15 Ağustos 1938 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4

Iktisadi ve mali hafta Avrupa borsalarında vaziyet ne merkezdedir ? Esham ve fahvillerimizin bu hafta zarfında vaziyeti Avrupa siyasi barometresi gene fırtınayı gösteriyor. Hem de Rus - Japon çarpışmasının bir mütareke Ne neticelenmesine rağmen, üzüntü sebeblerinin başında general Fran- konun, ademi müdahale komitesinin müracatına henüz cevab vermemesi ve vereceği cevabın da müsald olmı- yacağı hakkında şayialar devran et mesi rivayeti geliyor; sonra İtalya - Fransa arasındaki gerginliğin biraz daha fazlalaşması “hadisesi karşısın- dayız. Bunun bariz delillerini iki taraf matbuatındaki ağız kavgasın- da ve İtalyanların münferid veya toplu bir halde Fransaya seyahat lerinin İtalya hükümeti tarafından menedilmesinde görüyoruz; nihâyet Almanyanın. şark tarafındaki kom- şülarını kuşkulandıracak derecede büyük mikyaşta askeri manevralara hazırlanması keyfiyeti vardır ki İn- gillere ve Fransayı pek ziyade dü- şündürüyor. , Dünyanın iktisadi vaziyeti bu hal- lerden son derece müteessirdir; çün- kü bu şerait tahtında hiç kimsede iş ve teşebbüs şevk ve gayreti kalmı- yor. Geçen haftaki yazımızda Londra piyasasında her gün mütezayid bir mikyasta yapılan altın mübayaatın- dan bahsetmiştik. Bu mübayaat haf- ta zarfında bir aralık dört buçuk milyon sterline kadar yükseldi ki şimdiye kadar böyle büyük bir parti Üzerine muamele cereyan etmemiş- ti. İngiliz mali gazetelerinin muha- Mf tefsirlerine rağmen biz bu hadi- seyi umumi emniyetsizliğe atfetmek istiyoruz. Gerçi müteakib günlerde altın üze- rine muamelât günde bir buçuk mil- yon sterline kadar düştü. Fakat bu- nun sebebini Amsterdam piyasası- nın, altının imdadına koşmasında aramak daha mantıki gibi görünü- yor. Filhakika 7 ağustos tarihinde Felemenk kraliçesi tarafından im- zalanan bir karamame ile altın üze rine evvelce vazedilen ambargo bilâ- kaydüşart kaldırılmıştır; yani istenil- diği zaman istenildiği (omikdarda altın memeleketten ihraç olunabile- çektir. Memleketin milli vaziyeti bu- na müsaiddir. Çünkü son yapılan bir hesaba göre tedavül eden kâğıd para- ya mukabil Mili bankadaki altın stoku yüzde iki yüz nisbetine yaklaş- mıştır. Felemenk hükümetinin şu sırada böyle bir karar lttihaz etmesi belki bir tesadüf eseridir; belki de İngiliz mali mahafili tarafından izhar olu- nan temenni neticesidir, Fakat : bu- nu katiyetle temin edecek vaziyette değiliz. Ne de olsa ittihaz olunan bu tedbirin, endişeleri hafiflelmeğe yâ- Yadığı muhakkaktır. Avrupanın muhtelif borsalarında beynelmilel kıymeti haiz bazı esham ve tahvilâtın arbitrajlar neticesinde bir yerden öbür yere nakli hem teh- likeyi, hem de bir çok masrafı mu- cib olmakta idi. Londra, Paris. İsviç- re ve Brükselin bellibaşlı bankerleri- nin iştirakile Londrada İntematlonal Certificates ODepositary Company Ltd. namile bir şirket kurulmuştur. Bu şirket, muhtelif