2 Mart 1932 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 6

Sahife 6 Mecliste bir münakaşa Yardım ve atıfetmi, yoksa bir hak mukabili mi? Dört alman paşasının ailesine verilecek tekaüt maaşı Ankara, 1 (Hususi) — Meclisin dünkü içtimaıda muhtelif meseleler hakkında hararetli müzakereler olmuştur, Bu müzakerelere vesile teşkil eden meselelerden biri de sâkit hükümet tarafından muka- veleye istinaden istihtam edilmiş olan ecnebilerden dört şahsa ait tekaüdiye ve eytam maaşının verilmesine dair olan kanun lâyihasi ve bu lâyiha hakkındaki bütçe encümeni mazbatasıdır. Bu müna- sebetle ilk sözü Tekirdağı mebusu Celâl Nuri bey almıştır. Celâl Nuri bey meselenin bir tarihçesini yaparak ezcümle demiştir ki: — Orduda ve donanmada hiz- met etmiş bazi ecnebi zabitan vardı. Bilhassa Alman zabitleri. Bünlardan bazıları orduda ve do- nanmada çalışmışlar nasıl ki orduda çahşan zabitler tekaüt hakkına istihkak kespeder, eytam ve ara- milinede maaş intikal ederse bunlara da ayni muamele caridir. bunlar bir iki kişiden ibarettir. 1336 da çıkan bir kanunda her nasılsa bu zabitler nazarı dikkate alınmamış 've maaşları kesilmiştir. Hükümet şimdi fev- kalâde doğru bir noktai nazarla hareket ederek bunların maaşla- rının Almanyada tesviyesini teklif ediyor. Fon Hof paşa ile diğer üç paşanın zevceleri için bir tekliftir.. Bundan doğru bir şey tasavvur edemem. Halbuki büdçe encümeni buhrandan ve tasarruftan bahsederek lâyihanın hükümete iadesini teklif ediyor." Encümen bu mes'eleyi mutlak bir karara rabetetmekle mükek- lefti. Encümen, böyle yapma- mış, muhtelif sebepler bularak başından savmış, umumi kâtip beyin (oOodasında bunun için biraz tetkikat yaptım. Enzen Pi- yeri karıştırdadm merhum mıdır sesleri. Celâl Nuri bey — Evgen Piyer bu hususta irapta mahali olan bir adamdır. Encümen kat'iyetle intaç etmekle mükelleftir. Diyor, makaleler kanunların fevkındadır. Süleyman Sırrı Bey (Yozgat) — Reis bey, nizamname Eugen Piyer midir? Celâl Nuri bey (devamla) — Nizamnameden bahsettiğim gibi onu teyit edecek efâlden de bahsettim. Netekim mahakimde kanunu ceza veya kanunu mede- ninin filinca maddesine temas ediyor denildiği gibi Fransız, Alman, Danimarkalı, Türk, Arap, müslüman birçok ülemanın sözlerile de bu teyit olunur.(Handeler) onun için Eugen piyer den bahsettim. Asıl © meseleye | gelelim: Bütçe encümeni lâyihayı reddetmek için buhrandan (o bahsetmiş, buhran, efrat ile aktedilmiş mukavelelerde cari midir? Eğer bu mesele meclise gelmeyipte mahkemeye gitseydi buhran mevzubahs olabilirmiydi? Bü- yük prensipleri sigara parçalarından, izmaritten (tasarruf, kahveden, telveden tasarruf için feda eder- sek pek çok büyük prensipler yıkarız. Eğer her hususta böyle ferden aktedilmiş mukavelelerin aleyhine gidecek olursak bunun melicesi neye varır? Onun için encümenin hükümetin ibraz ettiği hakkaniyete mukabele etmesini ve lâyihayı geri almasını rica ediyorum. Bütçe encümeni reisi Hasan Fehmi bey — Muhterem arka- daşımın bugün cömertliği tutmuş, masraf cihetini biraz daha geniş tutmak hususunda oldukça isti- fadeli omütalâlarda (bulundular. Kendilerine hatırlatırım ki 1340 senesinde yene tasarruf üzerine