26 Kasım 1934 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 1

ayağa donu yok .« Sene 17 — No: 5786 — Fiat har yerde 5 kuruş PJ AKŞAM! PAZARTESİ — 26 Teşrinisani 1934 ge Başına fesleyen kür X Telefon » 24240 (İdare) - 24249 (Tahrir) - 24248 (Matbaa) - 20113 (Klişe) Yazı dili ayrı, konuşma dili ayrı olmasın Psikoloji bilginleri derler ki: «Düşünmek, içten konuşmaktır; konuşmak, dıştan düşünmektir.» Bu yazıyı yazışım, bu sözün an- latmak istediğine bir örnek ola- bilir: Önümde boş bir kâğıt, Yanım. da kimse yok, büsbütün kendi kendimeyim.. Düşünüp yazıyor. um. Yazmadan önce, salt düşü- mürken yaptığım iş, kendi ken- dime konuşmanın bir türlüsüdür. İçten konuştuğum bu sözleri yaz- mağa başlayınca, düşündükleri- mi kâğıt üstüne çiziyorum de- mektir, Düşünme, konuşma, yazma... Bir dilde bu üç iş at başı beraber gitmez de, konuşma dili başka, yazma dili başka olursa o dilde doğru bir düşünüş var olamaz. İşte Osmanlıca... Nice yüz yıl lar, bir yanda ulus, öbür yanda okuryazarlar, başka başka dilde gibi idiler. Okuryazarlar da ko- nuşurken başka, yazarken baş- ka bir dil kullanırlardı. Bunun içindir ki bu çağlarda aramızdan başka ülkelerde de tanınmış de- ğerlerde büyük o düşünenlerimiz çıkamadı. Gazi dil değişiminin kalın çiz- gisi; o düşünmede, konuşmada, yazmada öz türkçeye varmaktır. Hepimizin ilkönce yapacağımız iş, kafamızın içini öz türkçeleştir. mek olmalıdır. Öz türkçe düşün- , meğe kendimizi alıştırmaksızın, ne güzel türkçe söyliyebiliriz, ne de güzel türkçe yazabiliriz. Bu bakımdan Gazi dil değişi- minin en korkunç dışmanı, ko- nuşma dilinin başka, yazma dili- nin başka olmasıdır. Bu başka- lıktan, bu ikilikten çok çekinme- liyiz. İki dil - konuşma (ve yazı - başka başka (olursa Os manlıcanın uğradığı sona gidiyoruz (o demektir. Bu en. geli ortadan kaldırmak, kendi- mizi bu kötü ikilikten kurtarmak için birinci olarak düşünmede, ikinci olarak konuşmada, en “son- ra da yazmada öz türkçeye alış- mak, öz türkçeyi aramak gerektir. Bir günde bin söz yazıyorsak, hiç değilse on bin söz söyleriz. Öz türkçe konuşmadan yalnız ya- zıda bunu yapmağa kalkmamız çok yanlış, çok eksik bir iş olur. Öz türkçe yazmak için yaptığı mız emeğin yüz gez daha çoğunu öz türkçe konuşmak için yapma- Jıyız. Musiki değişimi muhakkak surette olacak Maarif vekili Abidin beyin muhabirimize beyanatı Öz türkçeye gelince bu dil, açık olmalı; düşünceleri kolay an- latmalı. Bir söz, Osmanlıcada ol duğu gibi hem öyle, hem şöyle anlaşılmamalı; “bir türlü anlaşıl- malı, Her söz bir düşünüşün ka- bı olmalı. Türkçemizde bu iyi- likler vardır.Yeter ki biz okurya- zarlar, onları ortaya sıkarabilelim. | Son. günlerde gazetelerde gör- | düğümüz öz türkçe yazılar içeri- | sinde, bu işe alışkın, usta eller- den çıkanları, ne kolay, ne seve seve okuyor, anlıyoruz Kendi sınamalarıma, daha çok PR RR KRŞ Muhabirimize beyanatta bulunan maarif vekili Abidin B. Ankara 25 (Hususi) — Ulusal musikimize verilecek amaç ve bu