8 Mayıs 1950 Tarihli Yeni İstanbul Gazetesi Sayfa 1

8 Mayıs 1950 — Pazartesi .SİYASİ İKTİSADİ Sayı 159 — 10 kuruş Beyoğlu - Müellif Caddesi 6 - 8 Posta Kutusu 2100 Beyoğlu Türkiye için L A7, ç yi fariç memleketler İKi misildir. MÜSTAKİL GÜNLÜK GAZETE Tesis eden: HABİB EDİB TÖREHAN İlânla; Bir mi resi 2 Jiradır. Sncı sahifede santimet: İlânlardan hiç liyet kabul edilmi Telefon: 44756-44757 Santral Telgraf Adresi: Hetlo. İstanbul İÇ ve DIŞ POLiTiKA 7/V/19s0 Seçim hazırlığında hak ve sorumluluk EÇİM günü gevşemeyen bir hızla yaklaşıyor. Pek yakında millet olarak en büyük kararımızı verece- Riz ve dört yılık — mukadderatımız artık dönülmesi ,düzeltilmesi imkân- #ız bu kararla belli olacaktır. Türk tarihinin bu kadar ehemmiyetli bir adımı atılırken her TTürke düşen so- Tumluluğun genişliğini anlamak güç değildir. Her Türke diyoruz, çünkü: Ortada bir parti ve seçmen dâvası, Sorumlulukları birbirinden ayıran bir. Gdâva yoktur ve milli mukadderat dü- vaları, istisnasız, her Türkün en baş- ta gelen düvalarıdır. 14 mayıs 1950 de son kararımızı verdikten sonra hükümlerimiz, beli- fecek #eçim neticelerine göre, deği- gebilir. Sevinebildiğimiz gibi üzülebi-. Hiriz de.. Fakat karar — verilmiştir. Gelecek yılların maddi ve manevi yükü omuzlarımızdadır. Ve Türk ne- Silleri bizi yarın vereceğimiz karara göre muhakeme edecektir. Onun için Ze yapmak istediğimizi, dâvalarımızı Basıl çözeceğimizi, cemiyet ve devlet hayatımızda ne gibi bir yöneliş iste- diğimizi şimdiden bilmeliyiz. Çağdaş demokrasilerde halk yığın- Jarını aydınlatma vazifesi partilere düşer, Fakat partiler bu işi görüyor, diye bütün seçim faaliyeti karşısında Seyirel kalmamız doğru değildir. Oy puslalarını biz kendi elimizle san- dığa götürüyoruz. Demek oluyor ki; 'Biz kendi geleceğimizi, çocuklarımı- gın geleceğini, Türk milletinin gele- ceğini kendimiz tayin ediyoruz. Biz, OY Puslasını sandığa atarken, o di kikada, ne büyük bir. sorumluluk! 'Başbaşa kalmış oluyoruz. Derlenme Tiyiz, düşünmeliyiz, heyecanlanmalı-. yız, Çünkü tarihimizle, milif muka: deratımızla tam karşı karşıya Tman. Parti teşkilâtının props Dihayet, ayrı ayrı kanaatler ve fikir- derdir. Bunların arasında, yurdumu. Zun yüksek menfaatleri bakımından, doğru olanlar vardır, yanlış olanlar| vardır. Bundan anlaşılıyor ki, seçim, Aynı zamanda, bir fikir, bir istikı met ve kanaat seçimidir. Bizim asıl) sorumluluğumuz da buradadır işte. Yurdumuzda secim propagandası| Bapladı başlıyalı faaliyete geçen par- tilerimiz, ufak tefek istisnaları bir tarafa birakırsak, halk yığınlarının çözülmesini tam bir heyecanla bek- İedikleri ana-düvalara daha geniş bir ölçüde temas etmek lüzumumu henüz duymamış görünmektedirler. Onlar, belki de tezlerini son günler için sak: hyorlar. Şimdiye değin öğrenmiş ol.. duğumuz şeyler, daha ziyade umumi mahiyettedir. Artık uyumayacağız, yollar yapacağız, okullar açacağız. Memurları refaha - kavuşturacağız. medenl cesaret göstereceğiz, ilh.. gibi müjdeler ve yalnız geleceği ilgilendi- Ten, şimdilik hig bir müsbet temeli hükümler... Artık uyuma- Mak vâdi ne kadar tuhafsa, bir mil- Jetin ekonomik imkânları temelli bir #ürette incelenmeden geniş ve idâlalı| programları gerçekleştirmek hayal- lerine dalmak ta hiç şüphesiz © ka- Gar tehlikelidir. Biz bugün gerçekliği k plâna almış bir çağda yaşıyoruz Onun için $imdiki ekonomik im- kânlarımızla neler başaracağımızı kesin bir surettg öğrenerek uyku: muzdan olduğu gibi kuruntularımız.. 