japon müstevlilerin elinden kurtarıldıktan sonraoda her türlü kini unutmasını bilecek ve adilâne ve İnsani bir sulh akdetmek yolunu bulacaktır.» Reisicümhur İsmet —— nün yüksek tahsil gençliğin. telgrafı Ankara 17 Reisicümhur İsmet İn- önü Ankara yüksek tahsil gençliğine aşağıdaki telgrafı göndermişlerdir: Ankara yüksek tahsil gençliğine Ankara yüksek tahsil gençliğinin candan ve asilâne duygularına teşek- kür ederim, Şifa ve teselli kabul et- mez büyük acıya tahammülü, ancak siz gençlerin vatana hizmet aşkile yetişmekte olduğunuza güvende bulu- yorum. İsmet İnönü de Çinde bizzat | milli Türk kahra- | - Çin gazetelerinin teessürü Gazeteler Atatürkün ve büyük erimli Ke sediyorlar büyüklüğünden AKŞAM ournal de Moscou mühim bir makale neşretti “Atatürkün eserinden bahsettikten sonra Türkiyenin müdafaası eseri emin ellere tevdi edilmiştir,, diyor Moskova 17 (A&.A.) — Tas ajansı bildiriyor: Journal de Moscou, «Tür- kiye matem içinde» başlığı altında Türkiye Reisicümhuru Kemal Ata- türkün ölümüne tahsis ettiği bir ma- kalede şöyle diyor: «1920 senesinde Türkiye çetin ve şiddetli bir mücadelenin eşiğinde bus lünuyordu. Emperyalistler, bu meh- Jeketi yeniden esarete mahküm et- mek, tamamile Türk olan töprakla- rını kendisinden koparıp almak, ka- pitülâsyonlar, mall kontrol rejimini ilâh... İdame etmek için kendi ara- Jarında ve padişahla anlaşmağa çalı- şıyorlardı. Mustafa Kemal, sempati ve yardımı yalmz bir taraftan, Lenin ve Stalinin idare etmekte oldukları Sovyetler memleketinden gördü. Sovyetler memleketi, daba Sovyet rejiminin teessüs ettiği günün fer- dasında Türkiyenin taksimine dair ölan gizli muahedelerin mefsuhiye- tini ve milletlerin kendi mukadde- Tatlarına olmâları süretindeki yeni prensiplerin meriyet mevkiine vamnı ilân etti. Çok tarihi bir ehem- müiyet iktisap etmiş olan 'Türk - Sov- yet dostluğunun temelleri de 1920 tarihinde atıtmıştır. Türk milleti M fa Kemalin reh- | bemiği altinda; “büyük bir zafer ka zandı. Empreyalistlerin ; esaret zin- cirlerini kırdı, sültan tarafından im» za edilmiş olan Sevr mushedesini yırttı, düşman kuvvetlerini Türk top- raklarından atı ve memleketin is- in etti, Neticesi Türkiye- ya teeeddüdü olan derin ıslahat da Mustafa Kemalin sevk ve idaresi altında tahakkuk ettirildi, 1 'Teşrinisani 1922de saltanat ilga ve 29 Teşrinlevvel 1923 de Cümhuri- yet İlân - edildi. 3 Mart 1924 de de hilifet ilga edildi. Türkiye, milli sanayiinin : Kuruk masım, yollarının inkişefını, beynel- milel vaziyetin resanet kesbetmesini | | Kemal Atatürkün enerjisine, zekâsı. na ve siyasetine medyundur, Uğrun- da Türk milletinin o kanını dökmüş olduğu milli istiklâ! hissini kalbinde her şeyden üstün tutan Kemal Ata- türk, tecezzi kabul etmez sulhün ve kollektif emniyetin bir şampiyonu addetmekte olduğu Sovyetler ittihadı ile dostluğunu takviye ve inkişafa mazhar etti. Kemal Atatürkün Tür- kiyede fevkalâde bir prestiji, halk arasinda müstesna - bir mergubiyeti vardı. Atatürkün