15 Eylül 1937 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

15 Eyidi 1937 SİYASI İCMAL: fa ve mali işleri ve müfrit partiler Arasındaki zıdâiyet ve ihtirasın tekrar pehamet kesbetmesi nazarı dikkati cel betmektedir. Frangı muayyen bir seviyede tuf- mak için Fransa devleti hazinesi bir- kaç gün evvel müzaherette bulunma- yp Fransız parasının başım boş bi- yaktı. Neticede frank 1926 senesinde uğradığı sukuttan ve Puankarenin t5- İkrar ettirdiği seviyedenberi ilk defa en aşağı bir kıymete düştü. Bir İster- Hin 133 frank iken 136 frank oldu. Üç aylık vadeli olanlar 142 frangı buldu. u gidişle frangın bir İngiliz lirası 140 jrankta bırakılacağı anlaşılıyor. Fransa devletinin bütün eshamı su- Kut etti. Buna mukabil beynelmilel ve sanayi eshamit çok yükseldi. Fransa hazinesinin frangı tutma- Frangın yeniden düşmesi dıktan başka Fransa bankasından tekrar 6,000,000 İngiliz liralık ödünç bir para almış olması hayretle karşı- lanmıştır. Bu istikraz kapatmak için #rangın düşürülmesi icab eyiediğine hükmediliyor. Prangın tekrar düşmesinden. Fran- sız sanayinin istifade edeceği de bek- Tenmiyor. Yeni birçok vergiler vazet- mek ve devletin masarifinde esaslı ta- sarruf yapmakla bir derece itimad ka- zanan Fransız kabinesi paraya aid son hareketle tekrar zaafa uğramıştır. Za- ten hükümetin para politikasından hayat pahalılığının mütemadiyen art- mast amele sınıfı arasında derin mem- nuniyelsizlik uyandırmıştı. müfrit partiler bu memnuniyetsiz- UJI sınıf minaferetine çevirmek için patronlara aid birliklerin. merkezleri- ne cehennem makinelerile suikastler tertib etmekle Fransız efkkâm umu- miyesi heyecana getirilmek islenmiş- tir. Chantemps kabinesi nazik bir va- ziyette bulunuyor. Feyzullah Kazan Anlaşma dün imza edildi (Baş tarafı 1 inci sahifede) milel mukavelenin Sovyet Rusyayı lüzum gördüğü takdirde diğer bütün denizlerde olduğu gibi Akdenizde de bizzat kendi deniz kuvvetlerini bulun- durmak hakkını ihlâl edemiyeceğini ehemmiyetle kaydetmiştir. B. Litvi- nof bundan maada muhariplik hak- larının tanınması hakkında hiç bir kayıd bulunmadığını da müşahede et- miştir, B. Litvinof, Akdenizde korsanlık ni- hayet bulmadığı takdirde, ileride baş- ka tedbirler düşünmek lâzımgeldiğini ilâve ettikten sonra İspanyol cumhu- riyetine ald ticaret gemilerine hiç bir himaye bahşedilmemiş olmasına te- essüf eylemiştir. Balkan antanlı namına söz söyli- yen B. Puriç, Nyon anlaşmasını umu- Yaf sulhü tarsin edecek bir âmil ola- Tak selâmlamıştar. B. Eden, mukavele hakında fazla söz söylemek istemediğini ve sadece reis ile murahhasları tebrik ettiğini beyan etmiş ve demiştir ki: — Bizim İstediğimiz bütün alâka- dar memleketlerin samimi teşriki me- saisidir. İşte bu, yaptığımız işi ve sar- fettiğimiz gayretleri tetviç edecektir. Bunun üzerine Nyon konferansı ni- hayet bulmuştur. Akdenize bir İngiliz ve bir Fransız filosu geliyor Londra 14 — Akdenizde korsanlığa karşı karakol vazifesine iştirak etmek üzere Cairo hafif kruvazörile bir