22 Şubat 1949 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 5

î’[üstakil demokratlar adına Ahmet Oğuzun tenkidleri — Baştarafı 1 incide — dikten sonra memleketin - idari mes'uliyetini der'uhte edenlerin realiteleri kavrıyarak ciddi ted- birler almak kudretinden mah- Tum oldukları bir kere daha an- laşılmıştır. — Teşkil — edilen tâli kamisyonun raporundan da hü- küretin muhalefeti dolayısiyle Cüt bir netice alınamamıştır. Bunlar gösteriyor ki büdce ko- misyonu mahiyeti ne olursa ol« Büzi yalnız hükümet tarafından gelen teklife bağlı kalmak surc- Üle Adetâ onun bir organı gibi hareket etmek mevkiinde kalmış- tır> WiK gelir hesapları yapılmıyor. Sözlerine devam eden *hatip. memleketin malf ve iktisadi du- Yumuna ve imkânlarına hakkiyle rüfuz ederek bir devlet idaresi al gerekli istikametlere tevcih eğebilmek için her geyden evvel milli gelir hesaplarına hiç olmaz- sa 2 yılda bir bakılması ve onun Beyrinin yakından takip edil- meği gerektir. 49 yılı büdeesi de bundan ev- Velkiler gibi bir taraftan milli gelir hesaplarına istinat etme- Mmekte ve diğer taraftan ihtiyaç- lavın zaruret derecelerine göre tertiplenmemiş olması yüzünden Falim bir görüşün ifadesi olmak- dan çok uzaktır. Büdcede samimiyet yok. > Hatip, bundan. sonra büdcede huzursuzluğu arttıran sebepleri saydıktan sonra: — Demokratik bir idarede büd telerin her şeyden evvel samimi olması şarttır, dedi. Gider ve gelirler bakımından büdce hakkındaki görüslerine ge- çerek geçen yılın - 128 milyon lira büdee açığına karşı bu yıl 120 milyon lira bir açık gör reektedir. Bu münasebetle geçen yılın 128 milyon lira büdee açığı- na karşı yalnız 65 milyon Iiralık tahvil çıkarılabilmesi de kayde gayandır. Bu vaziyet karşısında geçen yılın gelir vergileri arasın- 'da tahassül eden 70 milyon liralık karşılıksız açığın ne şekilde ka- pandığı anlaşılamamakta ve ser- Yraye piyasasının işba” halinde Bulunması hasebile bu yıl büdee fçığının ne süretle karşılanacağı üzerinde 'ehemmiyetle * durul: chk bir mesele teşkil etmekti Memur sayısının artmasını ele 'urak her vakit hükümet adam- Böritica da gikâyet konusu olan bu dert karşısında yıllardanberi Hevlöt mekanizmasının rasyonel- leştirilmesinden — bahsedilmekle va fakat bügüne kadar fiili bir "teaki aamiş' bulutmamaktadır. *Bordan da Halk Partisi hükü- zetlerinin bu işe el koyamıyaca- fıhi anlamaktayız. Kadro şişkinlikleri Radro şişkinliklerini bertaraf &ecek uzun vadeli bir plânıı derhal tatbiki sayesinde tens.ca- ta lüzum kalmadan kadro mas- 'Arında en az yüzde 20 bir ta- farruf elde etmek mümkün ola- cağı kanaatindeyiz. Mükümetin giderlerden, Halk- evieri, Devlet Başkanlığı taşıt Şahsisatından, örtülü ödenekten vesaireden tasarruflar yapmağa Bgetişmemiş olması ümit kırıcıdı”. Eldee giderlerinin hizmet yerle- rine ve nevilerine göre dağılışla- Ti da tatmin edici olmaktan uzak tr. İstihsalin arttırılmasına ma- tuğ olan, tedbirlerin kısırlığı ya. nında emniyet ve asayiş hizmet- lerine 100 milyon lira ayrılabil- mesi bu görüşün tipik bir misa. lidir. Vergi reformu.. fatip, büdcenin varidat kısmı da'da temasla: — Varidatın tahmininini geçen Seneye göre ele alınmasının yan- Uş'olduğunu, bu sene bir çok zozluklar dolayısile aynı viri- datın temin edilemiyeceğini söy- ledı ve getirilmesi düşünülen ba- ZI vergilerin de adaletsizliğinden Lahsetti ve (birdenbire en ipt-dai bir sistemden en İlerisine geç- mek kolay bir İş olmasa gerek- lir Bu itibarla vergi reformun. 'da makul ve âdil eswlara daya- nan bir intikal devresi geçir lm2- | 'n fayda ve zarüretine kani-| m) dedi. FHundan sonra hat'p, devlet Yo.çlarına temasla bazı — rakam. ar okudu, barçların fazlalığın- Yan bahsetti ve Hükümetin calız tedbi «— Milli gelirin yüzd, irleri N. _Scıflzık 4 Marta kadar Pariste kalacak 'na |nmı pahalılığının mensi yakaşan bu borç yükü allında iemleket idaresinde hâlâ birta- köm mevzil ve cılız tedbirler pe- 'nde koşmanın bizi salim neti- celere ulaştırmıyacağı bedihid'r, dedi. - Bundan sonra, memleketin ik- tiradi ve mali durumuna — geçe- — Türkiye ekonomisi esas İ- tiberile istihsale dayandığı hal- de eldekl rakamlara nazaran is- tihsel hacminin yıllardanberi İn- kisaf göstermediği bir hakikat- tir. Sanayi ve maadin işleri kay- da değer bir inkişaf göstermedi- ği gibi