14 Haziran 1937 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 4

| İktisadi ve mali hafta Avrupa borsalarında vaziyet ” Istanbul borsasında fiatler Umumi harpten sonra hemen bil- zarureti karşısında kalıp ta bu kâ- ğıdların çoğalması derecesinde eşya fiatleri de yükselirken, büyük küçük sermayedarlar kâğıd paroyı elden çıkararak onun yerine altın, bozul- mıyacak ticürel eşyası, gayri men- kul vesaire gibi şeyler ikame ediyorlar- dı. Bu hadiseye frenkler fulte devant la monnale, yani paranın önünden firar diyorlardı. Galiba roller değişmiş; şimdi de fulte devant Vor, altının önünden fi- rar hadisesinden bahsediyorlar. Mil- letler arasındaki ahenk düzelmiş, bütçeler tevazün etmiş, infilâtion teh- Tikeleri zali olmuş, mill paralar stabilisatlon'a doğru veçhe almış, ondan mi? Hayır. Sırf Rusyanın ik- tisad âlemini istihfaf eder tarzda Londra piyasasını altınla boğ'masın- dan. Geçen haftaki icmalimizde Rusya için maliyet fiatinin mevzuu bahsol- madığını, fakat buna mukabil İngil- terenin altın kıymetini düşürmek işi- ne gelmediğini izah etmiştik. İşte bu sebepten dolayı Rusyanın durmadan piyasaya arzettiği bütün altınları İngilter bel'ediyor. Bu mü- cadelede gelibiyetin hangi tarafta kalacağını kimse kestiremez. İngil- tere bu altınlara mukabil kâğıd pa- rTa ihraç etmiyor. Etse, umumi kre- di Jüzumundan fazla artacak, eşya fiatleri yükselecektir. Onun için ha- zine, istikrazla bu altınları satın ala- rak kısırlaştırmaktadır. Bu hafta zarfında İngiltere Hazi- ne nazırı, daha evvlki hafta Ameri- ka Maliye Nazırmın yaptığı gibi, parlâmentoda altın hakkında beya- natia bulunarak üç taraflı (İngilte- Te, Amerika, Fransa) emnlaşma ah- kâmı dairesinde muamele yapıldığı ni ve siyaseti tadil için hiç bir sebep mevcut olmadığını kati bir lisan ile ifade etmiştir, Gerçi bu beyanat mali mahafili şimdilik tatmin eylemiş ise de bu altın istikrazlarma ne zamana kadar devsın edilebileceğini herkes merakla soruyor. Londrada inikad eden imparator- luk konferansında İngiliz delegeleri tarafından Okyanus merkezi nakli- yatında İngiltere menafiinin hima- ye ve muhafazası için büyük gayret- ler sarfolunmaktadır. Dominyonlar arasındaki nakliyat yalnız İngiliz gemileri, tarafından değil, Amerikan, Japon ve hattâ Alman kumpanya- ları tarafından yapıldığı ve bu mem- Jeketlerce de kumpanyalara mühim primler verildiği için İngilizler onla- ra rekabet edemiyor. Hattâ bu yüz- den vapur kumpanyalarından bazı- ları Aksayi Şark seferlerini tatil et- mişlerdir. oİngliiz prestij ve ekono- misine mühim bir darbe teşkil eden bu hale nihayet vermek üzere do- minyonlar arasındaki münakalâtın münhasıran İngiliz bandıralı gemi- ler tarafından yapılınası mevzzu ba- histir. Fransada mali veziyet gene ciddi de pek mühim olacaklır, se Piyasalar: Londra piyasası gayri muntazamdır. Müdafani Milliye is- tikraza karşılık olarak yeni ibdas olunacak vergilerin nelerden ibaret olacağının henüz malüm olmaması İş adamlarını düşündürüyor. Altın hakkında Hazine Nazırının temina- tana rağmen maden eshamı gerile- miştir, Paris zayıftır. Hafta zarfında yüz- de 3 faizli rant 59,75 franga kadar düşmüştür ki ön senedenberi hiç bu kadar sukut