2 Kasım 1941 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

Ankara, 1 (A A,) — Cumhur- ceisi İsmet İnönü, bugün, Büyük Millet Meeclisi altımer intihap devresinin üçüncü içtima sanesi- ni aşazıdaki nutukla açmıslar- Büyük Millet Meelisinin sayın üzası; Altmcı intihap devresinin ü. güncü içtima senesini açıyorum, Sayın üyeleri sevgi ve saygiyle selâmlarım, GCeçen bir sene zarfında dünya buhranı, insanlıkt için büyük ız- tıraplar içinde geçti. Türk mille- ti, bu moer yılı da, kendi derin an- layışı ve milli kuvvetine güveniy- le karştlamış, tehlikeli anlarda soğuk kanlılığını birakmaksızın, | * cumhuriyet hükümetinin içerdi ve dışarda vatanın emniyetini korumak için yaptığı rayretlere yardımcı olmuştur. —Milletimiz, kayırsı vatanm selâmeti ve niza- a olan Büyük Meolisimizin ya* kından izinde yürümüştür, Yurdumuzun her tarafında dirlik, memnun olacağımız — bir P haldedir. Dünyanın bu devrinde, Vatandaşlarımızın ve memlskoti. mizde yaşamakta olan herkesin bütün haklarından ve mesru menfaatlerinden serbestce istifa- de etmekte olduklarını söylerken idare eden büyük meclise ve cum- huriyet hükümetine karşı millet- çe gösterilen itimadı sevinele €ö- l rüyoruz, Yabancı emellere sü- rülkdeyici telkinler, ortamızda ya- yılma ve tesir alanı bulamamış" lardır. Millet yapısının — sağlığı ve sağlamlığı, her vakit en kry- metli dayancımız olacaktır, Tabildir ki, vatan selâmetinin isterlerine uygun olarak dahiliye we adliyemizin dikkatleri, normal zamanlarda olduğundan — ziyade milli nizamlar üzerinde toplan- mıştırlar, Milletin sayın vekilleri; Geçen toplantı. yılının başın. danberi dünya durumunun gös- terdiği gelişmeler neticesinde, o zamanki tahminlerimize uygun olarak, barp alanı korkunc bir tarzda genişledi. Bütün Avru- payı ve herten hemen bütlün As- ya ve Afrikayı sarmış olan harp ve isval fac'aları, memleketimi- | zin etrafında bu felâketlerden | masşun kalmış bir tek millet brr Takmadı Esefle görüyoruz ki, yarınki manzaranın medeniyet âlemi için burünktünden daha elemli olması ve yıkrtor harbin bütün dünyaya daha 2'yada getişlemesi gitside Kkölkleren bir ihtimal halindedir, Sulh ve sükünet içinde azız vafanımız Yangınlaır içinde inleyen Av. ya ve Asya kıt'alarının bitigik noktasında sulh ve sükün yurdu, vatanım'zdır. der gan bin türlü felâket içinde bü- tün milletlere kargı insani vazi- | fesini kudreti nişbetinde yapmak la ftihar duyan memleketimiz, bir cün de dünyanın bk!ediği ve | a olduğu barışın kaynağı , bundan düyacafımız Bevinç pek büyük olacaktır. Baygı değfer arkadaslar: Soön toplarıtrmızın başındanbe- Fi vukua gelen ihtilâtlar sayıla- adar çoktur, BEn ıı î)laylanylı.q başlıyan reketler, Irak ve Suriyedeki gelişmelerle batı ve cenup kom- güularımızı muharebe ve ingal a- lanı haline koydü ve birdenbire Alman - Sovyet silâh!ı ihtilâfını meydana gikardı. Bövlece simal komur muz da harbin yangınları içine girdikten sonra, di?er komsşumuz İran issal faci gördü, Memletetimizi bu kadar ya. reketler, bizim uvarıklığımızı lerimize ve doatluk! ğ dakat corcevesi | T i Ve emnivetİmizi Züm, — sivasetim ni teskil etmietir. Püzerinde cok büyük hasszesivetle tur, Bit i , cubhurlyet Tür- mellerinden biridir. Bugüne kadar temennilerimiz ve gayretlerimiz, Nasıl bu istik. lüllerin mahfaz kalması üzerinde merkezlendivse, ge'ecek yaman- bir dev adımı atarak kımdan a'âkralandıran aekeri ha. Son derece arttırmış ve taahhüt. Damin