28 Kasım 1906 Tarihli Ahali (Filibe) Gazetesi Sayfa 1

-{ MÜTALAAT-I  SİYASİYE }-  (Fransa ve Kilisa Evkafı) Fransa iki cihetle muzaffer olmak istiyor. Bu teşebbüsatın biri harici olduğu halde, diğeri dahilidir.  Harici malum olduğu üzere Fas kıt'asını istila ve yerli ahalisini haraca kesmek, daha kısa ta'bir ile İslamları soymak harici maksaddır. Dahili icraat ise papasların şimdiye kadar nuta'assıb ve cahil ahaliye, kah cennetin anahtarlarını satmak ve kah cehennem kapusunı kapamak, kah çıkarmak ve icra-yı adalet ve dini mahkeme ve mahkemeler vesaire suretlerle kilisa ve papaslar namına toplanan dehşetli servet ve emlakın papaslardan istirdadına verilen kararı icra etmekten ibarettir. Lakin bu o kadar kolay degil.! Mutaassıb ahali ve bahusus karıların ta iliklerine, damarlarına kadar girmiş olan papas güruhı ve bunların hilekarane gösterdikleri evza' ve etvar, ahlak hatta kerametler zaten büyük bir yekun teşkil eden erkek ve karı papaslarla bunların tarafdarları, hükumeti endişenak etmekdedir. Kilisalarda asılı olan esnamı murad iderek: "Biz Allah'ı isteriz!" diye bağıran papasları müdafa'aa edenlere karşı, hükumet de bunların ahlaksızlığını dolandırıcılaklarını, hükumet borusu, yalan dellalı olan gazetelerle ilan ve kendilerinden bedter papasları terzil etmekde  berdevamdır. İş nazariyatdan sonra ameliyata geldi. Fransa hükumeti kanun ve cumhuriyet namına kilisa evkafının müfredat ve defterlerini istedi. Papaslar defter vermedikden başka, komiser bu defterdarlara kilisaların demir kapularını bile kapatmıştır. Dindarlar kilisaların içine çuvallarla toz kükürd doldurmuşlar. Kapuya yanaşanlar, yanan kükürtden çıkan ve teneffüse gayr-ı salih [hamız-ı kibriti] (sülfirik asit) dumanından boğulma derecesine geldiklerinden, kapıyı kırmağa, içeri girmeke pek büyük zahmet ile muvaffak olmakda ve bazı kükürtçülere karşı kapıyı atmak içün asker ve polisin dinamit kullanmağa mecbur oldukları, Frenk gazetelerinde velvelesaz olmakdadır. Bu hafta en mutassıb sayılan 21 kazanın vakıfları, zabt-u sicille rabt olunmuş olmağla,  daha 27 kısım evkafın defterleri kalmıştır. İşin heman heman yarısı oldu gibi gösteriliyor. Halbuki falan yerde falan papas, falan yerde falan papasın ehl-i iman! muavenetiyle şiddetli hezeyan ve müdafa'alarda bulundukları beyanıyla, habis ve derdest olunduklarına ve sair emarelere bakılır ise, papaslar Fransa'da dahili bir muharebe küşad idebilecek kadar nüfuz ve teşvik ve tahrikatda bulundukları anlaşılıyor. Çünkü evkaf bir kere zabt olundukdan sonra, en iyi şeyler yeme, en iyi şarablar içmeke ve en iyi tarik-i dünya kızlarıyla ibadete! alışmış olan