görülmelnişti. Grevler yüzünden Nevyork piyasası mütered- dittir. oAmesterdam ve Berlin piya&- salarında da temayül gevşektir. İstanbül borsasında vaziyet Paris borsasının zaafı hafta zar- fında menkul kıymetler ve kambiyo borsamıza da tesir etmiş ve yüzde yedi buçuk faizli Türk borcu tahvilleri geçen haftaki kazançlarından 30, 40 kuruş geri vermişlerdir. Fevkalâde amortisman hesabına piyasamızdan rachotlar yapılacağı hakkındaki şa- yialar elân bâkidir. Cumartesi günü Türk borcu tah- vlleri şu fiatlerde kaldı: Birinci seri 18,65 lira İkinci seri 18,25 lira Üçüncü seri 18,15 lira İki üç aydanMfri fiatleri 39,90 ile 40 lira arasında tehalüf eden Anado- lu tahvilleri bu hafta zarfında biraz canlılık göstererek 40,40 liraya ka- dar yükseldi. Sebebi, hariçten ithal olunan tahvilâtın bazı tahdidata ta- bi tutulduğu haberleridir, Bu grupa dahil kâğıdların Ergani, Sıvas - Er- zurum tahvilleri İle mübadelesine normal bir surette devam olunmak- tadır. Kapanış fiatleri şunlardır: Hisse senetleri 24,30 Ira 'Tahviller 40,15 jira Mümessil 44,25 lira Haydarpaşe. tahvili 43,25 lira Haydarpaşa mümessil 47 lira Ergani, geçen haftaki 95 kuruş fi- atini muhafaza ediyor. Sivas - Er- zurum 97 ye çıkmıştır. Merkez bankası 88 liradadır. Endüstriyel kâğıdlarımızda deği- şiklik yoktur. Yalnız Aslan Çimen- to bir aralık 18,05 liraya kadar düş- müş iken Klotürde 13,35 lirada kal- dı. 15 haziranda verilmesi evvelce te- karrür etmiş olan iki lira temettü hissesinin tevzii eylüle talik edilmesi bu cüzi gerilemeye sebep olmuştur. 'Türk altını 10,53 lirada geçen haf- taki fiatini tutuyor. Mısır Kredi Fonsiyelerinde biraz gerileme vardır: 1903 tertibi 98 lira 1911 tertibi 88,50 lira ediyor. Gazete ve mecmua sahiplerine Basın kurumu başkanlığından: 1937 bütçe kanunu mucibince gazete endişeleri mucip olmağa başlamıştır. 'Ticazet Nazırının teklifi üzerine dum- pinge karşı tedabir ittihaz ve gümrük tarifesini kararnamelerle tadil sa- Jâhiyetini hükümete veren bir ka- nun projesi önümüzdeki hafta zar- fında müzakere edilecektir. Mevkii iktidardaki hükümet iş başma gel- diği zaman vergilere katiyin zam- miyat yapmıyacağını, hattâ bazı ver- gi nisbetlerini tenzilde edeceğini vadetmiş İken, zaruret karşısında şimdilik kaydiye ve pul harçlarını tezyid edeceği anlaşılıyor. Hafta zarfında Mardinde petrol ve Divrikte demir madeni keşfolunduğu bildirilmektedir. Bu haberler, bilhassa «Divrik demir madeninin cevher nis- beti hakkında verilen rakkamlar doğru ise, bunun, ekonomimiz. için ne büyük bir kazanç teşkil ettiğini söylemeğe bile lüzum görmüyoruz. Yalnız milli noktai nazardan değil, bunun beynelmilel iktisadi akisleri ve mecmuaların 1937 yılındaki kâğıt ih. tiyaçlarından 1800 ton miktarında, ha- murunda 70/100 odun olan firigranlı, kâğıdın tenzilâtı o olarak idhali kabul edilmiş ve bunun Türkiyedeki gazete ve mecmulara tevzi suretinin tesbiti heyeti vekileye bırakılmıştır. Dahiliye vekâletinin tebliği üzerine bu tevzi şeklinin bir hal suretine bağlan- ması üzerinde o konuşulmak için şehri- mizde çıkan gazele ve mecmua mümes- silleri arasında bir toplantı yapılacak» tır. Bu toplantı için 17 Haziran 1937 Perşembe günü saat 13,30 tarihi tesbit