11 Kasım 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 2

Sahife 2 GEŞAM > 11 Teşrinisani 19: © Atatürkün orduya mesajı Atatürkün ölümü her tarafta «Zaferleri ve mazisi insanlık tarihi ile başliyan, her sâ- man zaferle beraber medeniyet nurlarırii taşıyan kahraman Türk ordusu, Memleketini en buhranli ve müşkül anlarda xaltimderi, felâket ve musibetlerden ve düşman istilâsından nasıl ko- rumuş ve kurtarmış isen Cümhuriyetin bugünkü feyizli dev- rinde de askerlik tekniğinin bütün modern silâh ve vasıtala- rı ile mücehhez olduğun halde vazifeni aynt bağlılıkla yapa- cağına hiç şüphem yoktur. : Bugün, Cümhuriyetin 15 inci yilini mütemadiyen artfari büyük bir refah ve kudret içinde idrak eden Türk milletinin huzurunda kahraman ordu, sana kal- bi şükranlarımı beyan ve ifade ederken büyük ulusumuzun üftihar hislerine de tercüman oluyorum. Türk vatanının ve Türklük camiasinin şan ve şerefini dahili ve harici her türlü tehlikelere karşi korumaktan iba- ret olan vazifeni heran ifaya hazir ve âmade olduğuna be- nim ve büyük ulusumuzun tam bir inan ve itimadımız var- dır. Büyük ulusumuzun orduya bahşettiği en son sistem fab- rikalar ve silâhlar ile bir kat daha kuvvetlenerek büyük bir. feragatinefs ve istihkarı hayat ile her türlü vazifeyi ifaya müheyya olduğunuza eminim. Bu kanaatle kara,'deniz, ha- va ordularımızın kahraman ve tecrübeli komutanları ile su- bay ve eratını selâmlar ve takdirlerimi bütün ulus muvace- hesinde beyan ederim. Türkiye Cümhuriyetinin yaratıcısı Atatürk Ismet İnönünün bir makalesi Lendrada çıkan Financial Times | © gazetesi 1 şubat 937 de Türkiye hak- kında hususi bir nüsha çıkarmıştı Bu nüshada İsmet İnönünün yukarı» sinde diyor ki: Atatürk için benden yazı istediler, Kendisine bu kadar yakınlığım, bir ba» kıma göre bu mevzuda bans bazı im- kânlar vermek lâzımdır. Bir bakıma göre benim bu mevzudaki salâhiyetim münakaşa götürür. Her iki muhakeme. de de hakikatler bulunabilir. Bunla» rın derecesini tayin etmeği başkela- rına bırakarak cesaretle ve memnu- niyetle yazmağa başlıyacağım. Her büyük san'atkârda, onun İnsâ- ni ve şahsi hususiyetleri, eseri Üz€ rinde tesir ettiği gibi, Atatürkün hu- #usiyetleri de Türk cemiyetinin haya- tına ve Türk devlet ve hükümetinin, siyasetine derin tesirler yapmıştır. Mücadeleci ve inkılâpçı tablalte yâr ratılmış olan Şefimiz, cemiyetle ya- şamayı ve cemiyetle çalışmayı pek 5€- ver, Kalabalık bir cemiyette milli veya içtimai bir meselenin müzakere edil- diğine rasgelmek ve müzakereye ka» rışmak, saatlerce münakaşa etmek, onun için müstesna bir zevk vesilesi- dir. Bunun gibi, kendi düşündüğü veya tetebbu ettiği bir mevzuu, bir- çok muhataptan mürekkep bir top- Jantıda anlatmak, onlarla münakaşa etmek, onları ikna etmek için zihin ve kuvvet sarfetmek pek tatlı bir iştiğa- Hdir, Atatürkün bu hassası, evde çocuk- ların az söylemeğe, cemiyette insanla, rın susarak önüne bakmağa çalıştırıl- dığı bir muhitte çok feyizli bir mem- ba olmuştur. Atatürkün cemiyetle Atatürk seyahatlerinden birinde kıntılı meseleleri onun huzurunda ve onun son derecede vazıh olan flkirle- rini dinliyerek tetkik etmek, bir bah- tiyarlıktır, İnsanın ümütsizliği gider; neşesi ve kuvveti tazelenir. İnsanin fik. ri ve manevi kabiliyetlerini mütema- diyen yıpratan işler içinde, fikir, mo- ral ve tedbir ışığı veren bir şef, bir enerji hazinesidir. Cemiyetin, çetin ha, yat mücâdelesinde kudret, ümit ve söyleşmek ve onunla Iş görmek heve- | neşe ile ısrar etmesi; işte lâzım olan si, bu memlekete bahası biçilmez iyi- | budur. Bu da bize Atatürk ile müyes- Mkler ser olmaktadır. yapmıştır. 