ölümü; 'Türkyiede bü- yük halk kütlelerini ve memleketle- rinin istiklâl ve hürriyeti kendileri için pek aziz olan kimseleri derin bir kedere garketmiştir. Müstakil Türkiyenin dstları, * Sövyet efkârı umumiyesi ve diğer memleketlerdeki terakki taraftan bütün mahafil, Türk milletinin matemine samimi surette iştirak etmektedir. Relsicümhurluk mâkamında Ata- türke halef olan zât onun en yakın silâh arkadaşi olen İsmet İnönü, İs- tiklâl harbinde Atatürkün yanı ba- şında harbetmiş, hemen hemen 14 sene Cümhuriyet hükümetinin Baş- ve imarı ve harici ve dahil vâziyetin tarsini için büyük bir enerji gösler- miştir. Sovyet efkân umumiyesi, 1993 se nesinde Sovyet. Rusyaya yapmış ol- duğu seyahati ve hükümetin başın- da bulunduğu müddetce hararetli bir müdafii olduğu cihan sulhü ve Sovyet - Türk dostluğu lehinde par- lâmentoda söylemiş olduğu nutuk- ları dolayısile İsmet İnönünü pek iyi tanır. Bütün bunlar, Kemal Atatür. kün bütün - muhtemel düşmanlara karşı Türkiyenin müdafaası eserinin emin sellere tevdi edilmiş olduğunu göstermektedir. Yunan sazetelerinin hararetli makaleleri “Türk - Yunan dostluğu iki milletin müşterek duygusu halini almıştır,, Atina 17 (A-A.) — Atina ajansı bildiriyor: Gazeteler, Başvekil B. Metaksas ile Türkiye Reisicümhuru general İsmet İnönü ve Türkiye Hariciye Vekili B. Şükrü Saracoğlu srasında teati edil- miş olan telgrafnameler hâkkında mütalâalar şerdine devam etmekte- dir. Prola gazetesi gazıyor: «Her yeni fırsatla Türkiye İle Yunanistan ara- sındaki sıkı teşriki mesainin ve Bal- kan milletleri arasındaki anlaşmanın sarsılmaz olduğu ve dalma büyümek- te bulunduğu tahakkuk etmektedir. Bu teşriki mesai ve bu anlaşma, Türk ve Yunan milletlerinin ve onların zi- mamdarlarının vicdanında fizyolojik olarak neşvünema bulmuştur. Ve bo zulmasına imkân yoktur. Ege denizinin iki sahilinde yaşa- makta olan iki milletin dostluk ve teş- | Tiki mesaisinin bu şuurlu zaruretine vücud vermek için bu iki milletin ma- zide aralarında ihtilâf mevzuu teşkil etmiş ve Balkanlarda istikrarsızlığın ve endişenin devamlı âmili olmuş olan meleri icab ediyordu. Bu tecrübe, ko- lay bir iş değildi; fakat istikbali kar- şılamak için bu tecrübenin yapılması âşikâr ve mübrem bir zaruretti. Bu zaruret, azimkârane ve zaafa kapıl- maksizın mazinin tasfiyesine medar olmuştur, Bu gaye elde edildikten sonra istik- bal parlak vaidlerle ve milletlerimizin müşterek sulhü ve refahı hakkındaki teminat ile mali olarak kendisini gös- İermiştir. Tabiaten yekdiğerini itmam etmeğe namzed olan milletlerimiz, asırlarca yanyana yaşamış olduklar rından ve uzun tarihleri sayesinde yekdiğerini tamir etmeyi öğrenmiş bulunduklarından, artık bir daha gev- şemiyecek, zaafa duçar olmıyacak tam ve mütekabil bir teşriki mesai saha- sında birleşmişlerdir. Bu teşriki me- al, her gün daha ziyade inkişaf ede- cek ve milletlerimizin ibdakâr faali- yetlerinin her sahasına şamil olacak- tır, Bu şerait dahilinde ferdler meyda- na