23 Temmuz 1932 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5
Amelenin mesaisi Iş kanunu tetkikatı bitiyor Çalışma saati 9 saat olarak kabul edildi Ticaret odasında iş kanunu lâyihasını tetkik eden komisyon işini bir kaç güne kadar bitire- cektir. Komisyon şimdiye kadar müesseselerde amelenin 'kaç saat çalışması lâzım geldiğini tetkik ediyordu. Iş kanunu lâyihasında, çalışma müddeti sekiz saat olarak tayin edilmişti. | Komisyondaki fabrika ve maden ocakları namına bulunan murahhaslar bu müddeti kâfi bulmamışlardır. Murahhasların ifadesine göre, Türkiyedeki amele mesaisi ve bizdeki sanayi (müesseselerinin hususiyeti hasebile, kanunun tayin ettiği çalışma müddeti azdır. Komisyon çalışma müddetini 9 saat olarak kabul etmiştir. Fabri- kalar ve sınai müesseseler, icabe- derse, ameleyi (10 saaat dahi çalıştırabileceklerdir. Aradaki bir saatlik farkı, müesseseler, amele- ye tediye edeceklerdir. Komisyonda bulunan müessese murahbasları, çalışma saati üzerin- deki kararı, ittifakla kabul etmiş- lerdir. Yalnız komisyonda amelenin paydos saati meselesi henüz hal- ledilmemiştir. Komisyonda maden o ocakları namına murahhas bulunan bir zat, amelenin öğle istirahatini maden kuyularında (geçirmesini teklif etmiştir. Eğer amele istirahat zamanı, (maden kuyularından çıkar ve bu müddeti bitirdikten sonra tekrar maden kuyularına girecek olursa uzun bir zaman geçecektir. Bu teklif bir çimento fabrikası müdürü tarafından red- dedilmiştir. Bu fabrika -müdürü, Avrupa maden ocaklarında sene- lerce çalıştığını ve oradaki isti- rahat zamanları hakkındaki usul- lerin burada da tatbik edilmesini ileri sürmüştür. Iş kanunu komisyonu, iş kanu- nunun içtimai sigortaya ait olan ahkâmını da muvafık bulmuştur. Tütün mahsulü Manisada bu sene mahsul çok temizdir Manisa, 22 (Hususi) — Bir kaç seneden beri tütünlerin para etmemesi üzerine tütün sahalarına hububat ekilmiş ve bu suretle tütün zeriyatı azalmıştı. Ve tütün ekilmesi en iyi ve en temiz tütün yetiştiren yerlere hasredilmişti. Bu sene halk temiz tütünün rağbet görmekte olduğunu gör- düğünden istihsalâta “ehemmiyet vermiştir. Çıkacak tütünlerin iyi fiatlerle (o satılacağı ümit olun- maktadır. Kız kaçıranlar Beş failden ikisi “yakayı ele verdi On gün kadar evvel İvrindi merkezinde Çerkes karısı Hanife hanımın evine bir gece yarısı - baskın verilmiş kadın ağır surette yaralanarak bitap bir halde yere serildikten sonra kızı Fatma ha- nım kaçırılmıştır. Failler beş kişidir. Yağcılar köyünden Ömer oğlu Hüseyin ve Halil oğlu kalaycı Emin tutul- muştur. Karaçepiş köyünden Meh- met oğlu Himmet, Yağalılar kö- yünden odacı Mustafa oğlu çolak Osman henüz yakalanmamıştır. Bu üç şahsın da yakında ya- kayı ele vereceklerine şüphe edil- memektedir. Sa GÜNÜN HABERLERİ Uşak fabrikası Halkın hisseleri tamamen veriliyor Sanayi bankasının bir kredi bankası halini almasına ve bu bankaya tabi fabrikaların sanayi ofisine geçmesine karar verildiği malümdur. Haber aldığımıza göre Uşak şeker