26 Aralık 1940 Tarihli Yeni Sabah Gazetesi Sayfa 2

*Camla,yı merhum-mev âna Mohammed Ali ile doktor Ensari tesis etmişlerdir. A Ş a d (Artık vatan onün için sadece coğrafi bir tübir ve toprak de-| Bildir. Vatan onun için fikir sa- hasına, ahlâk sahasına geçmiş- tir. Bugünkü yazıları cemaatte | fena bulmaya çalışan bir ferdi- yetçinin çarpınmasıdır. — Yani artık muayyen bir toprağa de-| ğil, muayyen bir cemaate tapını- | yor, bu cemaat tabii onun için müslüman 'cemaatidir. Bu yeni gafhayı ifade eden bir şitrden birkaç satır alıyorum: “İnsanlar içecekleri kadar iç- miş, fakat şarap hâlâ ortada. Günler gelip geçmiş, fakat ya-| lâ mevcut. Ferdler ge- | rınlar hâ lip geçiyor, ferd bir yolcu, bir yabancı, fakat cemaat - baki. Cemaat hayatının devri ezeli!,, Müslüman fikriyatını eden tarih talebesi için İkbal tahlile değer bir münevverdir. Bazı noktalarda merhum Ziya Gökalpe çok yaklaşır. O da “fert yok, cemiyet var,, derdi. Onun için de vatan “manevi bir ülke,, idi. Müslüman zihniyetinin mad- deden ziyade fikif ve manevi mefhumlara nasıl daha çok düş- kün olduğunu gösteren son bir | misale tesadüf ettim. | Fransa “Halk cephesi,, parti- | Binin müslüman azası bunu ba- ha hissettirdi. Malüm ya bu par- tânin selâmı yumruk kaldırmak- | tar. Müslümanlar'sadece şehadet parmağını kaldırıyor, — Bundari | “Massignon,, ,bir konferansında | bahsederken “Müslümanın dai- ma madde fevkinde bir alâmet aradığını söyledi. Dünya, cema- at, millet, hepsi âlâ, fakat Ceza- yirli müslüman komünist yahut sosyalist için bunların hepsinin fevkinde bir hakikat var: —Al- lah.,, Bugünkü Hindistanda - kay- nayıp taşan cereyanlar arasın- da Delhideki “Camia,, ismini a lan Müslüman üniversitesi - çok müânidarlarından biridir. Müslü- | man ziyafet ve hayatının tekâ- mülü bakımından “Aligar,, üni- yersitesi on dokuzuncu asrın sonlarına doğru bir dönüm nok- lecek, hak ve vazifesini bilen bir jinsan olarak yetiştirmek. “Ca- 'mia,, mın mâktadını güden baş- ka mücasese ve cereyanlar da vardır. Fakat bunun ehemmiyeti maksadına vasıl olmak için tut- |tuğu yol ve tarzın başkalığı ve / eski ile yeniyi, garp ile şarkı bi- ,nbınyıe imtizac etirmek için kul |Nandığı vazıtalardadır. “Camia,, yı merhum Mevlâna | Mohammet Ali jle doktor En- gari tesis etmişlerdir. Doğum | tarihi 1919 dur. Bu mektep, “Aligar,, ın içinde ve onun mak- Bat ve tarzına isyan edenler ta- rafından vücude getiritmiştir. O nun için “Aligar,, dan evvel bun: Türkiye — Benebi BENELİK 6 AYLIK 8 AYLIK 1 AYLIK 1400 Krg. 2700 Krg. 760 » 400 » 160 »? 1460 800 600 26 Birincikâmun 1940 Porşembe 26 Zilkade 1269 13 Birinoikânun 1356 Gün 361 ay 12 yı: 940 - Kamm 49 Öğle 7T21 18.15 Yataı 139 1925 DİKKAT «Yeni Sabah» « gönderilen yazılar Ve evrak neşredilüin edilmasin Iade olunmaz ve bunların kı - Gelayı hig bir. Mmesüliyet kabul adilmez İkindi DAB 15.:34 8.25 yAYgam 12.00 1746 tetkik | . |Devlet Limanlar Umum HALİDE EDIB —No. 29-—— | dan bahsetmek biraz yolsuz olu yor. Fakat “Aligar,, dan ba: kaca bahsedece, için bura- | da onu mevzudan hariç bırakı | yöorı | — Evvelâ * ve onu idare eden suriyle başlıyorum. Müdürü doktor Zakir Hüse- yindir. Bu