mecliste müzakere cereyan eder- ken bütçe encümenine cimrilik tabirini kullanarak: “Cimrilik yapmasın, biraz daha tahsisat versin,, diye hitap etmişti. Keşke 340 de o tavsiyeleri olmasaydı da bütçe encümeni biraz daha ihtiyatkâr bulunsaydı. Herhalde daha çok hayırlı bir iş olurdu,,, Hasan Fehmi Bey bundan sonra mes'elenin geniş bir tarih- çesini yaptı. Bütçe encümeninin noktai nazarını izah etti ve dedi ki: — Türkiye büyük millet meclis hükümeti işe başladığı günden itibaren böyle bir maaş tanıma- mıştır. Mevzuatımızda da bunun yeri yoktur. Bu tahsisin manası yardım ve atıfet olur. Bugün buhranı umumi dolayısile fazla bir para sarfı mümkün değildir. Bütçe encümeni bunu bir borç değil, bir yardım, bir &atıfet telâkki ettiğinden bütçe encümeni böyle söylemiştir. Hasan Fehmi beyden sonra Celâl Nuri bey tekrar söz aldı. Ve bütçe encümeni reisinin iddia- larına cevap vererek: — Ben böyle bir atıfet bilmi- yorum, . atıfet, okiseden verilir, Fakat aktedilmiş bir o mukavele mucibince verilecek bir. para atıfet değildir. Demiştir. Celâl Nuri beyden sonra Ah- met Ihsan bey ( Ordu ) kürsüye geldi: — Mesele güzel bir edebiyat safhasına döküldü. Fakat edebi- yata madiyatın kıymeti yoktur. Eski devirde yapılan mukaveleden bahsediyorlar. Ben biliyorum ki Alman sigorta şiketleri ile sigorta mukavelelerine girmiş Türklerin çocukları sıfır aldılar. Buda bir mukavele idi. Binaenaleyh encü- men kararırını ve bu meselenin bırakılmasını teklif ediyorum. Refik Şevket bey (Manisa) — Bir devletin kendisine hürmet ve muhabbetini celbeden en kuvvetli alâmeti farıkası sözünün eri olma- sıdır, Ahmet Ihsan bey hocami- zn bahsettiği sigorta kumpam- yalarının yaptığı muameleyi ben- deniz Türk devleti misal olmağa lâyık görmem. Bizim şeref ve haysiyetimiz na- mına yapacağımız iş bunun aksini yapmaktır. (Binaenaleyh bütçe encümeninin dermeyan ettiği mu- talâanın aleybindeyim. Bundan sonra Hasan Fehmi beyle Refik Şevket bey arasında kısa müzakereler cereyan etti. Maliye vekili Abdülhalik Obey kürsiye gelerek meselenin uzun bir tarihçesini yaptı ve meseleyi teşrih etti. Abdülhalik beyin izahatı efkârı tatmin. etti ve lâyıha tekrar tet- kik edilmek üzere bütçe encümenine iade edildi. Sürmene ticaret odası Trabzon 29 ( Hususi ) — Sür- mene ticaret odası lâğvedilmiştir. Akşam 4 Geçit resmi Almanyada askerlik ruhu uyanıyor Berlin 29 (A.A.) — 1930 sene- sinden beri ilk defa olarak riya- seticumhur sarayının muhafazasına memur edilmiş olan askeri kıta- larla harbiye nezareti muhafız kıtaları Pazar günü, önlerinde bir muzika takımı olduğu halde Berlinin başlıca caddelerinde bir | geçit resmi yapmışlardır. Harbiye nazırı , İmperatorluk zamanında hergün yapılmak olan geçit resimlerini iadeten tesis etmeğe karar vermiştir, Bu geçitler haftada üç defa Salı, Perşembe ve Pazar günleri yapılacaktır. Müthiş rakam Amerikada işsizlerin miktarı 8,300,000 New - York, 29 (A.A.) — Ame- rika mesai federasyonu reisi M. William -Green'e göre geçen kâ- nunusani nihayetinde Amerikadaki işsizlerin miktarı 8,300,000 kişiye baliğ bulunmakta idi. Diğer taraftan M. Grten'e A- merikadaki işsizlerin 1932 sene- sinde yemek, içmek, elbise