31 Ekim 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4
AKŞAM Amerika ve Avrupa borsalarında vaziyet - Memleketimizde esham ve tahvilât vaziyeti Henry Ford hiçten yetişmiş bir adamdır. Harikulâde işgüzarlığı sa- yesinde otomobil kralı ünvanını bi- hakkin kazanmıştır. Bugün dünya- nın bellibaşlı zenginleri meyanında belki de birinci sırayı işgal eder, İkti- sadiyatta malüm olan concentrallon, normalisation, taylorisation usulleri- ni galiba en evvel kendisi tatbik etmiş ve fabrikalarını sıkı bir disipline tabi tutmakla beraber bizzat kendi neza- ret ve mürakabesi altında bulundur- mak sayesinde hem ucuz, hem de iyi mal imal etmek sırrını keşfetmiştir. nternasyonaliste ve syndicaliste ce- reyanların tesirile birkaç senedenberi Amrikanın bilümum endüstri şubele- rinde amele İle patronlar arasında gürültü koptuğu ve işgal hâdiseleri ile müterafik grevler ilân edildiği hal- de, yalnız Ford müesseseleri bu tesi- rattan âzade kalmıştır ki, bu hâdise dahi, maiyetindekileri ikdar ve mem- nun ettiğine delâlet etmek itibarile, otomobil kralmın lehine çok iyi bir mottur, İşte bu kral, tıpkı taç giyen krallar gibi, bazan yalnız Amerikalılara, ba- zan da bütün dünya dinleyicilerine hitaben nutuklar söyler. Taç giyenle- rin sözleri siyaset âlemini alâkadar et- tiği halde, Ford'un sözleri yalnız ikti- sad âleminde büyük bir merak uyan- dirir; ve bu merak ta pek yerindedir; çünkü tecrübe görmüş bir adamın, hem istatistiklerin vereceği rakamla- ra, hem de bizzat kendi flair'ine (ko- ku almak, vaziyeti görmek, istikbali keşfetmek hassası) istinaden yaptığı bayanat, iş adamları üzerinde elbette ki mühim bir tesir icra eder. Ford demiş ki: 939 senesi zarfında otomobili imalâtı yüzde elli nisbetinde tezayüd edecektir. Bu söz, sihirkâr bir tesir hasıl etmiş, Yalnız Amerika- da değil, bütün dünyadal... Kendi kendilerine karşı itimadları sarsılan bazı Avrupa otomobil! fabrikaları ümid- Jenmişler, sanki kendilerine yeniden hayat nefhedilmiş gibi işe koyulmuş- çalışıyorlar. Yalnız bunlar değil; bilü- çalışıyorlar. Yalnı #bunlar değil; bilü- mum demir sanayii, lâstik sanayil ve radyosuna varıncaya kadar bir olomo- bilin imalinde kullanılan her nevi malzeme sanayii! Psyehologie'nin iktisadiyatta oynadı- ğı mühim role bir misal olmak üzere hâdiseyi burada kaydettik. Temenni olunur ki tâdad ettiğimiz sanayi, ha- kiki ihtiyacı daima göz önünde tuta- rak lüzumundan fazla imalâtta bu- Tunmasınlar; çünkü iktisadi buhran- Jar hep böyle faaliyet devrelerinin . diği mesti ile yapılan hesapsız işle! den doğar ve o vakit fena) kendilerine değil, bütün dür yet eder. Bu da gayet tabiidir. rejimleri ne kadar da farki olsa, bü tün memleketler iktisaden yekdiğeri- ne mütesaniddirler. Hafta zarfında Fransada yaplan kısmi meclisi âyan intihabatı sol ce- nah partilerinin hezimeti ile netice- Jenmiştir, Okuyucularımızın belki ha- tarında kalmıştır çen sene Blum, m İ âyandan vasi salâhiyetler İs- tediği vakit, âzalardan bir kısmı salâhiyetler lehine, diğer bir kısmıda sleyhine rey vermişti, İşte bu seferki