13 Haziran 1937 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 7

Ya wABREEYER YAK EFE ŞTTYERTEY vk A 4 e ar #g' EPEBPB Biz 8 5 » 13 Haziran 1937 Atatürk seyahatleri intibalarını Telgrafla başvekile bildirdiler (Baş tarafı 1 inci sahifede) dal karşılıklı olarak iki siraya dizil- Mmişti. Atatürk, İzmir vapuruna git Jnek için motöre binerken sahillerden Uzaklara kadar akseden bir alkış tu- fanı kopmuş. «Yaşa, varol» nidaları etrafı çınlatmıştır. Büyük Önder, halkın,bu candan tezahürlerine selâm vermek suretile mukabele etmişler ve bu sevgi teza- Mürlerinden çok mütehassis olmuşlar- | dıt, Bu esnada Ilmanda bulunan bü- tün vapurlar, fabrikalar düdük çalı- Yor ve Atatürkü uğurlıyordu. Reisicumhur, vapura kadar kendi- Yerini teşyi eden umumi müfettiş B. “Tahsin Üzere, kumandanlara, valiye ve muhtelif heyetlere iltifat etmişler- dir, O sırada İzmir vapuru yavaş ya- vaş hareket etmiş ve ashilden yükse- len alkışlar arasında Trabzondan ay- rılmışlardır. Atatürkün Başvekile telgrafı Ankara 12 (A.A.) — Büyük Millet meclisinin bugünkü toplantısında "Röisicumhur Atatürkün seyahatleri İhtibalârına dair başvekil İsmet İn- Önüne göndermiş oldukları telgraf sürekli alkışlar arasında okunmuş- tur. Bu tölgraf şudur: Başvekii İsmet İnönüne, Üçüncü umumi müfettiş Tahsin Üzerin vuku bulmuş olan daveti Üze- rine şark vilâyetlerini görmek üzere haziranın sekizinci salı günü İstan- buldan Trabzona hareket ettim. Trab- zon - Erzurum yolu üzerinde, bu yo- Mu daha mükemmel bir hale ifrağ mak- sadile başlamış olan yer yer inşaatın henüz ikmal edilmemiş olduğunu gö- Ten ve bu mani sebebile bütün müfet- tişlik mıntakasınds seyahatimin müş- külâtını takdir eden umumi müfettiş Tahsin Uzer, benim bu seyahatimde yolumun üstünde bulunmuıyan yerle- Tin askeri, mülki mahalli parti ve kül für mümessillerini dolgun heyetler halinde Trabzona toplıyabilmek zekâ ve inceliğini göstermiş bulundu, Per- şembe günü Polathane karşısında o civarın enerjik ve temiz halkı tara- fından bir #lotimâ ile karşılaştık, se- lâmlaştık. Onu müteskib Trabzondan karşımıza çıkan bir filotillâ, başta umumi müfettiş Tahsin Uzer ve or- du umumi müfettişi kıymetli Kâzım Orbay ve her ikisinin arkadaşları bu- Yanduğu halde beni karşıladı ve bir- Jeştik. Trabzona gelişim bundan ev- yelki iki gelişime nisbetle müstesna bir tertib ve intizam gösteriyordu. Rıhtımda evvelâ bütün umumi mü fettişlik içindeki yukarıda işaret et- tiğim bütün valiler ve yakın vilâyet- lerin kaymakamları ve her vilâyet merkezinin belediye reisleri ve halk mümessillerile karşılaştım, Bütün bunlar, şark vilâyetleri halkımızın gönülden gelen selâm, sevgi ve say- gılarını bâna sunarken ne kadar mütehassis olduğumu ifade için keli- me bulamadığımdan bunu ifade et- geçiyorum. Ondan sonra kahraman ordumuzun vatan ve mil- letin her emrine heran-âmade gayet çevik, cesur ve İyi bakımlı bir kuvve- ti tarafından selâmlandım. Bundan duyduğum zevki ayrıca kaydetmeli- yim. Askerimizin oldukça uzun cep- besi önünden geçtikten sonre, ancak büyük kumandanın iltizamı üzerine otomobilime binebildim, Ondan son- ra Trabzon, yalnız benim geçtiğim yol üzerinde değil, o yola kavuşan bü- tün yollar görünebildikleri uzunluk- larınca halk tarafından kadın erkek dolu bir manzara ve heyecan ve alkış tufanı halinde görülmekte idi. Bu ka» dar saygı ve sevgi ve bağlılık ifade eden milli heyecan karşısında bir na- çiz kalbin durmaması yine o milli hoye- canın verdiği kuvvet sayesinde ancak