çıkarlar, ortadan kaybolurlar, mil- Ji nesillerin devamlı tekâmülü içinde her şeyin üzerinden bir sünger geç- | yekdiğerine halef olurlar, fakat esas- Meclisi reisi (Baş tarafı 1 inci sahifede) Maiyet: Dahiliye Nezareti Kalemi mahsus müdürü B, Fraysse, amiralin emir zabiti korvet kaptanı Lacaze, ge Suriye neralin emir zabiti yüzbaşı Dumoulin de Labarthette, sefaret kâtibi B. Gas- souin, Suriye ve Lübnan'dan: Liva general Kolber, albay Collet, binbaşı Barosari. Başka değişiklik yoktur. Paris 11 (A.A.) — Havas ajansı tebliğ ediyor: Türkiye Reisicümhuru Kemal Ata- türkün cenazesinde Fransa hüküme- tini temsil edecek olan heyete general Georges dahil ( bulunmamaktadır. Onun yerine Şark kuvvetleri başku- mandanı general Huntzinger Ankara ya gidecektir. Almanya bir kruvazör gönderiyor Almanya hükümeti Atatürkün ce naze merasimi münasebetile İstanbu- la bir kruvazör göndermeğe karar ver- miştir, Bu kruvazör bazı limanları 2i- yaret ötmek üzere geçende Karadeni- ze çıkmış olan Emden'dir, Emden yarın İstanbula gelecek ve Ankaradaki cenaze merasiminde bu- Vunmak üzere bir askeri müfreze çıka- racaktır, Amerikayı büyük elçi temsil edecek Vaşington 17 (A.A.) — Atatürkün cenaze merasiminde Amerika Relsi- cünhuru Ruzvelt'i Birleşik Amerika- nın Ankara büyük elçisi Mac Murrey temsil edecektir. | | Belçika heyeti Brüksel 17 (A.A.) — Belçika ajan- sı bildiriyor: Atatürkün cenaze (merasiminde Kralı fevkalâde murahhas sıfatile Belçikanın Türkiyedeki eski elçisi B. Raymond temsil edecektir. Masla- hatgüzar B. Rothe de heyete dahil bulunmaktadır. İzmir heyeti bugün Ankaraya hareket ediyor İzmir 17 (Telefonla) — Ebedi Şe- fimiz Atatürkün Ankarada yapılacak Sovyet, Arnavud heyetleri ve Suriye cenaze merasimine İzmir namına İş- tirak edecek olan heyet, Belediye re- isi Dr. Behçet Uzun riyasetinde ya- rınki (bugünkü) ekspresle Ankara. ya hâreket edecektir. Eeyette, halk adına avukat B. Mü- nir, Parti adma da B. Reşad bulun- dün geldiler maktadır. Belediye, İzmirin şükran ve tazim çelengini gümüş işlemeli olarak İstanbulda yaptırmaktadır. heyeti reisinin beyanat Büyük Önderimizin cenaze merssi- minde Suriye hükümetini Suriye Me- busan meclisi reisi B, Faris El - Huri temsil edecektir, Suriye Mebusan mec- Msi reisi Filistin meselesi üzerinde Londrada Arap hükümetlerinin ak- dedeceği kongrede bulunmak için Londraya gitmek üzere yola çıkmıştı, Suriye meclisi reisi İstanbula gel- diği gün, Atatürkün gözlerini dünya- ya kapadığını öğrenince çok mütees- sir olmuş ve derhal vaziyeti Suriye hükümetine bildirmiştir. Suriye kü- kümeti, kendisine Londraya gitmeme- sini ve Büyük Şefin cenaze merasi- minde Suriyeyi temsilen Ankarada bulunmasını bildirmiştir. Suriye mec- Hisi reisi, misafir olduğu (Perapalas otelinde kendisile görüşen gazetecile- re şunları söylemiştir! — Atatürke karşı Suriyelilerde de- rin bir muhabbet ve hürmet duygusu vardır. Atatürk Suriye istiklâli hakın- daki hissiyatını müteaddid defalar göstermiş, ve Onun