2 —VAKM 31 MAYIS 1841 Radyo Gazetesi Şark! Afrikadaki İtalyan silâkları Şarki Afrikada bugün İtalyan silâhları ağır bir mağlübiyete uğ- ramıştır. —Ambaalagidoki İtsiyan kuvvoleri tam saat on ikide İngi Hzlere toslim olmuşlardır. Bunlar. la birlikte şark! —Afvikadaki kral yekili de teslim olmuştur. Bundas şonra Habeşçistanda ha- rekât bir nevi çoto harbi göklini #lscaktır, İngilizlerce İtalyanların böyle bir barp yapabileceklerine Hhtimal verilmemektedir. Şimdiki harpierde tayyare kullanılmakta- dır. Tayyare çete harplerine kar- gt mücesir bir silâktır. Bundan Bbaşka beş senedenbori Habhegli, ler İtalyanlardan intikam almayı bekliyorlardı. Böyle bir vaziyet. ta çete barbinin devam edemiyo- «oği muhakkaktır, Ambanlagi mağlühiyeti İtalyan, kar için ağır olmuştur. Bu suretle garki Afrika İtalyan imparatorlu> Şi ingiltereye geçmiştir. Şicadi İngilizler — buralardaki kıtalarını beşka — mmtakalara çe- kebileseklerdir. Son Izak hüdise- leri dolayıslla geki Afrf rekât tam vaktinde nihay Miştir, Haber verildiğine göre İn- gilider Habeşistandan çekmeya başladıkları aakerlerini Filistine Bakletmektedirler, Haber verildiğine göre hâlâ Buriyeden Traka askerf Alman tayayreleri geçmektedir. Suriyo- deti Rayak hava ilesü tokrar bimbalanımış, bu hücuma Hür WFransız teyyaröleri de iştirak et, miştir, Vişinin emri altmdeki Fransız dafi topları Rayak üzerinde uçan hür Fransız tayyarelerine atoş aç- mışlardır. AMİRAL DARLAN PARİSTE Amiral Darinnın — tekrar Parisr Gitiği haber veriliyor, Diğer ta- raftan Almanyada anlaşma muci- Bince uhdeszine düşen vazifeyi yapmaya başlamıştır. Bu cümle, den olarak 100,000 Franam esirl Berbost berakılmaktadır, İngilizler Buriyedeki vaziyetl vahim görmü- yor'ar. İngilteraye göre Almanlar Suri, 'İ'iryaki Hasan Paşa kimdir? (Baş tarafı 1 incide) yaralanmıstır. Ondun sonra tekrar Kanifaye muhafız olmuş vo iste bu tefrt --a hikâye ettiği kah. Faman yaratmıştır. | Dört . . kadar askerle Avus- furyalılardan, Roma, — Tapanya, Fransa vo Macarlatandan — golen gsakerlerden mürekkep — kırk, ıısul Bin kişilik ordunun muhasarasına yetmiş gün dayanmış, nihayot ral Fordinandın ordusunu büyük | bir bozguna uğratarak bir çok m! himmat ve cayayr y - vaffak olmuşlu. Bu eşsiz zafer ü- zerine Tiryaki Hasan pasaya İs- tanbuldan dördüncü vezirlik rüt. besiyle üç hil'at, murassa kılıç ve üç at gönderildi ve padişah da bir mektupla tebrik ve teşekkür etti. Koca Tiryaki 1601 d © Boma va- Nai bir sane sonra Budin valisi ve yine o yıl içinde Rumeli valisi ol- du, O sene Cekli Canbolad oğlu eşkiyasından Canbulat oğluna gön darilen orduya szordar tayin odil. di ve bu harpte de yararlık göğ- terdi. 1608 do tekrar Budia veli- Bi oldu, Bir sene sonra vozarotle tekaüit edildi ise de 1611 de üçün. | eli defa Budin valiliğine gönderil- di ve içto sene sonunda Budinde öldü. Hasan pasa hakkmda bizim ta- rihlerimizde daha fazla malümat olmadığı anlaşılıyor. Burada gör. düğünüz resmin aslı Viynsn aske- *i müzesindedir. Mümkündür ki hayatı hakkında da oralı tarihçile- Yin eserlerinde daha fazla tafsilât bulunsun, Müsalt zamanlar — geline tırıp bu eksikliği — telüfl galışmak Türk