ve mesken masraflarının 3 milyar 500 milyon dolara baliğ olacağını tahmin etmektedir. İspanya'da Muhafazakârların bir içtimaımda hadiseler oldu Granâta, 29 (A. A.) — Milk aksiyon denilen mubafazakârlar tarafından tertip . edilen içtima öğleden sonra yapılmıştır. Buna 12 binden fazla kimse iştirak etmiştir. Hatipler söze başlar başlamaz her taraftan o kestane - fişekleri patlamağa başlamıştır. Çiftçi o mebuslardan M. Gil Rables (o kürsiye çıktığı zaman gürültü son haddini bulmuştu. Birçok hadiseler olmuş ve zabıta kuvvetleri halkı dağıtmağa mec- bur kalmıştır. Otomobillere bine- rek bu nümayişi protesto etmek istiyen bir takım kimseler ahaliyi takip etmiştir; Polis hücum mec- buriyetinde kalmıştır. Ikindi vakti sükün henüz tees- süs etmişti. Ağır yaralı hastaha- neye kaldırılmıştır. Yugoslavya memurları, iki Italyan balıkçı gemisini müsadere ettiler Belgrat 29 (A,A.) — Raguzade kâin Doubrovnik'de Yugoslavya maliye memurları, Yugoslavya kara sularında balık avlamakta olan Lesan Francesco ve Mitilane ismindeki iki balıkçı gemisini müsadere etmişlerdir. Hicaz - Afganistan Bombay, 28 (A.A.) — Afgan nazırlarından Ahmet şah Han, buraya vasıl olmuştur. Mumaileyb, Hicaz kıralı Ibnis- suut ile bir dostluk muahedesi akdini müzakere etmek üzere Hicaza gitmektedir. Pire belediye reisliği intihabatını kraliyetçiler kazandı Atina 29 (Hususi) — Dün Pire- de yapılan belediye riyaseti intihabatında, o Venizelist ahrar fırkasının Oo namzedi (o Metaksas mağlüp olmuş, kraliyetçi abali firkasının namzedi daha fazla rey kazanmıştır. Fakat her iki namzet te kanun mucibince reylerin yüzde kırkını temin edemediklerinden | itihap keenlemyekün addedilmektedir. Bu netice üzerine M. Venize- losun pek yakında mebusan mec- lisini feshederek halkın reyine müracaat edeceği muhakkak ad- dedilmektedir. 2 Mart 1932. Urla mektupları Urla, darlık sıkıntısına rağmen atiye hazırlanıyor Yalnız bu sayın semere vermesi için bir mıktar paraya ihtiyaç vardır EZ Urla Hilâliahmeri muhtaçlara yiyecek dağıtıyor Urla, 25 (Hususi) — Geçen mektubumda Urlanın iktisadi dar- liğının yavaş yavaş azalmaya yüz tıttuğunu ve inhisar idaresi hü- kümetin verdiği karar dairesinde tütün mübayaatına başladığı tak- dirde sıkıntının birkat daha aza- lacağını mufassalan © yazmıştım. Maalesef aradan yirmi gün geç- tiği halde tütün inhisar idaresinde henüz. bir faaliyet “görülmemek- tedir. Halbuki bağlarının bundan sox- raki işlerini yapabilmek ve bil- hassa para ile satın alınması zaruri olan kükürt, göztaşı gibi üzüm istihsalinde ( kollanılması elzem olan. maddeleri satın ala- bilmek için Urla halkının para ve krediye ihtiyaçları vardır. Bu bavalide kükürt ve göztaşı kul- lanmadan üzüm mahsulünü idrak etmek muhaldir. İşte buitibarla inhisar idaresinin Urla tütünlerini mübayea etmesi- nin gelecek senenin istihsal kabi- liyeti ile doğrudan dogruya alâkası vârdır. Aksi taktirde önümüzdeki senenin istihsal (© vaziyetinin de başka başka sebepler yüzünden olmakla beraber bu seneki gibi elim olacağından korkulur. Bu yüzden ziraat vekâletinin de şehrimizin bu seneki hususi vazi- yetile alakadar olması ve pek ziyade muhtaç olan bağcılara geçen seneki