bugünkü İstihsal seviye- &'ni devam ettirebilmesi için de bazı ciddi tedbirlerin acele alı- mans: Jâzımdır. Seçim emniyetsizliği Ahmet Oğuz. seçimlerden de bal.sederek: <21 temmuz 946 dan borl vatandaşların yüreğinde bir dert olarak yaşıyan seçim emni- yetsizliğini ortadan kaldıracak demokrasi dâvasının şahsi teml- netların, beyanat ve nutukların gölgesinden kurtarılmadıkça he- defe ulaşmağı mümkün göreml yöruz. dedi ve sözlerini şöyle bi- tirdi: <— Görüşümüz odur ki bu mer leketin kaderi şahıslar fev- kinde prensiplere bağlı ve polit ka faaliyetlerinde — doğruluktan ve ahlâk prensiplerinden ayrıl- mıyacak imanlı ve demokrat ruh- lu ellerde yükselecektir.» — Baştarafı 1 incide — — Bu büdce ayakta tutulamaz. Büdce morfin tesiri yapan topal ve sakat bir büdcedir. Vatanda- şın vergi dolayısile bugün çekti- ği sıkıntı azikârdır, diyerek ver- Bi nisbetlerinin son yıllarda bire 12,5 nisbetinde yükseldiğini be- lirtti. Ali Riza Arı'nın Sözleri Ali Riza Arı: — Büdcede daha çok tasarruf temini mümkündür. Son Maliye Bakanları ayakları- mıizı yorganımıza göre uzatmak yolunu bulamamışlardır. Bakan- lar, Meclisteki tenkitlerden köif derecede — alâkalanamamışlardır, dedi ve eski Maliye Bakanı Şev- ket Adalana hücumlarda bulun- du. , Kendisinin tasarruf için bul duğu yollar arasında lüzumsuz Inşaatın durdurulması da vardı. Hulüsi Oran Kürsüde Hulüsi Oran, büdeenin eskisi- 'ne nazaran daha mütekâmil oldu- ğunu söyledi ve bunun müuhale- fetin de bugünkü-büdce-tenkitle- rini yaparken belirdiğini ifade etti. Büdcede samimiyet ve vu- tuh olduğunu muhaliflerin de 2- şağı yukarı kabul ettiğini söyli- yen hatip uzun tenkitlerde bu- lundu. Esat Tekeli Ne Diyor? Esat Tekeli, devlet plânı ha- tırlıklarını şükranla karşıladığı- hı, maamafih rasyonel bir çalış- ma ile memur kadrolarında daha radikal tedbirler alınmasını isti- »yerek Günaltay kabinesinin 950 büdeesi hazırlıklarına — şimdiden başlaması lüzumuna işaret eti Sadi Bekter Tenkit Ediyor Sadi Bekter:> (B.M.M, büdce müzakerelerinde bugün yeni bir devreye girmiş bulunmaktadır. Büdcede bir ekonomik anlayiş lâ- zımdır ve bu anlayış, — bugünkü dan sonraki büdceler üzerinde de bu anlayışın olacağına ümitli de- ğilimi. Fakat hükümet eğer Mu- vaffak olmak istiyorsa yeni rene büdeelerini mutlaka bu esas üze- rine bazırlamalıdır. Dedi ve mu- halefetin yaptığı bazı -tenkitleri reddetti. 'General Vehbi Kocagüney; büd cede açık iki noktadan gelmek- tedir. Biri milli — müdafaa için, yâni kahraman ordumuz içindir. İkinci nokta da hükümet tasar- rufu tam sağlıyamamıştır. - Büd- Mmıştır. Damla damla Tasarrufa dikkat Kgöl olur. tmeliyiz ve e olarak Meclise dedi. İbrahim Arvas da Konuştu İbrahjm Arvas, münhal memü- riyetlere üniversite mezunlarının tüyin edilememelerinden şikâyet etti ve bugüne kadarki mezunla- rın tâyinleri lüzumuna — işarçtle einin T Eylül kararları olduğunu söyle- İdi. Hatip, Şark İllerine ayrılan 10 |milyon liranın iyi bir adım oldu |&unu ve devlet hizmetlerinde ça- b l icabettiğini de getirmeliyiz, san kadın memurlardan da İparası kesilmesi Söyledi. Fazlı Güleç mekliye mi Meclis dün üç büdeede de, maalesef yoktur. Bun | ce bir istihlâk büdeesi halini al- | 950 büdeesini müvazeneli bir büd | Parls: 21 aa — Türkiye ayrılıyor Di B cmeddin Sa -| wzl'a $ Bakk K ]—J'ı' Pt İzmit, — (Hususi) , 4 martta toplanacak olan Av- p l Itpa iktisadi igbirliği istişare — ko-| K oYBaklardan öğrendiğime Titesinde Türkiye'yi temsil etmek | ViT Sens evvel Bal Ücere, Paris'deki ikametini mez -: den, Kocaeli vilâyetine tay'rı kür tarihe kadar uzatmığtır. dilen Vali Fazlı Güleç'in tekari Türkiye Digiğleri Bakanı kara de sevkedileceği söylentileri çı' yoluyla yarın Brükrele gidecek Miştır. Bu haberin ne dereceye 4 've orada bir kaç gün kaldıktan'kadar doğru olduğu hakkında| Yonra Parise dönecektir İhenüz kat'i bir haber yoktur. YENİ SABAR UBAT 1949 (Baş tarafı 1 incide) dır. O zaman bu nisbetin yüzde kırkı bulduğu görülür. Bu hal hildee anlayışiyle kabili telif de- gildir. Büdce Komlsyonunun Zihniyeti Menderes, büdece komisyonu çalışmalarına temas ederek ko- misyonlara hâkim olan zihniyet daima hükümet tarafından yapı- lan tekliflerin hemen hemen ay- nen kabul edilmesi zihniyetidir. Meselâ Saka zamanında gelen büdceyi komisyonu, ancak