fabrikası teşekkül edecek ofisle ziraat bankasının iştirak edececeği bir Limitet şirket tara- fından idare edilecektir. Bu yeni idare nizamnamasine şu şekilde bir tediye maddesi ilâve etmektedir: “ Uşak şeker fabrikası halk hissedaraninın his- selerini yüzde 40 peşin ve yüzde yirmi de her sene verilmek sure- tile tesviye edecektir. ,, Bu suretle Uşak şeker fabrika- sını tesis eden halkın hakkı temin edilmiş oluyor. Hükümetin kararını memnuniyetle kaydediyoruz. Trabulus kıyafetinde Italya veliahtının zevcesi ge- çende Trabulusgarbı ziyaret etmiş ve ora kadınlarına mahsus elbise ile bir resmini çektirmiştir. Res- mimizde bu kıyafette görülüyor. Son celse Terki teslihat konferansı dağılıyor Genevre 22 — Terki (teslihat konferansında müzakereler hara- retlenmiştir. M. Benes tarafından yazılan karar suretine itirazlar çoğalmaktadır. Bir çok noktalara, bilhassa küçük devletler itiraz ediyorlar. Son içtimada Çin, Felemenk murahhasları tarafından da şiddetli itirazlar vukubulmuştur. Konferansın bugün son içtima- ını aktetmesi omubtemeldir. Bu içtimada Fransız başvekili bir nutuk irat edecektir. Çeşme iktisat ve tasarruf cemiyeti Çeşme, 20 (Hususi) — Ölü bir halde bulunan milli iktisat ve tasarruf cemiyeti Çeşme şubesi, umumi merkezin ve kaymakamlı- gın teşebbüsile canlanmış ve şube idare heyeti reisliğine Avukat Ahmet Hamdi, umumi kâtip ve veznedarlığına kooperatif muha- sibi Hilmi Ekrem, azalıklarına da muallim Fuat Oğuz ve tüccardan Aiiçe zade Mehmet beyler seçil- mişlerdir. Yeni heyet hemen faaliyete prenses geçmiştir. Yanlış yapılmış? Kooperatifçilik hakkında eser Liman kooperatifi ilmi kooperatif değilmiş Darülfünun kooperatifçilik ce- miyeti, memleketimizde bulunan kooperatifler o hakkında tekikat yapmaktadır. Şimdiye kadar ya- pılan tetkikat neticesinde, bir çok müesseselerin kooperatif mev- zuati haricinde teşekkül ettikleri anlaşılmıştır. Kooperatifçilik ce- miyeti azasından bir zat, liman şirketi kooperatifinin de ilmi ma- nasile bir koopetatif olmadığını iddia etmektedir. Aldığımız malümata göre, da- rülfünun kooperatifçilik cemiyeti, yakında bir eser neşrederek, memleketimizde bulunan koopera- tiflerin ilmi bir şekilde tenkidini yapacaktır. Bu suretle darüfünun kooperatifçilik cemiyeti , memle- ketimizde kooperatif hareketlerini irşat edecektir. Manisada spor faaliyeti Manisa, 21 (Hususi) — Idman yurdu memleket geçlerini sinesine almakta ve sporda inkişafı temin etmek için her fedakârlığa katlan- maktadır. Heyetin bu alâkasını gören azalar her işin para ile ya- pılacağinı takdir etmiş ve müte- rakim aidatlarile beraber işleyecek aylara mahsuben tediyatta bulun- mağa başlamıştır. Tüccardan Osman bey 11 ki- şilik birtakım için icap eden forma ve çorapları teberrü etmiş- tir. Yurt azaları geçen sene 50 kişi iken bugüne kadar 130 kişi olmuştur... Yenicami: semtindeki azaların bir araya gelmeleri ve toplanmaları içinde bir mahfel açılmıştır. Merkeze uzakça olan Karaköy gençlerinden mürekkep kırk elli