kıla- yuzdan ve sekiz torpido muhiribinden mürekkep bir filo bu denize hareket için emir almıştır. Filo Akdenize vasıl olunca bu denizdeki İngiliz torpido mubriplerinin miktarı kırkı bulacak- tar. Londra 14 (A-A.) — «Malains İngi- Biz zırhlısı, Selânikten Mondros'a git mek üzere emir almıştır. Brest 14 (A-A.) — Audacieux, Fan- tasgue, Terrible muhripleri ile Cye- lone, Mistral, Sirrocco. Tyhon, Alcyon e Tornade torpidoları bu sabah Akde- hize hareket etmişlerdir. İtalyanın cevabı Roma 14 (A.A.) — Akde- nizde korsanlığa karşı hazır- lanan plâna iştirak etmesi için kendisine yapılan davete İtalyanın cevabı bu akşam Romadaki Fransız ve İngiliz mümessillerine tevdi olun- muştur, 4 İtalya, devriye işine tam bir müsavat dairesinde iştirak et- tirilmediği takdirde Nyon tekliflerini kabul etmemek. tedir. © İtalya memnun değil Roma 14 — Havas muhabirinden: İyi malümat alan İtalyan mahafiline Böre Nyon konferansında elde edilen | eticeler İtalya Hariciye Nezaretinde | Pek soğuk bir surette karşılanmıştır. | İtalyaya yalnız Adriyatikte Tirenlen | denizinde kontrol vazifesi verilmesi su- tetile pek küçük bir hisse ayrılması şayan görülmemektedir, İtal. yaya ikinci derecede mevki vermek su- retile İtalyanın hassasiyeti cerihadar edildiği gibi Nyon itilâlı İtalyaya bil- dirilmeden neşredilmek suretile de bu hükümet cerihadar edilmiştir. İtalya ile Almanya arasında konuş- malar yapılıyor. İtalya. Almanyanın kontrol haricinde bırakılmasına birşey söylemiyecektir. Sovyet Rusyanın kon- trol haricinde bırakılmasına gelince, bu İtalyada nazarı dikkate almması- na lüzum hissedilmiyecek kadar tabif görülüyor, Bir Alman gazetesinin makalesi Berlin 14 (A.A.) — Frankfurter Zel- tung gazetesi, Nyon anlaşmasının Ital. yada uğradığı tenkidleri Alınanyanın pekâlâ takdir ettiğini, çünkü bu anlaş- manın talyanm «Akdeniz hakimiye- tindeki tabil hissesini» ihmal eyledi- Eini ve «Haysti menfaatlerini» hesaba katmadığını yazarak diyor ki: «Bununla beraber Sovyetler Birliği- nin Akdenizden hariç bırakılmasının. mânasını teslim etmeliyiz. Hiç değilse nazari olarak Moskovadan endişe edil- meksizin Akdeniz meselesinin müna- kaşası için yol açıktır, Işte bu Ttalya ve Almanyanın faal bir muvaffakıyeti- dir, Bu keyfiyet Ispanyol meselesine daha müsajd bir zemin üzerine koy- mak ve nihayet bütün Avrupa vüziye- tinde mesud bir netice elde elmek im- kânını vermektedir. Eğer Ispanyada her iki tarafa kendi harp levazımları kontrolü bırakılır ve eğer büyük dey- etler Italyan - Ingiliz Akdeniz anlaş- masını halisane bir teşriki mesai zih- niyetile tatbik ile iktifa ederlerse gü- nün hakiki zaruretlerine daha ziyade yaklaşmış olurlar.» Portekiz çağrılmadığından şikâyetçi Londra 14 — Fransa ve İngiltere se- firlerinin İtalya Hariciye Nazırını zi- yaret ederek Nyon anlaşmasının met- nini tebliğ ettikleri ve İtalyanın kon- feransta bulunmamasından İngiltere ve Fransanın duydukları teessürü bil- dirdikleri teyid ediliyor. Portekiz sefirinin İngiltereye