17 Eylül 1939 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

Politika: Politik meseleler Haer yerde herkesi meşgul eden tek mesele askerliğe ve dünya politikasına dair istidlâllerdir. Mahalle kalıve- lerinden, gazete sütunlarına, köşelerine kadar insanları bütün fikir ve asabile saran mesele zekâları yeni hükümler doğurmaya icbar ediyor, Öyle ki, dünyanın büyük meydan harpleri büyük ovalar. da, yahut nehir kenarlarımda büyük kale duvarları ö- nünde değil, insanların ruhunda, insanların kafasında oluyor. Büyük siyasi kombinezonlar, ittifaklar, dostluk- lar, düşmanlıklar herkesin istidlâlı kudretine göre yeni bir dünya haritası vücude getiriyor. Hâdiseler kargısın- da kahveden salona, salondan gazete sütununa herkes kendi aklınm zaferini bekliyor. Olmuş bazı şeyleri yanyana getirerek, hakkında hüküm vermek için bir sürü esaslı malümata ihtiyaç vardır. Bilhassa siyasi mlültalfa yürütmek için sadece arzu, yahut nefret bir sebep değildir. Bilâkis sevgi veya nefret insanı şa- gırtır, yanlış istidlâllerde bulunmasma sebep olur. k meselelerde “insan fânidir” “binaenaleyh Ahmet de fânidir” hükmüne benzer insanın bilmesi lâzımgelen bir Bürü bilgiye ihtiyaç vardır. Bu bilgiler bulunmadıkça va- rılacak neticeler daima hatalıdır. Bir devletin bir dev- letle olan münasebeti, yahut dünya üzerindeki hareket. leri hakkında bir fikir elde etmek için yapılacak İlk iş mevzubahs olan memleketin coğrafya vaziyeti hakkında esaslı bir malümat sahibi olmalıdır. Hudutlarının etra- fmda bulunan milletlerin bu millet hakkmdaki düşünce- Polit sandır, bir hükme varmak için leri de malüm olmalıdır. Bu hudutlar içinde bulunan bir memleketin coğrafi gartları komgşularına askerlik, iktısat. mından ne gibi tesirler yapıyor. Bunu bilmelidir. Kom- şularınm tabil inkişaf seyri üzerinde bir mani midir, de ğil midir? Mania ise bu mahianm tabii hudutları var mıdır, yök mudur? Hudutların nehirler veya dağlar ol- duğuna göre, bir devletin vaziyeti hakkımda daha sarih fikirler elde etmek mümkündür. Diğer taraftan bu devletin Iktısadi faaliyeti ne mer. kezdedir. Ham madde var midır, gıda maddesi bol mü- dur? Komşularile bu bakımdan ne gibi münasebetler |- dame ediyor, dahilde makineleşme yüzünden ne gibi dişeler zuhur ediyor, kültür seviyesi nedir? Bu kültürün diğer milletler üzerinde ne gibi tesirleri vardır. Filli as. |keri kuvveti ne kadardır? Bu kuvvetlerin teknik ve ruhi /— kabiliyeti nodir? Devletin iktısadi bünyeye dayanan ma- İi gartları ne haldedir? Dünya ile ne suretle malf müna- sebetler tesis edebilir?. Karşıya getirilen devletlerin nüfus nisbetleri, ve her camianm hayat telâkkisi, dünyayı anlayış tarzı hak- kında bir fikir sahibi olmadan takribi bile olsn bir istid lâ! yapmaya imkân kalmaz O halde zekâyı aktuel poli- ,tik meseleler hakkında işletmek için bir sürü bilgiye ihtiyaç vardır. Bu bilgiye sahip olduktan sonra isabetli istidlâllerde bulunmak mimklün olabilir. bunun harpte siyaci safhasını takip için kafalarım bir