binde 1 bir azaltma, Günaltay hüküme- ti teklif ettiği büdceyi ise ko- misyon, hiç bir değişikliğe tâbi tutmadan aynen kabul etti. Bu hal büdce tanziminde Meclis mü- rakabesini tesirsiz. bırakmakta- dır. Hükümetin Yanlış Tahminleri Büdce komisyonu; hükümet tarafından yapılan teklifleri he- men hemen hiç bir değiştirme yapmadan aynen kabul etmekte- dir. Bu' hükümet tarafından ya- pilan tekliflerin aynen kabul e- dilmesi kötü bir zihniyettir ve bu hal mürakabe imkânını azaltmak tadır. Görülüyor ki hükümetin büdce hazırlarken yaptığı tah- minler akla yakın olmaktan çok uzaktır. Meselâ 947 senesinde mil l savunma - için 370 milyon lira olarak gösterilen tahsisat karşı- sında biz bunun aynı sene içinde 500 milyonu aşacağını evvelden söylemiştik. 948 de de bu hal te- kerrür etti ve sene içinde ek tah- oturum yaplı' ı Meclisi Güldüren Sözler Ali Rıza Esen: — Muhalif — arkadaşlarımızm bazı Bözlerine cevap vermek için kürsüye çıkıyorum. Muhalif ar- kadaşlarımızın söylediği gibi ha- yat pahalılığını önlemek — kolay bir iş değildir. Esasen böyle bir mevzu da yoktur, Bu bir tabiat kanunudur. (Gülüşmeler). Ali Rıza Esen konuşurken ten- halaşmış salon tekrar dolmağa başladı ve Ali Rıza alkışlar — ve gülüşmeler arasında fikirlerinin doğruluğuna inanarak Meclis bi nası inşaatından dahi para kesil- memesini müdafaa etti ve: (Ya- 'mn, öbür gün bir çok partiler c- lacak, âyan kurulacak, bu adam- ları nerede oturtacağız) dedi. Harndi Şarlan dedi ki Hamdi/ Şarlen, büdcede tasar- ruf esası üzerinde uzun izahlarda bulundu. Akif İyidoğan Kürsüde Akif İyidoğan, (Muhalefetten gelen tenkitler bu sene dahâ çok yumuşaktır: Elbetteki devlet büdcesi açık olduğu zaman mu- halefetin de ağzı açılır. Yalnız Hakkı Gedik biraz nişangâhı faz la tutmuştur) dedi, Saat 24 e beş kaldığı için ya- rın saat 10 da toplanmak Üzere oturuma son verilmiştir. “Atlantik pakti hazırlık- ları süratle inkişaf ediyor — Baştarafı 1 incide — g' bir sarih kayıt konmasında isrer etmenin yersiz olacağı ka- Kaatini belirtmiştir. Ecvin, ayni zamanda Sir Oli- ver Franksa müzakerelerin şim- dilik yedi memlekete (Birleşik Ayerika, Kanada, Fransa ve Be nCux devletleri) münhasır kal- asının daha münasip olacağını ve gimdi mühim olan şeyin boş tartışmalarla kaybedilen zaman- davn karşı tarafın istifade etme- Bine imkân vermemek için, müra ki'n olduğu kadar çabuk bir ka- rer almak olduğunu bildirmiştir. Yine emin kaynaklardan elde eâilen malümata göre, muhtemcl |difer iki paktın tahakkuku İn; liz uzmanlarının - dikkatini çek- mektedir. Bunlar Akdeniz ve Pa- sitik paktlarıdır. Bilindiği gibi Axdeniz Paktı. Bevin'le Necmed- Giu Sadak arasında iptidai görüy İteatilerine mevzu teşkil etmiştir. Ve Bevin'le Çaldaria arasında bugün öğleden sonra yapılacak konuşmaların gündeminde yer almıstır. Bununla beraber yetkili İçevrelerde hüküm türen kanaate İgöre, ilgili hükümet —merkezleri Atlantik Paktının bir tamamlayı- çısı olan bu paktların incelenr |sini ancak Atlantik paktının im zalanmasından sonra ele alabile- ceklerdir. Vaşington, 21 (a.a.) — «Uni- led Prees>: Siyast şahsiyetlerin bildirdik- ler.ne göre, bu hafta zarfında Atlantik paktı müzakereleri hak kında önemli kararlar alınması bekienmektedir. Bu - şahsiyetler göre, andlaşmanın bir aya kadar imzelanması kuvvetle muhtemel. dir. Acheson, Kanada, İngiltere, Pransa, Belçika, Lüksemburg ve Hollanda temsileilerile görüşecek jve bu görüşmelerin neticesi da- D.P. adına Menderes dedi ki: sisat almak icabetti. Bu hükü- metin büdce işinde samimiyetsiz- liğinden başka bir gey değildir. Gittikçe Artan Masraflar 949 büdcesine gelince hüküme- tin büdcede vuzuha gittiğini ka- bul etmek lâzımdır. Milli savun- ma ve âd! gelirlerinde âd! ve fevkalâde olarak gösterilmesin- den vazgeçilmesi ile hükümetin bazı vergi tasarılarını geri alma- sı buna bir delildir. Bununla beraber gittikçe ar- ftan masraf temayülü bu büdee- de de göze çarpmaktadır. Nite- kim bu seneki büdco giderlerinde geçen seneye nisbetle 124 milyon liralık bir açık vardır. 