21 Ağustos 1932 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 10

7 Sahife 10 —— e © © bırakmaktan © bulunduğundan Akşam a a 21 Ağustos 1932 Haftalık siyasi icmal “Hitler Almanyanın mukadderatını eline alamadı -Mançuriden Çinle Rusyanın alâkası kesildi - Ispanyadaki son isyanların esbabı nedir? Cihan siyasetini alâkadar eden en mühim hadiseler şimali Al manya ile Şarki Asyada cereyan ediyor. Almanyada vaziyet hergün yeni bir şekil almakta ve biç beklenilmiyen hadiseler zuhur et- mektedir. Başında mareşal Hin- denburgun (o bulunduğu (askeri zümre mevkiini günden güne tah- kim ediyor. “Mareşal Hindenburg bidayette Hitlercilere çok taraftarlık etmiş- ti: Hattâ M. Brünnig kabinesini Nazi'lerin yani M. Hitler'in fırkası olan Milli sosyalist Alman amele fırkasının hücum kıtalarının üni- forma ile gezmelerini ve kışla larda toplu bulunmalarını menet- tiğinden dolayı iskat etmişti. Fakat hükümetin başına Nazi- leri değil Prusya askeri zümresine mensup zabitanı getirmişti. Naziler bu kabineyi intihabat zamanına mahsus muvakkat bir kabine zannetmişlerdi. Bunun için Rayıhştag intihabatında mutlak ve kahir bir ekseriyet kazanma- dıkları halde hem Almanya devlet kabinesini hem, de Prusya hükü- met kabinesini kendi inhisarlarına almak için reisicumhuru zorlamak istemişlerdir. Fakat (omareşal (O Hindenburg son intihabatta Nazilerin ancak 13 milyon rey, muhaliflerinin ise 16 milyon rey aldıklarını nazarı itibara alarak hükümeti nazilere ırz imtina “etmiş ve Hitleri M. Papen kabinesine iştirak etmeğe davet eylemiştir. M. Hitler kendi fırkasındaki müfritlerin nüfüz ve tazyiki altında ya hep yahut hiç! diyerek davete yânaşmamıştır. Binaenaleyh askeri zümre hü- kümeti şimdi ortaksız olarak Al- manyanın omukadderatını eline almıştır. R Nazilerin iş başına gelmemele- rinden diğer fırkalar tabii mem- nundurlar. Rayıhştag toplandığı vakit bu fırkaların M. Von Papen hükü- metine rey vermeleri muhtemel- dir. Hükümet Rayıhştagı da ekse- riyet bulamasa bile mevkiini terk- edecek değildir. Şimdiki kabine Reisicumhur kabi- nesi olduğundan» sukutu maraşal Hindenburgun irade ve fikrine ta- bidir. Hükümet arkasında devlet ordusu ile Prusyanın polis muha- faza ordusu vardır. Hükümet parlamentoda ekseri- yet bulsada bulmasada Alman- yanın bugünkü şeklini değiştirmeğe karar vermiştir. Yapacağı işlerin başında Vaymar kanunu esasisinin tadili ve intihap kanununun teb- dili vardır. Almanya devleti teşkilâtı ile Prusya hükümeti teşkilâtı birleş- tirilerek 'devletin kuvvet ve nüfu- zu kayserlik devrinde olduğu gibi sağlamlaştırılacaktır. Intihabat fır- ka listeleri üzerine değil mebus namzetlerinin ismi ve şahsı üze- rine icra edilerek siyasi fırkaların nüfuz ve hükmü baltalanacaktır. Velhasıl Almanyada da bir çok siyasi mübarezelerden sonra mey- dan Hindenburg ile Hitlere kal- mıştı. Son çarpışmada Hitler mağlüp oldu. Fakat mübareze henüz bitmedi. * Mançuri çinden ayrıldı Cihan istikbal ve selâmetile sıkı alâkadar diğer mühim hadisat dahi şarki Asyada cereyan ediyor. Japonlar yarım asırdanberi Man- çuriye göz dikmişlerdir. Bu zen- gin memleket bir çok asırlar Çinde hüküm süren Mançu hane- danın menşei Mançuri olduğun- dan buraya Çinlilerin yerleşmesi memnu idi. Bunun için Almanya