adam mektebin met kez noktası olduğu gibi Hindis tanın tahsil ve terbiye müteh sısları arasında en mühim mev- kilerden birini işgal eder. Otu- zun ötesinde, siyah, sakallı, yu- varlak yüzlü, pek vakur fakat mütevazi ve nazik bir insandır. “Camia,, ya can veren “İnsan, un- resi, arkasına sıkı ilikli uzun bir setre giyer. Bu, kışın kurşuni yünden, yazın beyaz bezdendir. Ayakları çıplaktır, yani yalnız sandal giyer. Bu, profesörlerin ekseriyetinin kıyafetidir. Esvap ve ayakkabları tamamen yerli malı ve el ile yapılmıştır. Hindis- tanın her yerinde genç Müslü- sordular: “— Doktor Zakir Hüseyin i- çin ne düşünüyorsunuz?,, Bana, fikrini çok açık söyliyen bir insan gibi görünen doktor Zakir acaba vatandaşları için neden bir muamadır? Bu suale kendimce bulduğum cevap şu - dur: Hiç bir siyasi gruba dahil de- ğildir, vatandaşları hangi siyasi fırkaya dahil;olursa olsun onca birbirinden farklı değildir. Bü- tün faaliyeti terbiye ve tahsil sa- hasındadır. Size bu . faaliyetin yetiştirmek istediği' insan hak- kında fikrini açıksöyler. Müs- bet çalışır, yani usulü muayyen bir çerçeve içindedir. Fakat bu çerçeve dar değildir. Bunun için- de dailma terbiye meselesinde mübalâgaya kapılmadan tecrü- be yapmak için yer vardır. Arkası var) Münakalât işleri: mizde alınan yeni tedbirler Münakalât Vekili Cevdet Ke- rim İncedayının İstanbulda yap- tığı tetkikler esnasında müna- kalât işlerinin ve liman hiz- metlerinin daha seri ve emni - yetli bir surette başarılması için Müdür- lüğü ile Devlet Denizyolları U- mum Müdürlüklerinin daha sıkı bir surette işbirliği yapmaları lümat vereceklerdir. Bu suretle münakalât işlerimiz. bir aya kadar yeni esaslar dâhilinde in- kişaf edecektir. Müdürü Selim Sarper şerefine lunmuştur.. Umum müdürün muhtemeldir. Yukarıdaki Başına beyaz bir Gandhi - be-| lanarak müzakerelerde buluna- caklar ve bu toplantılarda alınan kararlar hakkında vekâlete ma- Bir kaç günüenberi gehrimizde bulunan — Matbuat dün Basın Birliği İstanbul mer- kez binasında hir çay verilmiştir. Bu münasebetle yapılan top - lantıda vali ve belediye reisi doktor Lütfi dürü Muzaffer Akalın, Matbuat İskit, gazete sahib ve başmuharrirleri de hazır bulunmuşlardır. Toplantı gayet samimi bir hava içinde geçmiş ve matbuat umum müdürü İstanbül gazettcileriyle mesleki hasbihallerde bu- F ya gönderile- cek mallariın menşe şaha- detnameleri Türkiye - Finlandiya ara- || sında aktedilen yeni ticaret mukavelesi mucibince her iki taraf mübadele edecekleri emtia için tarafeyn konsolos- larınca musaddak menşe şe- hadetriamesi usulünü mecburi kılmaktadır. Bu hususda Fin- landiya gümrük — memurları- || na icab eden talimat verilmiş ve gayri musaddak menşe şe- hadetnamelerinin kabul edil- memeşi bildirilmiştir. Finlan- diya Konsolasluğundan aldı- || gımız bir mektupda alâkadar Türk ihracatçılarının bilâhare müşkülâta maruz kalmama- rı için Finlandiyaya göndere- cekleri menşe şehadetname- lerini burada Finlandiya kon- soloshanesine tasdik ettirme- leri rica olunmaktadır. man Hintliler bana ayni suali W iki milyon ilktah- sil çağındaki çocuk için Maarif Vekâleti "on senelik bir proje