gönçleri malıdır. Fakat bu boreu ödemek için bir firsat böklemekten ziyade o fır- Batları elde etmenin yollarını da bulmalrır için böyle bir Meyzuda v peik bize Biyoz- refi ilminde eğs'e ezerler yarat. müş olan üstat Sonülemin Mahmut Kemili hatırlatıyor. Üstadın me- aelâ Tiryaki Hasan paça Üzarinde tetkikler yapmayıyını, hiç güphe- Bİz o büyük i#m adamının Türk Bugün VATAN KADINLARDAN DA HİZMET BEKLiİYOR | gee olmakla beraber,, yeye aaker gönderemi: lerdir, Ancak vaziyet, Suriyedel! Fram Btz kıtaları Almanlara iltihak et- tiği takdirde İngiltere için mühim olacaktır. KROMANYADA KITLIK Bükreşten gelen haberlere gö- re Romanyada yiyecek vaziyeti günden güne fenalaşmaktadır. Ro manyanın buğday ihracat memle, keti olduğunu bilenler bu habere şaşmakladırlar, Şimdi Romtanyada bütün yiyecekler vesika gsulüne tabi tutulmuştur. Bu siki nere- den geliyor? Romanya bir çok a- razisini Sovyetlere ve Macarista- na terketmiştir. Bir sehbep de Al, man kıtalarının bu mamlekette bulunmalarıdır. Bu kıtalarin yiyer ceklerini Alhmanyadan getirmek zor olduğundan bü — askerler için mübayaat Romanyadan yapılmak- tadır. Bundan bazkra güçen sene- denberi mütemadiyen Almanyaya yiyecek gönderilmektedir. SULH PRENSİPLERİ Amerika hariciye — nazırı Hul söylediği bir nutukta sulh pren, siplerinden de bahsetmiştir, Hale göre, milletlerarası — ticaretinde aşırı tahditler zarariklır. Bu pren- sip 1914 harbinden sonra da Böy lenmişse de tatbik edilmemişti, Çörçil bugün Avam Kamarasın. da beyanatta bulunmuş, Yeni Ze landa elbisesini giymiş Alman pa: raşütçülerinin tayyare ve plânör, lerle Giridin Suda limanıma İndik- lorini büdirmiştir. Ciddi müsade- melerin yapıldığmı da İâve et. miştir. İndirilen Alman askerleri 1400 | dür, Bunlar bir askeri hastasoyi ele gecirmişlerse de bu —bastane sonradan İngiliz kuvvetleri tara- fından istirdat odilmiştir. İngilir- lerin vaziyete hâkim olduğu bil. diriliyor. Girit üzerinde son gün- lerde Yazla Alman tayyureleri uç- muştu, Şimdi bunların uçuşunun asker indirme töşebbüsüne bir ha. zırlik olduğu anlaşılıyor. LIBYADA Libyada Sollum bölgesinde iki taraf motörlü kuvvetler iarasında muhartbe devam ediyor. Alman- lar cenuptan motörlü kuvvetlerle tanrruza teşebbüs — etmişlerse de püskürtülmüşledir. —Misır toprak- larmda artık yabancı asker kal, mamıştır. Jirfanına gene boş kalmış sahalar- Mehmod beyle birlikte bulunarak — da cilt cilt eserler — verişine ve zamarlarmı doldurmus olmasıma hamletmemiz lâzemdır. — İbnülemi- nin meçhulleri nura boğan yüksaek bilgisinden bu gibi mevzularda kenAi moasisi ile müstefit olamı" Yorsak, gene onun yükmek direk- tifleri ile çalışma imkânları bul- mak mümkühdür — kanaatindey Ferdi çalışmalarda üstadın ne dı rece şemahatli — olduğunu biliyo- ruz, İlmi bir teşekküllin nazmir- ğında ise İbnülemin Mahmut Ke. mâlin göstereceği yol en kıiza ve en faydalı yol olacaktır, —44— Ben de bir çok erkeklerin için. de, içki ve musiki âlemlerinde bu- lunmağa alışmışım... Şimdi ağlıyordu. Karşi karşıya, yölüun ortasındâ dürmüstük, Ara- Sıra geçen bir İki kişi hayretle bi- ze baktyordu. — Vaziyet, işi uzat- mağa müsait değildi. dedim