7 Eylül 1940 Tarihli Vatan Gazetesi Sayfa 1

Cumartesi 7 VATAN EVİ CAĞALOĞLU No, 32 TELEFON:24136 TELGRAF: VATAN: İST. EYLÜL 1940 BAŞMUHARRİRİ! AHMET EMİN YALM a) Maarif Vekilliği Devlet Kitapları Mütedavil Sermayesi Müdürlüğünden: Vekilliğin bütün neşriyatı Ankara Caddesi Vakit Gaze- tesi yanmda Maarif Vekilliği Yaymevinde perakende satılmaktadır.» Müdürlük: İstanbul İkdam Yurdu üçüncü kattadır. (8221) - Fiyatı:5 Kuruş.- SİYASİ SABAH GAZETESİ Yıl: lU—Sayı: 20 Ekmek Meselesi Ekmek Derdi Hakkında ValininGazetelere Beyanatı Kral Karolün Tahttan g ekilmesi Kral Karol, dahili kuvvetten Mahrum, istikrarsız bir siya- Setin hesap puslasını ödedi. Ük ağırdır. Rumen milli bünyesinde yeni vaziyete in- tıbak uyandırmak, huzur ve ahengi iade etmek çok güç :ır iştir. Bizim karşıdan kar- iya yapabileceğimiz — şey, Muvaffakıyet dilemekten iba- Fettir. Yazan: Ahmet Emin YALMAN ROmanyanın karşılaştığı kasır- Za nihayet Kral Karol'ün tahtına & mal oldu. Böyle bir neticeyi Evlb_"'e beklemek lâzımdı. Birbi- Tni takip eden milli felâketler Omanyada çok tabit olarak de- n bir galeyan uyandırmıştı. Hal- in hiddetini kesmek için bir ;“çluy,' bir kurbana ihtiyaç var- 1 Felâketin büyüklüğü karşısın- ı“ bu kurbanın da en büyük çap- Kı olması zaruri bir şeydi. Kral arol, ister istemez ikinci defa o- arak Rumen tahtından inmeğe înecbu, edildi, yerini şeklen oğ- Una, hakikatte yeni diktatör Ge- heral Antoneskuya biraktı, ki L Manyada görülen hesap es- i bir h B& M Ti Fırınların önünde dün İstanbulun günlük ekmek ihti- yacı için verilen üç yüz ton buğî dayın halka kifayet etmediğini yazmıştık. Bu yüzden başlıyan ekmek sıkıntısı devam etmekte, halk fırınların önlerinde birikmek suretile ekmek beklemektedir. Vali ve Belediye Reisi Doktor Lütfi Kırdar, dün, bu mesele hak- kında bir muharririmize şunları söylemiştir: «— Başvekilimiz — İstanbulun bu sıradaki ihtiyacını fazlasile karşılıyacak kadar un verilmesi- ni emrettiler Bazı semtlerde ekmek darlığı çekildiğinden bahisle İstanbulun ekmeksiz kalacağı şüphesini u- yandıracak şekildeki neşriyatın, halkta ihtiyacından fazla ekmek tedarik etmek ve bazı fırıncılarda ihtiyat un biriktirmek — arzularını tahrik ettiği ve ahalinin fırınlar TERE N T 1918 Senesi YÜK p nesinde binlerce kilometre mu- n öni P ına sebep o- larak bir buh mü hesind sabahki kalabalık Halkın nahak yere telâşa düş- mesine sebep olan bu kabil neş- riyatın aşağıda anlatıldığı şekilde" tashih ve tavzihini dilerim: İstanbulun normal zamanlar- daki ihtiyacı 300 tondur. Bu mik- tar Ofis tarafından tanzim satış- ları fiyatile verilmektedir. * Yal- nız bu sıralarda İstanbul nüfusu- nun med ve cezirleri arasındaki farklar hayli büyümüştür. Nor- raal nisbetlerden epey büyük o- lan bu farkları rahatça karşılıya- bilmek üzere yevmiye 50 ton ka- dar fazla bir marj verilmesini Başvekilimizden rica ettim. Baş- vekilimiz ricamı fazlasile is'af e- derek 50 ton yerine yevmiye 100 ton verilmesini derhal emir bu- yurdular, Bu surelte normal za- manların ihtiyacına ferah ferah tekabül eden 