30 Ocak 1941 Tarihli Vatan Gazetesi Sayfa 4

30 -1-941 ——— — VATAN GENERAL METAKSAS - 1 Metaksas'ın Siyasi Hayatı Ve Kavga arı | | General Metaksas 1871 de, ! ki adasında doğmuştur. Ge- I ral Metaksas, ilk tahsilini bi- E| rliğe karşı ve ailesinin es askeri mekte- i ve mülâzim olarak oör- tti. Bir iki vı arasında te- sene ASA Kayser İkinci Vil- (Küçük — Moltke) unvanını yermiştir. Buna sebep Potsdam &a: akademisinde gösterdiği yüksek istidattır. Akademiyi bütün | eri içinde birinci olarak | Askeri istidadı o kadar | tmişti ki akademiye| a şu ibare ile altm biri Met: keri askeri Alman zabi bitirmiştir celbi asın halle- yoktur.> le Şi keri 1903 de Tsalya erkânıharbiye: ne dahil oldu. Sonradan, Yunan erkâ-| niharp zabitleri için açılan kurslara | hizelos Yunanistana geldiği za- man Metaksas, ordunun en mümtaz ve en biri idi. | olunca harbiye kendine yaver olarak al- | kendisine ince bir Sofyay giderek Bulgaristanla | mukavele yapmak Metaksasş, Londra — konferansında | askeri olarak hazır buluün- du. 1913 de Balkan harbinde Yan- ya muhasarasma iştirak etti ve bu heyet müzakereye | nazırı Venizelos, Metaks dı ve di vazife ver-| mi sonunda murahhas Sırplarla harbin Pelsi olarak girişti. Balkan harbinde idi. Aradan az bir zaman geçtikten son- ra Büyük harp başladı ve General Metaksasa mühim vazifeler verildi. 1915 erkânrharbiyel umumiye reisi oldu. meden, Venizelos yüzünden kaymakam de Yunan Fakat, çok geç- asetine ak etmemesi bu vazifeder uzaklaştırıldı 1917 ye kadar, harp ve dahili mü- cadeleler onu o kadar tekaütlüğünü istedi ay sonra sürgün edildi yormuştu ki, akat, birkaç tanmmış er kıxvuhdrplaı'ından! F k... r Metaksas Yunını'suııın_ her tarafından sevile Hükümet, 1920 de Metaksası tek- rar orduya çağırdı. Metaksas, o zamanlar bir entrika yuvası haline gelmiş olan Yunan ordusunda kal- mak istemiyordu. Tekaütlüğünde 1s- rar etti ve generallıkla tekrar teka- Üüde sevkolundu. Artık kendini politikaya vermek istiyordu. Geniş siyaset sahasında, 1921 den itibaren <Eleftherophrones Serbest mefküre» partisi reisi olarak mühim bir rol oynamıya baş- tadı. Metaksas, Anadolu gergüzeştine girmesine taraftar de- ğildi. Bu yüzden, zamanın hüküme- tine karşı şiddetli bir mücadele açtı. 1922 de atos, kabine — teşkiline memur edildiği vakit, henüz mebus sasa harbiye nezare- Yunanistanın olmıyan Metak tinl kabul etmesini teklif etti. Lâkin bu iş, Metaksasın mizacına O, Anadolu harbinin Halbuki yeni kabine- harbe devam da Kymuyordu. aleyhinde idi. Hin programında vardı. General, nazırlığı kabul etmedi ve bütün enerjisile hükümete karşı mü- | kanaatini vermemişti. Bunun aksine | mamak istemekte | disiplinli bir orduya şiddetle taraf- | tardı. gadeleye devam etti. Ne çare ki bu mlücadele de, generalin yeniden sür- | gönderilmesi, hakkım ve haki- edilmesi ile neticelendi namışlar, Gargalides ihtilâl hareketine siyasi müşavirlik ettiği Şeklinde bir kulp takmışlardı. Me- kendisini itham edecek se- | taksas, yeniden — Yunanistanı terke mecbur oldu. Yunanistanda — cümhuriyeti — ilân İeden dördüncü millet meclisi, umu- | mi bir af kararnamesi kabul etmiş- ]n. Bunun üzerine Metaksas Yuna- İnistana döndü, meclise girdi ve par tisine mensup 54 mebusun başına geçti. | General Metaksas, h(abınclcrdc nazırlık vazifeleri almış bundan sonra | | görülür. Fakat, 1928 intihabında | Mefküre> partisi ekseriyet ledemuımştı. Metaksas, yeniden mec- |lişe girebilmek için 1932 intihabma |kadar bekledi ve bu seçimde Ke!'a-[ Wlr,-nyadzı.u mebus çıktı. 