'Gan da mutlaka silkinmek - zorunda- Sosyal sorumluluğumuzun. yan- a hesabını görebilmek için tam bir aydınlığa muhtaç olduğumuzu ar- fak bilmeliyiz. Seçimi, ardı arkası gelmiyen kuru bir hak mücadelesi şeklinde anlayan ve bütün propagandalarını ona göre ayarlayan partilerimiz, her hakkın yanı başında bir de sorumluluk oldu. Kunu düşünerek hareket — ederlerse demokrasiyi daha iyi tefsirlendirmiş olurlar. Hak, kanun çerçevesi içinde erde ayrılan — imtiyazdan, hareket #erbestliğinden başka bir gey değil- dir, Demek oluyor ki; bir hak siste miyle kurulan bir sosyal nizamda, mutlaka, başka fertlerin de imti ları ve hareket serbestlikleri vardır. ve biz bunlara karşı saygı göstermek zorundayız. Saygı göstermek zorun- la kalmak; aynı zamanda, sosyal ni- im karşısında sorumlu olmak de mektir. Bunun mânasını anlamak güç değildir. Bizim bir hak anlayı- Şimiz, bir hak sezgimiz olmazsa 3- Tumluluk duygumuz da olamaz. Bir 'Türk şairi bu hak sezgisini “vicdan' Sözü ile ifade ediyor ve vicdanı bü- tün hareketlerimizin dâvacısı, şahi- di, kanunları, hâkimi şeklinde düşü- Demokrasi bir hak ve sorumluluk nizamıdır ve onun için bu nizamı di- le getiren devlete, öleki devlet tiple: rinden ayırmak maksadiyle, hak-dev- İeti adı verilir. Bundan da anlaşılıyor. demokrasilerde hak, Yalnız kanun demektir. Bu kanunları biz yapı ika bir deyiğle, sosyal imti. z. O halde hangi haktan ve hangi haksızlıktan bahsediyoruz? Hakları: mış olabiliriz. Bu, büsbütün başka bir meseledir. İyice düşünülürse bundan k iz, yalnız kendimize karşı de fil, cemiyetimize karşı da sorumlu: Bu bakımdan asıl hedefini ka; damizin fırtınalı karanlığında © kılavuzluk edecek görünmez bir yıl Giz vardır; Hak ve sorumluluk. En büylik sosyal kudret yalnız bu iki sö- Zün kolları arasındadır. M NERMİ *kk ' PARİS HUSUSİ BÜROMUZ BİLDİRİYOR l ondra Konferansı için Üçlerin tasavvurları artık belli oldu Amerika, Batı Almanyanın, Atlantik Paktına müsavi haklarla alınmasını istiyor Fransa ve İngilterenin şahsi bazı tekliflere mukabil, bunu kabul edecekleri Paris, 7 (Hususi Büromuzdan) — Londradaki büyük konferansa birkaç gün kalmış bulunuyor. Bu arada Bi 'filı üç büyük devletin esas durumla. rı belli olmağa başlamıştır. '/Amerika, 15 mayısta Londrada Şi- mal Atlantik Konseyinin - toplantı devresi bitmeden evvel, bir sürü h: zrlık / konuşmaları ile üç büyük Batı devleti arasındaki birliği kuv- yetlendirmek ve genişletmek istiyor. Böylece, pakta dahil 12 devletin kar gısına sağlam ve birleşmiş bir cephe halinde çıkmayı arzu ediyor. Bu mü- nasebetle Amerika, Avrupa milletl lerinin tam bir şekilde birleşmelerir Atlantik Paktını imza edenlerin a: kerf bütçelerini arttırmalarını Batı Almanyanın da müsavi