metoda ihtiyacı (A vardır, S AP TT RERDIRALURLATURI A İzmirde ihtikârla müca- dele ediliyor — İzmir, 16 ÇA.A.) — İhtikârla — mücadele komisyonu dün beledie. yede toplanmıştır. Komisyonun — teşekkülünden sonra — muhtelif — tüccar ve esnafın fazla fiyatla ta- tış yaptıkları hakkında vaki şikâ yetler, bu canafın ticari defter- | leri ve mağazaları kontrol edil- mek sur © tetkik edilmiştir. Tetkikat reticesinde bazı — ve tüccarın filhakika sebepsiz rette bir miktar fiyatı yükselt- ' tikleri görülerek, bunların tecri- yesi cihetine gidilmiştir. Emni- yet, belediye ve ticaret müdüri- yeti memurları şı içinde dola- şarak fiyatları ürakabeye de- vam cetmektedir. İki gün içinde yüzden fazla Koptancı ve perakende satış ya- pan muhtelif mağaza ve ticaret- baneler kontrol edilmiştir. Bu kontrol tüccar ve esnafımızın u- mumiyet itibariyle çok şayanı memnuniyet şekilde dürüst hare- ket ettiklerini göstermiştir. — Bugün komisyon “toplantısın- /da bazı yurttaşların ecza ve alel- — ynum müstahzaratı tibbiye yü- — zünden fiyat zamını yapıldığını we bir lasım ecza ve ilâçların giz” — lendiği hakkındaki şikâyetleri de — görüşülmüş ve bu hususta derhal tetkikata — girişilmiştir. Halkın — sağlığı Üzerinde ihtikâr yapacak — öolanlar en ağır cezalara çarptır. / dacaklardır. —— Kastamonide Kastamonu, 16 (A.A.) — — ticaret odasında vilâyet mektun- OÇusunun reisliğinde alâkalı dal- | e müdürleri, ticaret odası bele- — diye reisleri ve tüccarlardan ba zılarının iştirakiyle bir toplantı yapılarak ihtikâra mani olmak *. çin alınacak tedbirler — görüşü- müştür. ; — İnesölde yansın Bolu, 16 (A.A.) — Dün gece 22.30 de çarsıda bir tuka”'ve * Bazasında cıkan vanrın bir a devam etmiş ve biri eczahane ol. mak üzere beş mağaza ve-mres'-r. Zarar miktarı tesbit edilememi.. “dir. Eczahane ile vansin eVan — mağaradan mandası sigortasız- dır. esnaf | | gör —— STRŞETTU ŞA TTT ilim kürsülerinden salon kadar olacak gey münasebetler üzerinde kâfi Ahmet de in- kültür bakı. h- Sadri ERTEM Evvelki geceki zelzele Evvelki gece şehrimizde saat 1i 16 dakika 56 saniye geçe şid- detlice bir zelzele kaydedilmiştir. Şehrimizden de kuvvetli olarak hissedilen bu zelzelenin merkeaz Üüstü rasadhaneden 137 kilome'e re mesafede tahmin edilmektedir. Aaıl merkezin, satha 20 — kilo- | metre yakm bulunduğu görüldü- günden merkez Üstü mıntakası: da tahribat yapmış olması muh- temeldir. 3.43 de ve 4.21 de üç | tane daha zelzele kaydedilmişti. Bunlar, nisbeten hafif geçmiştir. — İzmir Fuarını ziyaret edenler İzmiz, 16 (A.Â.) — Fuarı zi- yaret edenlerin sayısı dün âkşa- ma kadar 409.141 kişiye varmış” ter. — Sulh ümitleri azalıyor mu ? Kopenhag, 16 (A.A.) — “Po. litiken” gazetesinin Berlin mu - habiri Vartes«, yakın bir sulh ü- midinin pek azaldığını bildir - mektedir. Almanlar, kuvvetleri ni garp cephesine yığabilmek için Polonya işini biran evvel halletmek istemektedirler. Bu cephede çok uğrasmak mecbü . riyetinde kalacaklarını. bütün kış mukavemet etmek lâzrmecl-| diğini