1933 de yeni-| |den kabineye girmesi teklif edildiği zaman bunu, ancak Çaldarise ve ( General Kondilise, 1935 isyanmı bas- İtırmak hususunda yardım için kabul etti. Geçirdiği uzun siyaset hayatı ona, | bir kısım Yunan politikacılarının, cümhuriyet prensiplerine uyabilecek oldukları | «Serbest temin S |derecede olgun adamlar | inanıyordu. | Bundan sonraki umumi intihapta General Metaks yine ekseriyet | kazandı ve krallığın yeniden tees- süsünden sonra da hükümetin başına geçerek buz kül rejimi kurdu. Metaksas sadece asker, diplomat er devlet adamı olarak kalmamış, | General Metaksas İstanbulu ziyaretinde C ge AREM A * tarafında her sınıf ve zümre n bir vatandaştı , ayni zamanda içtimai, felsefi ve hat- tâ edebi mevzuları alâkadar eden birçok eserler ve makaleler neşret- miştir. General Metaksasın muhtelif za- manlarda yazılmış ve neşredilmiş eserleri gözden geçirilirse bu büyük devlet adamımın şayanı dikkat bir if- |kir istikrarına sahip olduğu ve yıl- larca evvel yazdıklarını hemen bu- |gün de esasları tamamen uüyguün ve daha mütekâmil bir şekilde düşün- düğü görülür. Metaksasın parti programı; ide- allerini, devlet, millet ve idare hak- kımdaki fikirlerini hulâsa eder. Bu programa göre, Metaksas geniş bir hürriyet taraftarı ve kuvvetli bir va- tanperverdir. Devletin, milli ekono- miye geniş mikyasta düzen verme- sine taraftar olmakla beraber iktı- sadi hürriyeti tercih etmektedir. General Metaksas, devlet icral kuvvetinin kesifleştirilmesine taraf- tardı. Harici siyasetin, sıkı dostluk bütün enerjisile müdafaa mertçe dostluktan ayrıl- idi.. Kuvvetli esaslarını etmekte, ve Nihayet, Generalin en kuvvetli fi- kirlerinden birisi de: Devlet, her ne bahasma olursa olsun milliyetper- verliği korumayı istemesi ve hariç- ten gelecek bütün — propagandalara şiddetle aleyhtar bulunmasıdır. Yunan Kra nn Beyannamesi (Başı 1 incide) ğâ Güte müteallik ıslahat sahaların- da ve aynı zamanda milli gençlik teskilâtı shasında da eserinin, da. ima aynı heyecanla takip edilece- ğini, milletime temin ederim. Yeni hükümetimin reisi ve aza- larının şimdiye kadar müteveffa- nih uzun zamandanberi mesai ar.- kadaşları bulunmaları, bu eserin takibinde devam edileceğinin en kati zımdnıdır. Milletimle beraber tahtım etra. fında sıkş bir surette birleşmiş bu- lunan ve aynı zamanda milli ha- yatımızın son şerefli sahifelerin- deki fevkalâde değerli misaller- den ilham alan nazırlarım Yunan ordusunun şeref meydanında ta- kip ettiği kahraman ve muazzam mücadeleyi fedakârlık ve fera- gatle sona erdirecekler ve emin olunuz muzaffer bir neticeye isal edeceklerdir. Bütün Yunanlılar- l ! (Başı 1 incide) Ş asker olduğu kadar mükemmel |bir devlet adamı idi. Yunanista- İnin, Metaksas'tan evvelki liberal hayatinı hepimiz hatırlarız. Sokak kavgaları, siyasi — dedikodular, münakaşalar memleketi adeta a- narşi içinde bulunduruyordu. 1936 seçiminde 141 Vnize- list, 144 antivenizelist ve 15 ka-î dar da komünist mebus intihap | edilmişti. Bu vaziyette kuvvetli bir hükümet teşkiline imkân yok- tu. <Ayrılıklar, mücadeleler — için için ve sinsi, sinsi devam eder, ve dan şimdiye kadar olduğu gibi disiplin ve vatanperverliğin aynı parlak delillerini göstermelerini isterim. Allahın inayeti ve milletin kuv- vet ve iradesile Yunanistan, ebe- di Yunanistan yaşıyacak ve bü- yük ecdadımıza ve kahramanla- rımıza lâyık bir surette muzaffer olacaktır. | İkinci Jorj Ankara Radyosundan Yunanistan anarşiye doğru yü rürken Kral Majeste Jorj, yeni kabinenin kurulmasını Metaksas- tan istedi. «Bu