intihapta o vakit lehte rey verenler seçilmeyip, bilâkis Blum'ün siyaseti ne muhalif olanlar intihab edilmiştir ki, bu hal, efkârı umumiyede derin tahavvülü göstermek itibarile çok şa- yanı dikkattir. Başvekil Daladier şim- di komünistlerle bütün münasebatı keserek, sırf cümhuriyetçi partilerle teşriki mesaiye karar vermiştir, An- cak bu sayede Fransanın kalkınma işi başarılabileceğini Avrupa mali gazeteleri yazıyorlar. Geçen bhafta- danberi İngiliz lirası beynelmilel pi- yasada yeni bir tereffü göstermiyerek dolara karşı gene 4,77 fiatte kalmış- tar; halbuki ahvali siyasiyenin düzel- mesi üzerine bir miktar daha yüksel- mesi bekleniyordu. Anlaşılan bu va- giyet, Amerikan mali mahafilinde hayli endişeyi mucib olmuştur. Birle- şik de er Maliye Nazırı Morgen- thau bu işi görüşmek üzere mali eks- perlerden mürekkep bir komisyon teskil eylemiştir. Fakat varılan neti- İ bilhassa Aksayı Şark havadislerinden i Memleketimizde esham ve hakkında hiçbir resmi tebliğ mamıştır. Amerikada faaliyet (o berdevamdır. Avrupa piyasaları haftayı obinnisbe sakin geçirdiler, Stock Enchange, yapıl müteessirdir. tahvilât vaziyeti Cuma günü Cümhuriyet bayramı olmak münasebetile Ankara borsası- nm geçen haftaki faaliyeti yalnız beş güne inhisar etti. Fiatlerde sağ- Jamlık devam etmekle beraber mua- melât binnisbe cüzi idi. Yüzde yedi buçuk faizli Türk borcu tahvilleri 19,60 liradan 19,72 liraya yükseldiler. Dahili istikraz kâğıdlarımız da ba- şabaşı aşkın fiatlerini muhafaza et- mektedirler. İkramiyeli Ergani 19,02; Sıvas - Erzurum 20,10 lira etmek- | tedir, Merkez bankası yarım jira narsk 103,50 lirada kaldı Anadolu grupunda hisse senedleri istisna edilecek olursa diğerlerinde ufak bir tereffü meşhuddur. Hisse senedleri 25 lira Tahviller 39,90 lira Mümessiller 35,10 lira ediyor. Bir kaç defa davet edildiği halde nisabı ekseriyet hasıl olmaması yü- zünden içtima edemiyen Aslan Çi- mento şirketi heyeti umumiyesi ni- hayet bu ayın 27 sinde toplanabil- di. İdare meclisi tarafından okunan rapor Üzerine şirket tesisalının Eti- bank'a devir ve füruhtu için mesul | murahhasa salâhiyet verildi. Bu ne- tice daha evvelden belli olduğu için hisse senedleri bu karardan mütes- sir olmamışlardır. Son muamele 9,20 lira üzerinden vukubulmuştur. Diğer endüstriyel kâğıdlarımızda mühim bir hareket yoktur. Nominal fliatler şunlardır: Tramvay 12,75 lira; Umum Sigor- ta 12 Jira; İttinadı Mİ 21,75 lira; Terkos 6,35 lira; Üsküdar - Kadıköy su şirketi 2,75 lira; Bomonti 7,80 li- ra; İttihad Değirmencilik il ira; Şark Değirmencilik 0,85 lira; Telefon 8,40 lira; Şirketi Hayriye 19 hira; Omnium 0,85 lira; İstanbul Kasab- lar şirketi 12 lira; Şark Merkez Ecza Deposu 2,65 lira. Gayri mübadil bo- noları 5 para yükselmiştir. Son mu- amele 8,12 kuruş üzerinden yapıldı. "Türk altını 1025 kuruştur. Mısır Kredi Fonsiyeleri geçen haf- taki fiatlerini muhafaza ediyorlar: 190$ tertibi 103,50 lira 1911 tertibi 95 liradır. e m — — —— Büyük San'atkâr | VALLACE BEERY'nin | YİVA VİLLA Filminden. sonra | çevirdiği ve Metro Goldwyn Ma- yer Film