haklarla bu Pakta alınmasını İstiyecektir. Fransa, Schumman tarafından açık- Janan küçük bazı görüş farklarına rağmen, bütün meselelerde - Birleşik ÂAmerikanın — yanında yer almıştır. Almanya hakkında, emniyet endişele- Tine dayanan fikirlerini gimdilik ihti- yatla muhafaza ediyor. Aynı zaman- 'da Amerikanın Hindigini meselesinde Mesüliyeti eline almasını, Fransanın bu memleketteki —husust vaziyetini tanımasını - ve Fransa ” vasıtasiyle Hindiçiniye acele ve müessir askeri yardım yapmasımı arzu ediyor. İngiltere, müdafaa ve strateji bah- sinde Amerika ile tamamen mutabık- tır. O yalnız, iktisadi meselelerde A- Merikanın anlayışlı olmasını, İngilte- renin bütün imparatorluk camiasına karşı mecbur olduğu taahhütleri he- saba katarak, onu Avrupanın ekono. mik birliğine iştirakten muaf tutma- Sını istemektedir. Diğer taraftan, İngiltere ve Fran- sa, Batı ile Doğunun arasını bulma- #a çalışan Tryeve Hle'ye “şanır ve— başarı dilemektedirler. Onun, son za- manlarda tesiri ve prestiği çok kırıl. mış olan Birleşmiş Milletler Tepki- Jâtını kurtarmasını ve yine bu teşki- Jâtın çerçevesi içinde Batılı müttefik- lerle Sovyet Rusyayı - barıştırmasını temenni etmektedirler. Londra, 8 ALA. (Lps) — İngiliz pazar gazeteleri dikkatlerini bilhas- #a Moskova ve Londra üzerine teksif etmektedirler. Bir yandan Birleşmiş Mülletler Genel Sekreterinin Sovyet başkentine seyahatı, öte yandan Bir- leşik Amerika, Fransa ve İngiltere Dişişleri Bakanlarının - Londra top- Jantısı gazetelerde bir takım yorum. ra sebebiyet vermektedir. Bağımsız Observer gazetesi şunla- ı yazıyor: “Trygve Lle, şimdi. Rı ları Birleşmiş Milletlerdeki yerlerini almaya ikna etmek maksadiyle Mos- gitmektedir. Ümit edelim ki, ve milletlerarası| Şam (Hususl muhabirimiz tele- fonla bildiriyor) tahmin - olunabilir Teygve'Tle Günya sulhü uğrundaki gayretlerini Kazetedilere İzih ederken İ HSUSİ MUHABİRİMİZ BİDİRİYOR | Suriye Hükümeti, itimat reyine müracaat edecek Başbakan, Lübnan - Suriye ekonomik durumunun değişmiyeceğini — Suriye son gün. n lerde içten içe bir kaynaşma halin- Amerika, Pakistana silâh gönderecek Bu mevzu üzerinde Acheson'la Lowis Johnson Washington 7 (YİRS) — İyi ha- ber alan kaynakların bildirdiğine gö- Te Acheson, Avrupaya hareketinden evvel Liyakat Ali Han'a, Pakistana silâh gönderilmesi hususunda elinden geleni yapacağını vadetmiştir. Fakat Mült Savunma Bakanı Louis John- son buna pek taraftar değildir. Ame- ki rikan kanıı cı memleke mek için kongrenin etmek üzere görüşerek kırtasiye kısaltacağı görünmektedir hemfikir ıleğil Bu müsaadeyi Acheson'un, anlaşılmaktadır. 'n Acheson neticeden ümitli İç politika bakımından Ankarada yenibir şey yok 10 mayısta nihayet bulacak propaganda vâdesinden sonra, politika bildirdi de bulunuyor. Bilhasşa Suriye Mecli- sinde hükümet mensuplariyle muha- Jf milletvekilleri — arasında sık sık Ççetin münakaşalar cereyan etmekte ve hükümetin durümu gittikçe zora girmektedir. Bu arada bazı milletve- killerinin Suriye - Lübnan ihtilâfının bir an evvel halli için yaptıkları 18- rar üzerine Başbakan Mecliste