memleket ban- kalarında depozito edilen eshamın makbuz ilmühaberleri kendi namı- na tanzim ve ita edilmesine muka- bil, ayni cins ve mikdar eshamı havi olarak elden ele tedavül edecek olan nama muharrer senedler ihraç ede- cektir, Bu usul pek büyük sühuleti mucib olmak itibarile süratle İnki- şaf ve tevessü etmeğe namzed görü- nüyor, Çin ve Rusya cephesindeki azim masarifi dolayısile Japonyanın ha- rici hesab müvazenesi 936 senesinde 6 buçuk milyon sterlin açık göste- rirken 937 senesinde bu açık 41 mil- yon sterline baliğ dimuştur. Bu se- bebden dolayı Japonyanın harici borçlarını tesviye oetmiyeceğinden bahsediliyor. Japonyanın devlet es- hamı hamilleri ucuz fiatle bu kâ- ğıdları elden çıkarmağa gayret edi- yorlar, Londra piyasasında büyük mik- yasta satışlar vukubulmaktadır. Haf- ta zarfında Berlin piyasasında da mühim sukutlar kaydedildi. Bilhassa endüstriyel ve kömür sanayli kâğıd- ları gerilemektedir. Nisan 938 fiat- lerine nazaran sukut haddi yüzde 15 den (45) e kadadır. Amerikada endüstrinin vaziyeti gittikçe iyileşmektedir. Geçen aydan- beri şimendifer nakliyatının ve oto mobil satışlarının yüzde 7 ilâ 19 nis- belinde tezayüdü şayanı dikkat ad ve telâkki olunmaktadır. Paris borsası işsiz ve fakat rant ve Fransız kıymetleri nisbeten dayanık- hıdır. Memleketimizde esham ve tahvilât vaziyeti Arbitraj muamelesi yapılamaması neticesinde yüzde yedi buçuk faizli 'Türk borcu kâğıdlari Paris borsasin- da artık büyük tahavvüllere maruz değildir. Geçen hafta bu tahviller 355 frankikenbu hafta 35 anık» ta kaldılar. Buna mukabil bir müd- dettenberi Osmanlı bankası eshamı Pariste mühim surette tereffü et- mektedir, Son kapanış flati 703 #rfanktır ki bizim piyasamızda 32 bu- çuk liraya tekabül ediyor, Ünitürklerin 1 inci, 2 nci ve 3 ün- cü tertibleri Ankara borsasında 19,15 lirada kaldı. İkinci sıra Ünitürkler 9,50 lira etmektedir. Dahili istikraz kâğıdlarımızdan ikramiyeli Ergani 10 para daha ka- zanarak 95,75 kuruşta kaldı. Sivas Erzurum tahvilleri geçen haftaki gibi 99,75 kuruştadır. Anadolu kompartimanında bir gerileme vardır: Hisse senedleri 24,90 lira "Tahviller 40,65 lira, Mümessiller 35,30 lira etmektedir. Merkez bankalar 125 kuruş yükse- lerek 104,25 lirada kaldı. İş bankası 10 liradır. Aslan Çimento fabrika- sırı Eti Banka satımak üzere şirket tarafından yapılan umumi toplantı- da nisabı ekseriyet hasıl olmadığın. dan aksiyonerler eylül zarfında ikin- ci içtimaa davet. olunmuşlardır. Fabrikanın kaça satılabileceği mae- Jüm olmadığı için hisse senedlerinin temayülü belli değildir. Son müa- mele 9 lira üzerinden vukubuldu ki geçen haftanınkine nisbetle 20 ku- Tuş noksandır, cüzi | Diğer endüsiriyel kâğıdlarımızda | mühim değişiklikler yoktur. Nominal fiatler şunlardır: Tramvay 12,75 lira; Umum Sigor- ta 11,25 lira; İttihadı Mili 21,25 1i- ra; Terkos 6.40 lira; Üsküdar - Ka- dıköy su şirketi 3 lira; Bomonti 6,90 Yra; İttihad Değirmencilik 11,60 li- ra; Şark Değirmencilik 0,37 "Telefon 8,40 lira; Omnium 084 li- ra; Şark Ecza Deposu 2.65 lira. 