ve Fransanın birkaç misli büyük- lüğündeki bu zenğin memleket bakır toprak olarak kalmış idi. 1894 senesinde Japonya Çin ile harbederek Kore ile birlikte Mançuryaya dahi yerleşmiş idi. Fakat çok geçmeden Ruslar burasını kendi nüfusları altına almışlardı. Japonya 1905 de Rusya ile büyük harp yaptığı halde yalnız cenubi Mançuride nufuzunu tesis edebilmişti. Fakat Çinde yeni rejim kuvvet buldukça Çinliler Mançurideki Japon hukuk ve menafii tanımaktan imtina etmiş- lerdi. Japonya nihayet bu vaziyete tahammül edemiyerek Mançurinin hem cenup mıntakasını hem de Ruslara ait şimal (omıntakasını işgal etti. Mançurinin resmen Japonyaya ilhakı cihan efkârı umumiyesine pek aykırı görüne- ceğinden (Japonya (O bükümeti, Mançu imperatorluk hanedanının reisi idaresinde Mançuryada müs- takil bir hükümet tesis ettirmiştir. Yeni hükümet Mançurinin Çin memalikile her türlü alâkasını kesmiştir. bu hükümeti devletler tanıma- yordu. ğ Japonya ahiren Mancu devleti nezdine büyük bir elçi tayin ede- rek Mançuryanın istiklalini resmen tanımıştır. Artık bundan sonra Çinle Rusyanın Mançurideki hak- larını istirdat için Japonya ile muharebe etmekten başka bir çareleri yoktur. Fakat her iki devlet böyle bir harbe girişecek vaziyette değildir. * > Ispanyadaki isyanlar Ispanyada krallığa nihayet veren inkılâp kansız olmuştur. Fakat sonradan kanlı isyan ve ihtilâllerin ardı arası kesilmedi. Katalonya ve şimaldeki diğer ayaletlerin öte- den beri Ispanyadan ayrılmak fikrinde olmaları ve komünist ve sendikalist gibi müfrit'sol anasırın meydanı boş bulması ve menfa- atleri muhtel olan papaslarla kadro harici zabitlerin infialleri bir çok isyanlar doğurmuştur. Fakat ilk cumhuriyet hükümeti ile reisi-cumhurun fevkalâde ted- bir ve kiyaset göstererek şimdiye kadar bu gibi isyanların önünü almışlar ve ayrılmak taraftarı eyaletlere bir çok imtiyazat vere- rek bunları İspanyanın devlet çerçevesi dahilinde kalmağa ikna etmeye muvaffak olmuşlardır. Lâkin ahiren Endülüste yekdi- gerini takip ederek zuhur eden isyanlar hükümeti haylı düşün- dürmüş ve oyalamıştır. Vaktile Avrupaya medeniyet ve maarif hususunda rehberlik eden Endü- lüslüler burasının Kostilliler tara- fından zaptındanberi uğradıkları zalimane idare ve tazyıkten dolayı ötedenberi münfail idiler. Yeni rejim zamanında Endülüslüler hâlâ Fakat. şimdiye kadar. Irlanda da Ordu cumhuriyet ilân edilmesini istiyor Irlanda da vaziyet fenalaşıyor. kuvvetleşmiştir. “Irlandalı cumhu- riyet ordusu,, namı altında eski bir teşkilâti askeriye vardır. Bu teşkilât şimdi cumhuriyetin ilânını kat'i surette talep etmiştir. Ingiliz - Irlanda O muahedesinden evvel mevcut cumhuriyet ordusu cemiyetile şimdiki devlet ordusu zabıtani yeni bir cemiyet teşkil etmiştir. Yeni cemiyet vatanı gizli igtişaş Deyli Meyil gazetesinin Dublin muhabiri yeni hareket hakkında şu tafsilatı göndermiştir: Irlandanın devlet (ordusunun yanında (Omüsellah başka bir kuvvet daha vardır: Irlanda cum- huriyet ordusu. Şimdi bu ordunun naşiri efkârı gazete başvekil ceneral Valeraya hitaben şunları yazmış ve kat'i cevap istemiştir. Irlanda Oo cumhuriyet (o ordusu mahalli değil bütün Irlandaya şamil teşkilâttır. Ordunun vazife ve gayeleri berveçhiati açık ve muayyendir: 1 — Iralanda (cumhuriyetinin şerefini, hukuku (hükümranisini ve vahdetini muhafazadır. 