ki: — Anladım efendim... Biraz Siz, Tüzu- mundan ziyade ilerlivan, yahult geri kalanı rabrtamızı kırmak iste- diniz; bu bahanevi buldunuz... pe- ki,. lâkin çok feta, çok mülevvos bir bahane! Vedalaşmadan ayrildik, Eve e demezdim; yüzümde bu kirli gü, nün, bu kârji hatırstm eserleri var- dr, Büyükadaya Şittim, İskele ba- şında doktoru buldum; beni baek- Hiyormuş: Havadisim var! dodi, — Söyle, — Dün, akşama kadar seni ara dılar; hem de cani, katil diye.. — Kimmiş o?.. — Mebruke! Müze sinemasma gittiğimiz gün Mofküreye refakat eden, urubaya bizimle hinen ve sonra hiç konuş. mıyan bir kızdı.., Tahaili, terbiye- Bi seviyesi hakkında Mefküreden bür çok iyi şeyler işite işlte kendi Bi giyaben tanımıştım, Fakat dok- tora dedim ki: — Nasıl Mebruke ? — Tanmmtyör musun? Sahaha, tin gayet sevgill bir muhibbısi! Mefküre'nin de kiracısı imiş! Tanımıyorum , Neme lâzım?, O seni çok iyi tanryor. —— Anlat rica ederim, Belki, iki wakayı biribirine ekleriz, — Müobruke, © göce Sabalhatin evinde misnfizmiş hat kondi. #ini de bizim meclise getinnek le- | Hava harbini başaran silâh : Av tayyare Hava harplerinin bütün yükü- nü Üzerine alan silâh, ev tayya. reciliğidir.. Ok gibi göklere fır. e ünkü gövdesi hafiftir.. Kurşun gibi tepeden dalar, ça- tısının kuruluşu ince ve akıcı- dır. Hasmını kovalar ve yetişir, kanadı ufak, motörü kudretli. dir.. Muharebeyi büyük bir ih. timalle kazanır.. Silâhı boldur.. Sag kanat üzerine dört, sol ka- nat Üzerine yine dört, bu da az- de top yerleştirilmiştir. Sağlam. lığına da sağlamdır. Bütün hı. ziyle uçarken birdenbire geri dö- vüşü, yukarıdan aşağı akarken sort tırmanışı gövde ve kanatlı- rım kılmaz kuruluşuna işaret. tir. Av tayyareleri; dostlarım ko. rur, topraklarmı müdafaa eder ve hasım taarrazlarını önler, Yapacağı işler itibariyle olduk- ça yüklüdür. Pilotu tayyaresi i- çinde yalnız bulunacağı — içindir ki, vazifeperver ve sağlam ka. rakterde olacaktır. Havadan gelecek tehlike çok büyüktür. Toplu bir halde taar. ruzlarla bir şehiir üzerinden ya- pilacak tek — geçiş zararlarının maddi ve maneyvi tesirleri mu- hakkak ki fazladır. Buna kargı yer müdafaa- tertibatının tam faaliyette bulunması icabeder. İşte burada da elle tutulur, göz. le görülür hasılayı temin edecek müdafaa vasıtası yine av tayya. reciliği olur. Seri ateşli, olomatik nişangâh- ir ve çok namlulu havaya karşı müdafan tonları bütün bir mem- leket asşında yer almış. tır. Bu silâhların en fazla gü vendiği ve bel bağladığı arkadaş muhakkak ki av tayyareleridir. Fakat yine bu müdafaa vasıta- Jarının çekindikleri taarruz, av tayyareciliğinin hafif bomba ta- şıyan pikecileridir., Bir tyyareyi avlamak, üzere müessir olmak ve nihayet ucuş sahasından uzaklaştırmak — için onu görerek, Üüzerii di “Rteş ederek tahrip mek icabeder, Ağır aksak uçan Gir bombardıman — tayyaresinin bir buçuk, iki tonluk bomba yü- küyle sert hareketler ve krvrtk manevralar — yapabilmesi güçütr. Bu çeşit tayyarenin yer müdafaa sistemleri tarafından tahribi nisebeten daha kolay olur, Fakat av tayyareciliği bu tehli- keden de kendini büyük bir gans. la korur. Çünkü sür'ati kadar oynak, afacanlığı kadar da