ve asıl muharebelerin ilk- baharda başlıyacağını itiraf et- mektedirler, Kıs esasen vaziveti nazik o. Jan Alman milleti icin cetin hir imtihan devresi olaraktır. İtalyanın Yugoslavya ve Yunanistana müracaatı Bükreş, (Hususi) — Cenevre radyosunun verdiği bir habere alya hükümeti Yugoslavya ve Yunun hükümetleri nezdinde tesebbüsatta bulunarak — Balka larda sulhun muhafazası hakkın- | da bosr dileklerde bulunmuştur. B “eklerin mahiyeti malüm de- Bildir. Güzel Sanatlar Akademisinde Bazı talebeler yurtsuz kaldı On beş gün kadar evvel Beya- zıtta tâlebe yurdu kapandı; 50 ye yakın kız talebe açıkta kal- | dı. Şimdi de haber aldığımıza göre, bazı sebepler — dolayısile, Güzel Sanatlar Akademisi kü - gük bir yurtta barmdırdığı on kadar talebeyi buradan çıkar - miz. Matbaamıza gelen - talebeler, bize vaziyetlerinden şikâyette bulundular, Bu talebelerin aile- | lerinden ellerine gecen para ile geçinmelerine imkân olmadığ! tablidir. Şimdi, bir de yatacak yer aramak zaruretinde kalma- İarı onları şüphesiz ki daha müşkül ve içinden cıkılmaz bir vaziyete sokmuş bulunuyor. Gü zel Sanatlar Akademisine yu - karda da sgöylediğimiz gibi ta - lebelerin oturduğu bina belki lâzım olabilir. fakat Mmektebin enerjik direktöründen bu talebe ye küçük bile olsa yine bir yurd bularak onları açıkta bırakma- masını temenni ederiz, Vapur tarifeleri Adalar ve Yalova hat- tında bazı değişiklikler yapıldı Denizyolları İdaresi Adalar, Anadolu iskeleleri ile Yalova, ; Kadıköy ve Haydarpaşa hattı- nn sonbahar tarifelerini tama- men hazırlamıştır. Yeni tarife - de yaz tarifesine göre, birçok değişiklikler vardır. Köprü ile Yalova arasında her gün yapı - lan karşılıklı üç vapur seleri i- kiye indirilmektedir. vedilen postalar köprü - den 13,30 ve Yalovadan — 18,10 da yapılan seferlerdir. Akşamları Yalovadan köprü- ye kalkan vapurlar da 40 da - kika evvele almmıştır. Pazar sabahları köprüden Ya lovaya yapılan iki sefer bire in dirilmiş, yalnız 9,25 postasınm yapılması kararlaşmıştır. Kadıköy - Hayı hat - tında hemen hiç iklik yok | tur, Her akşam köprüden Ada - lara yaprlan direkt vapurlar kal dlmamıştır. Anadolu yakası iskeleleriyle köprü arasında olan selerlerin yalnız akşam -ve sabahları ya - pılan postaları -bırakılmış, gü- nün diğer saatlerinde olanlar lâğvedilmiştir. Yeni tarife çarşamba günü sabahından — itibaren tatbika başlanacaktır. sireğmem Sus vapurunda bir ka- çakçı yakalandı Mudanyadan limanımıza ge- Tet denizyolları idaresinin Sus vapurunda bir kaçakçılık ol- muştur. Yolculardan Hamdi isminde birinin vaziyetinden — şüphele. nen gümrük muhafaza me. murları yolcunun ellerinde bu- lonan iki bavulda araştırma yapmışslar ve 1000 paketten faxla ve 96 kilo Bikletinde ka- çak köylü sizarası yakalamış- lardır. — İstanbul — Mersin hattı Alâkadarlar İstanbuldan İz. mire kadar Akdenliz seferleri- ne müsaade ettikten aonra şimdi de İstenbul — Mersin hattını açmak Üzere *etkiklere bağlamışlardır. Yakında bu hu susta karar