2 — Cumhuriyet ( idaresinin mürakabasını kanuni bir şekilde tesis ve muhafazadır. Binaenaleyh Ingiltere kralına karşı sadakat yemininin ilgası ve İngiltere dev- leti tarafından tasvip . olunan şimdiki kanunu esasinin devamı vaziyeti esaslı surette değiştirme- ğe kâfi değildir. Bunun için plânda cumhuriyet ordusu 'ecnebi ve dahili umum düşmanlara karşı muhafaza ve müdafaa etmeğe yekvücut olarak mücadeleye girişecektir. Irlanda (ocumhuriyet (ordusu Irlanda (o cumhuriyeti fikri bir hakikat olup o1916 kanunu esasisine istinat eden yeni bir kanunu esasiyi vücuda getirmeğe karar vermiştir. Cumhuriyet mahafili tarafından neşrolunan bu beyanatı Irlanda- daki müfrit sadakat yemininin ilgası ile kanaat etmi- yerek cumhuriyetin ilânma başve- kil M. De Valerayı zorlayacağına şüphe bırakmıyor.” Bearm tayyare gemisinin bir tayyaresi yere düşerek parçalandı Hyeres, 20 (A. A.) — Dün akşam o10da feci bir tayyre kazası olmuştur. Bearm tayyare gemisine mensup bir tayyare ateş alarak düşmüş ve parçalan- mıştır. Pilot, bulunduğu mevkiden dışarı şiddetle fırlamıştır. Vaziyeti vahim ve ümitsizdir. Tayyarenin iki rakibi kömür haline girmişler- dir. anasırın hakları mamışlar ve bil- hassa arazi sahibi olamamışlardır. Bunun için burada yeni rejimin düşmanlarının tahrikâtı için müsait bir zemin peyda olmuştur. Bu vaziyetten istifade ederek evvelâ eski zabitler bir isyan çıkardılar. Bu teskin edildikten sonra komünistler daha geniş is- yan ve terki işgaller tertip ettiler Madrit hükümeti hâlâ bu hadise- lerle meşguldur. Nihayet hükü- metin muvaffak olacağı muhak- kaktır. Fakat ileridebu gibi vahim hadiselerin çıkmaması halkı mem- nun edecek islâhatın bir an evvel tatbik edilmesine tabidir. Cumhuriyet tesisi lehindeki cereyan anasırına karşı müdafaa edecektir. Londra mektupları Londrada müthiş bir bir sirkte facia oldu Bir arslan genç bir kızı, herkesin gözü önü Londra, 17(Hu- susi ) — Burada Lunapark sirkin- de, geçen gün tüyleri ürperten müthiş bir facia cereyan etmiş ve yüzlerce seyirci, genç ve güzel bir artistin dişi arslan tarafından ; # gözleri (o önünde müdahaleye ve betbaht artiste yardıma imkân bulamadan par- çalanmasına şahit olmüştur. Lunapark sirkında Igor sultanı denilen gayet vahşi bir dişi arslan vardır. Bu vahşi arslanın pençe- sinde can veren de yırtıcı hay- vanların (o kafeslerine (o bilâperva girmek ve onları iradesine ram etmek ile maruf olan Miss Marion namında güzelliğile tanınmış bir artisttir. Miss Marion daha küçük yaşında iken, arslan ve kaplanların kafes- lerine giriyor, ve seyirciler korku ile titriyen nazarları önünde, bu yırtıcı mahlükların korkunç ağızlarına mini mini kafasını sok- makta tereddüt etmiyordu. Şimdiye kadar genç kız, yüz- lerce defa bu tecrübeyi yaptığı halde, başına hiç bir felâket gelmemişti. Mis Marionun bu korkunç | tecrübeleri, her | de- fasında üç dakika kadar sürüyor, sonra sağ ve salim sarışin kafa- sını arslanın ağzından dışarı çıkar- dığı zaman, dehşetinden ve kor- kudan dona kalmış seyirciler, bu yılmaz ve cesur kızı, çıldırasıya alkışlayordu. Bu tecrübe, on beş sene müte- madiyen devam edip gitti. Fakat dün zavallı artist, bu şayanı hayret