300 ton yerine 400 ton un verilecektir. Memlekette un stokunun çok olduğu da ma- lümd İstanbulda bazı mevzii Çai F TAL hasıl ey- Tabbar toprak, 1 ily nüfus azandılar, 1930 senesinde kendi aptıkları istatistiğe göre 18 mil- Yon 24 bin 269 dansibaret olan n? slarının bes milyonu, yani Yüzde yirmi sekizi Rumen cinsin- €n olmıyan, ayrı dil konuşan azlıklardı. Bu kadar çok toprağı Ye _bu kadar yabancı nüfusu ele Beçirmek Rumenleri sevindirdi. ski iptidai ölçülere aldanarak bu Fayede büyüdüklerini, — kuvvet- endiklerini zannettiler. | Takikatte bu büyüme Rumen- h" için hiç de hayırlı olmadı. Da- & ilk günden hazımsızlık, huzur- Suzluk başgösterdi. Yabancı un- Surlarla âhenk ve sulh kurmak î'ol“"l da gidilemedi. Macarlar- a Bulgarların tahrikleri ortalığı Dir düzüye karıştırıyordu. Rümen idaresi bundan da alevlenerek Unsurları tazyikle idare etmeyi İş edindi, 4 Bir taraftan harici tehdit altın- a bulunan, diğer taraftan beş Milyon miktarında halkı ancak :ul_ııniki bir baskı ile kendine ağlı tutabilen bir milletin bün Yesinde hiçbir zaman âhenk, is- tikrar olamaz. Fazla olarak Ro- Manyadaki Rümen ekseriyet de milli bir siyaset üzerinde birleşe- Miyor, kendi Aaralarında türlü türlü adlar altında partilere, Menfaat gruplarına, ecnebi nüfu- zunu yayan takım takım teşkilâ- ta ayrılıyordu. Bu şartlar altında bulunan bir Memleketin içten içe kuvvetlen- Ir'neııı Ve prensibe dayanır devam- |e istikrarlı bir sjyaset sahibi ::i:in'ım imkân haricindedir. Şunu la etmek caizdir ki son sene- ©T içinde Romanya hesabına en ğ?k huzur ve istikrar temin ede- llfn âmil, Balkan misakına olan leflıktnn ibarettir, S ılz yıki: vakit kendi acı tec- ETİMİZ: daki Kaydarş a deael a Sta l lediği görülmüştür. Bu yüzden her semtin nüf_us kesafetine nazaran fırınlara tevzi edilmekte olan unun bazı semtle- rin ihtiyacını karşılıyamadığı da tahkikatımız neticesinde anlaşıl- mıştır. darlıkların yukarıda bildirdiğim sebeplerle hasıl olduğunu ve Baş- vekilimizin —emirleri sayesinde bazı semtlerde tesadüf edilen is- tisnai darlıkların da tamamile ö- nüne geçildiğinin İstanbul halkı- na bildirilmesini eehmmiyetle ri- Karşılıklı Hava Hücümları Gittikçe Şiddetleniyor Londra, 6 (A.A.- — Hava ve Dahilt Emniyet Nezaretlerinin tebliği: Dün gece, d’ü;mnn tayyareleri, münferit surette veyahut küçük gruplar halinde, İngiltere üzerine bir seri hücumlarda bulunmuş- tur. Yüksek kuvvette infilâk bom- baları ile yangın bombaları Lon- dra mıntakasına düşmüştür. Bazı hasar olmuş, bir miktar ölü ve yaralı kaydedilmiştir. Büyük bir SAA e gPa T G3i DlR fakat burada bulunanlardan pek az kişi ölmüş ve yaralanmıştır. Birkaç ev ve bir lâğım hasara uğramıştır. Londra civarında bir demiryolu istasyonuna düşen bir bomba, kısa bir müddet için tren seferlerine mâni olmuştur. Kent eyâletinde bir hastaneye bomba düşmüştür. Hastalardan pek az kişi ölmüştür. Yaralıların ekseri- sinin yarası hafiftir, Şimali garbi mıntakasının mü- teaddit şehirlerinde, bombalar bazı yangınlar ,çıkarmış ve bazı evleri yıkmıştır. Bir şehirde de- miryolu istasyonuna bomba isa- bet etmiş ve hasara uğratmıştır. Bu mıntakada pek az miktar- da ölü ve yaralı vardır. Gümrükteki Mallar Kefille Gekilecek Ticari Kıymeti Haiz Nümunelik Eşyadan Rüsum Alınmayacak Bir imi: bulunan Gümrük ve Vekili Raif Karadeniz, gazeteci- lere şu beyanatta bulunmuştur: «— Yeni gümrük kanun lâyi- tdd . SS K K | ca ederim.> Hasan Âli Yücel'in Dünkü Beyanatı Müallimler - Açılacak Mektepler - . Talebenin Vaziyeti-Mühtelit Tedrisat Dün gazetecilere maarif işleri hakkında mufassal izahat veren Maarif Vekili Hasan Âli Yücel beyanatta bulunurken Muhtelif hakkında birkaç aydanberi gaze- maakrif — meseleleri tecilere hiç malümat vermiyen Maarif Vekili Hasan Alı' Yücel, zamanı geldiği zaman izahatta l ğ bir müddettenberi nerek Rumenleri ikaz etme”zu ei lıştık, Eğer bizi dinleıeleruclei ç:e Bulgaristan — ve Macaristanla dostça bir şekilde hesaplaşmağa Tazı olsalardı harici ve dahili taz- yikten kurtulurlar ve içten içe kuvvetli hale gelebilirlerdi. O za- Mman mukadderatına sahip olma- arı, ilerisini berrak bir gözle gö- Terek devamlı bir milli — siyaset takip etmeleri mümkün olurdu. ç Dostane — tavsiyelerimizi — bir türlü — işittiremedik. Romanya 1918 de eline geçen malın her santimetğe — murabbalna sahip almakta ısrar etti. Netice olarak her sahada dahili zaaf ve karar- (Devamı: Sa, 4 Sü. 5 te), üves Ül vâdetmekte idi. Derslere başla- ma zamanının yaklaşması, Vek'i. lin söyliyecekleri etrafında, lı_ıl. hassa maarif muhitinde alâkî ile bekleniyordu. Hasan Âli Yı.ıı:el_. son tetkiklerinden sonra vaziyeti tenvire kâfi aydınlık unsuru elğe ettiği için olacak ki nihayet dfın Halk Partisi İstanbul merkezin- de toplanan gazetecilere maarifi- mizin ana meseleleri üzerinde et- raflı malümat verdi ve bütün müp hem noktalara beyanatile vuzuh getirdi. İkinci sayfamızın başın- da aynen dercettiğimiz bu beya- nat muallimler, açılacak mek- tepler, talebenin umumi vaziye- ti, muhtelit tedrisat, kitaplar, tek. nik tedrisat ve daha diğer mese- leler hakkında maarifçileri, tale- beyi, velileri, binaenaleyh mem- leket halkının büyük ekseriyetini alâkadar edecek mahiyette oldu- ğu için herkes tarafından dik- katle okunmağa değer mahiyet göstermektedir NOTLAR : SIRASI MI? Vaktile yine kendi muvafa- katile cereyan verilmiş ensta- lâsyonları elektrik idaresi ye- niden gözden geçiriyor, Ekse- risinin ıslahını istiyor. Cereyanı kesilmemiş olanlar -eski ensta- lâsyonlarından — istifade eder, elektrik malzemesi ateş paha- sına satılırken, bilmeyiz bu 18- rarın şimdi sırası mı? hası hazırlı » Lâyiha, za- manımızda kullanılmakta - olan hava vasıtalarile memleketimize geleri ve giden yolcu ve eşya hakkında yeni hükümler ihtiva etmektedir. (Devamı Sa: 8, Sü: 6) İnhisarlar | Kral Karol bundan bir müddet evvel Transilvanya halkına bir beyanname neşretmişti. Birkaç gün evvel o münasebetle koydu ğumuz resmi ne gariptir ki, şimdi yine Transilvanya meselesi yüzünden tahttan çekilmesi münasebetile tekrar koymak mecburiyetinde kâalıyoruz! KRAL KAROL Tahttan ÇEKİLDİ! Romanya Kralı Karol, Tran- silvanya hâdisesinden sonra ev- velki gün Bükreşte kendi aleyhi- ne vuku bulan nümayişler üzeri- ne dün sabah tahttan çekilmiş ve oğlu Michel Romanya Kralı ol- müştür. | Dün akşam saat 18 de Rumen ordusu, Kral Michel'e sadakat yemininde bulunmuştur. Yenin Kral, babasının eski karısı olan annesini aldırmak üzere Floran- saya derhal-bir tayyare gönder- miştir. 