'Türk altını 1025 kuruşta sabittir. Gayri mübadil bonoları üzerinde 8,50 kuruştan muamele yapılıyor. Mısır Kredi Fonsiye fiatleri; 1903 tertibi 104,50 lira, 1911 tertibi 94,50 liradır. Bu akşam Nöbetçi eczaneler Şişli: Osmanbeyde Şark Merkez, Taksim: İstiklâl caddesinde Kemal Rebul, Beyoğlu: Tünelde Matkoviç, Yüksekkaldırımda Vinkopula, Galata: Topçular enddesinde Merkez, Kasım- paşa: Müeyyed, Hasköy: Asro, Emin- önü: Mehmed Kâzım, Fatih: Şehza- debaşında Asaf, Karagümrük: Ali Kemal, Bakırköy: Merkez, Sarıyer: Osman, Aksaray: Cerrahpaşada Şe- ref, Beşiktaş; Vidin, Fener; Vitali, Kumkapı: Asadory Küçükpazar Hikmet Cemi, Samatya: Kocamus- tafapaşada Rıdvan, Alemdar* Ankara caddesinde Arif Neşet, Behremini: Topkapıda Nazım, Kadıköy; Söğütlü- çeşmede Hulüsi Osman, Üsküdar; Çarşıboyunda İttihad, Heybeliada: Tonias, Büyükada: Halik. Yira; | Hariciyede terfiler Bir çok memurlar birer derece terfi ettirildiler Ankara 14 (Telefonla) — Yeniden bir çok Hariciye memurlarımız birer derece terfi ettirilmiş ve bu hususta hazırlanan kararname yüksek tasdi- ka iktiran etmiştir. Dereceleri yükseltilen hariciye me- | murlarımız şunlardır: Pariş büyük elçiliğinde BB. Celâl Hâzım Arar üçüncü dereceye terfi et- miştir. Yedinci derece memurlarından mer“ kezde BB, İnayetullah Özkaya, Nev- york başkonsolosluğunda Mehmed Ali Tevfik Yükselen, Belgrad elçili- ğinde Şefkati Nuri İstinyeli, Rio de Janeiro elçiliğinde Tahsin Mayatepek, Londra büyük elçiliğinde Kadri Ri- zan, Barselon konsolosluğunda Rüştü Demirel altıncı dereceye terfi etmiş- lerdir. Sekizinci derece memurlarından merkezde BB. Abdullah Zeki Polar, Prağ elçiliğinde Nuri Sabit Akça, Cidde maslahatgüzarlığında Talât Acar yedinci dereceye terfi etmişler- , dir. Dokuzuncu derece memurlarından merkezde Belgrad elçiliğinde BB. Fü- ruzan Selçuk, Moskava büyük elçili- ğinde Şakir Emin Bengütaş, Bern el- çiliğinde Hikmet Pamukoğlu, Atina elçiliğinde “Tevfik Kâzım. Kıvılcım, Paris büyük elçiliğinde Rıfkı Rüştü Zorlu, Varşova büyük elçiliğinde Mu- hârrem Nuri Birgi, La Hey elçiliğinde Bekir Nurettin Vergin, Moskova bü- yük elçiliğinde konsolosluk şubesinde Cemal Gönen, merkezde Celâl Ziyal sekizinci dereceye terfi etmişlerdir. Onuncu derece memurlarından BB. Cemalettin Mazhar Uzsoy, Nihat Re- fik Pasin, Ferit İşçen, Ahmed Çora- tekin dokuzuncu dereceye terfi et- mişlerdir. On birinci derece memurlarından Marsilya başkonsolosluğunda Necdet Aga onuncu dereceye terfi etmiştir. Rus - Japon mütarekesi (Baş tarafı 1 inci sahifede) Bu tedbirler neticesi olarak iki ta- raf kuvvetleri 60 yarda geri çekil- mişlerdir. Tokyodan bildirildiğine gü- re, Jâponyanın Moskova elçisi B, Si- gemitşu, Sovyet - Mançukuo hudu- dunun tesbitine memur edilecek muh- telit komisyonun sureti teşkili için Sovyet Hariciye Komiseri