949 büdee- sinde gekere, çaya, benzine, Te- kel maddelerine, 'zam yapıldığı halde 120 milyon Jiralık bir açık vardır. Devlet borçları 47 de bir buçuk milyarı biraz aşan bu barçlar gimdi iki buçuk Mmilyara yakla; maktadır. Bu hal endişe - verici dir. İktidar partisi oyalama ya- pıyor. İstihsalde artış yok, borç- lar kabarmakta, dış ticaret aleyh to işlemektedir. Ağır Vergiler. Mali ve iktisadi politika: Ödeş me gücünü zorlıyarak alman ver giler, devletçiliğin hatalı olarak tatbikatı, özel idareler ve beledir yeler büdceleriyle vatandaşa yük lenen vergiler ve salr masraflar da katılırsa geçen senekl büdee- bir milyar 710 milyon — lirayı bulur ki, bu millt servete nis- beten yüzde 23 demektir. Halbu- ki hükümet âmme mükellefiyetle- Tinin milli gelire nisbetinin ağır ol madığı iddiasındadır. Geçen sene Maliye Bakanı bu nisbetin yüzde 12 olduğunu söylemişti. Vergiler: Vergiler tamamen iptidaf bir şekildedir. Adalet ölçü lerinden uzaktır. Devlet demir- yolları ve denizyollarında para- sız veya tenzilâtlı nakliyat gibi elektrik, havagazı işletmelerinde yapılan ve devlet ve belediye miü- esseseleri namına tatbik - edilen tenzilâtlı tarifeler farkları mali- yeti yükseltmekte ve dolayısiyle bu yükseklik vergi olarak vatan- daşın sırtına yüklenmektedir. İktisadi Devlet Teşekküllerini Himaye Devlet iktisadi teşekküllerini himaye maksadile vatandaşa yük letilen bir sürü mükellefiyetler de hesap edilirse vatandaşın zor durumu kendiliğinden meydana çıkar. Devletçilik: Plünsız, müdahale hudutları çizilmemiş bir devletçi: lik politikası da iktisadi bünyemi ze ağır bir yük teşkil etmekte. 1 Kendi Haline Devletin bütün mükel le. ri ziraato yükletmiş olmasına rağ men ziraatimiz tamamiyle kendi halinde bırakılmıştır. Seksen nelik mazisi olan zirat kredimiz henüz seksen milyon İirayı bile bulmamıştır. Halbuki daha dün kurulan Sümer, Eti ve Emlâk Bankaları bir milyarı aşan sez- mayelere sahiptürler. 4 milyava yaklaşan ziral istihsalimizi besle- yen zirat kredi 200 milyon lira kadardır. Bu, büdcenin ancak yüzde üçünü teşkil etmektedir. Geçen sene Maliye Bakanı ih- racatımızın arttığını bildirmişti. Halbuki bu hakikatte bir artma sayılamaz. Çünkü — stok edilen mallar harice çıkarılmıştır. Me- sele bundan ibarettir. İstikrazlar. İstikraz: Halkın, hükümetin çı- kardığı istikraza karşı güveni olmadığı açıktır. Bu tahvillerin çoğu bankalar tarafından — satın alınmaktadır, halk tarafından de ğil. —İç istikraz vaziyeti son had dini bulmuştur. Buna dikkat et- mek lâzımdır. Para hacmi de art- miştir. - Hayat pahalılığını — tev- lid eden bu hallerden derhal kur- tulmamız lâzımdır. Hayat Pahalılığı Önlenemiyor Hayat pahalılığını önlemek vüdisinde hükümetler tesirli ça- lışmamaktadır. Saka zamanında hayat pahalılığı ile mücadele i- çin bir komisyon kurulmuştu. Bu komisyon ne yaptı Her sene ağırlağan devlet bor- cu yanında iç istikrazında güven- sizlik tevlid ettiği : çikta iken yapılacak tek iş masraflarda kı- sıntı yapmaktı. Meselâ bir mil- yar liralık bir devlet büdeesi ol- sa daha fazlasını temin edemiyı ruz diye kesip bırakmak mı lâ zımdır? Cezri Tedbirler Lüzim İçinde bulunduğumuz - şartlar- da bu gekilde cezri tedbirler al- Mazsak iktisadi ve mali sahada bir çöküntü muhakkaktır. Yeni hükümet bir kaç gün içinde 80 milyon liralık bir tasarruf sağla- di. Fakat bu çok azdır. : Daha fazlası #ağlanabilirdi Menderes, tasarruf — tedbirl için gu mütalâada bulundu Bakan - tazminatlarını — brr mak, memur adedini plânlı bir gekilde indirmek, meclis - binası Bibi lüks ingaattan vazgeçmek, lir Vergisi... ir vergisi hakkında da Men | deres" gunları söylemiştir Kanaatimizce yeni bir vargi olacağı için ilk hamlede fazla va- ridat getireceği iddia edilemez. 'sasen böyle bir varidat temin e- |ha sonra âyan meclisi - dişişleri | |komitesince incelenecektir Vaşington, 21 (a.a.) Uni jtea Pres; | ngtonda İnanılır. kaynak dan alınan haberlere - göre 'etlerin muhalefçtine rağmmen |No parlâmentosunun, ü veç'in Atlantik paktına iştirak etmesine karar vermesi beklen İmektedir. dilce bile bu fazlalık vergi ısla: hını temine sarfedilmelidir.» Büdce Kanalile. — Başmakateden devam — tu. Kabineyi düşürmek salâhiye- H yalnız mebusan meclisine ve- rilmişti. Fakat âyanın hoşlan- madığı blr. kabineyi düşürmek için dolambaçlı yoldan giderek hükümete istediği tahsisatı - ver- mesl ve böylece bütçe kanaliyle maksadına vasıl olması gibi bir çare ve hile bulmuştu. Hakikaten âyanın — kabineyi İskat hakkı yok Idi amma, çok zaruri bir hiz- metin mebusan