Şirketinin en büyük Şaheseri kaza- p- r . ARIZONA . BiL Baş Rollerde: WALLACE BEERY - VİRGİNİA BRUCE - JOSEPH CALLEİA - LEWİS STONE - BRUCE CABOT Önümüzdeki Çarşamba lerinden itibaren ALKAZAR Sinemasında Başlıyor maline- Fransada komünistler Daladier kabinesini istifaya davet ediyorlar (Baş tarafı 1 inel sahifede) Bu nutku mütcakib şu karar su- reti okunmuş ve bir kaç rey müstes- na olmak üzere ittifakla kabul edil- miştir. «Kongre, memleketin geçirdiği fe- ci saatlerin ferdasında reisine tam itimadını beyan ve Başvekilin dahili ve harici politikasını tamamen tas- vib eder. Kongre, komünist partisi. nin son aylar zarfında demaylı tah- rikât ve muhalefet ile hükümetin vazifesini güçleştirdiğini o müşahede etmektedir. Komünist partisi bu su- retle kendisini halk cephesine bağ- lıyan bağları koparmıştır. Kongre bu hadisenin sened ittihazı ve de- mokrasiye sadık partilerle birlikte çalışmağa devam edilmesi için milli komitedeki (o delegelerine salâhiyet verir, Cümhuriyetçi radikal ve radikal sosyalist partisi, hükümetin vaziye- tinin icab ettirdiği tedbirleri alaca- ğına emin bulunmakta ve hüküme- te tam itimadını beyan etmektedir. Parti milletin, Başvekilin davetine icahet edeceğine ve hükümetin milli kalkınma mesaisine cesaretle müza- herette bulunacağına emindir.» Kârar suretinden sonra B. Daladi- ye alkışlar arasında tekrar parti rej- si seçilmiştir. Fransız gazetelerinin makaleleri Paris 30 — Figaro gazelesi, radikal sosyalist kongresi münasebetile yaz- dığı makalede diyor ki: «Başvekil B. Daladiye memleketin ihtiyaçlarını ve bügünkü vaziyeti pek iyi biliyor. Bu sebeble icab eden tedbirleri alacaktır.» Le Jour diyor ki: «Radikal kon- gresi halkçılar cephesini gömmüştür, Bunun için artık her türlü ümide kapılmak, büyük şeyler beklemek caizdir.» Ocuvre gazetesi B. Daladiyenin kongredeki muvaffakıyetinden bahiş- le: «B. Daladiyenin bir şef olduğu meydana çıkmıştır. Bu şef mühim işler yapacaktır. Yarından itibaren başlıyacak olan bu işlerin ne oldu - ğunu bilmek lâzımdır. İtayan gazetelerinin makaleleri Roma 30 (A.A.) — İtalyan gazetele- ri mütalâa serdetmeksizin yalnız birçok sütun dolduran mânalı başlık- Jarla Marsilya kongresi hakkında iza- hat vemekte ve Halkçılar cephesinin hitama ermiş olduğunu bildirmektedir. Bu gazeteler, B. Daladier ile B, Bonnet'nin nutuklarından birçok par- çaları iktibas elmekte ve B, Bonnet'nin Fransanın İtalya ve Almanya ile olan münasebetleri hakkındaki izahatın- dan ve bu husustaki niyet ve tasavvur- larından dolayı mumalleyhe gönderil- miş olan tasvib mesajlarını ehemmi- yetic kaydetmektedirler, İspanyada Marksist amele partisi feshedildi Barselon 30 (AA) Marksist | amele fırkası hakkındaki dava bitmiş ve mahkeme hükmünü vermiştir. Mahkeme, fırkanın feshine karar ver- miş ve beş kişiyi 15, bir kişiyi bir se- ne hapis cezasına mahküm etmiş ve iki kişiyi de beraet ettirmiştir. Marsilya yangınında enkaz altından 15 ceset çıkarıldı Marsilya 30 (A.A.) — Gece yarısı enkaz altından kömür haline gelmiş 15 cesed çıkarılmıştır. Birçok yağma- cılar