4 ESKİ KRALIN BEYANNAMESİ *Eski Kral Karol, dün sabah şu beyanname ile feragatini millete bildirmiştir: «Romanyalılar, Büyük gaileler ve felâketlerle dolu bir devre meml:kelimizini üzerine yüklenmiştir. 10 sene- denberi vicdanımın emrettiği da- irede Romanyanın lehine ne yap- mak kabilse hepsini yaptım. Bu- gün matem memleketimizin üstü- ne çökmüştür. Büyük tehlikelerle TT | G. De Goill Müstemlekelerin Müdafa Etmek İstiyor Londra, 6 (A.A.) — Dün ak- şam hür Fransız kuvvetleri umu- mi karargâhının neşretmiş olduğu bir tebliğde şunlar denilmekte- dir: Hür Fransız imparatorluğuna iltihak etmiş olan müstemlekeler müessir bir surette müdafaa edi- lecek ve bunun için lâzım gelen tedbirler alınmış bulunmaktadır. Bu müdafaa balsıca hür Fransız kuvvetleri tarafından temin edi- lecektir. Başvekil Churchill'in Ağustos nihayetine doğru Gene- ral de Gaülle'ün kumanda et- mekte olduğu küvvetlere iltihak edecek olan müstemlekelerin deniz ngiliz d Ürdaeki P y Ş ş olan üstünde doğdu- ğum ve büyüdüğüm bu toprağın aşkı ile ağır" hükümet yükünü sevdiğiniz oğluma devrederek bu tehlikeleri izale etmek istiyorum. Allaha dua ederim ki, vatanı kurtarmak için yaptığım bu feda- kârlık boşuboşuna gitmesin, bun- dan sonra omuzlarına yüklenen ağır mesuliyeti idare için muhtaç olduğu muhabbet ve sadakatle oğlumu ihata etmelerini bütün Romanyalılardan talep ediyo- rum. Allah memleketimizi mu- hafaza etsin ve ona iftihar oluna- bilecek bir istikbal temin etsin. Yaşasın Romanya..» Yeni Kral, saat 9.30 da Baş- vekil, patrik ve temyiz mahke- mesi huzurunda şu sözlerle yemin etmiştir: «Allahın inayeti ile anavata- nı, hudutlarını ve — tamamiyeti hat Askeri Vaziyet Hitlerin son nutkunda bundan sonra İngiltere üzerine «bir ge- cede 150 tondan başlıyarak git- tikçe arttırılmak üzere daha çok bomba atacağız» demesi biraz hayret uyandırmıştır. Çünkü Al- man ajanslarına bakarak şimdi- ye kadar yapılan gece hücumla- rında her gece vasati 200 - ton bomba atılabileceği tahmin — olu- nabilirdi. İngilizlerin vasati ola- rak her gece Almanya üzerine 800 ton bomba attıkları doğru ise he- nüz Alman gece hücumlarınm şiddetli İngiliz Ü Akdenizde İngilizlerin İtalyanlara Hücumları Londra, 6 (A.A.) — İngiliz ami- rallik dairesi tebliğ ediyor: Son altı gün zarfında şarki ve gar bi Akdenizde deniz kuvvetlerimiz ta: rafından vüsi mikyasta harekât ic- ra edilmiştir. Bu harekât tamamen muvaffakıyetle neticelenmiştir. An- |cak deniz kuvvetlerimizin en mühim cüzütamı ile düşman harp gemileri arasında bir temas tesisine muvaf fak ne çıkamamış demektir. Her iki taraf bütün kuvvetlerile işe giriş- memiş bulunduklarından bombar- dımanların