17 Kasım 1932 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 7

Meprinisani 1952. Büyük Sen Bernar geçidi ve © 40 kişiyi kurtaran köpek Senenin sekiz ayında yolları kapayan karlar ortadan kalkınca otomobiller ve »tokarlar dağlara tırmanmaya başlar. Güsviyee mühabirimizden 1 Hatınmda kalan bir tablo var- dır. Hangi oressamın eseridir bilmem, Napoleon (Bonapart tıra binmiş, karli birdağ geçiyor. Napoleonun, italya seferine gider- ken, Alpdağlarında, Büyük Saint, Bernard ( Senbernar ) «geçidini aşlığının resmi... Niçin bilmem, bu resmi, ta çocukluğumdan beri gördükçe, ku yeri tanımak hevesi bende uyanmıştı. Gene, «kıraat, yahut coğrafya “kitaplarında “sık sık gördüğüm bir resim bu merakımı arttırdı: Karlar içinde donmuş, ölmek üzere bulunan bir kadınla çocuğunu, kocaman, tüylü bir Köpek kurtarıyor. Sen Bernar Köpekleri. Resme mazaran, boy- nunda bir matra asılı, üzerinde bir “battaniye sarılı. Bu yaz, yollar açılınca, her pazar sabahı, Büyük “Sen Bernar geşidine seyyah “götüren *otakar- lardan “birine: ben de “bindim. Dört saat ikadar, dağ yollarını «çıkar çıka, bazı tarallarmda henüz karlar görünen Sen Bernara geldik. Bu sene, her zamandan fazla kar yağmış. Sen Bernar geçidinin yegâne meleci olan meşhur misafirhane «sahibi <papasların anlattığına göre, karm yüksekliği 15, hattâ 18 metroyu bulmuş. 1919 senesinden beri bu derece kar olmamış. Buna rağmen, kışın. bile, misafirhaneye birçok “ski, meraklıları gelmiş. Taviçreli- der, kışınbu kar sporunu yapma» Zin lamel ayakların taktıkları bu uzun kızaklarla, en yüksek dağların. üzerinden kaya kaya aşağı inerler. Misafirhane, Isviçreyi" Italyadan ayıran Alp dağlarında 2472 metre irtifada, 982 senesi, rahip “Bernard de Menihon tarafından inşa edil. miş. Maksadı da, yolların henüz yapılmadığı bir devirde, bu dağı aşmak mecburiyetinde olan hacıları “barındırmakmış. Halbuki şimdi me hacı “var, me'hoca. Daha doğrusu, “papaslar var, “ski, meraklıları “var, ve Napolenn'ün katırla geçtiği bu yerde, kia pantalonlu, > ellerinde fotograf makinesi, ingiliz, amerikalı sey- yahlar var Bu eski zamanlardan beri bütün yolcular bu'Sen Bernar geçidinden geçerlermiş. “Bütün Gol ve Roma orduları, ve nihayet 1800 senesi "Napoleon Bonapart 40 bin kişilik ordusu ve topçuları ile Alp dağlarını bu geçitten aşmı ve Avusturya ordusunu Marengo'da smağlüp etmi Papasların © misafirhamesindeki Küçük müzede bu geçişlerin hatı- rasını canlandıran şayanı dikkat eşya var. Fakat, bu yüksek ve tehlikeli geçidin en dikkate şayan sakinleri, meşhur Sen Bernar köpekleridir. Bunların tarihleri ve memleket- i Napoleon'un maceralarından halde daha heyecanlı, ve midir ipek gibi töylü, koku alma hisleri fevkalâde kuvvetli ve insana karşı çok munis ve fedakâr olan bu köpekler, ancak böyle karlı ve soğuk iklimlerde E her 400'lte“1810-seneli asın .Barry'ismindaki meşhur köpeğin hallerinden Lion; misal hane rahiplerinden biri v da kırk kişiyi ölümden kurtaran Won Ismindeki'maşhur-Köpel Büyük Sen Bernard misafirhanesinin kış manzarası rlar. Cinsleri Sen Bernar tarafından. üretiliyor ve terbiye ediliyor. Kışın, ortalığı fi zaman, bu yüksek, dağlarda yol bu: köpekler soğuk ve sı şaşıran yolcuları haluyor ve misafihaneye getiri yorlar. Karlar. ortasında donmak | üze bulunan insanları ısıtarak, yalayarak canlandırıyorlar. Her. kes bu köpekleri görmeye geli yor. ancak temmuz ipti- dasından eylül inihayetlerine İda- dar açık olduğu iiçin, pazar gün” leri 1500 - 2000 seyyah geliyor. yollar dar olduğu için de otomo- — d | Ereğli 13 (Hu- susi) — Türkiye- de maden kö- mürünün, 103 sene evvel uzun Mehmet isminde | bir köylü tara findarı bolunul duğu yazılmıştı. Bu