hazırladı — ll Yapılan — tetkiklerden anla- gıldığına göre bugün memleke- timizde ilk tahsil çağında bulu- nan 2 milyon çocuk vardır. Halbuki şehir, kasaba, nahi- ye ye köylerde bulunan ilk o- kullarda tahsil gören çocukların Mikdarı ancak 500 bindir. Bu Vaziyeti'nazarı itibara alan Ma- arif Vekâleti, ilk tahsil çağında bulunan çoçuklarımızdan çoğu- nun köylerde bulunduğunu da nazarı itibara alarak, bütün ilk rahsil çağındaki çocukların ©- kutulmasını temin edecek ted - hirler için 10 senelik bir proje hazırlamaktadır. Bu projeye nazaran . köylerde açılan Eğitmenlik köy okulları- nın her köye teşmili mukarrer- dir. Bu köylerde açılacak eğit - men kurslarma, eğitmen yetiş- tirmek üzere mevcud eğitmen kursları yeniden ıslah ve tevsi olunacaktır. Her kursda birçok yeni şubeler açılacaktır. . Diğer tarafdan köy eğitmenlerinin ter fihi için de yeni tedbirler alın- maktadır. Bu tedbirlere göre her eğitmene verilen arazi mik- darı ve maaş arttırılacak ve e- ğitmenlere tohumluk hububat- ta verilecektir. Eğitmen kursları tevsi olu- nacak bir halde 1 nisandan iti- baren yeni devre ve tedrisata başlıyacaklardır. Basın Birliğinin çayı yugün Ankaraya avdet — etmesi nkü toplantıda alınmıştır. ÜUmum Kırdar, Emniyet mü- umum müdürlüğünden Server nlandıya-wo d a İ n tl h a bat İdare Meclisi seçiminin neticesini yazıyoruz: Ticaret Odası meclisi idare â zalarının seçimi için müntehibi Baniler dün İstanbul Ticaret Oda sı salonlarında toplanarak seçi- | mi neticelendirmişlerdir. 1941 - 1944 intihab dev oda | meeclisini temsil edebilecek âza-| yı mesleklerini ayırarak yaı.ıyu-W ruz : İhracatçılar: Mithad Nemli, Şerâfeddin A- lemdar ve kardeşleri, Ziya Kı- lıç, Sabri ve Bekir Tüten, Rasim Aktar ve ortakları, Murad Fur- tun, H. Mustafa ve şerikleri Ha- | san Öğütmen, Nuri Kozikoğlu. İthalâtçılar: Suad Karaosman ve şeriki, | Hüseyin Hüsnü Arsan, Emek | manifatura mağazası — Rahmi, Köseoğlu ve Vehbi Bilimer, Said | Akıncı ve Said Dormen. Dahili ticaret: Hasan Rıza Temelli, Ahmed Bican Bağcıoğlu ve ortakları . Bankalar: | nde T.C, Merkez Bankası T.C.| Ziraat Bankası, Türkiye İş Ban-| kası İstanbul şubeleri Deniz ve kara inşaatı: D. Denizyolları - işletmesi U. müdürlüğü, Şirketi Hayriye. Deniz ve kara nakliyatı: D. Demiryolları İşletmesi U. müdürlüğü, — Antalya umumi nakliyat T. A. Şirketi, Sigortacılık : Milli Reasürans T. A. Şirketi. Sanayi mücsseseleri : Nurkalem — Limited Şirketi, Şark deri Türk anonim Şirketi, Halil lik ve trikotaj T. A. şirketi. Ken- dir ve keten sanayüi T. A. girke- | ti, Sümerbank Birleşik pamuk | ipliği ve dokuma — fabrikaları müessesesi, Sümerbank deri ve kundura — sanayii müessesesi, Mehmed Cemil Torfilli ve or tak- | ları, Karamürsel —mensucat ve ticaret T. A. şirketi. I| MAaARİFDE | Mekteblerde kat'i tasarrufa riayet olunacak Maarif Müdürlüğüne Vekâ-| larında ihtikâr yapan k.