çesaretini kendi hayatile ödedi. Bakınız nasıl? Mis Marion en korkunç ve zehirli yılanları boynuna dolayarak raks- ettikten sonra, arslanların demirli kafesine girmiş ve şimdiye kadar bir türlü terbiye edilememiş olan Irgo Sultanı unvanı verilen birinci arslanın üzerine elinde kamçisi bulunduğu halde yürümüştür. Artist, arslan kafes içinde, müş- terileri selâmlamak için üç devir yaptıktan sonra dişi arslanı, kız- dırmak için kamçılamağa başla- mıştır . Bu oyun ilk defa vaki olma- yordu. Artist arslanı, bir köşede sıkıştırdıktan sonra üzerine yürü- mesi ve canavarı başının yelesin- den yakalayarak ağzını açmağa icbar ettikten sonra kafasını, içe- riye sokmuş, sonra başı arslanın ağzında bulunduğu halde bir fokstrot havası dansetmeğe baş- lamıştır. Numara bitince, müthiş bir alkış tufanı kopmuş, genç artist, yerlere kadar eğilerek kendisini alkışlayan halka teşekkür etmiştir. Bu sırada dişi arslan da kafesin köşesinde iki arka ayağı üzerinde oturuyor, halk da çılğın alkışlar arasında bis bis diye ortalığı çınla- tıyordu, halkın bu mütemadi ısrarı üzerine ( zavallı kız, numarayı tekrara karar vermiş ve bu hal, ölümünü intaç eylemiştir. Genç artist, verdiği işaret üzerine, orkestra tekrar fokstrot de parçaladı Miss Marlonun plâjda çekilmiş bir resmi havasıni çalarken, elinde kamçısı, arslanın üzerine yürümüş, ve arslanı kamçılamaga başlamıştır. Fakat 'arslan inat ediyor, bu numarayı “tekrar etmek istermiyor- du. Mis Marion, tekrar kamçısını arslanın sırtına şiddetle indirirken arslan vücudunu birdenbire germiş ve müthiş bir gükremeden sonra ağzını dehşetle açarak genç artis- tin üzerine saldırmış, ve bir iki darbe ile zavallı kızcağızı hurda- haş etmiştir. Bu facia karşısında sirk içinde kopan çığlık ortalığı çınlatmış, diğer canbazlar, ellerinde ucu sivri demirlerle (kafese girerek can çekişen kızı dışariye çıkar- mışlavdır. Fakat kızcağızın başı arsizım müthiş dişleri arasında parçalandığı cihetle, kendine ge- lememiş ve kız bir kaç dakika sonra hayata veda etmiştir. Fırtına Bulgaristandaki : tahribat çok mühim Sofya, 19 — Bir kaç gün evvel garbi ve cenubi Bulgaristanda ya- ğarak güz mahsulâtına çok tah- ribat oyapan o dolu” hakkında Bulgar merkezi kooperatif ban- kasının aldığı malümata göre mutazarrır olan mıntakalar Kös- tendil, Breznik, Sofya, Burosow, kazalarile Plevne, Nikboli, Kazan- lık kazalarıdır. Buradan dolu şarkı şimali Bulgaristana dönerek Tırnova, Gorna, Orehovitsa Pop- köy, Osman pazarı, Eski cuma kazalarında da tahribatını yaparak Şumni ve yeni pazara kadar geçmiştir. Bilhassa Gornaorahovitsa, Tır. nova ve Şumnide zarar çok bü- yük olmuştur. Bağlar ve sebze bahçeleri kâmilen mahvolmuştur. Şumni kazasında düşen doludan yalnız Ortaköyde sekiz kişi öl , Müştür. Zarar gören nabiyelerin adedi yüz yirmidir. Almanya da işsizlik Berlin 19 (A.A.) — Almanya hükümeti ile Reişbank arasında işsizliğe karşı koymak için ittihaz edilecek tedbirlerin mali cihetini temin hususunda muvakkat bir tesviye sureti hasıl olmustur. Almanya, 500 milyon mark istiyordu. Fakat Reişbankin teklif etmekte olduğu 355 milyonu kabul edecektir. Sevilde tevkifat Sevil 20 (A.A.) — San Jurjo kıyamı esnasında Sevilde, Sevil valisi bulunan M. Valera tevkif ve barsedilmiştir.