aza için de kezaKa- raköy mıntakasında bir mahfel açılmak üzeredir. Hesap yanlış çıktı Japonlar Mançuride müşkül vaziyette Londra 21 — Son günler zar- fında Mançuride vaziyet gene karışmıştır. Çin çeteleri japon kuvvetlerine sık sık taarruz ediyor. Kaçakçılık son derece artmıştır. Japonya mühim ihracatta bulun- mağı ümit ederken Japon ticareti henüz hiç bir istifade etmemiştir. Japonyanın uzun müddet Man- çuri için mühim masraf etmek mecburiyetinde kalacağı anlaşıl- maktadır. Rus aron münasebatı el'an gergindir. Fakat Japonyanın Rusya ile bir harbi güze almak istemediği anlaşılmaktadır. Cemiyeti akvam Neden cemiyete şimdi girmişiz? Berlin, 20 — Berliner Tageblat Cenevre (muhabiri Cemiyeti (o akvama gazetesinin Türkiyenin şimdiden girmesinin esbabını şu yolda izah etmiştir: Türkiye, Cemiyeti akvama gir- mesi büyük meclisin eylül içti- mama birakılmıyarak şimdiden vuku bulmasına kıymet ve ehem- miyet vermiştir. Çünkü eylüle kaldığı takdirde sabık Osmanlı imparatorluğunun bir cüzü olan Irak ile Türkiyenin ayni zamanda Cemiyeti akvama kabulü icap edecektir. Sahife 5 AKŞAM"'ın tefrikası: No: 179 23 Temmuz 1932 ZINDAN HATIRALARI KEL REEL ELİ AE Aİ Abdülhamit devrine ait hakiki maceralar Mubharriri : * 5 — Teşebbüsü şahsi, o medeni inkılâbat ve te- rakkiyatın sabit bir esası tabiisi- dir. Onun için cemiyetin idare ve takip ettiği siyasi o inkılâbın esası ittihaz olun- muştur. İçtimai gayret ve faaliye- tin, vatana mu- habbet ve ha- miyetin sabit kuvveti işte bu kanunu tabiidir. 6 — Meşru- tiyet - teşebbüsü şahsi - Ademi merkeziyet esas- ları üzerine ce- miyetin (terakki) namında resmi bir icmali siyasisi () ayda bir iki defa neşredile- cektir. Bu icmalin sureti oidaresile heyeti tabririyesi cemiyetin idarei merkeziy esine bağlıdır ve makamı riyasetin nezareti altındadır. Satıla- maz, meccanen tevzi olunur. 7 — Cemiyet, kavanini içtima- iyenin ftâbi bulundukları şaraiti tabiiyeyi (yani teşebbüsü şahsi ve onun neticesi olan terakkiyatı içtimaiyenin tarz ve esbabi tekâ- müliyesi hakkındaki kavanin ve hadisatı medeniyeyi ) tetkik eden asarın kâffesini gerek makale, gerek risale şeklinde tap ve neşretmeyi derubte eder. Bu 'suretle çemiyete takdim edilip tabedilen asarın kâffesi cemiyetin malıdır. Jade edilmez, satılamaz, meccanen tevzi olunur. Istitrat : — Her ne kadar siyasi inkılâplar ve medeni terakkiler tabii bir esastan, yani teşebbüsü şahsi kanunundan naşi ve fikri terakkiyatın tabii bir mahsulü ise de siyasi inkılâpların şimdiye kadar müşahede olunan tarihi safahatı her yerde, her devirde ve her millette ayni esbap ve ayni şeraiti tabiiyeye tâbi olmamıştır. Bu sebeple .cemiyet, bu hususta ne İngiltere -inkılâbını taklit ve ne de Fransa ihtilâlikebirini esası harekât ittihaz edecektir. Binaen- aleyh Osmanlı inkılâbının tarzı cereyanı, muhiti millimizin kabili- yeti tabiiyesini takip edecektir.|**| Bilâtetkik fransa ve ingiltere bey ( elyevm rağmen ibtilâlati ( inlulâbiyesini (o tatbike çalışanlara 'bir ihtardır. 