meclisince kabül 've tasvip edilen giderini " kabul etmemekte ısrarla kabineyi mu- attal ve meflüç bir hale soktuğu vakı olurdu. Helo bir askeri sev kiyat ve harekât için istenilen tahsisatı vermemek yoliyle kabl- neyi İstifaya mecbur ederdi. Böyle bir yol, yânl açıktan a- çığa yapılamıyacak bir işin ka- rışık vasıtalarla tahakkuk ettiri mesi taklide sayan ve tavsiye edilecek bir tarz sayılmamak lâ- zamdır. Bazı “memüriyet / ve hiz- metlerin ilgası lâzım ise bunu a- çıkça ve ona ait kanunlarda de- Bişiklik yapmak suretiyle - sağla- mak daha uygün görünür. (L) eedveline alınmış bazı - hizmetler hakkında bütçe. komisyonunda bazı milletvekilleri ihtirazi kayıt- lar dermeyan ederek bu işi Mec- lisin umumi heyetinde tekrar ele almak istedikleri anlaşılıyor. Pren sip bakımından hoş görünmiye- cek teşril örneklerin tahakkuku- 'na moydan vermemek yerinde gi- bi görünür. Mademki yeni bir çalışma hayatına giriyoruz ve de- mokratik gelenekler - sağlamak yolundayız bunün en iyilerini kurmak çok temenniye değer. ŞÜKRÜ BABAN Büdce üzerinde Maliye Bakanının Meclise verdiği izahat — Baştarafı 1 incide — pilan / tadil teklifleri neticesinde 1949 büdçesinin ödenekler — yeküna 187).7404497 lira buna mukabil ge Tr tahminleri 1,251.802.884 lira o-| lazak tesbit edilmiştir. Vergilerle kargılanamyan ve mas zaf büdçesinin yüzde 8,7 &ini ifa- do eden 119.937.533 lizalk açik u - Zun vadeli Iç istikrazlarla kapat -| lacaktır. Burada bir. noktayı be - lertmek isterim. büdçemizin Kredi ve tesislere ay- zılan ödenekler yekâünu MW9 — büd- gsinde 149,690.828 liraya baliğ ol- maktadır. Bu noktaya işaret et - Mekten maksadım bütçemizin için de bulunduğumuz şartlara ve mev €ut imkânlara göre bir - taraftan yapıcı karakterini ifade etmek vel Giğer tarftan borçlanılan miktar- €un daha fazlasının milli mamele) Kİ arttıracak. ve gelecek nesillere inlikal edecek işlere sarfedilmek- te olduğunu belirunektir. Büdçe fuztargı “İsmall Rüştü Aksal, bundan son T& 948 ve 949 yılı büdçesi ödenek- Jeri arasında Bir mukayese yap - maş. bu yıl büdçesinin geçen yıla nisbetle 128,189.230 Jiralık bir Öde nek fazlalığı arzettiğini — söylemiş £49 yıh giderlerinin dağılışını rak kamlarla vermiştir. Kadrolar yeniden ayarlanacak Bakan bu miktarlar arasında öz lük haklarının en başta — geldiğini ielirterek, memur maaşlarının ka- barık bir yekün tutmasına rağmen, Mmemürların geçim sıkıntısı içinde Ciduklarını göylemiş; bu. maksat - ta kadroların yeni baştan ayarlana, cağını bildirdikten sonra YÜ gi derlerinin daireler itibarile & şıni zakkamlarla izah otn reler 918 ve 949 ödenekle kayesesini arak dem tir ki; Büdçe ve Amerikan yardımı Birleşik Amerika — devletinden Börmekte olduğumuz askeri yar - düa ve ordumuzun almakta oldu- ğu yenl düzenin hayırlı neticeleri- ne bir başlangıç olarak, Mit Sa- yunma Bakanlığı büdçesinin 1948 ödenekleri — toplamından 44 mil - yon Ilra indirmek mümkün olmuş tur. Devlet Borçları Devlet borçları büdçesi ödenek- İcrinin azalmasına müessir tenzil- ler arasında en mühim kalemi teş| KU eden 13300000 Jiza Türkiye Cumhuriyet Merkez bankasna Genmekte olan kâğıt para amortis manı ile buna müteferri falz yekn' nuna tanllük etmektedir. Yüksek malümları olduğu Üzere 13 Bayılı kanun gereğince Tür- kiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından deruhte edilen — evrakı Hükdiye — kargılığı olarak bankaya borçlanılan mikdar 150.748.563 Vi - ra idl. Bu borçtan 49.029405 lirası #denmiş ve geri kalan 109.719.158 Hralik borca mukabil bankada top| lanmış — kaymetlerin 16.295.086 lira yekünu fazlasiyle — 126.011 #41 liraya baliğ olmuştur. Bu du- Tum karşısında mezkür hesabın tas fiyesi icabetmiş ve artık bankaya bir ödeme yapılmasına mahal kal anemiştir. Vergi sisteminde islâhat Vergi sistemini islahı. kı konuşan bakan, kazançlardan ah - nan vergilerde ahenksizlik ve leti lemek ada slik baş gösterdiğini, bunu ön- gelir — vergisi siste - mino gidileceğini ve büyük sanayi nin — parçalanmasını — önlemek — için de müamele vergisinde tadilât va pilacağını — belirtmiş — geçen — yıllar büdçe neticeleri üzerinde mükaye - seler yapmıştır. avül hacmine temasla da ba kan 939 da 281 milyonu bulan te Cavlildeki paranın 948 de 901 mil- yona yükseldiğini söylemiş — hükü: da da — geniş (Baş tarafı 1 incide) piliveren büdce müzakereleriain tekrarı artık kabil olmadığına göre bu hakikatin hükümetlerce gözönünde tutulmasında bir za- Turet olduğu ve buna göre tedbir alınması zarureti aşikârdır. 