müra- caatla, Nyon konferansına Portekizin davet edilmediğinden dolayı dostane bir lisanla hayret beyan ettiği söyle- niyor. Siyasi mahafil Portekizin bir | Akdeniz devleti olmadığını ve hiç bir gemisinin hasara uğramadığını ileri sürmektedir, Fransız gazetelerinin mütalâaları Paris 14 — Epogue gazetesi yazıyor: İtalya Akdenizdeki kontrola daha ge- niş mikyasta iştirak etmek isterse, Nyon anlaşmasına. rağmen, İngiltere ve Fransa buna itiraz etmiyecektir. Bu takdirde Habeş imparatorluğunun ni- hayet bulduğu hakkında teşebbüste bulunmak kabil olacaktır. Bundan İ sonra İngiliz - İtalyan yakınlaşması için görüşmeler olacak ve bu bir Fran- siz - İtalyan yakınlaşması için mukade deme teşkil edecektir.» Petit Paristen, Akde da İtalyaya küçük bir vazife bırakıl masını B. Mussolininin kabul etmek istemiyeceğini ve bunun hoşa gitmi- zin kontrolun- AKŞAM Almanyanın müstemlike isteği Cenubi Afrika bu hususta müzakereye hazır Londra 14 (AA) — Londradaki Cenubi Afrika âli komiseri B, Tewa- ter, bir mülâkat esnasında şöyle de- miştir: «Almanyaya eski müştemlekeleri- nin iadesine müteallik bir itilâfa Cenubi. Afrikanın iştirâk edeceğini zannediyorum. Şimdiki süralile yürüyüp gitmek- te olan ve bizi nihal bir buhrana yak- Jaştırmakta bulunan teslihat müva- cehesinde bu meselenin münakaşası için Almanya ile bir masa etrafında müzakerelerde bulunmak cesaretini göstermemiz icap eder, Cenubi Afrika, bu cesareti göster- meğe âmadedir ve elde edilecek neti- cenin gerek Almanya için ve gerek manda sahibi devletler için memnu» niyete şayan olacağından eminim.» Necaşi ve Milletler cemiyeti Bu defa niçin heyet göndermediğini bir mektupla anlatıyor Cenevre 14 (A-A.) — Haile Selassie, Milletler cemiyeti umum! kâtibine bir tebliğ göndererek bunu Milletler c8- miyeti konseyine, asamble'ye ve aza dan olan devletlere bildirilmesini rica etmiştir. “ Haile Selâssie, bu tebliğinde bu defa Cenevre'ye bir heyet göndermekten vazgeçliğini, Çünkü ruznamenin Ha- beşistanı alâkadar eden hiç bir şeyi | ihtiva etmemekte bulunduğunu be- yan etmektedir. Necaşi, Milletler ce- miyetine olan sarsılmaz imanından bahsetmek suretile tebliğine nihayet vermektedir. Almanyaya ısmarlanan vapurlarımız Denizyollarının 'vapurla- rından ikisi Martta tesellüm edilecek Bir müddetlenberi Almanyada bulu- nan Deniz yolları işletmesi müdürü B. Sadettin, dün Romanya vapurile şehrimize gelmiştir, Bay Sadettin, Al- manyaya ısmarlanan gemiler hakkiın- da Ledkikatta bulunmuş, izahat alk mıştır, B. Sadeddin dün kendisile görüşen gazetecilere şu izahatı vermiştir: — Almanyada inşa edilmekte olan 14 vapurumuz vardır. Bunların ikisi Akayın, ikisi İzmir körfezinin, onu da bizimdir. Denizyollarının iIk iki vapu- Tu önümüzdeki martta tesellüm edile- cektir Bunlardan birini Mersin hattı- na, diğerini de Mudanya ve Bandırma» ya tahsis edeceğiz. Yeni vapurlarımız lüks ve güzeldir. Bu yeni vapurlarla ticaret filomuz tamamile takviye edil- miş olacaktır yecek neticeler vereceğini yazıyor. Populaire