2 — Kanunu medeni; idari ademi merkeziyet ve vilâyat ni- zamnamelerinin şeraiti esasiyesi, siyasi merkeziyet. 8 — Cemiyet, ademi merkezi- yet usulünde şürayı devletin tan- zim ve millet meclisinin tasdik ve kabul edeceği dahili kavanini esasiyeyi, (kanunu medeni) namile kabul etmek taraftarıdır. Fakat Osmanlı hükümetinin .siyasi ida- resi merkeze âittir. 9 — Valiler siyasi birer me- murdur. Nasp ve azilleri Babıâli- nin yedi iktidarındadır. enizsizlik icin NSIZLIK yeğâne deva kani ihya eden İn muntahip etibba tarafından tertip edilmiştir. ingilterede Osmanlı gazetesini çıkaranlar Oturan: Etem Ruhi bey, ayakta sağda cemiyetin kasadar Nuri Ahmet bey, solda mürettip Nazmi Istanbulda bulunan Nazmi bey Abdülhamidin, bir çok ataya ve vâitlerine elde edemediği temiz ve fedakâr bir Jön türktür ) 10 — Memaliki osmaniyede . şeraiti ıklimiye ve mahalli ibtiya- catı tabiiyeye göre vilâyet meclis- lerinin tanzim edecekleri hususi nizamatı mahalliye, vilâyet nizam- namelerini teşkil edeçektir. 11 — Vilâyet nizamnameleri kati bir surette gayri siyasidir. Bunlar umuru sıhhiyeye, umuru maarife, amuru -adliyeye, devairi belediye ve ticaret odaları tensi- katına, umran ve tezyini beldeye, tramvay, gaz ve elektrik şirket- leri gibi ( tesisatı omabhalliyeye, fabrikalarlaamele hukukuna, ziraat ve ticaret tatbikatına ve bunlara benzer gayri siyasi hususi madde- lere münhasır kalacaktır. 12 — Vilâyet nizamnameleri şürayı devlet ile millet meçlisi tarafından tetkik edilerek, ait oldukları vilâyetlerin vaziyeti siya- siyelerine göre tatbik olunma larında siyasi bir mani olmadığı tasdik (o edilmedikçe (muteber olamaz. Şu kadar ki tatbik olun- malarında hiç manii siyasi olma- yan dahili vilâyet nizamnamelerini Babıâli kabul etmeğe mecburdur. (Arksı var) (9) (İcmali siyasi) diyişlerinin sebebi şudur: “Fransa hükümeti istediği zaman türkçe «gazeteleri ;kapatmak hakkını haizdir, dahiliye nazırının bir emrile gazete seddedilebilir. Bu sebeple (e rakki) ye gazete değil (Broşür) dendi, Abonemanı, idarehanesi de mukayyet değildi. (Chartre) de basılırdı. Parise iki üç saat mesafedeki bu kasabada vaktik Istanbulda bulunmuş olan bir fransız mürettibin nasılsa beraber getirdiği türkçe hurufatı vardı. Bu adam bir kelime türkçe bilmezdi. Yalnız harfleri tanır öylece yanyana getirir -dizerdi. (1 Takriben iki yüz elli sene evvel Ingilterede husule gelen siyasi inkılâbın aslı esbabı iptidaiyesi, münazaatı mez hebiye: ile: başlamıştı. Fransada zadegân sınıfının ve heyeti ruhaniyenin müste- biddane siyasetleri Fransa ihtilâli kebiri- ninen mühim bir sebebi gibi telâkki edilebilir. Hali hazırda Rusyada cereyan eden müellim ahvali inklâbiyenin esası, taksimi arazi meselesidir, Bizde de gö- rülmeğe başlayan milli harekât, vergilere karşı milletin kıyamını gösteriyor. Bü- tün bunların hakiki esasları, hükümetle“ rin hukuku medeniye ve içtimaiye aley- hindeki ve istibdatlarıdır. Nörasteni, zailyet ve Chlorose SIROP DESCHIENS. PARIS > ç