küçük hedeftir. Yer müdafaası görün. ciye kadar o saldırır. nişan alın- caya kadar uzaklaşır.. Denebilir ki az düşer ve fakat çok düşü- rür.. Buyüne kadar cereyan eden taarruzlar ve hava muharebeleri temiş; fakat o gelmemiş. Hepsini duymuş,.. Dün seni aradı; sen ca- ni Wmişsin; bir genç kızı harap edi yormuşsun Evli olduğun halde bu hareketin alçaklıkmış, katillilaniş.. Vallahi müthiş azisim Fikret! Te- menni ederim ki onunla yüz yüze gelmiyesin! Giderken dedi ki: Mutlaka oaları biribirinden ayıra* cağım, Anlaşıldı. Mefküronia bugünkü hiddeti, onun eseri ifsadı İdi, Lâ- kin ne mtilevves bir ifent! Pok fena bir gece geçirdim. İki mektup yazdım. Biri Mefküreye idi, “Sevglli., çok sevgili Mefkü. » diye başlıyordum. —Ufak bir tahkik'ile aydımlanan hakikati ya- zıyordum, Mebruke, bizim irtiba- tımızı münasip görmemiş; bizi a- yırmak istemiş; büyle bir sebep, bulmustu, Bu mektubu, o rabita, nn yenilenmesi İçin — yazmıyor. dum; oh, o kadar geylerden son- ra bu kabil değildi. Yalnız, ebedi ayırlıktan sonra bile Mefkürede kirli bir hatıra brrakmak istemi- yordum. Sonra müktubuma şu ni, hayeti verdim: !ıhımlunı&r.ııınıenı' mümtaz hayalini, senin yüleek aşkınt kalbimden çıkarmağa muk- çok | Yazan : A. Ahıskal gözden geçirilirse görülür ki; tahrip edilen bombardıman tay. yareleri düşen av - tayyarelerini nazaran bire iki fazladır. Eleman ihtisasının hava harp. lerinde ye av tayyareciliğinde kıştmeti vardiır. Toy bir uçucu- nun ürkek ve çekingen hareketi yanında bir pişkin pilotun emni- yetle ve soğuk kanlılıkla harp ediginde bir başkalık vardır. Harp muayyen bir irtifadan uçuşu menedeh tedbirler ve manialarla doludur. Bazan bir müdafaa fi losunun alçaklarda devriye ge: gi taarruz edenleri yüksek irtifa- lardan ilerlemiye mecbur - eder, bazan da yer müdafaasının kesif baraj ateşlerine, müdafaa siste- Fransız altınları Nevyork, 20 (A.A.) — Tas: Oversis Niyuz ağaasına güre Va- | mahiillere, | ginglondaki diplomalik “Benrn,. Fransız tayyare gemisi ile “iümile Rerten,, kruvasörünün Marti- nik adasımt terketmeğe kazırlandık. larına dair haberler gelmiliştir. mahfiller bu gerailerin — Martinikten mühim miktarda altım götürmek İstie yocağından karkmukladırlar. Amerika müdahale ederse Londra, 20 ÇA A.) — Alman köntrolü altında bulunan Paris radyosu, Amerika Martinik ada. sına el koymıya kalktığı takdir- de buna şiddetle muhalefet edi. leceşini söylemiştir. Spiker Fran sa bankasına ait altmların mu- hafaza edilmekte olduğu — Fort de Franko kalesinin, Amerika. hılarm eline göçmemesi için ber. hava edileceğini ilâve etmiştir | . Argilür kavga ödene (münazr'), | kavga edilene (münaza') -dörler; kavgası edilen bir gey de kaidesi; ne göre (münazeunfih) olur, | ler var ve bunlardah daha yerinde iken bu kabil tabirleri yazmakta nedenso zevk duyan bir muharrir gene nedens> (münazlünfih) de- mekte yirar ediyor, Hem doğru değil, hem e meşçhur bir galat değil, Falan — veya — filân — müuharri- rin öyle bellemesi (galat-ı moş- hur) iddiasma da hak vermez, (Münaxzlünfih) dememeli, ma- dem ki söylenecek, (münazeanfih ) domeli, na, sen bile muktedir doğilşin Mef küre, Sen bile hayalini