1919 ibtüâline girdiğinden itibaren, fikirlerini kongrelere, heyetlere ve fertlere anlatmaya çalışıyor. Nihayet, getin silâh hareketlerile hallolunacak muğlak davalar için, her şeyden ev- vel, cemiyeti ikma etmeğe, yani cemi. niyetin en büyük eseri, 1920 de Tür- kiye Büyük Millet Meclisinin meyda. | fertleri birbirine ve hepsi Atatürke sa- na gelmesi olmuştur. ! nlarak bir kütle hâmi olmuştur. Harp ve ihtilâl içinde bulunan bir | Toplantının emelleri bir noktada milletin meselelerini meclisle idare et-| döner: yüksek İnsan cemiyeti olmak, mek kolay bir iş değildir. Atatürkün, | medeniyet ve ilim yolunda ilerlemek. cemiyet İçinde yer tutmak ve çalış. | Atatürkün toplantılarından çıkarken mak hassasıdır ki bu temiz ve çetin | herkes, bedbin şeylerden, hayatın dert: Adareyi bize temin etmiştir. MI! kıya- | lerinden ve sıkıntılarından yıkanmış mın fik devresinden sonra da Büyük | gibidir. Herkes Büyük Önderin yük- Millet Meclisi, memleketin mukadde. | sekliğini bir kere daha tasdik etmiş. ratında en büyük salâhiyet ve tesiri | tir. Onunla beraber yaşamanın bu Atatürkü, bir halk toplantısı için- de görmek hakiki bir zevk, müstesna bir fırsattır. Yarım saat içinde halkın bütün durgunlukları gider, taze ve canlı hayatın neşesi her çehrede uya- nir, Asıl mühim olanı, toplantıda bulu. nanlarda birbirine sevgi, geniş yürek ve bağlılık hâsıl olmasıdır. Cemiyet muhafaza etmiştir. memleket için selâmet ve ilerleme ol- ç Atatürk, Meclis ve Hükümet azaları | “duğunu yüreğinde bir daha derin bir teessür uyandırdı Ankaradaki sefirler, Hariciye Vekilini ziyaret ederek taziyette bulundular Fransız Dahiliye Nazırı B. Sarraut, “Atatürkün ölümü Fransa için de çok acıklıdır,, diyor Ankara 10 (A.A.) — Bugün bütün ecnebi devlet mümessilleri Relsicüm- bur Vekili ve B. M. Meclisi Relsi Ab- dülhalik Rardayı ziyaret ederek def- teri mahsusu imzalamışlardır, Ankara 10 (A.A.) — Bugün saat 17 de Hariciye Vekili doktor Aras Ankaradaki ecnebi diplomatlarını heyet halinde kabul etmiştir. Duayen bulunan Afgan büyük el- çisi ekselâns Sultan Ahmed han dip- lomatlar heyeti namına atideki be yanatta bulunmuştur: Bay Vekti, «Gerek kendi namıma, gerekse du- ayeni bulunduğum diplomatlar he yeti ve temsil ettiğimiz memleketler namına zatı devletinize bu büyük mateminizden dolayı derin teessür- lerimizle samimi taziyetlerimizi arze- derim, Şunu da zatı devletinize arzetmek isterim ki, bu büyük dünya adamı- nın zıyaı sizin milletiniz gibi her biri- mizin milletini de son derece mülte- eszir etmiştir. Bütün kalbimizle bu payansız kederinize iştirak ediyoruz.» Hariciye Vekili doktor Aras cevap olarak demiştir ki: Bay duayen, büyük elçiler, orta el- çiler, maslahatgüzarlar, Mümtaz mümessilleri bulunduğu» nüz dost memleketler namına gerek kaybettiğimiz Ulu Şefimiz, gerek onun ölmez