edilmiştir. çıkan gazete ve mecmua sahiplerinin o tarihte kurümün Beyoğlundaki merkezine ya bizzat gel. melerini veya salâhiyettar bir mümessil göndermelerini rica ederiz. ÖLÜM Mülga Sadaret Evrak müdürlüğün- den müteksid B. Mehmed Rifat Hak- kın rahmetine kavuşmuştur. Cenazesi bugün üçte Kiziltoprakta 8 numaralı AKŞAM Galata yolcu salonu hakkında İstanbul liman işletme idaresinden: Sayın gazetenizin 9-6-937 tarihli nüs- basının £ üncü sahife, 3 üncü sütu- nunda Türk Mimarlar Cemiyetinin | neşredilen yazısına karşılık olan aşa gıdaki izahstımızın ayni sütünlarda neşrini rica ederiz I—'Türk Mimarlar Cemiyeti namı- na gönderilen mektubun, cemiyetin ve müsabakaya iştirak eden mimarla- rımızin heyeti umumiyesinin kanaa- tine tereüman olmadığını bu mimar- lardan bir kısmından aldığımız mek- tuplardan anlamış bulunuyoruz. II — Müsabakaya iştirak etmek ve ayni zamanda jüri heyetinde bulun- mak gibi telif edilemiyecek iki aykırı vaziyetin profesör Debes'de toplan- masma idaremizin nası mahal ver- diği sorulmaktadır. Evvelce: Profesör Debes müsabaka- ya iştirak etmemiş, fakat Devletin en büyük mekteplerinden birine mimari profesörü olarak getirilmiş bir şah- siyet olmak itibarile müsabakaya iş- tirak edenlerin eserlerini diğer kendi derecesinde bulunan meslekdaşlarile beraber tetkike memur edilmiştir. Sâ- niyen tâli komite tarafından derece verilmemiş olan iki Türk mimarına ald eserlerin derece slmalarını profe- sör Debes ve Tüut müştereken umu- mi jüri heyeti huzurunda müdafaa ederek bu İki eserin yeniden tetkiki- ni taleb etmişler ve bü tezlerini mü- dafaa ederek ilâveten bu iki Türk mi- marının eserlerini de derece alanlar arasına İthal etmişlerdir. Bu itibarla profesör Debes'in * haksız olarak it- ham edilmesine müteessir bulunuyo- Tuz. Salisen: Müsabakaya girenlerin jü- ride bulunmalarının ne derece doğru olup olmadığı prensibini pek iyi müd- rik olan idaremizin mifharlar cemiye- tine yazdığı 7-1-1937 tarih ve 893 sa- yılı mektubunun, Mimarlar Cemiyeti- nin kongresinde okunmuş olmasını Çok arzu ederdik. IM — Profesör Debes kendisine ida- remiz tarafından böyle bir teklif ya- Pilacağından haberdar dahi değildi. profesör Tâut'un hakiki olan sıhhi sebep dolayısile bu yaz çalışmıyaca- | ğını teessürle ifade etmesi Üzerine profesör Debes intihap edilmiştir. Bi- naensleyh profesör Tâut'un juride bulunduğu için projeyi hazırlamak» tan istinkâf ettiği iddiası da diğer iddialar gibi gayri vârittir. Bu nokta” nın kendisinden tetkiki de çok kolay- ken yanlış isnadlar yapılmış olması gayri caizdir. IV — Bizim esl talep ve ricamız Mimarlar Cemyieti na- mına mümessili olarak jüri he- yeti âzası meyanında bulunan ve jüri heyetinin nasıl karar verdiği- nİ yakinen bilen ve kararda imzası bu- lunan zatın mimar arkadaşlarına ha- kiki vaziyeti bildirmesidir. V — İşin teknik hususiyetlerine te- mas etmeğe lüzum görmemekteyiz. Çünkü yapacağımız projeler işin ve işlerimizin sahibi olan makamlarca görülecek, tetkik edilecek ve muvafık bulunduğu takdirde tetbik olunacak- tır, Bu itibarla vazife ve mesuliyetini deruhte ettiğimiz bir işin ihzar ve tan- zimi hakkını da muhafaza etmek arzusundayız. Eşya piyangosu Kadıköy Türk hava kurumu şube- sinden: 27/haziran 837 pazar günü saat 10 da Kadıköy Hâle sineması üs- tündeki salonda noter huzurunda çe- kilecektir. Bu zengin piyangonun her bilet bedeli (50) kuruş olup hiç boş yoktur. Sabahlara “kadar doya doya göre- bilecek grap tam 1 TEMMUZDA hareket ediyor. Acele kayd. olunuz. 