sırada, Pire'deki kanlı a- mele grevi çıktı. Metaksas, 1936 da meclisi feshederek Yunan mu- kadderatını eline aldı. «General Metaksas'ın bu ha- reketi, evvelâ Yunanistanda dik- tatörlük telâkki edildi ve liberal- leri harekete geçirdi. Fakat, ya- vaş yavaş kendisini sevmeğe baş. İladılar. Metaksas'ın kurduğu bir- | lik sayesindedir ki Yunanistan İ- talyanın tecavüzüne karşı koydu «General Metaksas, büyük ve kuvvetli bir cesaret sahibi bir a- dam olarak tanınmıştır. «Bunun bir misalini, 28 ilkteş- rin gecesi, sabaha karşı saat üçte İtalyan elçisi ültimatomu tevdi et. tiği zaman gösterdi. Yunan mil- leti birlik ve tesanüt içinde ayak- landı. Eski Yunan tarihinde gö- rülen bir kahramanlıkla İtalyan- ları anavatan topraklarından sür. | dü...» «Radyo gazetesi» ümburiyet ıidesine çelenk koyduktan sonra defteri m ahsusu imza ediyor - /“0,Bir Türk-Yunan iı | Metaksasla Nasıl Görüşmüştüm ? O Zaman General: “Belki de Türklerle Elele Vererek Müşterek Bir Gaye Takip Edilecek Mes'ut Bir Devir Gelecektir,, Demişti. | Yazan: Lütfi Ârif KENBER | Atina şehri muhacirlerle dolu idi. Askeri idare en haşin tedbir- lere başvurarak Plastiras'ın ihtilâ! hükümetini takviyeye çalıştığı bir sırada Atinada bulunuyordum. Plastiras'ın resimleri duvar ilânı gibi sokaklara yapıştırılmıştı. İh- * Büyüğü İstanbullu Elenler de matem |içinde. Beyoğlunda Turingpalasta Elenler Birliğine giden muharri- rimize demişlerdir ki: — İşte görüyorsunuz: Radyo © Idi 1,, na karşı koyan bir «hayır!» sözü manlığını ifade ediyordu. Hem o, aynı zamanda bir Türk - Yunan başında Atina istasyonunu her an büyüğü idi. Türkler ve Yunanlı- telâğ ve heyecanla bekliyoruz. lar, söylemesi çok acı ama, havr Oradaki vaziyeti bütün — varlığı- | kikat bu, bir büyük adam kay- | mızla takip ediyoruz. Çok keder- / bettiler. Türk - Yunan ittifakı liyiz. Bu elemimiz ölçüye girmez. 'onun en değerli eserlerindendir. O büyük bir asker, büyük hbir dip- Fakat Metaksas müsterih olsun, İlomattı. Yunan milletinin bütün Türkiye ve Yunanistan daima bü- | |düşünce ve arzularını temsil e- | yük kalacak, dâima ileri gidecek- derdi. 28 teşrinievvelde düşma- | tir. H | | | Büyük Moetaksas, kendisi için ne büyük bir yardımcı olduğunu Herkesten fazla kendisi takdir etmiş olan Elenler Kralı Maieste Yorgi ile konuşurken ” v e AĞ 5 ve _ * —— AERARL N e aeti i General Metaksas, İtalyan - Yunan harbine tekaddüm eden büyük | manevralarda İtalyan ve Bulgar a*asemiliterlerile — konuşurken.. Yunan milletinin zafer ve kahra- ! * sadece bir Yunan büyüğü değil, tilâlci reis otomobille herhangi 1bir sokaktan geçerken, arkasın- |dan zitol nidalarile sürü halinde çocuklar, -işçiler koşuyorlardı. Örfi idare ilân edilmiş bulundu- ğu ve Türkiye aleyhinde bir çok tezahürat yapıldığı bir sırada ' (Vatan muhabiri) olarak Atina- |da ihtilâlci reislerle görüşmeğe çalıştim. Plastiras: ) — Bir Türk gazeteciyi kabul |edemem! cevabını gönderdi. Or. du kumandanı ve Başvekil Pan- galos ise: Henüz birbirimizle dost değiliz ki size mülâkat ve- |reyim! demişti. Günlerce Yunan Hariciye Nezaretine, Matbuat müdürlüğüne — gittim. —Meşhur | & B Metaksas siyasi eserlerin paktını imzala ! (_Papa) nın delâlet ve iltimasını irica ettim. Zamanın devlet reis- lerinden hiç biri bir Türk gazete- Ucisini kabul etmek — istemediler. Bunun üzerine Bay Metaksas'la tolsun görüşmeği kararlaştırarak |telefonla kendisinden bir rande- "vu rica ettim. Çok centilmen olan | Generalden söz aldım: Yunanistanda 1922 Plastiras ihtilâli üzerine bütün — vatanper- lverler atinadan kaçtıkları bir sı- lrada Bay Metaksas'ı Faleron ka- |sabasındaki villâsında ziyaret et- tim. Bay Metaksas henüz sabah kahvaltısını yapmak üzere bulu- nuyordu. Kendisine sormak iste- diğim suallerin çokluğunu anla- yan zeki General derhal sözüm keserek: «Çok samimi bir Türk dostuyum ve size her şeyi açıkça söylemek isterdim, Fakat bügün için buna imkân yoktur. Sizi ka- bul edişim de bir dostluk eseri olduğunun misalidir» diyerek bir sigara uzattı ve ilâve etti: — Atinanın halini görüyorsu- nuz.. Hergün yeni bir askeri ida- renin tazyiki altındayız. Ne ola- cağımızı tahmin etmek bile gayri mümkündür.. — Peki ekselâns.. Sizin Yuna- nistanı terkedeceğinizi söylüyor- lar Buna neden lüzum görüyor- sunuz? — Ben ötedenberi Türk dos- tuyum. Bu yüzden zimamdaran beni sevmezler. Atinada örfi ida. re hüküm sürdüğü bu sıralarda buradan uzaklaşmayı daha doğ- ru buluyorum. İtalyaya gidece- ğgim. Pasaportlarımı yaptırdım. cevabını verdi.. Bu sırada dostlarından bir zi- yaretçiyi yemek salonuna getir- diler. Bay Metaksas gülerek aya” ğa kalktı ve lâtife kılıklı: Oh! Korkmadan gelebildin. demek! dedi ve ilâve etti: Bu akşam gi diyorum. Bak bu kirye İstanbul- dan gelmiş bir Türk gazetecisid Henüz görüşmeğe — başlamıştık. Fakat fazla bir şey söylüyemiyo- rum. Şimdi Atinada her kelime-; den bir mana çıkanmak âdeti hü” küm sürüyor.. dedi. Bay Metaksas son cümlesile muhavereyi kesmek istemişğ. ÂA* yağa kalkarak müsaadesini Tricâ ettim. Daima güleryüzlü olan Ge- neral de ayağa kalktı ve elini uza« |tarak dedi ki: — Sizden rica ederim. İhtisas” larınızı, söylediğim bir kaç cüm- leyi yarından sonra gazeteniz© bildiriniz. Yazılarınız belki beni yolumdan alıkoyabilir. Çünkü sansür müthiştir! dedi, General Metaksas beni kapıy& |kadar teşyi ederken de; den biri olan Selânik dıktan sonra | — Bir gün gelir gene görüşü” rüz. Belki de Türklerle elele- ve* rerek müşterek bir gaye takip edi” lecek mesut bir devir gelecektir: Eğer sağ kaliırsam bugünleri tırlayarak iki memleketin bir küt* le haline getirilmesine gayret ede- ceğim., demişti. Bay Metaksas Avrupadan Vâ” tanına avdetinden sonra daimâ Türkiyenin dostluğunu takviyey? çalışlmış en eski Venizelistleri bile Türkiye dostluğuna ikna edere Yunanistanı baştanbaşa kendi sa* _mimi düşüncelerine ulaştırmışti: Türk - Yunan ittifakı onun Umü” mi Harptenberi beslediği samim emellerinin bir tezahürçü idi. Ve nizelosun harp kabinesinde Erkâ” |nıharbiye Reisi iken bile, Çanak” kaleye Yunan askerinin göndcf”' ;mesine muarız kalan ve itirazif? kabul ettiren biricik xumandâf |Bay Metaksas'tır. F l Plastiras ihtilâlinde Metaksas ! Atinada kalan taraftarıarı ya:’"ı dostlarından ve maiyeatinde bt İunmuş bazı zabitlerden ibaret!” Kendisini bu seyahatinde tasif eden ancak küçük rütbeli iki Z4" |bitti. Bu iki zabit Metaksas'ı bt yük merbutiyetle vatana avdt” ne kadar yalnız bırakmamışlâ” dır. | B e Evlenme Eski Çoruh Mebusu Bay Akif AK yüzün kızı Hayrünnisa le Dettir darlık kontrol bürosu şefi Emit Ekrem Büklünün nikâhları 24/1/9t cuma günü Beyoğlu evlenme gair? ısmde memleketin tanınmış sm'ııiııırl huzurunda yapılmıştır. Tarafeyne saadetler dileriz. - a # ELVEDA Bütün bir hayat bir filimde. 30 fevkalâde bir aşk filmi. Fransızca sözlü müstesna filim başlıyor. ROBERT DONAT İlâveten: ve harp haberleri. Bu akşam — GKUKD MAĞ SARA Y Sinemasında EMİL YANNİNGS'in bütün eserlerini gölgede birakan GENÇLİK ve 1940 yıldızı GRER GARSON senelik aşk.. Hatırası silinmiyectk FOKS JURNAL Son düny DĞ Vi NN hiş