1948 bütçesinde yapılmış olan aktar- malar ve değişikliklerle 230 mil- yondan fazla bir miktar bütçe içinde yer değiştirmiş bulunmak- tadır. Milli müdafaa için, sene için- de verilen 127 milyon liralık ek ödenek de geçen sene — bütçesin- de milli savunma ihtiyaçlarının bile bile eksik gösterilmesinden başka bir gey ifade edemez. Tam teferrüatı Meclisçe - bilinmiyen, fakat yurt müdafaası için lüzun- lu gösterilen bir tahsisat, haki- katen uygun olunca itiraz — veya red gibi düşünceler kimin aklın- dan geçer? Hükümetlerin bütçe- nin tanzimi sırasında bu gekilde gayri samimi hareketleri tahsi- sat ilâvelerinin tekerrürüne sebe biyet vermekte ve bir itiyat hali- ne gelen bu hususun bir inzibat altına alınmasma mâni olmakta ve bu suretle bütçedeki kayıb ve takatimize göre bütçe tanzimi için verilen bunca emekler heba olmaktadır. Sakat Bir Usul Büdce sahasında ötedenberi ) leşmiş, fakat artık memleketimi zin içinde bulunduğu şartlar gibi şartlar içinde bulunan memleket- lerde ameli kıymeti zayıflamış 0- lan bir usul vardır. Bu usule gö- re evvelâ devlet masrafları he- sap olunur, bilâhare bu masraf- ların karşılığı olan varidat temin lirdi. Bir taraftan devlet mas- raf ve ihtiyaçlarının sür'atle art- tığı, diğer taraftan gelir menba- larının bizim memleketimizde ol- duğu gibi o nispette artmadığı ve Artması zamana mütevakkıf bu- lunan memleketlerde — bu klâsik sistemin tatbik kabiliyeti yoktur. Bu itibarla memleketimizde de bu usülden ayrılarak takatimize gö- re bütçe tanzimi kaçınılmaz bir zaruret ve hakikat olmuştur. Çün ü devlet, masraflarının ağırl halkımızın vergi verme kudretir âdeta tamamile istismar ctmiş bulunmaktadır. Bundan sonra da masrafları arttırmağa ve bunları karşılamak için yeni vergiler ter- hına gidildiği takdirde halkımız asgari geçim seviyesinin altında hattâ fiziyolojik durumu bile teh- likeye düşürecek bir yaşayışa sev kedilmiş olur. Bu sebeple evvelâ makul bir tahammül haddini aş- madan tahsil edilebilecek var'da- tı tesbit etmek ondan sonra da bu aridatl. yapılabilecek hizmetleri bir plân Cahilinde sıraya koymak tan başka çare yoktur. Vatandaşın Ödeme Kudreti Vergi devletin — milli gelirden aldığı bir hissedir diyebiliriz. Ver ginin mükellefin ödeme kabiliye- ti ile mütenasip olması hususu ar tık münakaşa edilmiyen bir ha- kikattir. Bugünkü vergiler bu hu- susu gereği gibi gözetmemekte- dir. Vasıtasız vergilerimiz — bile adalet kaidesine uygun değildir. Âtıf Inan izahat veriyor Eski Ticaret Bakanının, ev- velce Mecliste verdiği tafsi- lâtı komisyonda da tekrar- Tadığı anlaşılıyor Atıf İnanın isttevabına başlamıştır. Saat 9.30 dan 12.30 a kadar süren irumda isticvab — bitmediğinden secek oturumda devam edilecek- Celse gizli cereyan ettiği — ve Hizlilğin idamesi kararlaştırıldığı çin fazla malümat — alınamam da Atıf İnanın evvelce — Meclist verdiği tafsilâtı komisyonda tekrar ladığı anlaşılmaktadır, İstanbul emniyet teşkilâtı modernize ediliyor — Baştarahı 1 incide — tülmesi için İstanbul Emniyet teşkilâtından 360 kişilik bir kad /0 ayrılmış bulunmaktadır. Teş- kilâtm ayrılmasile bu kadroya mniyete ilâve edilerek Beledi- ye zabıtası için yeniden bir teş- kilât yapılacak , veyahut da bu |günkü kadro, olduğu gibi Bele- |diyeye devredilerek, emniyet kad j rosuna 360 kişi ilâve olunacak |tir. Bu euretle de İstanbul em- niyet kadrosu takviye — edilmiş bulunacaktır. Emhiyet teşkilâtının moderni: edilmesi İstanbul emniyet teşkilâtı —- İçin alınan yeni kararlardan en (öremlisi de teşkilâtın teçhi |zali ve vasıtaları üzerindedir. Şehrin emniyet teşkilâtı —en kısa bir zaman içerisinde motör Jü vo teknik vasıtalarla — takvi-| ye edilerek bilhassa — modernize dilecek, her bakımdan milletler rası emniyet teşkilâtları sewiye ee kudretine çıkarılacaktır. Bu İsuretle emniyet teşkilâtı bu gü İnün icaplarına en uygun bir h le sokulmuüş bulunacaktır. Ankara: 21 (Hususi) — — Kar- ma komisyon, bu sabah Nâzım Po| Tey'un — haşkanlığında — toplanarak M. Partisi Adına S. Batur Köylü ailesini ”- kavvetlendirmek, devletin ön plânda mütalâa ede- ceği bir