30-TEMMUZDA Kalkacak büyük seyahat için yerler azalmıştır. Hömen kamaralarınızi kapatınız. Müracaat: NATTA Beyoğlu: Tel, 44914 | (Baş tarafı. birinci sahifede) Büyük Millet Meclisi reisinin | telgrafı İ Ankara 13 (AA) — Atatürk tara- İ fından tasarruflarında bulunan çif- liklerin hazineye ihda buyurulması münasebetile B. M. Meclisi reisi Mus- tafa Abdülhalik Renda ile Başvekil İsmet İnönü tarafından Büyük Ön- dere aşağıdaki telgraflar çekilmiştir: Atatürk Reisicamhur Trabzon — Ankara Meclis Memleketin yirai (o kalkınmasına yardım olmak üzere yıllardan beri bizzat uğraşarak yetiştirdiğiniz. çif- likleri ve içinde bulunan fabrika, bayvanat, âlât ve sairenin kâffesini ziraatin inkişaf ve tekâmülü uğrun- da hükümetçe alınmakta olan ted- birlerin muvaffakıyetini kolaylaştır. mak gayesile. ihda buyurdukları bakkındaki haber Kamutayda derin heyecan uyandırmış ve hislerinin ve Cağaloğlundaki Eminönü Halkevi binasının genişletilmesinden vaz geçi- lerek Beyazıdda yeni bir bina yapıla- cağını yazmıştık. Yeni bina, şimdi Beyazıd nâhiye müdürlüğü tarafından işgal edilen Cemal pasa konağı ile tramvay cadde- sindeki dükkânların bulunduğu saha üzerinde inşa edilecekti. Fakat son günlerde yapılan tedkikler neticesin- de bu sahanın müsaid olmadığı anla” şılmıştır. Evvelâ Cemal paşa konağı- nın yakınlarında bulunan ve şimdi inkılâp müzesi ittihaz edilen Beyazıd medresesi, tarihi bir bina olduğundan bu binanın yıktırılması doğru görük memiştir. Halbuki bu bins ortada mevcud bulundükça Halkevi binası- nın burada inşasına imkân görüle- memektedir. Binanın, Cemal paşa konağı arsa- sının ve inkılâp müzesinin bulundu» ğu yerde yapılmayıp Aksaray cadde- sine doğru uzanan ve sıra kahvele- rin bulunduğu yere yapılmasında da başka bir mahzur vardır: Şehir plânı mucibince Beyazıddan Aksaraya inen Matürk dün akşam üzeri Istanbulu şereflendirdiler (Baş tarafı birinci sahifede) -#rabzon 13 (Hususi) — Atatürk Trabzondan ayrılmadan evvel üçün- cü umumi müfettiş B. Tahsin Uze- re Trabzondan çok iyi intibalarla ayrıldığını söyledikten sonra: — Trabzondan bütün şark vilâyet- lerine benim derin muhabetlerimi ve Türk şarkın 18 sene evvel bana gösterdiği itlmadını daha yüksek ve daha feyizli kuvvet ve kudret membaı olarak tanıdığımı onlara benim tarafımdan lütfen bildiriniz, buyurmuşlardır. Üçüncü umum müfettiş B. Tah- sin Uzer, Atatürkün bu emirlerini derhal yerine getirmiş, Trabzon, Ka- radeniz ve Doğu illeri halkına hitap ederek Büyük Şefin sıcak ve müş- fik duygularıma, gezdikleri yerlerde gördüğü intizam ve mükemmeli. yetten memnuniyetine tercüman ol muştur. B. Tahsin Üzer halkla hasbihalde bulundu Trabzon 13 (Hususi) — Üçüncü umum müfettiş B. Tahsin Uzer, Bü- yük Önderin Trabzon seyahatlerin- den duydukları memnuniyet ve ih- tisasları etrafında bugün saat 18 de Halkevinde halkla bir hasbihalde bu- Tunmuştur, Atatürke telgrafları