bahsetti .. Dalkan ha. bakımımdan durdufumuz bir mesele olmuş. inbe ki, Nelkan miltet- eHtiği siyaset te. İar için de hislerimiz ve dilekleri- miz aynı kelacaklardır. AT pa harbinin son durumunda bi. taraflığını lân etmiştir. Bundaa | başka, muharebe içindeki bütün devletlerle münasebeli miz eski vo yeni muahedelerle tarzim e- dilmiş bulunuyorlar, Bu muahe- delerin hükümleri tamamiyle me- ridirler, Bunları — Söyledikten | sonrs, Türkiyenin bugünkü harp önündeki durumunu iyice anlat- mış olmak için, kargılıkl. saflar. da bulunan münasebetlerimizi belirtmek iz- | terim, Almanya ile münasebetimiz Almanya ile münasebetlerimiz Balkan hareketleri esnasında &n getin imtihanını geç nilebliir, O zaman, bizdek ve endiseyi lâyik olduğu — ehem- miyetle gi ve anlıyan Alman devletinin ın rela! Hitler, ba: na yazdığı husuzst bir mektupla, memleketimize karşı dostluğunu gösteriniş, ve hükümetin taav biyle kendisine vermiş olduğum cevap, ve bir kere dahu vaki o- lan mektuplaşmamızz, 18 hazi 1941 tarihli Türk - A hedesi ğ getii Bu neticeyi meir gdetmek isterim, : 'Türk - Alman münasebetleri, ©o tarihtezberi hiç bir zaman bu- lanmıyan bir dostluk takip edi- z TU (geyor, 18 haziran 1941 tarihli dost luk ve saldırmazlık —rauahedesi. nin hükümleri, hür gart içinde mahfuz olarak devam ediyorlar ve devam edeceklerdir. Son gün- | Jerde Imzasına muvaffakıyet el veren ve yakında yüksek taadiki nize arzedilecek olan Türk - Al- | man ticaret anlaşması, bu dost. hukluk ve itimat siyasetinin hu- yırlı bir semeresi olarak telâkki | edilmiye lâyıktır. — Türkiye ittifakına sadıktır Sayın arkadaşlar; j 1940 yazında Fransanın mağ- öbiyeti, İngilizleri en müşkül | bir vaziyete uğratmış bulunur- | ken, Türkiyenin müdalaa ve ma. auniyet umdeler'ıyll’î uxx .:L:;.ı | olduğu siyasetin bir n a | halel gel ve Türkiye Tttifak * muahedesine sadakatini açıkları açığa söyledi, Türkiye, dünyanın en büyük devletlerinden — birine karagün dostu olduğunu, ©o Za- | man bir kere daha isbat etmiş- tir, Ayni müdafaa ve masuniyet umdelerine istinat etmiye devam edecek olan harlef siyasetimiz, taahhutlerine sadakati, Türk milletinin gıarına tam tovafuk e- den, umumi? menfaatlerimi beynetmilel ahlâka olan.bir prensip olarak edecektir. e j Memleketimizin | coğrafi vaziyeli | Aziz arkadaşlar; | Arzetmiş olduğum bu siyaset ve harbin inkişaflarından doğan hususiyetler önünde, artık —her tarafta kabul ve takdir edilmek Jâzımaelen dürüst mahiyetini te. barüz ettirmiştir. t Müstakil. hareketlerine hükim ve kuvyetli Türkiye, kin i tehdit etmiyen bir sulh y halinde, ve medeniyet dalı bir unsur kıymetinde kendi. | ni gösteriyor. Memloketimizin siyasetindeki asil hedefler ve gayretler, takdir. - olunmaktadır, ümidindeyiz. Milli müdafaa işlerimiz Cuamhuriyet ordusunun — küv- wetlenmesi ve ihtiyaçlarının ta- mamlanması, büyük meclisin ve hükümetin en bağ işi olduğunu bir kere daha belirtmek isterim, Türk vatandaşının, kendisinin | de içinde vazile aldığı ve yarın da alacağı, Türk ordusu için, is- tenilen her fedakârlirfi ve yardı- mı tercddütsüz vaptığını gör- mekle duyduğumuz sevinç bü- | yüktür. Kahraman Türk ordusu- nun har vazifeyi yapm'ya ehil olduğuna yakından - itimadımız vardır, N R Münakalât işlerimiz Münakalât vekâleti. kendisine tevdi olunan işleri, zZamatımn a- iar gartları altında Başarmıya çalışmaktadır. $ Sıhhat işleri Sıhhat işlerimizde progremlı çalışma devam etmekle beraber, ne memleket dahilinde büyük salrın hastalıklar görülmüş, ve ne de diğer memleketlerdeki sal. | gınların hudutlarımızı asmasına mevdan verilmiştir. Ziraat istihsalâtımız artmaktadır Ziraat vekâletimiz istihsali ar- tırma, çeşitlendirme ve vasıflar gint yükseltme yolundaki — çal malarına dovam etmektedir, F tatbik VARIT Milli Şefin nutukları velki sene faaliyete başlıyan ma- b leşme işi geöçen sene bir artırılmıştır. Türk köy- nün anlayışlı çalışmaları da, kolaylaştırmakta ve zi. salimiz artmakta, ve va- yükselmektedir, Bununla beraber, memleketin B | ve ordu ihtiyacımın karşılanma- için istihsali artırmıya daha smmiyet vermek zorunda- tediği kadar bulabildiği nimetin bilerek Yazla istihlâkten gekinmesini istemek azdır, Bugünün şartları- hd arun gecirmekte olduğu buhranı gözönünde tutarak, ya- ay$ını ona göre ayarlamak het vatandaşa düşen milli bir borç tuz Toprak kanunu, büyük mecli. «& bunulmak üzeredir. Birçok malardan anlıyoruz. ki, higolmiyan köylünün nisbeti muırauttur_ Devlet ma- h toprak dağıtmak suretiyle, bu ilapet yıldan yıla azalmaktadır. anunla beraber, toprağı olma- | yap, kendi başına ocak kurmak | istiyenlere toprak temini, hi cum” yetin en Ziyade ohemmiyet bir meseledir. Nüfusun çoğalması ve intikal suretiyle parçalanması neticesinde, elinde. kı toprağı bugünkü işleme kud- Fot ve vasıtalarına, ya. sama ihtiyaçlarına artık yetiş- memiye başlryan az topraklı Köy ler ve köylüler vardır. Bunları. kendilerine daha yüksek yaşama | ömkânt verecek miktarda toprak | sahibi kılmak ve bu topraklarda iş yapma kudretini tam kıymet. lendirecek verimli bir işleme için aocle etmek ilgi ve incelemenizle, en iyi şek- Yini alacağına emin olduğum ka- nunun bir an evvel çıkarılmasınt isterim ki, dünya harbinin, bütün milletlerin — iktır sadi hayatındaki tesirleri geniş ve derindirler, Cihan piyasası ve milletlerarast yollar, bizim memleketimiz için de yarıyarıya | kapanmıstırlar, Yurt müdafaa. snı temin karariyle memleketi- mizde de birçok insan kuvvet- leri istihsal alanından çekilmiş tirler, Başka memleketlerde ol. duğu gibi, binde de serbest piya- ği Ka göstermektedir. n gartları içinde, tikamızın esas hedefi, halkın nilli müdafaanın ihliyaçlarını | ılamak olmuştur. Hükümet. | lefe erişmek için istihsal. hlâke kadar uzanan iktı- ftaaliyetler silsilesine müda- hale etmek ve bu faaliyetleri dü- zenlevici bir murakabe altında bulundurmak kararmı almıştır. İstihsalin art'ırılması, tedbir. lerin basında gelir. Milli varlığın ve milil istikl bekçisi olan ordumuzun cihazlandırı!ması, ia. emniyet altma almması, lmiyen ve dalma artan 1 çalışmıya dayanmak suüre- tivle, mümkün olur, Ziraa! sahasında, devletin istih- xanları kadar her yurtda. P'n da, muhitine örnek olacak ge- kilde calışması, burün vatan va- sifelerinin on kutaalı olmuştur, Tatihlâkin tanzimi, istihsalin ar- | tırılması kadar ehemmivetlidir. Tazemiz irin cok «hemmivetli o. tonrak mahsullerimizden ba- zıları, bugünkü geniş ihtivacla. ra vetmek bakımımdan, ciddi ted birlere zemin olmrva lâyıktırlar, | Bazı girecek maddelerin memle- kete virebilen miktarları tesa- düflere beğlıdırlar, Bu sebenler. ledir ki, girecek ve İstihsel mad- dalrEmidan hamlarına — hilirü. metoe elkonularak. bun'arın ihti. yar nishatinde — dağıtılması yoer lura gidilmiştir. Yiyecek maddelerinde simdive kadar ietihlâki tahdit eden bir karar almmamıstır. Ancak, stok larmarzı korumak - ve gelecekte eranivetli bulunmak icin, egünün Dt h belundurulmahdır. — İnsan yaca- *n bütün sartlarınt temelin- en sarsmın olan büvük buhran isinde, yurdumuszun — selâmeti yurtdasIsemmıza yeni vastifeler | ve ferazatler vüklerme, memleket eoonklarının bu cetin imt!hanm sevtlarına da sevp seve katlana. 