ısaplarıî letten “Okullarda kırtasiyle ta- sarrufuna itina edilmesi,, bak- kında yeni bir tamim gelmiştir.: Vekâlet bu tamimde ezcümle göyle demektedir: 4 “Bazı öğretmenlerin fazla kır- tasiye tedarikihe miecbur ettik- leri görülmektedir, Bir ders'için mütçaddid defterler tutturmüak- tan vazgeçilmeli; defter kapla - mak için en ucuz kâğıdlardan veya gazetelerden istifade edil- | melidir. Tedariki müşkül 'veya, pabalı boyalar, perger takımları, kumaşlar, örgü malzemesi sa- tın alınması hususunda - talebe- yi tazyik etmek asla doğru de- Zildir. Bugün dünya şartları al- tında her sahada tasarruf ya- pılması bir zaruret olduğu gibi buna tasarruf terbiyesi bakımın dan da ihtiyaç vardır. -v06- Son kazanç vergisi taksitleri Geçenlerde gazetelerde intişar etmiş olan Defterdarlık - tebli- ğinde kazanç vergisi son tak- gitlerinin bu ay içinde ödenme-| si lâzımgeleceği hususunda mü- kelleflerin nazarı dikkati celbe- dilmiştir. Aldığımız malümata nazaran mükelleflerden bazılarının borç larını vermek üzere şubelerine müraeaat etmekte oldukları gö- | rülmüş ise de bazılarının da ayın sonunu bekledikleri anlaşlı miş ve ay sonunda bu yüzden wvukua gelecek izdihama mâ olunmak ve mükeleflerin maru: kalacağı müşkülât önlenmek ü- zere Defterdarlık tarafından bu hususda da şubelere tebliğat ic-| ra edilerek şimdiden esaslı ted- | birler alınması ve mükelleflerin | vaziyetten haberdar edilerek borçlarını ay sonuna bırak - madan vermelerinin temini is - tenildiği öğrenilmiştir. Fransanın fevkalâde | komiseri şehrimizden geçti Fransanın Suriyere fevkalâ - de kömiseli general Dentz dün Babah Rumanyadan deniz tari- kile şehrimize gelmiştir. Genera! yrıhtımda Fransız konsolosluk er kânı tarafından karşılanmıştır. General son feyezanlar müna - sebetile Balkanlardaki tren hat- ları bozulduğundan Sofyadan Ru manyaya gitmiş ve Köstence ta rikile memleketimize ğelii General dün akşam Tor: presile hareket etmiştir. z İBELEDİYEDE | Yirmi muhtekir kasab yakalandı İstanbul Belediyesi et fiyat-| şiddetle kontrol etmektedir. Bü | kontroller. netiçesinde Bexazıd mıntakasında 8, Fatih, — Aks ray ve Beyoğlu KS 10, Kadıköy, Üsküdar mintaka- | sında 2 kasabin ihtikâr yaptık- ları tesbit olunmuştur. Muhtekir kaşaplar derhal adliyeye teslim olunmmuşlardır. Peynir fiyatları İstanbul - belediyesi müdürlüğü- peynir tüccarlarının talebi üzerine önümüzdeki sene | peynir fiyatlarını tedkik etme - ge başlamığtır. Önümüzdeki S& ne peynir fiyatları bugün oldu- Zu gibi tek rakam plarak değil kaliteye göre tesbit olunacak- tır. Mulitekir kömürcüler Bazı kömürcülerin, — Kömür ve odunlarıni tesbit olunan narh tan daha fazla fiyatla sattıkları görülmektedir. Bunlar hakkında, şiddetli takibat yapılacaktır . Bvvelki gün sekizinci asliye ceza mahkemesinde garib bir milli korunma davasına bakıl- dı. Peyniri fiyat mürakabe ko- misyonunun tesbit ettiği fi- yattan on kuruş pahalıya atan Manol isminde bir bi kal hakkında karar verildi Yapılan cürmü meşhud zap- tına göre bakkal Manol beyaz peyniri 60 kuruşa satıyor ve hiç tereddüdsüz olarak bu nde de — (60 ku- alı bir etiket bulun - duruyormuş. Halbuki belediye fiyat mü- rakabe komisyonunun beyaz peynirler için tesbit ettiği fi- atın topdan kilosu 40, pera- ku—uıu kilosu da 50 kuruş bu * Zanol ad- hakemesine Manol - ilk müdafaa ederken şöyle demiş- ti: “— Ben eskidenberi beyaz peyniri bu fiyattan satıyor- dum. Ayın yedinci günü bir - denbire memurlar mü 'meşhud yaptılar tuttular.' Ne old madım. Ertesi geldi. Zabıtlar anl: TTT C »| tedkikler yapılmıştır. Talim ge- | misi yarın havuza alınacak - ve| Sezer, Bursa dokumacı-| bazı lüzumlu tamirat yapıldık-| iktısad | HAKLI MÜDAFAR.. Önce cürmü meşhud yapılmış sonra fiyatlar bildirilmiş! hiz ticaret mek- tebi talebelerinin tedkik seyahati ı Gemi iki aylık seya- hatten dün döndü Deniz Ticaret — Mektebinin | “Hâmid Naci,, talim gemisi dün akşam saat 16 da Karadeniz ve Marmara havzasında yaptığı iki aylık bir tedkik seyahatinden av det etmiştir. Gemiyle beraber | giden 13 talebe ve muallimleri | | mektebde bulunan talebe ve mü- | dür ve muallimleri tarafından | hararetle kargılanmıştır. | Gemi bu müddet zarfında Ka- radeniz ve Marmaradaki bü- | tün limanlara uğramış ve esaslı tan Sonra talebe Ege limanla- | rında da bir tedkik sgeyahatine çıkacaklardır. Diğer taraftan Deniz Ticaret mezunlarının ter-| | fihleri için hazırlanan projenin | kısa bir zamanda meclise sevk edilerek müzakere edileceği ö renilmiştir. Bu projelere kaüdlük haklariyle maşalarında | tadilât yapılmış ve daha esaslı surette | hazırlanmıştır terfihleri için kanunlâr göre| | deniz ticaret mensuplarının te-| Keşıfler, ıhtıralar iSüR Ğ —A, Havai fişekler Bu sütunda ç him ihtiraların ikan lar mü- ana — hatlarını, daha doğrusu bir listesini ve- riyor. Bunların her birine aid tafsilâtla cildler doldurulur. Bu sütunda çıkan yazılar hakkın- da okuyanlârdan ara sıra mel tuplar alıyorum. Bunlar ara- sında, bazı yazılar hakkında tafsilât istiy, var. Bu taf- silâtı yukarıda bildirdiğim $e beblerden dolayı, her zaman ve- rebilmek imkân -dahilinde de | ğildir. Okuyuculardan biri benden havai fişekler hakkında bazı malümat ist Bunların nasıl yapıldığı, ne irtifaa çıkâbilecek- leri, havada ne süratle gidebi- lecekleri soruluyor. Bu kısa gu- allerin cevabları cildler doldu- rur, Sualin birinci kısmı kimya- yi, ikinci kısmı balestiki alâka- dar eder. Bu kısa suallere kısa cevablar vermekle iktifa edeceğim. Multerem ökuyucu fazla tafsilât için, bu meseleie- | re aid kitaplara müracaat ede- bilir ben de Havai fişeği, kestane - fişeği, | mehtab gibi bir takım -adlarla anıilan, âteş oyun Ve eğlencele- rinde kullamılan bir takım mad- deler vardır. ki -kolay yanabi- len ve pa: bilen bu madde- lerin çoğu uzun zamandanberi malümdur. Bunların münasib surette terkibile gözde hoş tesir hasıl eden ateşli manzaralar vü- çude getirilir. Bunlar arasında, havada muayyen bir y: | Bükreş büyük elçimiz dün geldi Bükreş büyük elçimiz Ham - dullah Suphi Tanriöver dün sa- bah deniz yolile Rumanyadan şehrimize gelmiştir. Büyük el-| çi Tıhtımda dost ve akrabaları tarafından hararetle karşılan- | mış ve kendisile muharririmize şunları söyle - | çmiştir | Bir kaç gün istitahat - et - | mek üzere memlekete geldim. İki üç güne kadar tekrar Ru manyadaki vazifemin , başına döneceğim. Bu müddet zarfında Ankar: da giderek Vekâletle | temaslarda bulunacağım hatim tamamen hususi mahiyet- 4 tedir.,, ee _halıkçılar bugün toplanıyor Balıkçılar ağ yapmak için pi- yasada iplik bulamadıklarından Mıntaka Ticaret Müdürlüğüne