20 Nisan 1935 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 6

Sahife 6 AKŞAM Osmanlıcadan türkçeye karşılıklar kılavuzu N.25 Öz türkçe köklerden gelen sözlerin karşısına (T. Kö.) beldeği( pe ) konmuştur. Bunların her biri nakli sırası ile uzmanlarımız hassıs) Yeni konan karşılıkların iyi es edilmesi için, gereğine göre, in yazılmış, ayrıca örnek- 2— de ge — Kökü ü türkçe olan kelimelerin bugünkü işlenmiş ve n (müte, azılarını gazet ME aslı ügüm olan hüküm, türkçe «çek» kökünden gelen şekil gibi. İnfirad — Teklik, tekkalma Örnek: “Hali infiradda âciz olan in- sanlar, birleşince büyük bir kudret ik- tisab ederler > Teklik halinde eksin o- lar, lan insanlar, birleşince büyük bir erk edinirler. Örnek: yle bir hâdisedir — Pi El hâdised Mllahiriğe xe ÜFolber siker Örnek: Münferiden geliniz — Teker teker gelini — Tekleşmek nek: Akran ve emsali arasında te- errüd etti — Taydaşları ve benzerleri arasında tekleşti, İnfisah — Bozulma (Bak: Feshet- mek.) İnfisal etmek — Ayrılmak, çıkanl- mak İnhidam — Yıkılma, yıkılım Maili inhidam (Bak: Müşrifi harab) — Kağı İnhilâl — Dağılım — (Fr) Dissolution Denek; İkindi sebebler 28 cemi >. inhilâle uğratabilir Ekonomik ie bler bir sosyeteyi Yazılan ei acance iç bir inhi- ödevlerde hiç bir açıl- ilâl — Açılma — (Fr.) V. Örnek: Bu vazifelerde hi lal olmadı > — Bu İnhilâl e anlamına) — züntü > Çö- Örnek: İçtimai bir müessesede len il | — Sosyal bir kurumda iv len çözüntü inhilâl madı — Erirler Örnek: e babi al maddeler şunlardır a erirler şunlardır. Münhal — (Fr.) Vacanı Örnek: Mila yerimiz yok > Açık yerimiz yok. ki ça İptilâ) — Düşkünlük Örn a kitab okumak im deyeminazdir > Onda kitab düşkünlük “de zecesindedir. İşine Örnek: “İnhinâ” bilmez bir ifade Eğilim “mez bir irde, Münhani — Eğriç İnhiraf — e ai Örnek: Doğru yoldan m seb biyle bu hale düştü — De Ee sikleri sapması yüzünden bu hale İnhiraf etmek — isaf, inkisaf — Tutulma : Hakikat inhisaf bilmez bir > Hakikat tutulma bilmez bir güneştir. İnhisar (Monopol) > Tekit o (Bak: Hası (Monopolize etmek) emek (Bak: Hasr) e > Düşüm — (Fr.) © Deelin, en rnek: Zekâsmdaki inhitat e alan belli — Zekâsındaki düşüm ko- muşmasından belli. İnhitat — İngizlik — at Bin ek: Bu topraklardaki inhitat Bu EM rdaki ingizlik İnhitat Alçalma — (Fr.) Dögra- (Fr.) Abaisse- lünhat — İngiz — (Fr.) Abaiss& Ölneks Münbet olan yaslari — İngiz olan yerler. Debşetü : oil dur, iyor urgun Emi yansi- ın, dur; 1 aörünüy ordu, — Yansımak mi e Örnek: a temizliği insanın si resine inikâs e: Yürek temizliği ve RM Şa Örnek: Naza; rları ona initef edince — ni ona çevrilince ii Örnek: İnkâr bilmiyeni mında kıymet e z — Yada ne iz ra miyenin inanında değer Örn Yaş sikle! inkâr etmedi Yapılan yadısamadı. İnkıbaz — Büzülme İnkıbaz — Peklik İnkılâb > Devrim İnkıraz — Batım İnkisam — Bölünme, kısımlanma İnkısam etmek — Bölünmek, kısım- Tanmak Örnek: Bu şeklin dört parçaya inkı- samı > Bu şeklin dört parçaya bölün- Desi, İnkisar — Kırılma, kırgınlık Örnek: Verdiği netice onu inkisara di -8öi o e zleri duyunca içimde acı bir ikinar “üydam > Bu Girer düyenca cı bir Eygi duyd hi Bu işte inkisari li düş- Bu e in düş ayale uğramak — mak İnkisarı ziya > Yalkırı etmek — Gelişmek, açılmak Örnek: Yazı Miyim ok inkişaf etti — Yazı yazmakta çok açıldı. DeMiemEn Bilerek inkisafı- na. çalışmalıyız Çocuklarınızın: beden- ce de gelişmesine çalışmalıyız. miz çu > Kesilmek Kadini etmek (Tebaiyet) -— Bağır Örmek: Kendimizden daha yüksek eğ m edebiliriz — Kendi- mizden daha yüksek insanlara başeğehi- liriz Üzme İnk ve (Tebaiyet. ettir- ay Örnek: ae