gazetesi ise diyor ki: «İtalya, Nyon'a gitmekten imtina ettiğinden dolayı müzakerat haricin- de bırakılmıştır. İtalyanın emrivaki karşısında serfuru etmekten başka ya- pacağı bir şey yoktur. «Almanya ile Portekizin ademi mü- dahale komitesi nezdinde şikâyette bu- lunmak niyetinde oldukları beyan edil. mektedir. Boşuna zahmet. Londra ko- mitesi, hiç bir şey yapamaz. Korsanlı- ğa karşı mücadele, onun göreceği iş- ler meyanına dahil değildir. Korsanlı- ğa karşı mücadele işi, Akdeniz konfe- ransı tarafından balledilmiştir. Nyon, mühim bir merhaledir. Hiç şüphesiz Cenevrede bunun farkına varılacak- tır» Ere Nouvelle, gazetesinden: İhtimal İtalyada işlerin uzun sürmesi bekleni- yordu. İhtimal, ardı arası kesilmiyecek olan ihtilâflara ümld bina ediliyordu, Halbuki böyle hiç bir şey olmamıştır. Romanın bugün ortada değişmiş bir şey olduğunu öğrenmesi lâzımdır. Bundan şikâyet edecek olanlar her halde sulh dostları değildir, B. Masaryk bütün hayatını milletinin saadeti için çalışmakla geçirmiştir Büyük bir vatanperver ve siyasi olduğu kadar büyük bir mütefekkirdi 'B. Masaryk yazın şatosunun bahçesinde hafidlerile vakit geçirirken devlet ve cumhuriye- tinin bânisi B, Tomas Masaryk kısa bir hastalıktan sonra 87 yaşında ev- velki gece sabaha karşı hayata gözle- rini ebediyyen yumdu. Masaryk Umu- mi harp esnasında ve bilhassa Büyük harhi müteakıp Versayda başlıyan Sulh müzakereleri esnasında mevcu- diyet ve kıymetini ispat etmiş, Çekos- lovakya devletinin kurulmasına öna- yak olmuş, tevazu ve mahviyeti, yo- rulmak bilmiyen çalışkanlığı, memle- ketine karşı derin merbutiyeti ile her- kesin hürmetini ve muhabbetini ka- zanmış bir şahsiyettir. Tomas Masaryk 1850 senesinde Mo- ravyanın bir köyünde dünyaya gel miştir. Babası Slovak bir seyisti, anne- side Almandı. İlk tahsilini bitirdikten sonra Çilingirliği öğrenmiş, bir müd- det sonra Viyanada bir demircinin yanına çırak girmişlir, Fakat demirci- lik gibi ağır ve yorucu bir sanati ken- di istidad ve zekâsına uygun görmü- yordu. Genç Masaryk, eline geçen firsat- lardan istifade ederek Brnodaki Al man lisesine yazıldı ve orta tahsiline devam etmiş, 1870 senesinde Viyana Üniversitesine «Eflâtunun ruhi tabia- ti hakkında bir tez arzederek felsefe doktoru olmuştur. 1879 senesinden 1882 senesine ka- dar Viyana üniversitesinde doçentlik. yapan Masaryk, 1882 senesinde Prag üniversitesi yedek profesörlüğüne ta- yin edilmiş, ve o tarihten sonra ilmi ve içtimal faaliyetini ortaya atmış, muhtelif eserler ile ilmi kıymetini ta- nıtmıştar. 1886 senesinde Çek el yazıları hak- kında. başlıyan bir münakaşa Masa- ryki siyasi hayata atmış, 1891 senesin- de Viyana Reichsrat meclisine mebus intihab edilmşi, Bosna Herseğin Avu3- turya orduları tarafından işgali sıra- sında, mecliste yaptığı istizahlar, de- rin bir tesir uyandırmış ve ilk defa olarak Avusturya meclisinde Avus- turya - Macar siyasetinin ekalliyetler için ne büyük bir tehlike teşkil ettiği- ni biperva ortaya atmıştır. B. Masaryk Avusturya - Macar bir- liğine karşı mücadelesine devam ede- yek 1893 senesinde Çeklerin milli is- tiklâllerini istediklerini ve Avustur- ya - Macar devletinin gayret ve tat- yikleri Çekoslovakları bu gayelerine varmaktan menedemiyeceğini bütün dünyaya karşı ilân etmiş ve Umumi harbin başlamasını Avusturya - Maca- ristanda yaşıyan İslav unsurları için istiklâllerine kavuşmak için bulun- maz bir fırsat olarak telâkki etmiştir. Tomas Masaryk bu fırsatı kaçırma» mak ve memleketinin İstiklâl davası» nı müdafaa etmek için Avusturyadan kaçarak Cenevreye gitmiş ve orada kendisine iltihak eden mefküre arka» daşları ve bilhassa bugünkü Çekoslo- vak relsicumhuru B. Benes ile birlik- te Avusturya - Macar hundudları di- şında nevi müstakil Çekoslovak dev- iletinin temellerin! kurmuştur. 'B. Masaryk ve refiki mesaisi B. Be- nes, itilâf memleketlerinde ve bilhas- etmişler ve bu lüzum ve ihtiyacı itilâf devletle- rine tasdik ve kabul ettirmişler, Çekos- lovak milletinin hayatiyetini ispat.et- mek için ecnebi memleketlerde yaşi- yan ve itilâf ordularının eline esir dü- şen Çekoslovaklardan mürekkep Çek lejyonlarını teşkil etmişlerdir. Çek lejyonları, muhtelif cephelerde, itil⣠ordularının yanıbaşında kahramanca harp etmişlerdir. 1915 senesi ağustosunda Avustur- ya - Macar başkumandanı, Masaryke karşı valana karşı ihanet ve düşman i e - bir tevkif müzekkeresi ısdar etmiştir. Halbuki bu tevkif müzekkeresi neti- cesiz kalmıştır. Zira Masaryk. Cenev- rede bulunuyordu. Masaryk ile arka- daşları Avusturya - Macar başkuman- danının bu tevkif müzekkeresine merkezi devletlere karşı harp ilân et- mekle mukabele » Harbi umumi bittikten sonra itilâf devletle- Tİ, B..Masaryk ile arkadaşlarının gay- retleri sayesinde bugünkü müstakil Çekoslovakya devletinin teşekkülünü kabul etmişler ve bunu mağlüp mer- kezi devletlere de tasdik ettirmişler- dir. Pragda toplanan ilk Çekoslovakya meclisi, 1918 senesinde Masaryki 327 reyle cumhurrelsliğine intihab etmiş ve bu intihabı üç defa tecdid etmiştir. Masaryk, İki sene evvel riyaseticum- hurdan istifa ve siyasi hayattan ferü- gat ederek inzivaya çekilmişti. Vefatı, Çekoslovakya için büyük bir ziya teş- kil eder. Müteveffa Masaryk papazlardan nefret eder, yahudilere karşı da büyük bir hayırhahlık beslerdi. İnsanları sevk ve idare etmek en büyük arzusu idi. Halk tabakasına karşı daima kal. bi açık ve samimi idi. Fakat diploma» si ve siyaset mesleğinden yetişmiş adamlara karşı kalbi daima kapalı idi, Kendisi demokrat ruhlu bir adam ol- duğu için asılzadelerden hiç hoşlan- mazdı. Asılzadeler de onu istihfaf eden Terdi. Hattâ Masarşk şöhret kazan- dıktan sonra bir gün müteveffa im- pParator Fransuva Jozef sarayda ken- disini bir resmi kabulde görmüş ve kendisini istihfafla süzdükten sonra: «Demek Masaryk sizsiniz» Sabıkalı Afili Mehmed Eskişehirde yakalandı İrmir 14 (Telefon) — İzmirde mü. teaddid hırsızlık vakaları yapan ve dört ay evvel polisin elinden kaçan, müteaddid defalar da polisle müsade» ei