benden ala, mazem.., Hiç bir. temiratımı din- lemedin... Bana inanmadın.. de- mek, artık bıktığın bir aakı öklür- mek için gen de gir vesileyo mun, tazırdın... Peki Mefkürt... Senin arzun, hayatrma kasdetse bile ben c6 mukadostir.;, Ve ifkinci mektubumla — Webru- Kxeye hitap ediyordum: Beni ara miş; » gün bulunmadığıma ne ku- dar mütecesiftim! Çünkü, benim de onu verecek bir cevabım olabi. lirdi... Bu münesobetle, veley mok fuplaşma yolüyin olsun, görüştü. Rümüze seviniyordam, — Viodanmı yüksek, ve muhakemesini — doğru yıkmamız pek mantıki idi. Fakat intihap edilen vesile ne kadar âdi, ne kadar lekeliydi!., Eğer Mebru- ke, doğrudan doğruya golse, ve bu aşk ile Mefküresin bedbaht ol- duğunu; onun, bu rabrtanın kopa- cil Aynı | Ne demeli?. .. (Kavgalı), (ihtilâflı) gibi tabir- | bakımından | e v e iği mine girmiş engel balonlara rast lanır.. Vaziyet lcabı sert da. lışlar taarruzun icabı olur. Ve pilot muhtelif bava şartları i . ginde, soğuk, sıcak — tahavvülje- riyle, fazla değişecek — taz- yikler altında çalışır. Bu hal bü. yük işler başaran av tayyare pi. lotunun bünyevi kabiliyeti Üüze- rinde mücssir olur. Yorgun dü- şürür.. Bir taraftan vazifesinin ağır. lığı ölteden ihtisas ve sağlam karakter istiyen av tayyareciliği bava harplerinin gözdesidir. Bu gün için de hava meydan muha. rebelerinde boy ölçüşen birçok tipler arasında elle tutulur, göz- le görülür bir varlık terenler üç, dört tipi geçmez. ilizlerin Epitfire, Hurricane ve Alman- larm' Messerehmith avcıları cid. den muvaffak olan — tayyareler. dir., Spitfire'lerin erva oynaklığı yanımda — Hurricaue'lerin —ateş kudreti ve Alman avcısı Messer. ehmith'lerin göz kamaştırıcı sü- ratleri vardır. Avrupa harbinin hava safhasında oynaklık, sürat ve ateş olçüşmektedirler.. Za. | man zaman birinin üstünlüğü kendini göstermekte ise de bom. bardım ancılara mukabelede Hur- ricane' lerin muvaffakıyeti, av çarpışmalarında oynaklığın a- vantajı ihmal edilemez. Bugün için av tayyare filola. rının hasımlarına karşı çarpış. maâlarında elde ettikleri netice- lere bakılırsa en çok muvaffak oldukları hava harbi bombardı- mancılara karşıdır.. Bilhassa bu cins tayyarelerin cephelerine karşı zayıf ateşli olmaları, av tayyarecilerini bombardımancı. | lara bu cepheden taarruz etmiye | çekmektedir. En az muvaffak | olunan taraf da pike bombardı. mancılara kargıdır. Pikoci tay- yareler yükseklerden dikine da- İarak gittikçe sür'atleri artmak. ta ve avodlar tarafından — takibi güç bir hal almaktadır. Buna karşı da"avorların ya çok daha aşağıdan ve yatık bir meyille kargı durmaları uat pikeci. karşılamaları icabetmektedir. Her iki hülde de pikecinin ta- arruz edeceği hedefi önceden ta- sarlamak, kestirmek ve pikeciye taarruz vaziyeti almak icabeder, Bu da güçlür. Pikeye dalmadan önce harbe tutuşmak frrsatı ele geçirilirse elde edilccek netice daha millessir olur. Hava harplerini hangi cephe, den incelersek kargımıza av tay. yareciliğinin büyük yükler altın- da taarruz ve himaye vazifeleri almış olduğunu görürüz. Kati- yetle diyebiliriz ki: Hava har. | bini buşaran silâh, av tayyareci. bir tarziyeye tenezzül — edebili bu