eseri olan Türkiye Cüm- huriyeti hakkında gösterdiğiniz bu derin ve müessir sempati tezahürü 'Türk milletinin ve cümhuriyet hükü- metinin ruhunda menkuş kalacaktır. Samimi taziyetlerinizden (dolayı bütün kalbimle teşekkür ederim.» Ecnebi devlet mümessilleri- nin kararı Ankara 10 (A.A.) — Haber alındı- ğına göre, duayen bulunan Afgan büyük elçisi ekselâns Sultan Ahmed hanın riyasetinde toplanan ecnebi devlet mümessilleri, bugünden itiba. ren cenaze merasiminin hitamına ka. dar ziyafet vermemeyi, kabul resim. ! leri yapmamayı, elçiliklere yarı bay- râk çekmeyi ve teessürlerine bir ni- şane olmak üzere, bu akşam İstan. buldan avdet etmekte olan Bâşvekil Celâl Bayarı istasyonda heyet halin. de karşılamayı ve B. M. Meclisinin yarınki toplantısında da bulunmayı kararlaştırmışlardır. Hariciye Vekiline gelen tazi- yet telgrafları Ankara 10 (A.A.) — Memleketimiz. deki bütün ecnebi devlet mümessille. ri Hariciye Vekili doktor Rüştü Arasa, mM matemimize samimi iştirakleri. ni bildiren taziyet mektupları gön- dermişlerdir. Atatürkün ölümü Fransa için de çok acıklıdır Paris 10 (A.A.) — Havas ajansı bil- diriyor: Albert Sarraut, Paris Soir gazete- sinde, Atatürkün ölümü dolayısile yaz- dığı bir makalede ezcümle diyor ki: «Atatürkün ölümü, herkeste hay- ranlık uyandıran Türkiye için azim Zıyadır. Atatürkün kahramanlığı ve dehâsı, Türkiyenin istiklâlini yarat- muş ve kalkınmasını başarmıştı. Bu zıya, Fransa 'için de çok acılklıdır. Çünkü Atatürk, onun sadık ve sa- mimi bir dostu İdi, Bu zıya sulh dava- s1 için de çok elimdir. Zira, bu devlet şefi yorulmaz bir surette sulhün ko- runmasına çalışmakta idi. Bu ölüm şahsen beni de fevkalâde müteellim etmiştir. Ankarada sefir bulunduğum sırada, o zaman ismi Gazi Mustafa Kemal olan bu Büyük Adam ile sık Sik temas imkânını bulmuştum. Ara- mızda, samimi ve kalbi bir sevgi ha- sıl olmuştu. Ona karşı hayranlık ve sevgi besliyordum. 'Türkiyede bulu- nan bütün dostlarım, Türk milletinin bu büyük matem gününde duydu- ğum ıztırabın ne kadar derin olduğu- nu takdir ederler.» Atinada Atina 11 (Akşam) — Atatürkün vefat haberi, burada çok derin bir teessür uyandırmışlır. Yunan gazete- leri, bu haberi büyük bir teessürle ya- zarken Büyük Önder hakkında sütün- lar dolusu yazılar yazmakta, yarattı. ğı inkılâplar hakkında çok takdirkâr bir lisan kullanmaktadı Yunan Başvekili ve Hariciye Nazı- ri B. Metaksas, Başvekil B. Celâl Ba- yara ve Hariciye Vekili B. Tevfik Rüş- tü 'Arasa çektiği telgraflarda, Büyük Önderin vefatından dolayı Yunan hü- kümetinin teessürüne tercüman olmuş ve taziyetlerini bildirmiştir. Yunan Hariciye müsteşarı B. Mavrudis de el- çimiz B. Ruşen Eşrefi dün ziyaret ederek hükümet namına taziyette bu- Junmuştur. Yunan hükümeti, Atattirkün cena ze merasiminde hazır bulunmak için Ankaraya bir heyeti mahsusa gündere- cektir, Bu heyete bizzat Yunan Baş- vekili B. Metaksasın riyaset etmesi kuvvetle muhtemeldir. Atatürkün ce- naze merasiminde, Yunan orüusunu Yunan büyük erkânı harbiye reisi ge- neral Papagos temsil edecektir. Sofyada Sofya 11 — Atatürkün vefatı, bura- da derin bir teessürle karşılanmıştır. Bulgar gazeteleri, Büyük Önderin eş- siz dehası ve muazzam inkılâpları hak- kında uzun