B. Litvinof- la müzakereye girişecektir. Komisyon, mesaisine Çankufeng- den başlıyacaktır. Eğer komisyonun mesaisi, bu mıntakada itilâfla neti- celenirse, bütün Sovyet - Mançukuo hüudud hattımı tesbite memur edilmesi muhtemeldir. Tokyo 14 (A.A.) — Domei ajansı bildiriyor Seul'dan gelen bir habere göre, cu- mâ günü imza edilen itilâfname mu- cibince Sovyet ve Japon kıtaları gece Çankufeng tepesinden 90 yardalık bir mesafeye kadar çekilmişleriir. Korede bulunan Japon umumi ka- rargâhina gelen bir habere göre mü- tareke hakkında itilâf evvelki gece hazırlanmıştır. İtilâf mucibince mu- hasamat durduğu zaman Sovyet ve Japon kıtalarının bulundukları nok- taları gösteren bazı haritalar da im- za edilecektir. Münih 14 (A.A) — Hitleri ziyaret ettikten sonra mareşal Balbo, Tem- ernsee'de bir gezinti yapmış ve bilâ- hare otomobille İtalyaya hareket et- miştir. Naib Hortinin Almanya seyahati Budapeşte 14 (A.A.) — Pester Lloyd naib Horti'nin Almanyaya seyahati hakkında bu sabah tefsirlerde bulu- nan yegâne gazetedir. Yarı resmi olan bu gazete Almanyada Hitlerin, Ma- caristanda da naib Hortinin iktidar mevkiine gelmeleri arasında bir mü. nasebet görmekte ve her ikisinin de memleketlerini komünist tehlikesin- den kurtardıklarını Kkaydeylemekte- dir. Hükümet otoritesile herkesin mil. Jet uğrunda fedakârlıkta bulunmak hususunda hüsnüniyet bu gazeteye göre iki milleti birbirine yak- laştıran müşterek fikirlerden doğmuş- tur, Mersin belediyesinin imar plânı çok geniştir Kanalizasyon, parklar. fakirler için Aşevi, Asri mezarlık, dispanser vesaire yapıldı Mersinin çalışkan beledi ye reisi B. Mitat Toroğlu Mersin (Akşam) — Mersindeki imar hareketlerinde bir çok şehirle. rimizden farklı ve onlarda tesadüf edemyleceğimiz calibi dikkat bir hü- susiyet vardır. Güney ve bati şehir- lerimiz arâsında belki Mersinden dah aseri bir inkişafa mazhar Ol- muş bulunanlar vardır, Fakat, mu- hakkak ki, Mersini imarda hâkim olan zihniyet ve takib edilen gaye şehir ve kasabalarımızdan çoğunda güze çarpmıyan ayrı bir şekil ve hu- susiyetidir. Mersin belediyesi, işe toprağın &l- tından başlamıştır. Yani, önce dışı süsliyeceğine içi doldurmuştur. Me- selâ; çocuk bahçelerinden, gazino ve tiyatrolardan evvel şehrin umumi kanalizasyonu, elektrik tesisatı ve su tesisatını ikmal etmiştir. Bir mil- yon lira sarfile ve en mükemmel şe- kilde hitama eren bu tesislerle işin zor tarafı balledilmiş bulunuyor, Binanın en güç ve masrafı kıs- mının temel olduğunda şüphe yok- tur. 