aşk, himmetinizle müebbeden çıkılmıştır; o hâlde, eğer siz de bir kalp ve viodan taşıyorsanız. gi- diniz, benim o âdiliği yapmadığı. mı, vo bunun ancak Mefkürenin kurtulması için tarafınızdan tertip edilmiş hir yalan; bayağı, kokmuş bir yalan — olduğunu jliraf ediniz. Bünü yapımız. Mebruked hanım. PFikri seviyenizi işittim ve,inan- drım. Ricn ettiğim mertliği yepma, mzla da ahlâki seviyenizi göster- miş olacaksaınız.,, İkinci mektubu birincinin zarfı içine koyurak Mofkürenin adresi- ne postaya vördim. Ve © gün ya- zihanemde çalısarak, akşam Bo. ğazicine gittim, Ertesi gün vefi- kam ve kz1mla, Şişlida ev aradık; üç güh böyle geçti, Refikam, Har- biye mektebinin karşasında, di. rokli, heykelli, ihtişamlı bir bina, yı beğeniyordu. Ben düz, basit, ve yalmz yagamağa — mümait bir şEy isliyordum, O, tramvaylı, otor mobilli bir. caddeyi; kalahalığı, modeniyeti, muaşereti seviyordu. Bon, gürültüsüz, ge'gassız, bir kö- gede, yalnız tablatın güzellikleri Arşaana Bokulmuş tenha, ve içti. mal hayatien uzak bir insivagâh bulmak emelinde idim, Bu ihtilâf, la Üç günlük aramalardan sonra hiç bir sömere çıkmadı. Yazı da vi kmağe' oU Kaaamlan; Ogta gn inmoğe onu adaya gidöcek; bir ev bulup soara birlikte görmek üzere onları da gö- türecektim. T DD aat İti İyi günlef , Büyük kötülükler, va' tyilikler doğurur, Hattâ n le., Avrupada kan 'aır!'. j ” Elbette durulacak 4 w Çok iyi günler olacak. Bunun güzel ve antarel t vutuyartk. 5) zulüm yapıyordu. B , Bir gün veziri my — Günaklarımı. kal $ zetmeğe geldim. diye SÖt Hükümder sordu: günaklarım, hataların VA siz hükümdarıma emrini yerine getirmiş « etmiş olurum.. Hükümdar sordu: — O vakit ma olacak'- — Bu çektiğimiz bali dacağız. Çin hükümdarı derin gerlit Sonra Gidaklarınde — TEİSİR mayan bir tebesslim M"": g — Doğru, dedi, — geniii büyük, tecrübei, — ve AMT Ancak rivayet olduğun? gibi akılir ve büyük l hinde yedi delik bulunurmf #iyeti bizmat kağf ve terim. Collüdı çağırdı" — Seavgilt ve Aki karnını yaracaksın, Faktf bkla yaracakaın, ki nit ucu dağmiyecek. ortava çıkacak. şabp Sonra kendi kendi&t y Büyle bir vezire matff vi | dan dölayı dama irtihaf Kalbi yedi göaiü imaan * gİ lunur. Tatiyar vezir başını gi keti anlamıştı. Titremtil yeiğ Hökümdarın ne kadar Bupu bildiği için ınî." katiyan kâr etmiyeceğiti Celtd bitkin bir ııl:’ “f/ zire yaklaştı. Yere yatıfik Çi 'Çefle karnını yardı. KI e r yayılırken hükümdar: | — Gördüm. dedi: ııı?"’ A lik yokmuş. Şimdi istediit' — ğ Çinin bar tarafımnda aerlü uyRumuştı. Hükümdark sd"' ondan kurtulmak İçin dua ediliyordu. # Bu esiada Çeo # taya çıktı: ; — Aflahı zalim :uk“",“' 3 memizi emrediyor: millet ( taralım.. diye atıldı. — 4 Binlerce ahali Fa'nii e yürüdüler, İsyanı — dUY u; y) geçen silâhlarta ona (l h Hükümdar ilk Bece biriktirmiş olduğu / yerinde aakdladı. ; — Hiç olmazan bi eat hırakmıyacağrın; diyordü Af mamiyle sarildıktarı mart ÖEŞRE buluaduğu yere atep Hükümdear, asareyim rettikten sonma kayoaşa” ” | tı. Kurtuluş ümjdi yir ş mahyolmuştu. — Yanındt A * başka kimse karmamtf ı' 4 sini öldürmek istiye! mişti som VÜF —- Cüsaya dündü: Dikkat et ve amrimi — Bana, dedi, alınışlardı.