husus olmalıdır. İptldsi Bir Vergi Bu arada çok iptidal bir ver- gi olan hayvan vergisinin kaldı- rılması da hayvancılığımızın ge- lişmesi ve bu suretle memlekete sağlıyacağı döviz bakımından e- hemmiyetli bulunmaktadır. Aslın da hayli tenkide maruz tarafları pek çok olan muamele vergisi bu gün gelir büdcemizde çok mütin bir yer işgal etmektedir. Bir ver- giden topyekün feragat edilme- sinin imkânsızlığını biz de biliyo- ruz. Fakat ölçüleri sanayi gaba- mızdaki gelişmelerimizi baltala- yan ve mükellefi türlü hile ve hud'alara sevkeden bu - verginin bir an evvel ıslahı zaruret hali- ni alıaıştır. Gelir büdcemize vaktile istis- 'naf, geçici, fevkalâde, buhran ad- ları altında girmiş olan bir çok vergilerin 20 seneye yakın — bir zamandır yerleştiklerini ve vari datta vazgeçilmez bir unsur ha- line geldiklerini biliyorüz. Mükel- lefin ödeme kuüdretini gözettiği iddia edilemiyecek olan bu ver- gileri ıslahta geç kalmamak lüzu- muna işaret ediyoruz. Milli Bünyenin Temeli sarsılıyor ç Vergi bahsine nihayet verirken milleti bugünkü şekilde vergi yü- kü altında tutan iktidar partisi nin milli bünyenin temel toprağı- nı garstığını söylemeden geçemi- yeceğiz. Açıklar, İstikrat İle Kapatılamaz Açık büdcelerin para istikrarı için en büyük tehlike olduğu i- zahtan müstağnidir. Büdee açığı vergilerle kapatıl madığı tahdirde yeni istikraz veya enflâsyonu ihtiyar etmek lâzım gelir. İstikraz şüphesiz enflâsyondan 'daha müsait bir tedbir ise de bu yolun memleket şartlarının kudreti fevkinde istih sali, mahzurdan asla salim değil- . Büdce açığının - kapatılması muş olması âtide bir enflâsy yol açmış olur. İstikrazın mu- vaft: retli bir tedbir olabilme- si için her şeyden evvel tahville- rin satılabilmesi şarttır, Halbuki memleketin tasarruf kudreti bir yandan bankalar yoliyle hususi sermaye piyasasını, diğer yan- dan tahviller yoliyle devlet istik- rez talâbini karşılıyacak durum- da değilsc bu iki sahadan bizi ancak diğerinin alayhine tatmia edilebilir. Bu cihetle tasarruf kud reti düşük memleketlerde devlet ve bankaların tasarrufu kendile- rine çekmek hususunda rekabete, Bivişmeleri ve neticede bir tarafın eli boş salması kaçınılmaz bir va ziyet olacıktır. Bizde de devlet tahvilleri.in mütezayit bir suret- 'te piyataya arzı yukarıda belirt- tiğimiz tehhkeyi intaç edebilir ve hattâ etmiştir de denebilir. İhtikâr, başıboştur. Şurası bir hakikattir ki ki yü ezen vergilerden ziyade zi- raat politikası veya fiyatlarda tertipli ihtikârın başıboş bırakıl- masıdır. Kendi yiyeceğini dışarı- dan almak zorunda bulunan Ege köylüsü Ofisin 20 kuruş civarın- 'da mübayaa ettiği buğdayı 45 ku ruşa yakın bir fiyatla almakta- dır. Erzurumda 75 kuruş olan e- |tin fiyatı Ankara ve İstanbul gi- |bi şehirlerde 200 | uruştan aşağı düşmez. — Müstahsilden — 150- kuruş arasında satın alınan çekir deksiz pamuktan alınan iplik köy 22 liraya satılır. Fiyatlar- daki bu müvazenesizlik gösteri- yor ki köylünün malı ucuz alın- makta, kendisine satılan metalar gise la fiyatla “satılmaktadır. |Bu suretle köylü, kendine bir ça: a ve ihtiyat sermayesi çepcl yjedecek parayı - biriktirememekte İve köylü sırtından elde edilen pa- ralar ise sayısı bir kaç yüzü aş- mıyan bir zümreye milyonlar sağ lamaktadır. Devletçiliğin Tatbikatı İktisadi bünyemize şöyle bir göz atılacak olursa biz de koyu bir müdahalecilik ve yersiz, taş- kın, nizamsız bir devletçilik oldu- ğu derhal görülür. Bizdeki — de letçiliğin, Şartlarımıza tamamile intibak eden bir sistem dahilin- de inkişaf ettiği iddia olunamaz. Devlet müesseseleri bol kârlı iş- letme yapabilmek için bazan pi- İyasayı bexdi asahasında inhisa ra almak mecburiyetini hissetmiş ler ve hükümeti buna zorlyarak hususi teşebbüsler ve teşekkül- leri uzaklaştırmak veya — bun'ara kuruluş — imkânları — vermiye- rek ithalâtı kendilerine göre a- yarlamak suretile rekabe sında temin edemiyecekleri kâür- ları inhisar piyasasında empoze t piyasa . |ettikleri fiyatlarla elde etmişler- |üir. Soysuslaşan Devletçilik İktidar partisi, sistemini kay- ian devleti'iği muayyen — sını! "ar içinde toplıyarak elde tutula- Jeak devlet inde cezri ıslahata - bir an evvel girişimek mecburiyetindedir. Bozuk Mali Durumumuz Mali düzeni çoktan — bozulmuş fakir bir milletin ekonon bucuk milyara