şunla- n söylemiştir: “Bu hususta aldığım karardan as- 1a dönmem, İktisaden ayrılma kararı Meclisin ekseriyetiyle tasvip edilmiş- tir., demiştir. Bugün için Süriye gazeteleri Lüb- 'nana, Lübnan güzeteleri de Suriyeye girememektedir Hükümetin dürümü İse — gittikçe nazik bir hal ketbetmektedir. İşte bu sebepledir ki hükümet siyasi par- tilere Mmüracaat ederek durumlarını belirtmelerini istemiştir. Hükümetin yarın Mecliste itimat reyi alamazsa istifa etmek durumun- da kalacağı israrla söylenmektedir. İMDİYE kadar Naziliği Ş rakikatlerini”İsine "aian,ve' Kai saçacak 0 mühim bir venikayı bug' Herde tarihe maledilecek bugü ni — bütün asik Üiyaç. vardır. Dolambaçlı entrikalar En heyecanlı casusluk hikâyelerinden daha- sürük ühim tarihi evrak içinde bulunmakt 'r namına çevirdiki irikanın nasıl ni Aynı zamanda Hi şhur Heydrlek'i ve İatih ddedilen “köpek düşkünü den, akıl almıyacak sebepleri koşfedeceksiniz. sevke dlkini, S hower'e, ve Weygand'a ait hatıraları neşre e den bitaraf gaye ile, buzün biz de “YENİ T Sütunlarında; İlerde tarihe ' olan Walter Hagen'in terüie clliklerini. ve SAhalaynmn Yöyele Tarihe geçecek evrak k Küzete ve mecmunları Windsar Düküüne, Paui Heydrich, Münich suikasdını tertipliyor bir “harp hikâycei' olmaktan çok uzak- kıni tefri. adamları ve parti son hazırlıklar için süratle Başkente dönecekler “Ankara, 7 (Hususi — muhabirimiz bildiriyor) — Ankarayı yüksek po- litika tahliye etmiştir. Hemen bir haftadan beri şehir kendi gündelik hayatını yaşamakta, yağmurdan fır- at bulduğu günlerde soluğu kırlarda. Aalarak baharı tatmağa çalışmakta- dır. 'Eğer radyodaki seçim propagan- Gası saatleri ve bir de burada çıkmak. 'ta olan gazeteler olmasa seçim mü- cadelesinin devam etmekte olduğunu farketmek dahi güç olacaktır. Pa tilerin merkezlerinde de göze çarpa cak bir faaliyet yoktur. Fakat bu, işin dış manzarasıdır. Vatandaşlar fırsat buldukça radyo- Jarımızın verdiği propaganda hitap- Jarını, Ankarada çıkan gazeteleriz zeşriyatını kendi aralarında mün: kaşa etmektedirler. Şimdiye kadar parti hatip ve söz- Cülerinin intişar eden fikirlerine ba- kılırsa CEHLP. ne ait olanların, bu parti tarafından neşredilen seçim be- yannamesi çerçevesi dahilinde kala- Tak bir nevi ahenk ve ihsicam arzet. 'tiği görülmektedir. Buna mukabil D.P. nin - bilhassa radyo — propagandasında, — bellibaşlı TMuayyen meselelere temas etmek ia- tediği anlaşılmaktadır. CHP. nin radyo sözcüleri, birinci plândaki politika ve parti adamları arasından seçilmiştir. - Demokratlar ise asıl kaleme aldıkları metne hemmiyet vermişler, başlıca şahsi: yetlerini mikrofon karşısına getirme Maamafih Ankaradaki — sükünetin bu ayın ancak 10 una kadar devam edeceği ve propaganda için konulmuş 'elan vâde tamamlanır tamamlanmaz bütün politika adamları ile parti ile- Ti gelenlerinin süratle başkente döne- rek eçim gününe kadar hada ziyade| parti merkezlerirde, yani kendi teş- kilâtları ile lüzumlü — muhabereleri idare etmek üzere büyük bir faaliyet Bösterecekleri güphesizdir. Ankaralıları gu sırada Devlet Re- isinin arka arkaya söylediği