1 caklarına asla şüphemiz yoktur, İstihsal e İstihlâki birbirine bağlıyan aracılar da, harp hava. sının en çoök tesiri altında bulu. nanlardandırlar, Bunun neticeri olarak, yurt daşlarımızca harbin en çok his: | Bödilen tarafı hayat pahalılığı ol. muştur. İhütikârcının — cemiyet bünyesine yaptığı fenalığı bütün yurtdaşlarımızın bilmelerini, ve bu gibileri alizgeçten geçirmek için şuurlu bir sekilde vardım et- meleri lüzımdır, Suihun ve hürriyotir' temiz ha- vasnr en genliş sekilde — teneffile eden, bu ateana M Ketin cv, lüdi olmak & ve onun nimetlerinden büyük öl- faydalaran İnsenlarm, bu kanunlarına, nizamla, rma hürmet elmelerin! — istemek, ve deap ederse birmet ettirm bu mülotin en tabil Bir hakkn Hüxümet, hhtikârle mücadele: esasş olan fiyar teebiti mi lerinde « flecara — emeği- nin, &ü nih Ve Ssermayoesin'n kargılığı olan hakkı vermektedir. Fakat bu hakkn hududu, fevka, lâde hallerin yarattığı — bulanık kavayla değil, mülf gelirden bu İzümreye düşecek hissenin Horma! | ölçüsiyle tayin edimelidir ve öy ılc tavin edilmektedir. laşe ve fiyat murakabe — işleri- | mixin düzenle ve başurıyla yürü, tülebilmesi, yalnız bu —maksatla âyetler | âmirlerinin bu konuyut, bugln için başta gelen bir devlet vazilesi o farak, ele almalarma kesin Kizum vardır, HBükümet, ağırlığı her gün azt. makta olan harbin zararlı tesirle, rinl önliyedilmek için mülll korun mü kanununda yapılmasını lüzum lu gördüğü değişik ve eklentile - re ait tekliflerini yakında büyük meclise arzedecektir, Dış ticaretimiz Diş ticarette esasımız. — bütün memleketlerle hakiki, füli bir mü- badele teminidir. Bundan başka, ihtiyatımızdan fazla olan çıka, cak maddelerimizi, girecek Seya Min teenirli vasıtazı olarak kullar maktayiz. Yeni ticaret anlağinila” rı, bü esuslir iç'nde yapılmektı ve eski mukaveleler bu esaslara cev. rilmektedir. İhracat maddelerimize, müstah sili memnun edecek — fiyatlar te- jmin edilmiştir. Ancak, burada | müstahsilimize bir tavsiyede bu. kunmak isterim: Bugünkü fiyatlar datmi olamaz. Harp sonrası devresinde — fiyat düşmesini beklemek lâzımdır. Bu itibarla, müstahsilin buna şiendi - den kendini alıştırması ve çok la- Berruflu hareket çtmesi, ve harp sonundaki bulranı — kargılayacak bir htiyatla mücehher olması i, cxp eder, 1941 senesinin dış — ticaretim'z Viçin, geçen iki harp yıhma naza” ran daha #ağır münakale “rzetmesite rağmen, hükümetin cldığı tedbirlerle, girecek ve çı- kacak maddelerimizin tamnmasına ıııl;n hasıl olmuştur. anayi faaliyetimiz Sanayi ve maadin — sahasındaki istibsal — faaliyetlerimizin, — içinde bulunduğumuz fevkalâde hal ve sartlardan mümkün olduğu kadar A2 Mmütesmir olması için devamlı bir sarette ve büyük bir gayretle çalışılmaktadır. İşlemekte bulunan istihsal miülesseselerim'zin muhtaç oldukları ham madde, yedek par. YA Ve sair techizatın karşılanabil- nan bu neliceler, daha bir çok ih" bakmmından dü) denildiği gibi ayni kotime hasab da (Zarb) diye de okunurdu, Relki de BAA öyle okunur, İçinde bu harf bulunan yazıtmış ke ilmelerden birini da nedense — şimdi (4) De yazalanlar görüyoruz: (mtırar) huzurunuzda memnunlukla ana, rım. Gür