günün senci devriyesi müna- Ereğlide meri yapılmıştır. Sabah erkenden kömür amelesi siyah beyaz fi malarile, yekn: sak elbiseler gi- yinmiş — olduğu halde, bül konağının önünde toplanmıştı. Bazı amelelerin elin- de kardelalarla süslenmiş kazmalar ve kürekler bulunuyordu. Bir amele elinde kurdelaya sarılmış, büyük bir köz 'mür parçasını taşıyordu. Her taref bayraklarla donanmıştı. Amele, Arkasinda halk olduğu halde, şarkılar söyliyerek, davul zurna çalarak sokakları dolaş- miştir. Hükümet | konağının önünde, kaymakam Emin bey kömürü ilk bulan Uzun Mebmetten ve kömü- rün ehemmiyetinden bahsederek İsbir nutuk söylemiştir. Bu nutük halk ve amele tarafından şiddetle alkışlanmıştır. Bundan sonra halk fırkasının ünde de tezahürat yapılmış, burada amele namına Taceddin bey uzun Mehmet ve ondan sonra havzada çalışan Tütk amele hkkında bir nutuk irat etmiştir. Bundan sonra belediye reisi Ismail bey Ereğlili uzun Mehmedin hayatını anlatmıştır. Havanın yağmurlu olmasına yağmen, uzun Mehmedin kö girilmiştir. Bu köy Ereğliye bir saat uzaklıkta Kestaneci köyüdür. Amele ellerinde bayraklarla davul zurna çalarak, uzun Mehmedin evi etrafında tezahüratyapmıştır. ! “Uzun Mehmet kimdir ? Uzun Mehmet, “ikinci Mahmut devrinde tersanede “asker bulu 'nuyordu. “O zaman, donanma açı siçin hariçten “kömür “ye- tiriliyordu. Bahriye zabitl edilen meferlere ingiliz kör gösteriyorlar. Bu kömürü bulana mükâfat verileceğini söyliyorlardı. Uzun Mehmet, köyüne avdet yi zaman, gözü hep bu kömürü arıyordu. Bir gün Kestaneci köyünde de- ğirmene gitmişti, o Değirmende nöbet beklerken, dere anenin'rahıpleri yolu. açmağa çalışıyorlar biller yolda karşılaşmamak için sahaları muayyen bir “saatte gelip, mmayyeu zamanda dönü- yorlar. sında, | Köpekler or uzun ve İssanlı” bir tarihe malik olanlar var; Meselâ “Barry, isminde bir köpek wazmış ki 1600:1810 sene- | Er ir kömür ihtifali Uzun Mehmedin torunu- nun oğlu neler anlatıyor? Kömürü ilk bulan adam Istanbulda zehirlenmiş Uzun Mehmedin torununun oğlu :81 yaşında Ali Rıza efendi: (oturan) ve Al-Rıza efendinin Oğlu, şekerci hacı ibrahim sefendi siyah «bir taş babriye zabitlerinin ği mümumeyi hatırladı, ve kimseye haber wer- meden, bir. çuvalın içine bu taş lardan doldurup “kararan “İstan- bula gitti. Uzun-Mehmet, bulduğu i, Tersaneki zabitlerine göstermiş “kendisine 0 lira mü- 'kâfat verilmiş ve o zamanın hü- kümeti tarafından kaydı he şatile 600 kuruş maaş bağlar mıştır. Uzun Mehmet nasıl öldürüldü? Bugün Uzun Mehmet silesinden en yaşlı erkek Ali Rıza efendi, Uzun Mehmedin oğlu Mustafa efendinin. kızı “Rukiye hanımın oğludur. ii yaşlarında bulunan bu zatla . Bana uzun Mehmet alkindaki bildiklerini anlatırken şu sözleri söylemiştir: — Uzun “Mehmedin kömürü nasıl ve ne zaman bulduğu ma- lümdur. Fakat Havzayailk kaz- mayı vuran bu işçi mükâfalını görememiştir. Uzun Mehmet bir gün maaşım almak için Istanbula gittiği zaman Leblebici hanında yatmıştır. O'gece, kendisini Ereğli eşrafından İsmail oğlunun adam- ları zehirlemişlerdir. İsmail oğlu, Uzun Mehmedin, mükâfat ve maaş almasını, ve bu muvaffakıyetini çekememiştir. ÖK dürtmek için hırsat aramıştır, Bir rivayete göre, Leblebici hanında bir kahveci Uzun Mehmede verdiği bir filcan kahvenin içine zehir koymuştur. Başkaları Uzun Mehmedir, handa boğdurulduğunu iddia ederler ki, bu doğru değik dir. Mezarı Eyiptedir. Fakat yeri kena- | belli değildi Açılan yoldan otokarla misa- firhaneye giden yolcular lerinde, karlar | içinde ölüme mâhküm 40 yolcu kurtarmış, ve kırk birine, olcu tarafından -b fransız askeri - yanlışlık, veya korku sevkile öldürülmüş. Barry, şimdi Bern müzesinde, dolduruk. muş, duruyor! — Z #.