milletleri emrine inkr yad (tebaiyet) ettirmek istiyordu Başka li. ae uyurmak istiyor- du. İnkıza İnsaf, msfet — Ekit Örnek: İnsafına sığınırım —Ekitine sığınırım. etmek — Ekitmek Örnek: İnsaf etmez misiniz? — Ekit- mez misiniz? İnsan İnsani — İnsel Örnek: İnsani hislere hürmet gös- termelidir — İnsel duygulara saygı gös- termelidir. İnsi etmek Örn azim Karenin sibab er 2 Kızılırmal Karad dökül in- enize İnsicamı — 1 — Tutarlık, 2 — (Ede- ii a Sözlerinde insicam yoktu Sözlerinde ak k yoktu u. İnsii z Tık , kapan- mi m > Soyunmak, yüzülmek Örn e abkişn deal Ge ti — EB insanlıktan soyunmuştu. a aki — İçgüdel a etmek — Yapı urmak, yapmak Örnek: Bu evi 1895 te inşa etmişti— Bu evi 1895 Di a İnşia etmek — Şavmak (Bak; VE) İmrieli (Teşaub) etmek — mak, kolsalmak - Kol İnek: Bu yol şubeye ayrılır By ei Eği yi lir, em etmek — , çatlamak, e aynlmak le > Ferahlık, iç açılma Örnek: İnşir BR aca bir gün > Ferahlık içinde geçen bir gün. İntaç etmek — Sonuçlamak, bitirmek, sebeb Mem mek: Bu işi intac edemeden — Bu işi ia m. (sonuçlyamadan). Bu hastalı 6 mi intaç etti Bu hastalık ölümüne sebeb oldu. el — Sü: emeli dile ge- Esi erya adı dağları taşları intak Hayıkınsı dağları rı dile Betrircesine söyle tircesine) taç etmek — Çiml yeşer- Örnek: Tohumlar intaşa başladı — Tohumlar çimlenmeye © (yeşermeye) ba: yi adı. > Duyuş (Bak: his), iz — (Fr.) İmpression , Örnek: Onun onda en Beri i değildir n bende abi iz hiç dei 'aydalanma, asığlanma e bm ii gok. intifa > Parasından daha çok fayda- Ri (asığlanmak) k) riyle İnthab — Örn di — Saylav seçimi henüz bit, mani etmek — ek: Mebus intihabı em bitme- medi, Örnek: İkiden birini inle mel siniz — in birini seçmelsini; Mn ale > Sed urlarınız meyan ında kulağı hand? 5 hn e a- rasında en seçkeni hangisidir? Örnek: Mebuö e üntabibi saniler rey - deli — Saylav al ikinci seçmi oy w e i İntihar > kullanılan şekilleri alınmıştır: Aslı ak olan lere vereceğiz, : İntihar ci bir cürümdür; fa- sı — e birlikte miri olur — Ölünç de bir suçtur, ai zası da si biziz çekilmis ys tihar etmek — Ölünmek, kendini Örnek kat ceza: öldürmek > Ölnük intebir, intihar etmezden ee li yo > Ölnük, ken- dini öldürmezden önce yazdığı gazsın- a... İntikal '— Geçme e Ö : Seriülinti rikal "bir adam — Ça- buk anlayışlı Ek varışlı) bir adayı, in ikam, “yüreği kemiren bir kanlar > Öç, yüreği: kemiren bir kurt- ur; İntikam almak — Öcalmak Örnek: İntikam almak için onu öl- için dürdü — 0 almak nu. öldürdü. İntikame rnek One ne ii bir adamdı On ler bir adam İntisal etmek — Ka vi Önür! Zenginlere intisab. Zal n pe başka bir şey gPilmezd i inlere kaj anmaktan pasla bir şey lez b etmek — rnek: Bir işe Ke etmek — işe Bir > Yayılmak, çıkmak Yeni bir haber intişar etti — varr vi haber is adlar in ek, gözlemek Örnek Vünudunuza çançeşm ile in- tizar ediyorum — Gelmenizi dört gözle bekliyorum (gözlüyorum. İnzibat (Zaptürapt) — ei şi bir en ida- esindi miyetli bir şeydir — Mi bir erin çevriminde en önem- Ki biri şi İmam atılmak Önümüzdeki Tüzün ei lâta bi ir ği bu ini — Önü eki sayısız güçlüklere, bir de bu A 1, Örne mik şehirlerin her- visa cl çekerek bir ii pi inzivagâh itühaz etmiştim. lir anlar şehirlerin (o kargasalığından vi çekerek bir küçük köyü akilğe edin- iştim, ürütmek Ör Saaklılıdezn iptal etmek içi bi yaa e vurdu — Doğala a çü mek için binbir yola baş vu: kez e tı da, bei de iptidaidir. İlk Li bilgileri de uzelliği de ilkel. İptili — Düşkünlük n yi bir seydir, yalnız iptlâ derecesine varmamalı — Oyun iyi ir Mali yalnız düşkünlük dereye arma, Mü Te > Düşkün Örnek: O adam işrete yk dü: dür. İREM