bu hissiyatı, Su- riye istiklâlinin tahakkuk etmesin- de müessir Atatürkün Türkiyede yarattığı ye- nilik, şan ve. kurduğu modern hayat tarzına karşıda biz Suriyelilerin alâka ve hayranlığımız vardır. Onun bütün Şark memleket- lerine bir yol gösterdiğini biliyoruz. Biz de bu yolu takip etmek fırsatları- ni kaybetmiyeceğiz. Büyük Önder, harpten sonra kudre- tini göstermiş insanların en şayanı takdiridir. Zira O, hiç kimseninkine benzemiyen şartlar içinde yoktan var etmek gibi bir mucize gösterdi ve Türkiyeyi İmparatorluk zamanların- da olduğundan daha yüksek ve şa- yanı hürmet bir mevkie çıkardı. Bu- nu biz görüyoruz ve bu, biz şarklılar İçin, bilhassa Suriye için iftiharla tak- dir edilecek bir haldir. Çünkü bir dar. bımeselimizin ifade ettiği gibi, kom- şumuz ne kadar müreffeh olursa bi- zim de bundan İstifade edeceğimiz muhakkaktır. Atatürkün Suriyelilerin zihninde yer ekmiş hafaraları çoktur. Bilhassa Onun t*Muhal yoktur... Bu kelime mecnunların kamusunda bulunur. Mademki irade vardır, her şey yapı- labilir.» yolundaki sözü bir çok muvaf- fakıyetlerin sırrını teşkil etmiştir.» g Arnavud gazeteleri Atatürk hakkında uzun ma- kaleler r yazıyorlar Tiran 17 (AA) Alba ajansı teb- liğ ediyor: Gazeta Ekorces, ilk sahife- sinde Atatürkün bir fotografisini ikinci sahifesinde de yeni Türkiyenin Dahi halâskâr ve islâhtacısının ha- 'yât ve eserine tahsis edilmiş mühim bir makale neşretmiştir. Bu gazete diyor ki: «Bir noktadan Kemal Atatürk an- cak Rusyanın Büyük Petrosu ile mü- Kayese edilebilir.» Bu gazete, büyük ölünün muazzam eserinin ebediliğini tebarüz ettirmek te ve bu eserin devamı hususunun İsmet İnönünün Reisicümhurluğa intihabı suretile tahtı emniyete alın- mış olduğunu yazmaktadır. Ayni gazete, yazısına nihayet ve- rirken Türkiyenin, ismi tarihte Tür- kiye terakkinin sembolü olarak kala- cak olan milli kahramanınn ziya karşısında Arnavud milletinin duy- duğu acıya işaret etmektedi: vee sAnar AMAN BERNA AEAAAAEEREUAAAUASARASA BAE lı realite olan teşriki me- saisi, dalma müşterek ideallere doğru ibdakâr bir hızm tükenmek bilmez bir kaynağı olarak kalır. Dost Türkiye, dize gelmiş olan be- şeriyetin huzurunda kurucu ve yapı cısma son tazmlerini arzetmeğe ha- zırlaniyor. Onun yaratıcı eserinin li- yakstli halefleri olan yeni Türk zi- mamadarları, Balkanların şimdiki müvazenesi için kale vazifesini gör- müş olan her şeye karşı imanlarını ighar zaruretini hissetmişlerdir. Bu imanı bülün tasvip kuvvetimizle ve bütün samimiyetimizle biz de derhal izhar ettik.» Ihtiram geçidi dün de devam etti Cenazenin gemiye irkâbını Yavuz top endahtı suretile selâm resmi- Di ifa ederek hareket e da bulunan ecnebi harp gemileri bu selâm resmine üâyni suretle iştirak eyledikten sonra Yavumu Ada açıklarına takip edeceklerdir. o Kapalışarşı cumartesi ve | pazartesi günleri kapalı Kapalıçarşı esna! cemiyeti, Atatür. kün cenze merasimi münasebetile cumartesi ve pazartesi günleri çar nın kapanmasına karar vermiştir.