nutuklar, ye bir de kendinin seçmiş bulunduğu siyasi güzergâh ziyadesiyle alâkadar etmektedir. Mühterem İsmet İnönünün kendi- mi, bütün bu seçim mücadelesi dev. Tesinde, bütün prestiji ve devlet ada: T tecrübe ve olgunluğu ile kendi partisinin muvaffakıyetine düpedüz. ve açıkça tahsis ettiği gözden kaç- mamaktadır. Bu münasebetle her ne kadar Dev- det Başkanlığı ile parti başkanlığının, bir zatın uhdesinde birleşip birleşe: miyeceği meselesi de tek tük müna. kaşalıra yol açmakta ise de ekseri. yet bir parti liderinin bu gekilde ha- reket etmekle gerek partisine, ge. D. P. beyannamesini çarşambaya neşrediyor Ankara 7 (Hususi muhabirimiz bil- diriyor) — Günlerden beri merakla beklenen D. P. seçim - beyannamesi sali akşamı basına verilecek, bu su- retle çarşamba günü efkârı umumi- yenin malümu olacaktır. D. P. çevrelerinden verilen malü- mata nazaran beyanname son şekli. ni almış bulunmaktadır. Yarın Toros ekspresiyle Adanadan Ankaraya av det etmesi beklenen Genel Başkanın tasvibine arzedildkiten sonra neşredi. lecektir. ileri gelenleri Tekse memleketine karşı olan vazife- sini ifa ettiğine kani bulunmaktadır. göre de, Bir kısım münevverlere İnönünün bu seçim mücndelesi eana- sında sarfettiği faaliyet, ileride baş- ka parti ilderlerine örnek teşkil ede- cek kadar seviyelidir. İÇ SAYFALARDA İKİNCİ Demokraside vatandaşa düşen vazifeler Doç. Dr. N. Kunter DÖRDÜNCÜ Münich suikasdının içyüzü BEŞİNCİ Haftanın iktisadi hâdiselerine bakış ALTINCI Kadın - Moda SEKİZİNCİ Bioomlngton İndlana'daki Polis Müdürlüğü — seçimlerine namzetliğini koyan Claude Stranze seçim mücadelesini cezaevinden yapmaya mecbur kalmıştır. 58 yaşında olan Strange sarhoşluk suçundan 30 gün hapse mahküm olunca nu- fuklarını cezaevindeki böcresinde plâğa.aldırmış, sonra gerek radyoda, gerekse umumi toplantılarda bu. plâğı-çaldırtmıştır. İnönü İstanbulda bekleniyor. Devlet Başkanı ve CHP. Ge 'nel Başkanı İnönü Batı Anadolu- bir nütük - söylemiş ve burada partisi adına siyasi faaliyet$e bu- Tunmüştür. Haber aldıımıza gö- ye Sayın Devlet Başkanı. bi Kün Karaköye, oradan da Ko Caeline geçecektir. Devlet Baş: ühtemel olarak İzmitte de bir propaganda nutku. söyledik- 'ten sonra şehrimizde beklenmek- tedir. HLP. bir program hazırlamıştır. Ayrıca Devlet Başkanının İstanbulda se- Sim 'nutuklarından n ebemmi. n birini “söyüyeceği de bildirilmektedir. Rıza Pehlevi, dün tekrar defnedildi Sovyet ve peyk - sefaretleri bayraklarını indirmedi 'Tahran 7 (AP) — Harp içinde Rusya ve İngilterenin * müttefikleri tarafından İrandan gitmeye mecbur edilen Şah Riza Pehlevi Han'ın nâşı bugün İran'a getirilmiştir. Cenaze merasimine Rusya ve peyk devletler iştirak etmemiş fakat İn- giltere ve diğer 25 Batılı devlet me- Tasimde bulunmuştur. 'Tahran 7 (YİRS) — Rahmetli Riza Şahın cenaze merasiminde Rusya ve Peyk elçiliklerinden başka bütün eb- çilikler bayraklarını, matem alâmeti olarak yarı çekmişlerdir. D n yi mektedir. Bu husustaki haberi ikinci sahite ' K. 225 modeli Helikop a muvaffakıyetle yapılmıştır. nizde verimiş bi si, dün yağmur valanırken — gür le Helikopter