müracaat etmişler ve bu ip - liklerin temin edilmesini iste - mişlerdir. Bu münasebetle bu - gün Mıntaka Ticaret Müdürlü - günde bir toplantı yapılarak ba- lecektir rakabe komisyonunun yeni fi- yat listesini getirip tebliğ etti- ler. O günden sonra bütün mal- larımı bu listedeki fiyat rinden satm 'yın 19 unda da bütün gazete- ler listeyi ilânreylediler. Zaten ben bu tarihde listeye göre sa- tış yapıyordum artık.,, Mahkeme bu müdafaa vine listenin? bakkal Manola tebliğ edildiği tarih ile - gaze- lerdeki neşir tarihini komis - yondan öğrenmek üzere du - etmişti. n yapılan durüş- hkemenin bu sorula cevablar okununca anlaşıldı ki hakikaten bakkal Manola cürmümeşhud yapıl - dığı sırada fiyat listesi henüz ne kendisine tebliğ ne de gaze- telerde neşredilmiş değilmiş. dikkate Mahkeme bu ciheti alarak bakkal Manolun hare- ketinde milli korunma, kanu - nuna muhalefet ve bir suç bu- lunmadığı kanaatini hasıl et-. m e müddeijumumi muavini de beraetini istemiştir. Mahkeme bu talebi yerinde buldu. Ve ihtiyar bakkalın be- raetine vererek pnun tatlı sevinç g rı içinde vatan ve mi dualar et- mesine vesile oldu. ar görüşen -bir| A veya Seya-| lıkçıların iplik ihtiyacı görüsü-| desen.teşkil e L mılan tipler d Bir “san'dt giren eşya yerine >-kullarış tarzına göre muhte- lif maddelerden mürekkebdir. Fakat çoğu kolaylıkla iştial ve infilâk etmelerinden Golayı ge- rek-imal ve gerekse istimalle- rinde dikkate — lüzum 'gösterir. Terkiblerinde antimon sülforu, |-kükürt veya potasyum klorati | bulunanlar bu dikkat daha fazla olmalr Fişekler çarpmak- la yanabilen, derhal yanabilen va: aş yanabi ılmaktadır vilere Bazıları uzun müddet yanar- lar ve güzel renkli ışıklar verir- ler. Bazıları kıvılemlar — Baça- | rak- yanarlar meselâ — (çarkı felek) dediğimiz şeylerde oldu- | ğu gibi baziları da darbe veya | ezme küvvetleri altmida yar lar ve patlarlar; meselâ & ne fişekleri gibi bazıları da ha- bir mermi gibi uçarak seklerde patlarlar; ki bunla- » |- ra;hayai fişekli Bunların her, neyi birkaç mü- him parçadan mürekkebtir 1 — Hartuç veya torba pat- | layıcı cismi havi olan ve husu: | kâğıttan yapılmış olan bir tor- İ badan ibarettir. yıcı madde, Patlayıcı ve ışık verici mad: deleri havi olan cisimler dik katle hazırl: torbalara za iyice torbanın mü: | sokulur. ıktan sonra kâğıt onur. - Bu torbanın apatıldıktan sonra sib yerinde fitil Bunların mürekkebatına re- çete veya tertib diyebiliriz. Açık havada güzel ışın veren tertib- lerden bazıları şunlardır: (1) Kırmızı antimon sülfür, | gal kömü kürt, 6 | nitrat, 10 g rat ışık — 6.5 gram ram kükürt, 67 gram klorat tasyum 3) Yeşil — 30 gram asidborik 18 gram kükürt, 1 n potas- yüm kloratı Bunların nasıl birleştirilece- | ğini yarına bırakıyoru Amerikaya mühim mik- | darda tütün satıldı Dün Amerikaya serbest dö - le 232 bin liralık tütün satıl- mıştır. Bu tütünler deniz tari- kile sevkedilecektir. Bundan başka diğer memle- ketlere de 200 bin liralık cat yapılmıştır. Bu mallar me- yanında Filjstine - erik pestili, reye - tiftik, acariştana ak üzerç kumaş, İsviçre- Yunanistana Ruman- ristana balık sevke « ye nrn!. Bulga dıımıztiı-