rada” oyuna —— old - Bilmem düşkün 2— Ko ulu in kasta müj pe lâ oldu - eki bir hastalığa dı (yakalandı). İptina e İptlanm Gül i İptizal — Bayağılaşma Ör ek: Bu yola e artık iptizale uğradı — Idaki oylar artık ayağıla : X e > İrde e (İhtiyar. e Od. ii) — Enerji erimi irade et- eslem Böyle Böyle yapılmasını buyurdular. Bi ei tler — ie irdesizce mek: ME 1 akü âtı izadiye- sal ola ba gayri iyadi barkleride ın ceza görmezler m Yak irdesel hareketlerinden sora insanlar, yadirdesel kele ceza ge mezl İradeli — İrdeli, enerjik | anına Giyer plağın vecnli mami Yazan: Mustafa yen Bu m göre AL manların Bağdad izni “e yn almaları -Hindis- mun selâmet ve m ii İngilizleri telâşa düşür-. müş; Almanların iikble aid emellerini kırmak, > umelide Osmanlı li ie nihayet vermek üzere İngiltere po- litikasını değiştirmiş, Ruslarla nun için anlaşmışmış!, > Fakat t zannedildiği ka- dar mühim ve telâş verecek ma- hiyette de; ilmi iş! Çünkü kendi menfaatlerinin baltalandığını gö- ren Almanya, Babıâliye müracaat etmiş, devlete müzaherete karar vermiş. O halde Almanya ve o- inden koşacak Avusturya - Macaristan, Reval kararının tat- e imkân İbırakmıyacaklar- miş ii ile Rusyanın Eğe a- yhimizde anlaşmaları: bu ber, d bir iki ay evvi rın Babıâliye verdikleri son ısla- hat notasına Alman sefiri Ba- n n da imza ettiği dü- şü: rse Reval 1 mülâk, kara- rma m ei da yardımı do- kunduğu anlaşılı Bu prop irin spa din manevrası e ğ anlamı- yanlar propaganı Vi ai ver- dikleri halde inkılâbcılar Ge ları na- sıl işe başlıyacaklarını tayin et- mek e tereddüdlere ka- pılıyorla; Hiyazi — m. bayrağını açıyor mülâkatı- Bir taraftan ii Sw kabil değildi. Şu halde esaslı ça- relere vurmak elz v mein bey ni e kara ika, vatanın istik- e kurtuluş, ancak mücadele. ye ER kabil olacaktı, Esa- »? nu üzumu, cemiyet de tak- dir ettiği için çeteler tertib ede- rek bunları dağa çıkarmağı mü- nasib görmüştü. Bu milli çeteler teşkil etmek, b A fil len başlamak demekti. Bu düşünce altında kalan Niya yapmak ni imei Fakat kendisine bi le bir vazife henüz verilmiş değil- di. Binaenaleyh Niyazi beyin bu kararile İni çeteciliğe baş- lamak husus ssk zi naza- ARA i Geliriyle geşinir. bir eğ İrad vermek Örmek: | — Nutuk irad etmek > zarar vd Örnek: liğine Zarar iras etti — Çekirgeler topra- gın verimliliğine 5 fem Söyler vermek. 2 — Misal irad etmek li ei Örnek ge- ener MEŞRUTİYETTEN ÖNCE | Manastırda patlıyan tabanca m Sıra No. 35 rı arasında bir fikir birliği la beraber, Niyazi beyin bu keti, sırf kendi kanaatinin leket mukadderatı karş da duyduğu heyecanın tesiri idi. i bey, bu mühim Yı “e beklemek kimdi | ızdı. iğ inkılâbı başa! mek için ancak teşkilâtı evel, am metielendirdi a (un kıyam) hareketine Sili ir abi e Dn bütün bu u hi ihayet beş on içinde bitirilme esine gayret et edil yordu. Fakat cemiyetin karari # ne olursa olsun, Ni meği, e İ bulmadı, kendi bağ na harel ünasib gördü. Niyazi e arkadaşlarına fikrini söylüyor neli kolağasının sırf ket şuur ve vicdanından doğan bu ye rar, öyle mühim bir tecrübe mf hiyetinde idi ki, bunun sonund” ya şeref ve şan, yahud da hüsrsf ukai dder bulumuyordRl hü tinin bütü”). rablarından, halkın gördüğü ze lüm altındaki iniltilerinden ilba| alıyordu. Bundan başka Rumeli ahli bundan bir kaç ay evveline ; etle inkılâbın daha fi e daha şuurlu bir surette kavf” acak hal z — meri ez ye edilecekti. Niyazi bey, Ma! tır, Selânik vilâyetlerile Kari erir güvendiği İşkodra il vudları bile inkılâbcıların dukları e sayesinde hk met mia ş kaldıracak ha bed meyi” itün bu gü i reketi i gelmişlerdi Fakat bü said vaziy: