9 Şubat 1941 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 2

G'ıvlı 2 ntaturkun ha,ıaîaşıdan | yazılmamış hatıralar Atatürk Aydın manevralarmda Ş n di Otuz yedi yılı Aydın manev- 'Faları; büyük bir dikkat ve cid- diyetle cereyan etmişti. Manev- Ka mıntakasının içinde bulunan İköylülere bile; kahramın ordu - auzum - her zaman olduğu gibi - taşıdığı hamaset, vazifedeki sar- gılmıyan salâbetli iman ve cid- Giyetleri sirayet etmişti. Hakiki bir muharebe sahasın- Ha bulunurcasına kırınızı tarafa köylülerin gönülü yazılmak isti- yenleri çoktu. Takdirlerle karşılanan müra- paatları münasip lisanla is'af o- lunmayınca tecasürleri yüzle - rinde okunuyordu. Koca efeler; manevra müdde- tince işierini bırakarak kırmızı, ve mavi orduların karşılıklı h- rekâtinı pek yakından takib e- diyorlar; mavi tarafın muvaffa- kıyetini kat'iyyenen istemiyor - lardı. Bu içten dilekleri bu kadarla kalmamıştı. Her ne olursa olsun mavi tarafın behemahal mağ - lüp edilmesi için mavilere fırsat, ve göz açtırmıyacak bir heye - can yaşatıyorlardı. — Mavilerle ayni kanı taşıdıklarımı çok iyi takdir etmelerine rağmen; bu mefruz düşman eratına ne yol ve ne de içecek su gösterme- diklerine hepimizi şahid yap - muşlardı. Ve bu sahici olmıyan muharebenin bir gün hakikt gekilde tecelli edebileceğini on- lar esasen bir lâhza akılarına #ığdıramıyorlardı. Umumiyetle; narında karşılar, orada hakla- a Geneimisie, ya n izle, yaşlımızla, ka- Admımız ve kızımızla bu işe ha- - garız cümlesini dolu bir kinle i- ll'Ae ediyorlardı. yrı ayrı köylerde genç cevaplar alınıyordu. ,Onlara bu sami- nihnrı,.. %kmıhı- veya ayni ' — Evet maviler de bizim ço- cuklarımız olduklarını çok iyi biliyoruz. Fakat — manevrada düşmandırlar. Onların behema- hal mağlüp olmalarını istediği - Mizden yol göstermiyoruz. Su- yu ise biraz nazlandıktan sonra Veriyoruz. Biz kırmızı tarafla berabetiz doğrusu. Bir başka köylü grupu ise: — Ah evet bu maviler bizim diye bir şey yapmıyoruz. Haki- Ki di üıınııı dıhh ==m B ııkdıxı. bo- bu'l'ikkmânevıyıbıı tam ali olan bu kararlar bizi değil;.. Atatürkü.. o Büyük '(Başbuğu da pek memnun - ve etmek için tedbir bile almıştı. Nihayet manevra; kırmızıla - Tın galibiyeti ile bitti. muvaffak olan ordudan fazla ae ABONE BEDELİ Türkiye — Kenebi 1400 Krg. 2700 Krşp 460 » 400 » — 2800 » YAYLIK — 160 > — 800 » 9 Şubat 1541 PAZAR 12 Muharrem 1360 27 Winolkânun 1886 Gün 38 Ay 2 Yıl: 941 . Kamın 94 Güneç — Öğle — İkindi 130 154 — aa B0t 1826 — 1616 Akgem — Yatsr — İmsak 1200 — 183 — 1140 | 18.35 — 20,06 — 6.28 DİKKAT .A #Yeni Sabahe a gönderilen yazılar jve evrak neşredilsin edilmesin iade elunmaz ve bunların kaybolmaların deleyi hiç bir mesuliyet kabul GENELİK lüğe has — misafirseverliklerinin | tecellisine vesile olmuştu. Ordu-| nun her İki tarafına, evinde ne- yi varsa ikram ediyorlardı. Bu | köylülerimizin kırmım tarafın kazandığı muvaffakıyetten müte hassıl taçkın hazlarını görmek bu büyük milleti dirije edenler için hakikaten bir bahtiyarlıktı. Atatürk; kiritiği ve geçit res- mini beklemedi. Karargâh tre- niyle Ankaraya harekt olundu. 'Trenimiz Aydından ayrıldık -| tan sonra gecenin koyu karan- lıklarma dalmıştı. Manevra mu vaffakıyetinin ve sevgili köylü- lerimizden aldığımız umutulmaz intibahların neşesiyle sofraya 0- turmuştuk. He rvakit olduğu gibi bir a- ralık yine bu şerefli sofra ders- hanesinin büyük sahihi: Türk tarihi mevzuuna temas etti. A- Bir ve şiddetli imtihanlar yap- t. Fakat hiç bir talebesini sı- nıfta bırakmağa kıyamadı O büyük dımağın maksadı; bildiklerini, hattâ bildiklerinden aldığı ilâmlarını etrafına izah ederek belletmeği istihfaf odi- yordu. Gece saat 23 e yaklaşmıştı. Atatürk kalem getirtti in not tutmasını emretti. 'Türk mevcudiyeti ve benliği | için bu çok kıymetli tarihi notu aziz vatandaşlarıma — armağan ediyorum. — Tarih vazı ile başlar — “Türkiye Cümhuriyeti mek- Gine yarayan bir. geydir, obje- Şimdi dünya Alimleri yazı- Gan bahsettikleri zaman; bunun la Grek Lâtin, Finik ve saire harflerinin ve bunlarla mazbut olan Historik eserlerini kaste- derler. Bu kast şüphesiz doğrudur . (Ancak sayılan türlü isimlerden evvel; isimli, veya isimsiz yazı- lar yok mudur?.. Sümerin , Hatinin, Mısırın; | | onlardan dıhı çok eski olduğu | bugün bilinen, ve görülen, Uy-ı gurun, Mayanın yazıları; — His- torik diye kaleleştiren tarih çer- çevesi haricinde bırakılabilir mi?.. Bu yazılarla Orhon yazıları; dar kafalı Historiyenlerin yarat- | mağa çalıştıkları yüksek — kale | bedenlerini; onların kafalarına | yıkmak iı;iıı birer kale, ve a- Yakta duran, pek canlı kuvvet- ve kudret ifade eden birer yazı âbideleri değil midirler?.. Yazı nedir; bunu anlamak ha- kikaten çetin ilim sahibi olma- ğa bağlıdır. Paltalithgue devi de bir çakmak taşı üzerinde ya- zılan yzları görmüş dünyada | kaç âlim vardır. Palkalithigue | bir kemik parçasının üzerinde | bugün en münevver insanların, mimarların, mühendislerin kul- lanagelmekte oldukları desimet- reyi görürsek bugünkü ilim dün- yasını yirmi otuz bin sene ev- velindeki ilim âlemi; henüz il-| mi hakikati anlıyamamış zavallı çocukları mertebesinde görece- ğinden asla mütehayyir olma- malıyız. Bu noktadan tarihin yazı ile başladığı hakikatini tekrar et- mek isterim. Fakat bu yazı ölmüş zannolunan çok eski, büyük, geniş insanlık kültürünü; asır- larca devam eden uyuşukluktan sonra bazı şemmelerini, gerarele | fabesinde A denilen harf. a !uple" umumi teftişler Maarif müfettişleri bir kaç güne kadar teftişlere başlıyor Şehrimizde bulunan Maarif Vekâleti müfettişleri bir kaç güne kadar bütün orta okul ve liselerde genelik umum! teftişle- | rine başlıyacaklardır. Bu itibar- la, yapılacak — teftişlene bir ha> zırlık olmak üzere dün Maarif Müdürlüğünde, maarif heyeti teftişiye reisi Cevadın başkan- bi altında bir toplantı yapıl-- mıştır. Toplantıda yapılacak — teftiş- lerin esasları görüşülmüş ve teftiş — yapacak müfettişlerin muntakaları ayrılmıştır. Öğrendiğimize göre yapılacak teftişler esnasında orta okul ve liselerde bulunan yardımcı öğ- retmenlerin vaziyetleri bilhassa tetkik olunacaktır. —— İnönü stadı Dolmabahçede inçasına - bir müddet evvel başlanan “İn- önü Stadı,, nın inşaatına devam olunmaktadır. Şimdiye kadar stad sahasında 47 bin liralık tesviyei — türabiye yapılmıştır. Demir bulundukça stadın inşa- atına devam olunacaktır. Bir vitrin camı kırıldı Bahçekapıda Hamidiye cad- desinden geçmekte olan 4157 sayılı kamyonun jand çemberi birdenbire kırılıp fırlamış ve 22 numarada Yervant Ütücünün sahip bulunduğu tuhafiye ma- ğazasının vitrinine çarparak 180 lira kıymetindeki kristal yitrin camını kırmıştır. Ayrıca 25 lira kadar tahmin edilen vit- rindeki mostra/ mallar da tah- rip edilmiştir. Suçlu şoför yaka- lanmıştır. Tahkikata devam o- lunmaktadır. POLİSDE — | Çocuğa çarpan arabacı yakalandı Kadıköyünde Moda caddesin- den geçen ve Suphi oğlu Kâmi- lin idaresinde bulunan yük ara- bası 5 yaşındaki Ahmede çar- parak muhtelif yerlerinden ya- ralamış, çocuk Nümune hasta- hanesine kaldırılmış ve arabacı yakalanmıştır. Çalışırken fenalık gelerek düşmüş Beyoğlunda Karabaş mahal- lesinde Dereboyu sokağında 22 / numarada oturan ve dikim evin: de meydancılık eden Osman oğ- lu Raif dikim evinde çalışırken birdenbire fenalık gelerek düş- müş ve başından ağır surette, yaralanmıştır. Beyoğlu hasta- hanesine kaldırılmıştır. rini kavrıyabilen uyanık insan zekâlarının yeniden ortaya sür- meleri tarzında telâkki etmek muvafık olu: Yazının güneş kadar öze- lik (2) olduğu tek vesikasını vermekle beyanatımı bitirece - ğim. Güneş (0) işte onu gösteren | yazı. İşte ilk Türk ve dünya al- Bu harf bugün dahi Maya ve Or- hon yazılarında aynen mevcut- tur. Cevat Abbas GÜRER (1) Iztırabıman —- Kapsamka (2)Ezeli — Özelik Tavzih “Yeni Sabah, Halide Edibin “Hindistana dair,, eserinin yal- nız birinci ve ikinci kısımlarını neşretmiştir. Binaenaleyh dün- kü —makalenin nihayetindeki 'Son,, kelimesi sadece ikinci kısmın sonu olduğunu ifade et-| mektedir. İngilizcesindeki üçün cü kısmı yani Hinduizmin, Gandhizmin felsefi — esasları, siyasi tekâmülleri, İslâmiyetin Hindistandaki tesirleri ve vazi- yeti; Hindu, Müslüman ve İn- Bgiliz münasebetlerine dair olan tetkikler, eser kitap halinde iktığı zaman ilâve edilecek- | | Buna mukabil Almanyaya I| milyon liralık Almanya ile imzalanan 22 milyon liralık anlaşma hüküm- lerine göre memleketimize 22 lokamotif ve 17 vagon - gelmiş- tir. Anadolu yakasına geçirilen bu lokomotif ve vagonlar bu günlerde hatlarımızda işlemeğe başlayacaktır, Almanyadan daha 28 lokomo- tif ve 50 yi mütecaviz vagon gelecektir. Bunlardan bir - kıs- mı da Yunanistana gelmiştir. Haber aldığımıza göre buna mukabil Almanyaya verilecek mallara 1 milyon 218 bin liralık R HA Am nar ıyaâan 22 îüîm motif İ7 vagon geldi D 'd Ça deri verılecek deri ithal edilmiştir. İlk olarak 218 bin liralık deri ihracatına müsaade verilmiştir. Bu malla- rın fiyatlariyle teslimat işleri- ni görüşmek üzere Almanyanın tanınmış firmalarından Kohun- traf'ın müdürlerinden bir mü-| messil memleketimize gelmiş ve Ankarada alâkadarlarla te- maslarda bulunduktan — sonra tehrimize dönmüştür. Burgaz tarikiyle gönderilecek olan bu malların sevkine bugün- lerde başlanacaktır. Mahalle mümessille- rinin vaziyetleri Dahiliye Vekâleti, bundan bir kaç sene evvel muhtarlıkla- rm ilgasiyle onların vazifesini görmek üzere yeniden tesis o- lunan mahalle mümessillikleri hakkında tahkikat yaptırmak- tadır. Bu tahkikatın sebebi mahalle mümessilliklerinin va- zifelerinde muvaffak olamadık- ları tarzında vekâlete ve muh- “telif vilâyetlere yapılan şikâyet- lerdir. Bu şikâyetler — bilhassa mahalle mümessilliklerinin - yol vergisi tahakkukatında muvaf- fak olamadıkları noktasında ya- pılmaktadır. Vekâletin mahalle mümessilliklerine yeni bir şe- kil vermek üzere — bulunduğu zannolunmaktadır. Diğer taraftan / Dahiliye Ve kâletindEn vilâyetâ gelen bir ta- mime nazaran: muühtarlara ve- rilen ikramiyelerin mahalle mü- messillerine verilmiyeceği çün- kü muhtar tabirinin yalnız köy- lere mabhsus olduğu bildirilmek- tedir. Vilâyet bayrağı Refik Halit bir yazısında vi- lâyet konağinâwçekilen bayra- ğınay ve yıldiz- kısımlarının sarı olduğunu yazmıştır. Vilâyete çekilen — bayrağın, Sümerbank mamulâtından ve yün olması dolayısiyle beyaz kısımlarının biraz sarıya yakın olduğu anlaşılmıştır. Ticaret Vekâletinin bir tamimi Birliklerin senelik — umumi heyet toplantıları münasebeti- le Ticaret Vekâleti şehrimizdeki ithalât ve ihracat birliklerine umumi kâtiplik kanaliyle bir | tamim yapmıştır. Bu tamimde| idare heyetine seçilecek olanla- | rın bugünkü iktısadi müeyyide- lere bihakkın vâkıf ve birlik â- zalarını tenvir edebilecek kahi: liyette kimselerden intihap edil- mesine işaret edilmiştir, Bir baca tutuşması Kadıköyünde Yeldeğirmenin- de Nemlizade sokağı 26 sayılı evin bacası tutuşmuş ve sön - dürülmüştür. Sarhoşluk buya Sarhoş bir halde Ayaspaşada ki modern garaja giren #oför| Aptullah taşla garajın abajürü- nü kırdığı ihbar edilmiş ve suç | lu yakalanmıştır. Kalpazan Ahmedin mah- kümiyeti istendi Çatalcada kalp 50 kuruşluk-| lar yaparak bunları piyasaya | sürmek istiyen Ahmet oğlu Ah- | met Şimşirin birinci ağır cezada | görülmekte olan —muhakemesi son safhaya gelmiş bulunmak- tadır. Dünkü duruşmada müd- deiumumi — muavini tarafından | suçlunun 316 ıncı maddeye gö- re cezalandırılması istenmiş ve | duruşma müdafaa — için başka | bir güne bırakılmıştır. | KURŞUM Evvelki gün bir hırsızlık cürmü meşhudu dün adliyeye yapılan intikal etti ve süratle muhakemesinde - suç rülerek sujlunun mahi tine karar verildi. Sultanahmet — birinci ceza mahkemesinde cere eden bu dava tafsilâtını kıs kaydediyoruz: Tahtakalede Balkapanı ha- nında, han altında kahvecilik eden 58 yaşındaki Hasan ev- velki gece kimsenin bulunma- masından istifade ederek ha- nın en üst katına çıkmış ve o- rada bulunan kurşun levhaları ve kurşun boruları sökmeğe başlamıştır. Topladığı kurşun- ları çuvallara doldurarak - bir kaç yüz kilo. kurşunu da gö- türmeğe hazır bir vaziyete ge- tirmiştir. Fakat kurşun levhaları sö- kerken fazla gürültü etmiş o- lacak ki handa bulunanlar bek çiye ve polise haber vermişler, kahveci Hasan suç üstü yaka- lanmıştır. Yapılan zabıt ve yakalanan suçlu; — kurşunlarla - birlikte dün adliyeye teslim edilmişler- dir, Ben yakalayım derken; onlar »| gelip beni yakaladıl HİRSIZİ —. r» diyor Sultanahmet birinci sulh ce- J| za mahkemesine verilen bu J| cürmü meşhut suçlusu sorulan sualler u cevabı vermiştir: — FEfendim bu hu pan ben değ arıda bir takım gürültüler duydum ve yavaş yavas yukarıya ç tım. Çü gısında dum. Yukarı katta çek ku vardı. Onları bir hırsızın | mak - istiyeceğini düşündüm. || Yukarıya çıkınca da şüphemin 3) doğruluğunu —anladım. — Kur- || » bir araya toplanmığtı. O kadar aradığım halde bir türlü hırsızı bulama- dım. Nereden kaçmışsa — kaç mauştı. Bu bekci ve polis- ler geldiler, Hırsız diye beni yakaladılar. Suçlunun bu inkârına rağ - men şahitler ve delâil tama mile onun aleyhine idi ye su- çunu isbat ediyordu. Bu sübut karşısında mahkeme riyaseti kahveci Hüseyinin bir ay on gün hapsine ve derhal tev ne karar verdi, Müzekkeresi kesilen suçlu Hasan derhal tevkif olundu. İçkıı'ı yerlere |fında malümatına müracaat eden liki zam yapıl- miıyor —eo— Son günlerde lokanta ve içki- li yerlerde fiyatlara bir mıktar zam yapılacağı rivayetleri etra- bir muhabirimize belediye iktı-| Bat müdürü Saffet Sezen demiğ tir ki: — Lokantalar için esasen| biz bir fiyat listesi tanzim etmiş değiliz, lokantalarda yemek fi- yatları tamamen serbest reka- bete — terkolunmuştur. — Diğer taraftan içkili yerlerin tarifele- rinde bir miktar zam yapmak için de makul bir sebep görmü- yoruz. İnhisar idaresi içki fi- yatlarına zam yapmadığı tak-| dirde böyle bir şey düşünmek mânasızdır. ,, Elektirik mes'elesi Ayni kuvveite Üç merkez yapıliıyor Elektrik İdaresi — şebekeyi| emniyet bakımından 1slah ve şehrin her yerinde ayni voltta elektrik cereyanının temini için | faaliyete geçmiştir. Silâhdara- ğa ve Vaniköydeki fabrikalarda birer büyük muhavvile merke - zinin inşasına başlanmıştır. Yakmda - Beyazıtta da ayni şekilde birmerkezin yapılması için şifhdiden istimlâkler başla> mıştır. Bu merkezlerin cereyanının volt kuvveti ayni olacağından ayni kuvvetteki lâmbanım bu- günkü gibi bazı yerde parlak,| bazı yerde Bönük — yanmasına imkân kalmıyacak ve ayni kuv- vette ve beyaz ziya neşrede - cektir . Gene bu tesisata elektrik mer- kezlerine fabrikadan eski yolla | cereyan sevkedileceğinden — yol| bozukluklarında veya herhangi bir arızada şehir cereyansız | kalmıyacaktır. Yeşilay cemiyetinin dünkü müsameresi Yeşilay gençlik şubesi dün Eminönü Halkevinde hir konser ve temsil tertip etmiştir. Top-| lantıya saat 14 de İstiklâl mar- | şiyle başlanmış ve açış nutkun- dan- sonra yemin edilmiştir.| Bilâhare konser dinlenip tablo- lar gösterilerek komedi oynan -| mıştır. ADLİYEDE Cumhuriyet Gazetesi Müddeiumumiliğin açdı- ğı davada beraat etti Afrodit davası münasebetile Cümhuriyet gazetesinde çıkan| bir yazıda makamı iddia tahkir edildiği iddiasiyle açılan dava- nn bundan evvel muhakemesi | neticelenmiş ve gazetenin neş yat müdürü Hikmet Münif yedi| ay hapse mahküm edilmişti. Temiyizden nakzen gelen bu karar üzerine muhakemeye ye- niden başlanmış ve dün beraet karariyle neticelenmiştir. kumarbaz mahküm oldu Fatihte Musanın kahvesinde kâğıt ile kumar oynarken yaka- lanan Süleyman ve Cavit ismin- de iki kumarbaz dün adliyeye verilmişler ve meşhut — suçlara tevkifen birinci sulh cezada ya- pılan muhakemelerini mütea- kip ikişer gün hapislerine ve kumar parası olan 450 kuruşun müsaderesine kahve sahibi ile çırağının beraetlerine kerar ve- rilmiştir . | müuştur. Neticede hamal Yazanı b d di L.Jhâ Keşıfler ıhl'ralar Kömür mahsulleri Ocakta yanan Kömürün ses, renk ve hareketini takip edenler rin çoğu buna ait uzun hikâyelek ri bilmez. Ocakta yanan kömük rün geçirdiği hareketler hayaf hareketlerine pek benzer. — Kö. mürün hayatı on yedinci asra gelinciye kadar anlaşılmış de ğildi. Onun hayatında bir ço A İbfilet d Uııl SK | Zumuz için basit görünen bam safhalar var. Toprak ve nebaf üzerindeki etüdlerini — evvelki yazılarımızın birinde bildirildiği miz Von Helmout 1600 senesina de kömürün sıtılmasiyle yana miyan bir. gazın çıktığını bik dirmişti. 1781 senesinde Lord Dundox nald taktir usuliyle “kömürdem katran, yağlar, uçan kaleviler, madeni asidlerle tuzlar çıkarar bilmek ümere bir usulün ihtirs beratını almıştı. Bu ameliyeyi kendi şatosunda - tatbik etmiş ve misafirlerini eğlendirmek Ü zere arasıra havagazi yakarmış. Havagazi ışığını ilk tatbik e« den Murdoch olmuştur. Kömüre den çıkan gazleri toplamak üml- diyle Cornwali'daki kömür ocak larından birine bir tulumba koymuştu. Evini bu gazle ten vir ettiği gibi sokakta giderkem elinde taşıdığı bir kursak içinde. ki havagazini yakmakla karamı lıkta yolunu buluyordu. Kömün rü yakmakla hasıl olan gazim yanmakla değil, ısıtmakla mey« dana geldiğini görmüştü. Kapa h bir kapta ısıtılan kömürdem bu gazin istihsal edilebileceği aklına geldi. Bugün evlerimize havagazi — veren gazhanelerde havagazi kömürün taktiriyle eb de edilir. Taktir ameliyesinde hararet kömürün bir takım mahsullerini dışarı atar, Kö- mürdeki karışık yapılı maddeler birbirine tesir ederek daha ba- sit ve daha karışık “ mahiyette bir takım maddeler hasıl eder. Bu maddelerin nevi ve mıktarı kömürün cinsine ve ısıtma Sur hunetine bağlıdır. Kömürde başlıca Gört malk sul vardır: Havagazi, amonyak likörü, katran ve kok. Havaga zi bir mahlüttan ibaret olup yüzde 50 kadarı hidrojen, yüz- de 30 u bataklıklarda çıktığın« dan dolayı Mars gazi denilen metau gazi, yüzde 4 ü etilen de- | nilen karbon ve hidrojenden ürekkep — maddelerden - biri, yüzde 10 karbon monoksit ve ve yüzde 6 sı azottur. Amonyak liköründe amonyum sülfürü ve diğer mürekkep maddeler vare dir. Katran ise karbon, hidrojen ve oksijenden mürekkep olan karışık mahiyette bir mahlüt- tur. Kömürün yüzde 70 sini teş- kil eden kok ise saf karbon va külden ibarettir. Bu mahsullere ait tafsilâtı yarına bırakıyorum. Hamal İasiyı yaralayan tevkif edildi Evvelki gün Küçükpazarda bir kavga olurken buna — müdar | hale eden mahalle bekçisi İlyas kavgayı ayırmak istemiş, bu sırada — hariçten gelen hamal İlyas bekçinin müdahalesine k zarak onunla kavgaya tutuş « bıçağını çekerek bekçi İl bacağından ağır surette yarala mıştır. Vak'aya yetişen polis« ler suçluyu biçağı İle yakalar mış adliyeye teslim etmişlerdir. Bekçi İlyas da Cerrahpaşa hası tahanesine kaldırılmıştır. Dün ikinci suih cezada sorgusu yas pılan hamal İyas sorguyu müs teakip tevkif edilmi.: Matbuat balosu Ankara, 8- (Hususi) — Bu geceki matbuat balosunun - iyi olmasına çok çalışıldı. Baloya vekiller, sefirler davetli bulunan caklardır.