mümkün olabilmiştir. Trabzon husus #i idaresinin bana kıymetli bir hediye- si olan köşküme geldim. Orada da be- ni yalnız bırakmadılar, Her türlü yük- sek misafirperverlik timsalile karşı- Maştım. Çok rahat ve huzur içinde geceyi geçirdim. Bugünkü cuma günü umumi müfettiş Tahsin Uzerin ter- tip ettiği muvafık programı takip ef tim. Vilâyet makamını, Cumhuriyet Haik Partisi merkezini, umumi mf fottişlik makamını, Halkevini, bele diyeyi, kumandanlık makamını, Bö» keri garnizonu ziyaret ettim. Bu ma- kamların her birinde karşılaştığım heyetler bana, sana, Cumhuriyet hükümetine ve bütün Türk milletine İster istemez gurur ve &zamet, küv- vet ve heyecan verecek yüksek kıy- mette ve fazilette idiler. Belediye dairesinde, kendi muhab- betkâr arzularile halk içine girmiş olan devletler konsolosları da bulu- nuyordu. Onları da görmekle aynca memnun olduğumu zikretmeliyim. Beni tekrar bir daha heyecana düşü- ren şey kumandanlık dairesinden ay- nlirken halkın heyecan ve tezahü- rünün oradan sonra gittiğim yere kadar devam edişidir. Son ziyaretgâ- hım Trabzon askeri garnizonu oldu. Garnizonda kıymetli kumandanlar tarafından bana takdim edilen Trab- Zon askeri kuvvetlerimizle gçık alan- da karşı karşıya bulunduğumuz da- kikada duyduğum zevki tarif ede- mem. O kadar ki derhal askerlik duygularım uyandı ve onlara bulun- dukları dar âlanda benim ve benini- Ie beraber bulunan zatların mem- nuniyetlerini muip olacak “ ufa- cık bir tatbikat yapmaktan ken- dimi alamadım. Orada gördüklerim- den çök memnun oldum Kumandan- ları tebrik ettim. İstanbuldaki gö- rüşümü de bildirmiştim. Onun gibi, şarkın bu önemli geniş bölgesinde yüksek kumandayı elinde tutan kiy- metli orgeneral Kâzun Orbaydan ve kendisi ile beraber burada bulu- nan korgeneral Muzaffer Ergüder- | den ve kendisine fiilen tatbikat yap- tırmış olduğum albay Nuri Berköz- den ve bütün şark ordusu komutan, subây ve efradından çok memnun kaldığımı mareşale bildirmenizi ve mareşalin de kendilerini tebrik ve takdir etmelerini arzu ettiğimi bildi- ririm. Şimdi bu dakikada Trabzon Ata- türk köşkünde bulunurken bütün şark vilâyetleri Türk mümessiller he- yetlerile beraber geçirmekte olduğu- muz samimi hayatın devlet, hükü- met ve millet iştirâkinin en yüksek, enmüzecini görmekte olduğumu söy- lersem buna ne kadar sevineceğinizi ve benim bu derin sevincimi bütün memleket ve millete senin ağzındn ne kadr iyi söyliyebileceğini takdir ederek gözlerinden muhabbetle öpe- rim.» Başvekilin nutku Bundan sonra kürsüye gelen İs- met İnönü alkışlar arasında şu be- yanatta bulunmuştur: «Atatürkün okuduğumuz telgrafı hepimizi sevindirecek ve müftehir edecek iyi havadisle doludur. Atatür- kün her seyehati memleket için hayır ve fayda kaynağıdır, hükümet için istifadelerle doludur. Atatürkün et- rafında Trabzon muhitinde toplanan vilâyetleri o halkımızın gösterdiği muhabbet, beraber çalış- ma ve azmü kudret membsıTrab- zondan bütün memlekete huzuru- nuzda aksetmiş bulunuyor. Ataür- kün seyahat buyurdukları yerde hizmetinden memnun oldukları âmir ye memurlarımıza ve bilhassa ku- manda heyetimiz ve subaylarımıza gösterdiği muhabbet ve takdiri ferah ve iftiharla telâkki ettiğimizi söyler- ken bu sözlerimin huzurunuzda ve memleket muvacehesinde kedilerine samimi tebrik hislerimize tercüman olmasın isterim, Atatürk bilhassa bulunduğu ce- miyet içinde bedbinlik hislerini der- hal yikan ve memlekette çalışmak için kudretli, ileri ve bahtiyar olmak için lâzım olan