geçlilço bunların kendi ihtisas gübelerindeki mümaresele” |ri artmakta ve sayılarr çoğalmak- tadır, Kreğli kömür havzasmdaki ocak ların devletçe isletilmesi hakkm” daki kanunun tathikinden bekle - nen Milsbet neticeler alınmakta | Gırlar, | , kömlür istihsal ve ti intizamımı arttrmakla kalmanış, orada çalı * ;sınunleıuicçlnlngışhveıd' | Ilklarını, rahatça çalışmalarını da Temniyet altma almışlır. Aynı za- P manda, işçiyi içkir ve İş yerime İ ismdırmağa — yarayan ve - verimi tedbirlerden — alman x, ba yoklukj çalışma . | indeki diğer Setihsal de — yayılmasma yol açmışlır, Bakır isiiczilmiz arımakta de | vam elniş ve ut nlebeli, geçen. yıla nezmran, üçte bir gibi yüksek bir terime Va maştır, Petrol aramalarında, geçen sene alinan ilk Det netkke üzerine sondaj fanliyetl Raman dağı böl- Üzesinde devam etmekte ve tesvik İ edici bir mah'vet göstermektedir. Diğer taraftan, memleketin muh. telif kısalarında vapılar — İstikr saflar, Urfa, #ğedir ve Boyabat ' bölgelerinin petrol bakımından e- saslı tetkike değer olduklarını gös | termislerdir. Maden grama — (aaliyotimizde, sene içinde en mühim neticeler Söğültözü kömür ve Adapasarı de. Dmir alanlarile Turhmi —antimıyan görüntününde ve Ödamiş civa ma” |üeninde ahnmıştır. Bu mıntaka- larda ehemmiy'etli cevher htiyat, | ları bulunzmuşlur, Kebandâa Bolkar dağında işlet: miye verklen ketimlerin daşarmam- | | da aramalara devam ödilmiş, xü, | ve bakır madeni de fimit verlel bir safhaya girm'etir, Şeker İhtiyaemı geniş hdhr’ dahilinde kargılamak gayesile bu Bene de yaplırılan pancar eklmi, vimdiye kadar yapılarm en yük - sek haddi olarak 44000 — hektatı | | göçmiştir. Bu miktar, 193Ö senesi ekimine Dikiasri, yüzle yüz nisbetinde BİS | urtş bildirir. Bu neticede, köylü- | ;mu:l:ıı pancark karsı gittikçe ar? ( tan alâkasının ve bu ekime — gös” terdiği uyum krbiliyetinin büyük ölçüde âmil olduğfunu memnun © - ekle elliği Taydapım parayla ifa, desi gudur: 1033 senesinde 3 mil yon Hra iken, bu mikdar 1939 da 6 milyona, ve geçen sene 8 | mi'yon Iraya yükselmiştir, Bu senç çiltçinin eline göçecek | lpırı ise, bu yokünu da geçecek- tir, Bu Sctte 90 bin tonu geçerek bağlıyacağımızı Ümit eltiğimiz ve. | Drim, balkım'zan iliygcmı, olağan ıııtü şartlarla devam'na raeğmen, | skmtezon kargılayabilecekt r. Devletin alâkalı olduğu sanayi kurutmlarının, — kendi — salışlarını mütedil bir fiyatta tutarak, piya Bada Büzmlk elmelerinden ve | yaptıklarını mümkün — olduğu ka- dar doğruca müstehlik kütlesine Yermelerinden bu sene memnun Ledici netiteler slınmıştır. İş kanunu tatbikalı, hususiyle İ gezitli sanayi subelerinde, memle., ketin iş hayatını bugünlün ister leriyle ayarlamak bakımından ve * milli korunma kanununa göre alı- | »an kararlar çergevesi içinde yü. | Prütülmektedir. Bu suzetle Tüzüm * |lu İş yerlerinde çalışma müçidet - lan İşçi sigortalarına ait kanın projesi yüksek meclise Kelimenin söylenmesine, yazılması 2 . 12 - 1941 * rilen büyük ve Mi lâkaya, bu sene lı’ j aşağı olmamak üzelü: İ rak, ayrıca G1 vilâ gesine de örnek mak Üzere, toplu tezgâh Ve çıkrık El tezgâhi dokuli bulunduğu yerlerdet Mesi yolundaki çalıği' Te dahâ geniş bir # edilmiştir. Bunun çe ele alınmış olali dağıtma işlerinin açıktır . c altında vücut & rum değil, (akat ikti mai gayelerimizin * devamlı hizmet. beki? gp seler olduklarından, ği rııldu;lınmw yi lara dayanarak Y normal zamanlarda Öğ mdmlâifn l gekilde çalışmalarımım | ö