husüsta alınacak tedbirleri gö” Tüşecek komisyon, yarın saat on. “böşte maarif vekilinin reisliği . "altında toplanacaktır, Bu toplan- tıya dair maarif vekili Abidin (Dovamı 4 üncü sahifede) İnhisarlar gelirleri Bu sene dört ayda geçen seneden 6 milyon lira fazla Son dört ay içindeki tütün, müs- kirat, tuz satışımız geçen senenin ayni aylarına nisbetle daha fazla olmuştur. Bu son dört ay içinde 12 milyon 363 bin küsur liralık tü- tün, 2 milyon 860 bin küsur lira- lık müskirat, 3 milyon 163 bin kü- sur liralık ta tuz satışı yapılmıştır ki hepsi 18 milyon 386 bin küsur liradır. Halbuki geçen sene 12 mil- yon 800 bin küsur liralık satış ya- pılmıştı. Bu senenin dört aylık tuz, müskirat ve tütün satışından nakliye ve saire gibi masraflar çıktıktan sonra safi varidat 13 milyon 92 bin küsur liradır. ———ğ—ğ—ğ mma kk m nan DÜŞÜNCELER Tuz, buğday, vergileri indirilecek Maliye müsteşarı Faik beyin mühim beyanatı Ankara 25 (Hususi) — Maliye müsteşarı Faik bey bana şu beya- natta bulundu: — Vekâlet tetkik bürosu, buğ- dayı koruma kanunu hakkında tet- kikat yapmağa ihtiyaç görmüştür. Bu tetkikat neticesinde bazı 'xergilerin de hafifletilmesini zaru- ri görmektedir. Sayım vergisinde tadilâta lü- zum görülmüyor. Telkik bürosu ileride çalışma sahasını genişle- tecektir. Fransadan iki 'maliyeci getiri- lecektir. Şubatta işe başlıyacak olan bu mütehassislarla Paris büyük elçi- miz bugünlerde mukavele yapa- caktır. 5 Maliye vekâleti hazine müste- şarlığı tesis edileceği haberi doğ- | rudur.» Ankara (Hususi) — indiril mesi düşünülen vergiler tuz, bu. day, un vergileridir. Tetkik büro- su bu vergilerin yüksek olduğu kanaatına varmıştır. . Meclisin bu devre toplanlısın- da bu vergi lâyihalarında deği- şiklikler olacağını maliyede salâ- hiyettar zevat söylüyorlar, Rıhtım şirketi Milli bir şirkete devredileceği söyleniyor Ankara 25 (Hususi) — Hükü. metçe satın alınması kestirilen rıhtım şirketinin gümrüklere ge çeceği isöyleniyor ise de müşte- şar Adil bey, bunun doğru olma- dığını bana söylemiştir. Rıhtımın nereye bağlanacağı belli değildir. Bir habere göre rıhtım işi milli sermayedarlar ve banknlar tara. fından kurulacak bir şirketin ida- resine verilecektir. Mektep sözünün karşılığı Ankara 25 (Hususi) — Mektep kelimesinin öz. türkçe karşılığı olarak Okul sözünün kabul edi. leceği söyleniyor. KURTULUŞ miş yumruktan çıkan bir yankı, bir ses » Sözler vardır, istenilen anlayışa çe- kilebilir.. KURTULUŞ sözünün, nerde Sözler vardır, soyları belli olmaz... Kullanıldıkları yere göre boyaları deği- şir. KURTULUŞ sözü sözlerin en ak- soylusudur, nerde olursa olsun, hasbo- yapılan sınamalara bakıyorum da | açık olarak anlayıp İnanıyorum . ki konuşma ile yazma arasında- ki ayrılık, düşünmek için en kö tü bir engeldir. öz türkçeye, gü- zel türkçeye varmak için öz türk- çe düşünerek, öz türkçe konuşa- bizden başka yerlerde bu işte rak öz türkçe yazalım. Hasan âli | yası, yeni doğan güneşlerin alevinden- KURTULUŞ sözüyle, yürümek, iler. lemek, değişmek, dönüm yerleri atla. KURTULUŞ sörünü öyle sk sık anıyoruz ki, bu anışın verdiği göğüs. kabartıcı yürek açıklığını duymayan lar: «Bikkinlık getirdik artık» diyor. lar.. Biz onlara deriz ki, bu sözü daha sık sik, daha yüksek sesle analım, o bizim” gücümüze güç, hızımıza biz ka- tar,. EM? elli sakın düşünüşler, bu düşünüşleri kalıbı içine alan sözler es- kiyebilir; bu kara toprak yuvarlağın üstünde eşkimiyecek, kocamıyacak bir tek söz vardır: KURTULUŞ.., i Dekan Selim, ur | Maarif cemiyeti çalışma sahasını genişletti Yenişehirdeki mektep, üç yıl içinde kolleje çevrilecek Ankara 25 ; (Hususi) — Bu sene maarif ce miyeti, © elinde bulunan talebe ! * yurtları ve mek. teplerindeki gar. lışma © sahasını i daha ziyade ge nişletmiştir. An- karada Yenişe- hirde bulunan mektebin orta İ kısmına” bir sı- nıf daha eklen- miştir. Bu mek. tepte o ingilizce derslerine büyük biz ehemmiyet o verilmektedir. .sarif o cemiyetinin gayesi, bek sene bu mektebi büyülterek ileride bir kollej haline getirmek- tir. Bu gidişle Ankarada iki üç yıl sonra maarif cemiyeti bir kollej kazanacaklır. Maarif cemiyeti, kimsesiz çocukların Ankarada #ahsillerine devam etmesini temin için bir talebe yurdu açmıştır. Bu yurda Halkevi de yardım &tmek- tedir, İçinde 65 talebe vardır. Konyadaki talebe yurdunda da 40 kişi bulunmaktadır. Gelecek i sene bu yurt genişletilecektir. İs- tanbuldaki talebe yurdu da bu se- ne içinde yeniden tamir edilmiş ve içine eşya alınmıştır. İstanbul talebe yurdunda 104 talebe bulun- maktadır. Bu sene yeniden yapılan arasında, Adanada 400 çocuğa hergün öğle yemeği verildiğini de yazmak lâzımdır. Bursada maarif cemiyetinin ma- lı olan kız lisesinde yeniden inşa- at yapılmış, İiseye bir iki paviyon daha ilâve edilmiştir. Maarif cemiyetinin gayesi, yük- sek tahsil yapmağa imkân bulamı- işler | yan fakir talebeye yardım etmek, | tep kollej haline getirilecektir. İİİ g. Gn > kaz ği Maarif cemiyetinin Ankarada, Yenişehirdeki mektebi ve kollejler açmak suretile talebe- ye ecnebi dili öğretmektir. Cemiyet 928 senesindenberi bu sahada memleket gençliğine bü- yük hizmetler yapmıştır. Bilhassa İstanbul talebe yurdunda kimse- siz gençleri yedirmek ve yatırmak suretile, bunlara yüksek tahsil im- kânını vermiştir, Cemiyet, senelerdenberi muh- telif vilâyetlerde, fakir talebeye ders levazımı, çamaşır ayakkabı yerlerine dönmek için para bula- mıyan talebeye de yardım edilmiş: tir. Geçen sene bu vaziyette olan 1577 talebeye 7213 lira verilmişti. Maarif cemiyeti, birçok vilâ- yetlerde millet mektepleri açmak suretile, çalışmak sahasını daha ziyade genişletmiş, bir sene için- de 5700 yurttaşa okuma, yazma öğretmiştir. Maarif cemiyeti gayelerinde da- ha ziyade muvaffak olmak için, her sene eşya piyangosu tertip et- mektedir. Pek zengin ikramiyeleri olan bu piyangoya her sene oldu- ğu gibi bu sene de halk büyük rağ- bet göstermektedir. Bu seneki pis yango gelirile, Yenişehirdeki mek-