neşe ve kudreti derhal o muhite telkineden bir varlıktır, bu hassası cemiyet için ve millet için kurucu , yaratıcı ve öğretici olarak kendisine başlı başına ayrı bir kud- ret vermektedir, Arkadaşlar, dünyanm bügünkü halinde milletlerin hangi istikamete doğru gittiklerini ve ne çetin mey- zularla karşılaşacaklarını tahmin et- mek kimsenin iktidarında değildir. Aiıma Türk milleti işitmelidir ki, her millet: gibi Türk milletinin de yakın ve uzak ötide uğraşacağı me selelerini ehernmiyet ve azameti fas savvur olunabildiğinden fazladır, Bu AKŞAM Sahife Mtatürk, çifliklerini bina, tesisat ve demirbaşlarile hazineye hediye ettiler (Baş tarafı birinci suhifede) geri Yalovada süt fabrikaları, gene biri Ankara ve diğeri Yalovada vasi yoğurt imalâthaneleri, şarab imalât- hanesi, elektrikle işler bir değirmen, İstanbulda bulunan çeltik fabrikası, kaşar, beyaz peynir ve tuzlu yağ ya- par imalâthaneler, Ankara ve Yalo- va tavuk çiftlikleri, Yalovada iskele ve liman tesisatı, üçü Ankarada ikisi İstanbulda beş satiş mağazasinın bü- tün tesisat ve demirbaşları, 13,100 baş koyun, 443 sığır, 69 İngiliz, Arab, Macar yerli ve bunların melezleri ko- şum ve binek atları, 58 çoban merke- bi, 2450 tavuk, 16 adet traklör, 13 harman ve biçer döğer makinesi ve bilcümle zirast işlerini görmekte bu- Yunan ziraat âlât ve edevatının tâma- mı, $2 tonluk bir âdet deniz motörü «Yalova çiftliğinde» 5 adet çiftliklerin nakliye işlerinde çalıştırılan kamyon ve kamyonet, 2 adet çiftliklerin umlu- mi servislerinde çalıştırtlan binek 0to- moili, 19 adet çiftiiklerin umumi sör- “islerinde ( çalıştınlan binek ve yük arabası, Başvekilin beyanatı Bundan sonra başvekil İsmet İnönü | kürsüye gelerek şu beyanatta bulun- muştur: Muhterem arkadaşlar; Şimdi büyük sevinç ve heyecanla âinlediğimiz oAtaürkün teberrüü yüksek kıymeti üzerinde ehemmiyetle durulacak çok mühim bir hadisedir. Yüksek heyetinizin ve bütün memle- ketin dikkatini celbedecektir ki, ha- zineye İntikal etmekde olan bu çift- likler değerli milyonlar ifade eden bir servet halindedirler. Bu çiflikleri Atatürk senelerdenberi şahsi tasar- rufu ve bilhassa şahsi emeğile vücü- da getirmiştir. Anadolu ortasında herkesin bura- dan nasıl bir mamure çıkacağına bedbin bir nazarla baktığı bir sırada bütün memleket gibi Anadolu ortasın- da da ilimle ve çalışma ile büyük me- mure ve vatandaşlar için büyük servet temin olunabileceğine şahsan misal vermek hevesi senelerdenböri kendi- sini işgal etmekte idi. Çifliklerin mad- deten olan yüksek kıymetleri ancak bu kansatile ve şahsi çalışma il6 te- min edilmiştir. Bu eserler meydana çıktıktan ve yüksek değerde olduk- ları anlaşıldıktan sonra Atatürk bun- ların maddi kıymetlerine bir lâhza bakılmaksızın onları kâmilen devle- tin istifadesine terk etmesi, bütün vatandaşların bu nokta üzerinde dikkalerini ve şükranlarını celbetme- ye lâyık görülecektir. (Şiddetli al. kışlar, yaşasın sesleri). Atatürk her türlü şahsi menfaat- lerin, kendi şahsına teveccüh edecek her türlü faydaların dalma üstünde kalmış ve dalma üstünde kalacak olan milli varlıktır. (Bravo sesleri, şiddetli alkışlar). Bü anlayışıma yüksek meclisin bü- tün memleketin iştirik edeceğini? asla tereddüt etmiyorum. (Alkışlar). Arkadaşlar, Atatürkü bu eserleri vücude getirdikten sonr bunları ha- zineye hiç bir bedelsiz ve karşılık. sız terketmesinde esaslı ve büyük ve siyasi bir ideali vardır. Mİ mü- cadelenin ilk gününden beri bu memle- ketin kudretini ve servetini köylüle- rimizin kalkınmasında, zengin ve müreffeh olmasında gördü. (Alkış- Jar). vücude getirmeğe (mecbur olduğu eserler ve uğraşacağı meseleler © kadar çetin, geniş ve zordur, Türk milleti bugün bütün dünya da başlı başına kuvvet ifade eden nadir milletlerden biridir. (Sürekli alkışlar), Bütün vatandaşlarımızm işitme- sini isterim ki, Türk milletinebu kuvveti veren âmillerin başında Türk milletinin gösterdiği samimi bera- berlik gelir. Türk milletinin, Atatür- kün etrafında bir tek vücud gibi her hareket için hazır bulunması ha- kikati ve dünyaya verilen bu kanaat- tir ki, onun başlıca kudretini teşkil ee (Sürekli ve gideli alkış- memleketin dahili ve bariçi siyasetinde| b ra kaş gölterdiği sevg ye Memleketin vesalt ve menabii zâ- yet dar olduğu zamanlarda köylü; 1 milletimizin içtimai kütleleri içinde bilhassa dikkate alınacak onun işle- rile bilhassa uğraşılacak bir mevzu olarak millete ifade etti. İlk gün- denberi Ataürk bu istikamette yü- rümektedir. Dikkat buyurursanız bu- gün köylülerimizin ve çifçilerimi zin vergi vermek hususunda bulus- dukları vaziyet diğer bütün içtima kütlelerden daha müsait bir halde- dir. En ağır vergiler içinde bulunan köylü fik gündenberi en ağınındın başlıyark bugüne kadar mütemsdi- yen külfetini azaltmaktadır. Bu "12. hükümet üzerinde Atatürkün hiç şaş- miyan siyasi bir istikamet gibi mü- temadi çalışmasının ve tesir et mesinin bir neticesidir. Bu istira melle yürüyoruz. Bugün de Atati:- kün kani olduğu esaslı bir siyase* itikadı şudur. Bu memleketin kud. retinin ve servetinin artamıs için köylünün vaziyetinin iktisadi varlığı- nm yükselmesi lâzımdır. “Tevessül ettiğimiz bütün içtimai ve endüstriyel tedbirlerin en yüksek semerelerini vermesi (memleketin köylüsünde ve ziraatinde elde edece- ğimiz neticelere bağlıdır. Bunun için bir kaç senedenberi Köylünün bugünkü çalışmasında daha çok s6- mere elde etmesi için, köylünün da- ha çok kıymetli ve daha yeni vası- talarla ( istihsalâtını kuvvetlendir- mesi ve genişletebilmesi için B. M. Meclisi ve Cumhuriyet hükümetleri tedbir almakta, kabili tat- bik olacak vasıta ve tedbirleri köy- lüye yaymak işini takip etmektedir- ler. Aatürk bu mücadelenin başında- dır. Onu takip etmekte çok dikkatliyiz, Ataürk bu siyasetin memleket için- de büyük faydalar getireceğine kati olarak kanidir. Düşündük ki çiflik- ler hükümetin yeni” ziraati köy- lüye öğretmesi için çok kıymetli sa- ha ve vasıta olacaklardır. Hakikat budur. Memleketimizin muhtelif ik- dimlerinde çetin ve verimsiz şartlar altında iyi neltceler ve iyi mahsul- ler alınmyıacağı fikrine karşı Ata- türk bunları vücude getirmiştir. Hepimiz bunları her vesile ile gö- rüyoruz. Bunlar Ziraat Vekâletinin gerek ziraatte ve gerek ziraatin en- düstrisinde- ve her türlü terbiye ve yetiştirme sahalarında girişeceği tec- rTübeler için kuvvetli mesnet ola- caklardır. Hükümet huzurunuzda ve millet huzurunda bu çifliklerin be- delsiz ve her türlü şartsız hazineye terkolunmasındaki yüksek kıymeti tebarüz ettirmekte hakiki bir sevinç duymakadır. ni ve memlekete gerek tecrübeleri yaymakta ve gerek esaslı ve faydalı unsur ölmasırida çok dikkatli bulu- nacaktır. Atatürkün çifçilerimizin refahın- da ve ziraatin inkişafında şimdiye kadar takip ettiği, şimdiye kadar ib- sal ettiği alâkayı bundan sonrada n.uhafaza edeceğine kani olduğumuz bizim (muvaffakıyete itimadınızın esasıdır. Biz Ziraat Vekâletinde ta- kip olunacak yeni usulün ve yeni faaliyetlerin ana