yaklaşı tahzail edi!mektedir. Vatandaşın ağır şartlarla karşı karşıya bira- işletmi için durmadan istikraza başvurul | , betmiş ve âdeta soysuzlaşmış 0- SAVRA: * . . ediki: : kan bu büdce ve bundan evvelki büdcelerin birbirinden asla farkt yoktur. Buna rağmen — başka Mmemleketlerin bir asır evvel hal- ledip sosyal ve ekonomik dâva. ları çözmeğe uğraştıkları bir de- virde biz hâlâ seçim kanunu, mat buat kanunu gibi hürriyetin te- mel taşları olan mevzuları bile ee le alinakta çok geç kalmış bulu- nuyoruz. Umumi Hayat Pahalılığı İktidar partisi ve onun hükü- metlerinin takip etmekte oldukla Tı hatalı ve binnetice zararlı mali ve iktisadi politikalarının neticee &i millt bünyede husule gelen sar- sıntılar umumi bir hayat pahalı- lığım intaç etmiş, bunun tabit ne ticesi olarak da geçim zorluğu va tandaşı ezici ve yıpratıcı tesirler altında bırakmıştır. Her yıl açık- la kapanması İtiyat haline gelmiş 've bu defa da huzurunuza getiri- len tasarıda denkliği sağlanma- Taş bir büdcenin memleketi baya ra götlteceğini sanmak biraz güç olur. Yukarıdan beri izaha çalıştığı- miz tebep ve âmiller “ahtınca memleketi refaha götürecek picı karakteri havi denk bi hin yepyeni bir zihniyetle hazıre lanabileceğini belirtmek isteı Menfi Rey Millt takati sarsan şimdiki büd ce ile devam edeğelmekte clan - sistemin halkla hükümet arasın- daki kırıklığı idame ettireceği hakikattir. Bu itibarla büdceye vereceğimiz rey müsbet olmya- ckatır. Dünkü Meclisten ıımhn-— (Baş tarafı 1 incide ) Yıne bugünkü müzakerelerde L. P. adına konuşan Adnan Mea- deres filhakika tenkitlerini geçen seneye rozaran yamuşak yapraış Cl!zasına rağmen muhalefet pa:« tileri içinde yeni büdceyi çok © a'ı tetkik ettiği görülmüştür. Bugürkü müzakereler sırasta« da 7 Eylül kararları, hayaf pas döviz stokunun azalma- sı, gider büdeelerinde tasarrufur! lüzümu kadar / sağlanmamış bük lunması belirtilmiştir. Mcehalefetten bugün en gide detli hücumu Hakkı Gedik yap- mış ve sözleri iktidar partisi *as rafından redded'lmiştir. Yalnız şurasını belirtmek, « da olsu, yerinde olur. Her sene büdcesinde olduğu gibi bu sene- ki büdce müzakerelerinde de müu- halif mrvafık bütün Milletvekil- lerinin bir çok konuşmalarıca ğaca değişmiyen bir nokta rağımca bir n vardır; bu da büdce müzakere'e- rinin- büdün- ısrarlara, — rağını Mecliste hükümeti denetleyem>- diği noktarıdır. Ve her şey ge- çen senaki gibi devam edip git- mektedir. Bu akşam saat 21 de başlayan ikinci tepizntıda hemen hemen D. P. Milletvekillerinden ve bil- hassa ber* gelenlerinden hiç kim se bu möüzakereleri takip etm> ğe lüzum görmemiştir. Mille* Pastisi adına söz isti- yen Reşat Aydınlı sırası geldiği zaman salonda bulunmadığı an'a şılmış ve en ufak vesile ile hi kümeti tenkit eden Sinan Tekeli- Oğ'ur söz istemiş olmasına rağ- mer, belki de mücbir sebeple Meclise gelmemiş ve hükümeti ta Vid edememiştir. İktidar partisinin — muhalef.t par"'sine çatan ileri partcisi A- li Riza Esen, kendi taraftarları arrsında da gülüşmelerle karşı- lanmaş ve bu hava, itiraf etmek İaznidır. ki, bugünkü müzake- tewrin ciddiyetini kısmen sekt3 ya uğratmıştır. — ELtün bu vaziyetler karşısında yeni yıl büdcesinin önümüzdeki senede Meclise daha erken ge'l. rilmesi ve tetkik ve müzakere İ- çin daha geniş zaman ayrılması Iüzumu bir kere daha meydare çıkmış bulunmaktadır. Adil AKRA B Üç öğretim | üyesinin yargılanmesi Ankara, 21 (Hususi) — £ münist propagandası yapmakına sarık Dil, Tarih - Coğraiya Fa- kültesi hocalarından Pertev Na- İt Roratav. Behice Boran, Ni- yazi Berkes'in duruşmalarına br- gün Asliye Ceza mahkemesirle devam edildi. İlk olarak dinlenen müdafaa — şahitlerinden umuwi kütüphane memurlarından S- Aytekin, sanıkların bir çok ders ve kütüphanelerinde bulunduğu. ru, hiç Dir zaman komünist p>.. sagandası yaptıklarını — işitmed! ! söyledi. Bundan sonra mı (lt İtelif yerlerden gelen — istinabelır Jokundu. Hepsi de sanıkların de idi. Sanıkların avukalı ye- niden 34 şahit dinlenilmei *s'a bulundu, savcı Eğer bu tanıklar da diğe Boi gibi. sanıkların - şahsiyet! »i alıkında - tezkiye — verecekler: j'n'enilmesine lüzum yok. dedi. Neticede mahkeme, bazı şahit- ler'n dinlenmesi ve bir çok yer- kacar nde lere istinabe — yazılması verdi ve duruşma Cuşka blr güne birakıldı.