şiddetlenmesi nir. Bugün İngilterenin — cenubu Şarkisinde hava muharebeleri ol- muş ve çok yüksekten uçan, 200 Alman tayyaresi şimale hareket esnasında İngiliz avcılarının hü- cumile karşılaşmış iseler de İn- giliz ajansının bildirdiğine göre muharebenin 6 vilâyet üzerinde cereyan edecek surette genişleme- si Almanların İngiliz avcılarmı çok uğraşı klarına bilir. Bunun sebebi bizce malüm ol- mamakla beraber çok yüksek ir- tifalarda makineli tüfek meka- nizmasındaki yağların donması hasebile — tüfeklerin — işleğiğiiği Fransadaki muharebelerde vaki olduğu söylenmektedir. Almanya dahilinde Berlin gibi hedeflere hücum edildiği gibi bu- nunla da iktifa edilmiyerek Torl- nonun bombalanması mesafe ve Alplar gözönüne getirilirse, İngi- Hiz havacılığının kabiliyet ve mu- kavemetine bir misal olarak gös- terilebilir. dünkü hü zikredilen İngiliz deniz ve hava kuvvetlerinin denizaltı ve tayya- re hücumlarına pek müsait olma- sından dolayı tehlikeli bir mınta- ka addedilen 12 adalar arasına gi- rerek baskınla Radostaki hava üs- lerine taarruz etmesi İngiliz do- nanması için kaydedilecek bir mülkiyesini ge ye- min ederim.> muvat Emekli Albay (Devamı: Sa. 4 Sü. 8 te) | kuvvetlerimiz büyük takviye cüzü- | tamları gönderilmiştir. Bi ağustosta — denizaltılarımızın vermiş oldukları raporlardan, mer- i kezi Akdenizde bazı düşman gemile- rinin seyrüsefer ettikleri anlaşılmış- | tır. Parthian denizaltı gemimiz, kru- !vazör ve destroyerlerden mürekkep bir düşman küvvetine taarruz etmiş- tir. İki torpil düşman cüzütamlarına isabet etmiştir. Bu esnada bir hava | istikşaf kolumuz, zırhlı, kruvazör ve destroyerlerden mürekkep düşmanın mühim bir filosunun denize açılmış |olduğunu haber vermiştir. Bu düş- |man teşekkülü kuvvetlerimizin bu- |lunduğu noktadan 150 mil mesafede idi. Temas temin etmek için gayret- ler sarfedilmişse de, İngiliz kuvvet> lerinin civarda bulunduklarını haber |alır almaz, düşman filosu tornistan ) ederek son süratle Oranto üssü üze rine hareket etmiştir. Radostaki düşman tayyaresi mey- danlarma, tayyareler tarafından ya- pılan hücumları müteakip Sydney ve Oriöon kruvazörlerinin dahil bu- lunduğu bir deniz kuvvetimiz, İtal- yan 12 adalarında muhtelif askeri Mecit SAKMAR C &» hedefleri bombardıman etmiştir. v e'dr ir kati vaadi, nazarı dikkate n;:- nacak bir keyfiyettir Bu taahhüt, ST d h * e müttefik kuvvetlerin yeni bir te- zahürü ve yeni hür Fransız kuv- vetlerinin teşekkülü — dolayısile, İngiliz - Fransız teşriki mesaisinm yeniden doğması demektir, General Zeki Erokay Vefat Etti Ordunun en gehç ve kıymetli wn- G l Zeki kısa bir hastalığı mMüteakip, dün ene B t Cenazesi pazar günü Gllllnîeduı pamazı Bey de kılındıktan sonra Edirnekapı şe hitliğine defnedilecektir. General Zeki, birçok Mmuharebe- lerimizde yararlıkları görülmüş kıy- metli bir kumandanımızdı. 51 yaşın- da idi. 16 yaşmda bir kızı, 18 yaşın- da da bir oğlu vardır. Kederdide, ailesine ve silâh arka- daşlarına boyanı tâziyet ederiz, Yağlı Pırzola ve Tok Evin Aç Kedisi — Nasıl, alan da gaçan mı24