hatrlarını izah et- tik. Zirai Vekâleti daha tedbirleri bağlılıkia Türk milleti yekpare vü- cüt halinde mütemadiyen ilerliyece- ği ve hariçte en kuvvetli, en temiz sulh ve medeniyet unsuru olduğu ka- dar, en çetin mücadelelere göğsü- nü muvaffakıyetle (Bravo sesleri, Şiddetli ve sürekli alkışlar) karşı ko- yacağına yürekten (emin olduğunu göstermiş oluyor. (Şiddetli ve sürekli alkışlar). Arkadaşlar, Büyük Şefimiz ve mil- letimiz beraber olarak.bir vücüt gi- bi sevgide ve bağlılıkta beraberlik göstermekten bu memleketin kazan- dığı kudret bütün kudretlerin be gında gelir ve bir çok milletlerin has- retle, hayranlıkla gıpta ettikleri bir varlıktır. (Bravo sesleri, şiddetli ve sürekli alkışlar). ni ctraflı bir surette hazırlıyarak bir program helide Ataürkün yüksek tasvibine ârzedecek ve yüksek tasvi- bile tatbik'etmeğe çalışacaktır. Bu çiflikleri Atatürk C, H. Parti- sinin malı olârak saklıyordu. Şimdi hazineye terketmesi, bir defa çif liklerin köylüler için bir mektep, teşvik edici bir vasıta halinde kulla- nılıması devlet elinde ameli noktai nazardan daha kolay ve daha müm- © kün olacağını ümit etmesindendir, İkincisi, “Cumhuriyet Halk fırkası- nin bügün memlekette faaliyeti hü- kümetten ayrı bir siyasi teşekkül ol- maktan çıkmış, hükünietle mümteziç milletin ve devletin: müşterek 'bir müessesesi hrline girmiş olmasından- dir. Bununlâ Atatürk devleti, firka- sını farketmiyerek, fırkaya ait olan, C. Halk Partisinin bütün efradı için ancak har, şeref, sevinğ verecektir. (Alkışlar) Atatürk, Bize bir defa kendi hu- zur ve rahâtının, vatandaşların refa- hında olduğumu söylüyor. Atatürk Lize bir defa kendi şan ve şerefinin, vatanının şan ve şerelinde ve kud- retinde olduğunu gösteriyor, Arkadaşlar, milletin karşısında #i- zin yüksek hissiyatınıza tercüman olarak biz de söylüyoruz ki, Atatürk bi. zim en kıymetli hazinemizdir, onun şan ve şerefini biz vatanın kudreti ve şan ve şerefi sayıyoruz. (Bravo ses- leri, sürekli alkışlar). Meclisin şükran duyguları Başvekil İsmet İnönünün Meclis heyeti umumiyesinin samimi teza- hüratı ve sürekli alkışlarile karşılar na bu beyanatlarım müteakip söz alan Bağ ee Büyük şefin bu yüksek değer- hareketi karşısında bütün mil- teçe duyulan en içten şükran ve bağlılık hislerine tercüman olmuş- lardır. Hatiplerin sik sık alkışlanan beya- natını müteskib doktor B. Cemal Turiçây ve arkadaşları tarafından ve- rilen ve meclisin minnetle dolu sami- mi hislerinin ve derin teşekkürlerinin. Ulu halâskâra arzına dair o verilen takrir okundu ve sürekli alkışlar ara- $ında ittifakla kabul edildi. 2) Sebze hâli Yumurta satışı yeni paviyonda yapılacak Bu sene yapılacak olan sebze hâ- linden başka yağ, peynir, sucuk ve- saire çabuk bozulan - maddeler için üçüncü bir piyon yapılacağını 'yaz- muştık. Bu pâviyona yumurta da gi- “Tecektir. Gerek şehrimizde / satılan yumurtalar, gerek harice ihraç edi- len yumurtaların gayet ciddi mua- yeneğen geçirilmesi için hâle alınma- sı lâzım geldiğinden belediye yumurs ta satışının nasıl kontrol edileceğini, bilhassa günlük yumurtalarla günü geçmişlerin eskiliklerine göre ayrı ayrı fiatlerle satılma için bunların üzerine sabit mürekkeple damgalân- mış tarih konulmasını muvafık gö- rüyor. Yumurta satışı için bir tali- matname yapılmak üzere tedkikat yapılmaktadır. Biz. Amabilm silineli karaya oturdu Nevyork 12 (A.A) — 32,300 tanilâe toluk Tennesse zırhlısı Sanfrancisco koyunda karaya oturmuştür. Romore körler zırhlıyı Üney asla