Eminönü Halkevi Beyazıtta yapılamıyor ' Garşıkapıda bir arsa bulundu, kaça istimlâk edilebileceği araştırılıyor 14 Haziran 1937 verilmiştir. Derin saygılarımla arge derim, 4 B. M. Meclisi reisi | Mustafa Abdülhalik Rengi Başvekil İsmet İnönünün telgrafi Atatürkün Yüce huzuruna 15 seneden beri sebatlı ve bilgili çalışmanızın eseri olan ve her biri kıymetli bir mamure olan çiflikleri" nizi hazineye hediye buyurduğunu zu Cumhuriyet hükümeti tazim his lerle karşılamıştır. Bu suretle d0 hükümete gösterdiğiniz yüksek mü zaherete şükranlarımızı (sunarım, Kıymetli eserleriniz sizin dalma refâ" hını düşündüğünüz köylümüze mü“ müne ve mektep olarak çok faydalı ve hayırlı olacaklarına imanımız vaf dır. B. M. Meclisi âlicenap teberrür | ünüzü heyecan İle telâkki etti, Mik İ letin hayırı ve varlığı içinde kayna- | miş olan yüce varlığınızı hi ve bütün milletin en aziz varlığı says | dığını en geniş tazinı hislerimle AF İsmet İnönü © tramvay caddesi 15-20 metre kada genişletileceğinden bu suretle bu sâ” hada darlaşacaktır. si İşte bütün bu sebeplerden ve Beyâ” zıdda başka müsald bir arsa olmadır. ğından Halkevinin Beyamdda yapıl ması müşkülleşmiştir. Bunun üzeri” ne başka müsaid bir yer aranmış Ve Çarşıkapıda müsald bir yer bulunmuş” tur. Bu yeni yer, Çarşıkapıda, Merzifon! Karamustafapaşa medresesi karşısın da İplikçi hanı ile bu hana bitişik © Jan dükkân, fırın ve diğer binaların sahasıdır. Bu saha, 5000 metre murgb- bamdadır, Bir tarafı Çarşıkapıya gi- den sokağa, bir tarafı tramvay cad- desine baktığı gibi bir tarafı da Kir palıçarşıya bitişiktir. Bu bakımdan dâ merkezi bir vaziyettedir. Ancak Emin- önü Halkevi binasının burada yapıla” bilmesi için istimlâk edilecek binela” Yarın kiymetini-tayin etmek lâzım gö yor. İstimlâkin ucuza mal olacağı anlaşılırsa o zaman bu sahanın hari- tasi yapılacak ve istimlâk işine başla” nacaklır. Büyük Şefin ulviyeti (Baş tarafı birinci sahifede) dakârlıklar, Atatürk gibi tablatin na dir yarattığı bir fıtrat için pek kolay. şeylerdir. İşte Atatürk böyle bir kolaylıkla şahsi servetlerini hükümet hazinesi" ne terk eylemiştir. Bu servetin bilbas- sa çiftliklerden terekküp etmesi, hükÜ” metin elinde düşünülen zirai yenilik- ler ve ıslahat için çok esaslı bir isti” nad noktası teşkil edebilir. Atatürk çittlikleri, kurak ve çorak yerlerde az müddet içinde bir mü zice kabilinden canlanmış hayat, üm- ran ve terakki kaynaklarıdır. Moderb bilğiye, muntazam teşkilât ve idare ye istinad eden teşebbüslerin nasil muvaffakiyetli neticelere iktiran ed&” bileceklerini görmek için bu çiftlikle- rin bugünkü hallerini gözden geçi“ mek kâfidir. Memleketi düşman © istilâsından kurtaran, vatana istiklâlini temin ©“ den Atatürk, memleket halkını eko nomik sahada yükselterek sarsılmâğ bir kudret ve şevketin hakiki temel lerini atmaktadır. Atetürk siyas& ti yalnız bugünkü ve yarınki neslin değil, müstakbel Türk tarihinin dal- mi bir nuru, daimi bir rehberi olarak temadi edecektir. Çünkü Atatürk kalblerimizde Yatan © muhabbeti ile beraber modern ilim aşkını metod dairesinde çalışmayi ve medeniyfi allesi arasında Türke lâiyik mevkii dalma bir gayret hamlesile muhsfö” ya etmek idealini yaratmıştır.