'Temel ne derece sağlam olursa bina da o kadar dayanıklı, emin ve güzel olur. Maamafih, bay Mitat Toroğlunun reisliği altında çalışan Mersin bele- diyesinin faaliyeti yalnız toprağın al. tına inhisar eylemiş değildir. Bu kısım tesisat tamamlandığı gibi ye- rin üstünde de bir çok güzel ve umu- mi ihtiyaçları gideren eserler mey- dana getirilmiştir. Bunların başımda yol işleri gelir. Bay Mitat Toroğlunun belediye riya- setine geçtiği 929 yılından bu malt yıl sonuna kadar beton, asfalt, par- ke ve mukavim şose Olmak üzere ve üç yüz bin liraya yakın para sar- file on üç bin metre uzunluğunda yol yapılmıştır. Fakat, Mersinin tica- ri hinterlândı geniş ve Türkiyede üçüncü işlek bir iskele ehemmiyetin- de oluşu dolayısle yapılan yollar çabuk bozulmakta ve mütemadi ta- mirat lüzumu hasıl olmaktadır, Şeh- Ti iç ve diştan ihata eden yollarm tulü kırk üç kilometreyi bulduğu balde ihtiyaca gene kâfi gelmemek- tedir. Bu ciheti nazarı dikkat ve iti- bara alan Mersin belediyesi yol in- şasına daha fazla ehemmiyet verme- ği kararlaştırmıştır. 250 dekar genişliğinde ve her tür- Tü tesisatı muhtevi asri bir mezar- ık, gene bilcümle modern tesisleri ve bu meyanda mükemmel bir ga- zino ve büfeyi havi bir plâj, kışlık, yazlık iki park, bir dispanser, bir ço- cuk bakımevi, günde üç yüz âceze- ye yemek veren bir aşevi ve iki fİ- danlık tesis edilmiş, şehir plân ve ha- ritası yaptırılmış, beton bir iskele, bir ihracat hangarı, belediye dairesi, umumi helâ inşa olunmuş, eski is- keleler yüz bin lira harcanarak ta- Mersin belediye bahçesinin medhali mir görmüş, caddeler ve plânda ye- gi saha olarak gösterilen yerlere bin- lerce fidan dikilmiştir. Atatürk parkına aid inşaat de- vam eylemektedir. Parkın etrafı par- maklıklarla çevrilmiş, toprağın tes- viyesi bitmiş, ağaçlanma ve çiçeklen- me işi devam etmiştir. Parkın plân- da gösterilen yerine Atatürkün hey- keli dikilmesi için bütçeye eli bin lira tahsisat konmuştur. Mersin mo- dern bir et ve sebze hâline maliktir, Bu sene içinde yüz yirmi bin lira sarfile fenni bir mezbaha inşa edile- cektir, Dokuz sene içinde bu kadar çok ve plânlı iş gören Mersin belediyesi- ni ve bu belediyenin cidden kıymetli ve muvaffak reisi bay Mitat Toroğ- lunu tebrik eylemeği vliedani bir borç sayarız. Fransız ve Çek hududlarında (Baş tarafı 1 inci sahifede) 'Bölüklerin mevcudu harb zama- nında olduğu gibi 200 nefere iblâğ edilmiştir. Manevralar 20 ağustosta bitecektir. Manevra sahası Arden ci- vardır. Bir Alman gazetesinin mütalâası Berlin 14 — Berliner Posl gazete- si neşrettiği bir tebliğde, Almanya- mn askeri hazırlıkları münasebeti- le izhar edilen endişeler ile alay et- mekte ve alâkadar ecnebi mahafili- nin bu patırdılarla Avrupa efkâri umumiyesini aldatmak istediğini yaz- maktadır. Hitler - Balbo mülâkatı Berlin 14 — B. Hitler Bergeştaden şatosunda, İtalyan mareşal Balboyu kabul etmiş ve uzun müddet görüş- müştür. Bu mülâkat çok samimi ol- muştur. Bu konuşmaya siyasi ma hafilde ehemmiyet verilmektedir. 3 Eylül Cumartesi Akşamı sabaha kadar Sarayburnu Parkında Büyük Sünnet Düğünü Beyazıt Nahiyesi Çocuk Esirgeme Kurumu müsameresi Sanatkâr NAŞİD ve arkadaşları - Hokkabaz - Karagöz - Muhtelif eğien- celer... Kayd muamelesi başlamıştır. Müracaat Lâtafet Aparti- manında Çocuk Esirgeme kurumunda saat 4 den altıya kadar kayıt yapılır.