ve bu meyanda Noya otelinde sar kin İtalyan tebaasından bir kişi tevkif edilmiştir. Bu şahıs, B. Bonnet'ye aid bir takım muhaberatı hâmil bulunu- yordu. Almanyada petrol teknis- yenleri kongresi Essen 30 (A.A.) — Halihazırda bu- rada inikad etmekte olan petrol tek- nisyenleri kongresindeki mütehassıs- lar, dört senelik plânın tatbikinden beri Almanyada yeniden 9 petrol memba: keşfedilmiş olduğunu, bu sa- yede 937 senesinde petrol istihsalinin 100 bin ton miktarında artmasını tahmin kabil bulunduğunu ve bu 8u- retle istihsal yekünunun, Avusturya- da dahil olduğu halde, 600 bin tona çıkacağını beyan etmişlerdir. i rafından Polonyada ancak bu sene 'Nevyork sergisi hazırlığı Nevyerk sergisinde Türk paviyonu ve kahvenane 938 Newyork sergisi hazırlıklarına devam ediliyor. Sergide Türk paviyo- yanunun temelleri atılmıştır İnşaat işlerine mühendis Sermed nezaret et- mektedir, Sergi komiseri Suad Şakir, Nevyorkta bulunduğu zaman, ser- gide tertip edilecek Türk günü hakkında sergi komitesile görüşmeler yapmıştı. Sergi komiserimizin teklifi üzerine, bir de Balkan günü yapıla caktır. Türk komiseri tarafından ileriye sü- rülen Balkan günü fikri, sergi mu- hitinde büyük bir alâka uyandırmış» tar. Bilhassa Yunan ve Yugoslavya se- firleri, Türk komiserinin bu fikri ilk defa olarak ortâya atmasından bü- yük bir memnuniyet izhar etmişler- dir. Balkanlar arasında yakınlaşma ve sulh fikirleri, Amerikanın siyasi muhitlerinde de büyük bir alâka w- yandırmıştır. Balkan gününe ait program hazır. Edirnede Cümhuriyet bayramı merasimi: Yukarıda umumi müfettiş, vali, kumandan, belediye reisi ve vilâyet erkânı geçid resmini seyrediyorlar Polonyada yahudi doktorlar | Varşova 30 (A.A.) — «Pat ajansı bildiriyor»: , Dantzigden bildirildiğine göre ya- hudi doktorlara şehir memurları ta- sonuna kadar icrayı tababet edebile- cekleri hakkında tebligatta bulunul- muştur. Acıklı bir ölüm Galatasaray lisesi Ortaköy şubesi öğretmenlerinden ve eski Galatasa- ray mezunlarından H. Şevket San- arar vefat etmiştir. Cenazesi bugün saat İl de Cerrahpaşadan kaldırıla- rak Fatih camisinde namazı kılm- dıktan sonra 12 de Edimekapı Şehit- liğe defnedilecektir. Bay Şevket 1901 senesinde Galata- saraydan mezun olmuş bu müessesede bilâ fasıla 38 sene muitlik, sermüit- lik ve öğretmenlik etmek suretile çok kıymetli gençler yetiştirmiştir. Ke- derdide ailesine ve Kendisini çok seven ve sayan Galatasaray ailesine ve mes- | lekdaşlarına arzı taziyet eyleriz. | TURAN TİYATROSU Halk sanatkâr Naşid, okuyucu Semiha, Mişel Yaryetesi birlikte MARABELER Komedi 3 P. DANS, SOLO, DÜET * Taksimde (Bu get) (BABA) Ştrindbergin meşhar pi- yesi 3 perde ve “DOKTOR HAYBEDEN) Vodvil Il perde * Şehir T. Komedi kısmı Bu akşam seat 2030 da KAN KARDEŞLERİ 4 P, komedi Yazan: Birabo, Türkçesi: Fakret Adil, * ABDÜLVEHAB'ın Tatlı sesini pek yakında dinliyeceksiniz. Önümüzdeki Çarşamba Akşamı SÜMER sinemasında TITTO SCHIPPA'yı İtalyan Musikili AŞAYALIM Muhteşem Filminin İlk İrae Galası Bu Filimdeki nefis İtalyan şarkıları herkesin ağzında dolaşacaktır.