istihsal kudretlerini büsbütün kaybetmemek için mec- canen kükürt ve göz taşı tevzi etmesi şayanı temennidir. Urla geçen sene zarfında istih- sal masrafı olarak 935270 lira toprağa gömmüş ve buna muka- bil tabii senelerin 2 milyon 700 küsur bin lirasına karşı ancak 340,612 lira alabilmiş, busuretle kazançtan sarfı nazar sermayesin- den 594,663 lira kaybetmiştir. Resmi omalümata istinat eden bu rakkamllar zannedersem Ur- lanın Obugünkü vaziyetini pek güzel ifade. edebilir. v. Bir taraftan Urla malüm darlık içinde bocalamakla beraber diğer taraftan da &ti için hazırlanmaktan ve zirai sahada kabiliyet ve kud- retini artıracak tedbirler almaktan hâli kalmıyor. Ezcümle tanzim edilen bir teşçir plân mucibince köy yollarına, köy maç cap'arina, Urla - Izmir şosası kenarlarına yeniden 5112 ağaç dikilmiş ve kaza hududu dahilindeki orman- larda mevcut yabanı armut ve zeytinlerden 3740 ağaç zeytin, 972 ağaç armut gelecek sene için aşılanmağa hazırlanmış ve geçen seneden haz rlanmış 6167 zeytin ve 2515 ağaç armutta bu sene mevsiminde aşılanmak üzere ter- tibat alınmıştır. Ayrıca biri merkezle, üçü köy- lerde olmak üzere dört fidanlık tesis edilmiş ve bu teşçir plânthin tamamen tatbikini temin etmek üzere her erkek nufus için beş ağaç dikmek mecburiyeti konul muştur. Gerek bu mecburiyet saikasile, gerekse kaza idare memurlarının mütemadi teftiş ve ziraat memurunun yorulmak bik mez faaliyeti sayesinde teşçir plânının bu seneye ait olan kısmı pek mükemmel bir şekilde tatbik edilmektedir. Diğer taraftan şimdiye kadar pek mühmel bir vaziyette kalan hububat zeriyatı da teşvik edilmiş ve bu sayede bu sene 130 dönüm yulaf, 2908 dönüm buğday, 6395 dönüm arpa ve 550 dönüm bakla zerine muvaffakiyet hasıl olmuştur. Şuracıkta istitraden şunu arz- etmek isterim ki: Köy kanunu sayesinde köyler hakkında her türlü malümatı en ufak teferro- atına kadar ve sahih olararak elde etmek kabil olduğu halde maalesef kasabalardaki mâballe * teşkilâtından bu malümatı almak imkânsızdır. Bunun içindirki bu- gün Türkiyenin her tarafında köylere ait ahsai malümat doğru olduğu balde şehirler maelesef sırf tahminlerden ibarettir. Köy kanunun köy idare heyetlerine tahmil ettiği mecburiyetleri ma- halle teşkilâtına da teşmil etmek ber noktadan çok muvafık ola- caktır kanaatındayım. * .. Muzur ( bayvanlarla mücadele keyfiyeti de ehemmiyetle takip edilen işlerden biridir. Bu meyan- da halkı daha fazle teşvike medar olur fikrile domuzların beher (o okkasını —o7 < kuruştan satın alıp Yunanistana sevkeden bir müessese bulunmuş ve halka, bu keyfiyet mubtelif vasıtalarla ilân edilerek bu sayede hem bu muzir hayvanlarla mücadele faa- liyeti genişletilmiş ve hemde bu yüzden halkın az çok istifadesi temin olunmuştur. Hülâsa; Urla her sahada çalış- maktan geri kalmamaktadır. Fakat bu sayinin tamamen müsmer ola- bilmesi için bir miktar paraya ihtiyacı vardır. Bugün için gerek hükümet tarafından gerekse ban- kalarca kredi temini mümkün olamamasına nazaran hiç olmazsa elinde kalan tütünlerinin : maliyet fiatından üç dört kat aşağısına dahi olsa satın alınması suretinin de bir yardım teşkil edebileceği kanaatı umumidir. Hulüsi Ahmet s