4 Kasım 1906 Tarihli Ahali (Filibe) Gazetesi Sayfa 4

şamil olub tekrar ova ve dağlık havaliye münkasımdır. Garben Bahr-i Hazar ve Aral Ovalarını ve Türkmen Kırgızlarının geşt-ü güzar ettikleri vasi' çorak sahraları havidir. Bu sahralar pek vasi' çöllere müşabih olub kış vakti kar ve buz ile mestur ve şimal rüzgarının şiddetle taht-ı tesirindedir. Yaz mevsimi ateşnak bir huzme-i şemse ma'ruz kalmağla, en metin insanı en kavi hayvanı yorgunlukdan öldürür. Dahile doğru ilerledikçe manzara değişir. Oralarda (Öksüz) nam-ı diğer (Amuderya) ve (Laksarat) nam-ı diğer (Siriderya) nehirleriyle ve bunların birçok şu'ubat ve ayaklarıyla iska olunan latif ve medid vadiler bulunur. Bu iki şiryan, ikiz nehir (Pamir) ve (Tien-Şan) Dağlarından nübe'an ederek güzergahlarnda bulunan her memleketde ve her zaman mütesaviyede cari olmazlar. Hive kıt'ası ve Semerkand Sancağı haricinde zer efşanı ihya eden (Öksüz) kısm-ı vasatı ve süfla [1] mecrası boyunca kum ve bataklıklardan başka araziyi irva itmez. (Siriderya) bilakis heman umum havzasında bulunan araziye kuvve-i nebatiye bahş ve i'ta ider. Bu vadi eski zamanlarda ve Kurun-u Vusta'da sa'adet-i azimeye haiz bulunmuştur. Günden güne fakre duçar olmasının sebebi hadisat-ı tabiyeye matuf olsa gerek. Bilhassa arazisinin müteakiben kuruması keyfiyetidir. [Moskofların ahaliyi soymakda şedit-i devamı da başka bir sebeb] Kıt'asının bu kısmında- Bu hal Türkistan-i Rusya'da kaidevidir- Nehrin eski mecraları dolmakda ve evvelce bundan hasıl olan müte'addid dereler mukaddema asıl cereyana vasıl olmakda iken henüz yarı yolda kalub, kumlar arasında gaib olmakda veyahut bataklıklar teşkil etmekdedir. Yüzlerce küçük gölcükler techiz ider gibi görülmekdedir. Dahilde hakiketen dokuz kadar büyük olan Balkaş ve Ural Göllerinin satıhları da azalmakdadır. Yüksek yaylalarda (**** Göl)gibiler, kısmen boşalmıştır. Çin hududunda (Lop Nur) kuruyub yeneden çıkması (********) nam seyyahın son 1900-1901 senesi seyahatiyle kat'iyyen müsbettir. (Mabadı var) ______________________________________ [1] Ma'lum olduğu üzere nehrin çıktığı ilk kısma ulya, döküldüğü mahalle süfla ve ortasındaki kısma da vusta ıtlak olunur. Nil-i Ulya, Nil-i Vusta, Nil-i Süfla ve hakeza- Mısır- Ulya, vusta, sefil ta'bir olunur. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ İHTAR [Ahali]nin tekrar intişara başladığından, ahalimizi haberdar etmek fikriyle lazım gelenlere bir def'aya mahsus olmak üzere bu ikinci nüshamızı takdim idiyoruz. Yalnız birinci numaramuzda [Ahali] namına abone olan zevata müddetleri hitam buluncaya kadar gönderileceğinden, bunların gayri abone olmak arzu edenler bu numaradan itibaren tekrar kayd olmaları lazımdır. Aksi takdirde kendilerine gazete gönderilmeyecekdir. Usulümüz peşindir. Gazetemizin müvezziliğini der'uhde etmek isteyenler idaremizle muhabere itsünler. Kendilerine yüzde yigirmi beş terk olunur. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Müdir-i mes'ul: Yunus Reşid ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ Oтгoвopeнъ peдaктopъ Peшитъ Юнузoвъ. ~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~ "Paбoтникъ" - Ндoвивъ