makaleler yazıyorlar. Bulgar Başvekili B. Köselvanof ve general Ganef, sefarethanemize gi- derek Bulgar hükümet ve kralı na- mına taziyetlerde bulunmuşlardır. Sobranya meclisi reisi B. Muşanof ta, Reisicümhur vekili ve Büyük Millet Meclisi reisi B. Abdülhalik Rendaya, bir telgraf çekerek teessür ve taziyet- lerini bildirmiştir. Belgradda Belgrad 11 — Atatürkün vefatı ha- beri, burada çok derin bir teessür uyandırmıştır. Vefat haberi gelir gel mez, burada bayraklar, matem alâ- meti olarak yarıya indirilmiştir. Devlet reislerinin taziyet telgrafları Ecnebi devlet reisleri samimi taziyetlerini bildiriyorlar Paris 1i — Fransız Reisicümhuru B. Albert Lebrun Atatürkün ölüm ha- berini alır almaz, Türkiye Cümhur. telsi vekili B. Abdülhalik Rendaya çok samimi bir taziyet telgrafı çekerek âteşli bir vatanperver ve büyük bir devlet adamı olan Atatürkün ölümün- den Türkiye millet ve cümhuriyetinin duyduğu elem ve mâleme samimiyet- le iştirak ettiğini bildirmiştir. Paris Mondial radyosu da Atatür- kün ölümünü teessürle haber verir. ken büyük dâhinin vatanına ve mille. tine yaptığı büyük hizmetleri, başar- dığı eşsiz inkılâpları birer birer ve üzün uzadıya anlatmışlır. B. Hitlerin taziyeti Berlin 11 — Atatürkün ölüm habe- ri, burada derin bir teessürle karşılan- mıştır. B. Hitler, Cümhürreisi vekili B. Abdülhalik Rendaya samimi bir tazi- yet telgrafı çekmiştir. Prens Pol'ün taziyet telgrafı Belgrad 1i — Yugoslavya kral naibi prens Pol, Cümhur reis vekili B. Abdülhalik Rendaya, B. Stoyadi- noriç te Başvekile telgraflar çekerek Fransız gazeteleri uzun makaleler yazıyorlar “Atatürkün mesaisi - yapıcıdır, yapılan şeyler devam edecek şekildedir, diyorlar Paris 11 — Bütün Fransız gazele. leri Atatürkün vefatı hakkında uzun makaleler yazıyorlar. Fransanın eski Ankara sefiri kont de Chambrun Pa- ris Sor gazetesinde yazdığı makalede diyor ki: Atatürk büyük bir medeniyet eseri vücude getirmişti. Fakat bundan bü- yük bir tevazula bahsederdi. Atatürk el koyduğu her şeyde tamâmile muvaf- fak olmuştur.» Jour gazetesi diyor ki: «Atatürk sörbes, müstakil bir Türkiye bırakı- yor. Kuvvetli, modern bir ordu bu Türkiyenin mubafızıdır. Atatürkün ölümile zamanımızın en büyük adam- larından birini kaybediyoruz.» Journal gazetesi diyor ki: «Atatür- kün bütün mesaisi yapıcıdır. Yapılan şeyler devam edecek şekildedir. Onun eseri daima baki kalacaktır.» Ekselsiyör gazetesi diyor ki: «Ata. türk otoritenin en yüksek derecesine gözden kaçırmadı.» Roma radyosunun neşriyatı Koma 11 — Büyük Önder Atatür. kün ölümü, burada büyük bir teessür uyandırmıştır. Roma radyosu, dün ak şam yaptığı neşriyatta, büyük kurta. ncının memleketine yaptığı büyük hizmetleri ve muazzam inklâpları din leyicilerine birer birer anlatmıştır. İki ziyafet verilmedi - İtalya kralı Viktor Emanuelin do ğum yıldönümü münasebetile dün akşam limanımızda bulunan Palestina vâpurunda İtalyan tebaası şerefine bir ziyafet verilecekti. Bu ziyafet, Ata- türkün ölümü münasebetile verilme miştir. Gene umumi mütarekenin yıldönü- mü münasebetile, şehrimizde bulunan Fransız kolonisinin şerefine dün ak- şam Londra otelinde verilmesi mukar- Ter olan ziyafet Büyük Önderin ölümü Back kikerenabibzmezkelii iliki