verilecektir. — Almanya ile clan ticar' münasebatımız Almanya ile aramızdaki kliring anlasması feshedilmir, fakat Türk — Alman anlaşması — meriyotte mıştır. Tlcaret anlaşmasına Alman esyaları gümrlikleri. mizde Azami tenzilAtlı tarifeye tAâbi tutulmaktadır. Alâkadarlar bu tenzilâtın aramızda tcnret anlaşmas: bu- lunan — dider memleketlerin mallarına da teşmiline karar vermişslerdir. Bu karar dün tümrüklere bir tamimle bildi rilmiştir. birakıl- göre tearet | Maarif Şurasının talimatna- | meler üzerinde yaptığı değişme ler teasbit edilerek alâkadarlara bildirmiştir. Bunlardan ders saatleri tali- matnamesini dünkü sayımızda | vermiştik. Bugün de yeni imti - | han talimatnamesini veriyoruz. Yeni imtihan talimatnamesi orta okul ve lisenin 1 inci ve 2 İinci smıflarında öğretmenin ka. naatine pek mühim bir yer ver- miştir. Bundan maksat talebe - nin yalnız imtihan zamanların- da değil, yıl içinde çalışmaları. na imkân vermektir. Kanaat potlarının ehemmi- yeti talebeye sık sık anlatıla- caktır. Devlet imtihanında tâ- Tebenin yalnız bilgisini değli, aynı zamanda fikrfi terbiyesi yoklanacaktır. Lise umum! bir kültür veren mücessese oldu. gundan fen koluna devam e- den edebiyat kolundan; edebi. yat koluna devam edenler de | fton kolunda okunan dersler. den malümattar öolmaları için © dersalerin imtihanları da ilâ. ve edilmiştir. 'Talebenin tâbi olacağı imti- han şekilleri şunlardır: Bütünleme vo engel imti- hanları, devlet orta okul İmti. hanı, İise bitirme iİmtihanı, devlet olgunluk imtihanı. İmtihanda kopya yapan ta. lebe o dersten sıfir alır. Bu ha- | reket tekerrür ettiği takdirde bütün derslerden muvaffak ol- mamış sayılır. Yazılı imtihanların kâğıtla- rı Maarif Vekilliği tarafından alâkadarlara imtihan zama, nında gönderilecektir. İmti- hanlar en az bir milmeyyizle o- lacaktır. Devlet imtihanların. da bulunacak mümeyyizler Maarif — Vekilliği tarafından tayin - edilerek alâkadarlara bildirilecektir. Sözlü imtihanlarda talebeye en az on dakika düşünme im, kânı verilecektir. Tam numara 10 duür. KANAAT NOTLARI Dere yılı üç kanant devresi- ne ayrılacaktır: | A) Birinci devre, derxs yılı başından 10 Birincikânuna ka. dar, B) İkinci devre, 11 İkinci- kânundan 10 Marta kadar, C) Üçüneü devre, 11 Mart. tan dera yılt sonuna kadar. Kanaat notlarında talebe- nin ders hazırlama ve müzake- relere karşılık olarak aldığı notlar ayrı gösterilir. Kanaat notları orta okulla- vın birinci ve ikinet smıflarınan tittir. Her dersin notu üç de rede alman notlarla toplana- rak taksim edilir. Bu taksim de en az beş numara düşmesi 18 saatten az ders Lise ve orta okullarda bu devs yalı başından itibaren ka - bul edilecek tedrisat gekli ve ta- limatnamenin tatbik isini gö - | rüşmek üzere lise ve orta okul direktörleri dün Maarif Müdür lüğünde bir toplantı vapmıslar. dır. Bu toplantıda öğleden ev - Pazartesi 18 Evlul Pazar 17 Evlul * Deban * Sabaz Men 335 | bizir 1ön *ıv.uiıı.;l... |..[ ]lı...ız #jır z | ötle 3 Diz el 5a İkin d 5 8i » d L 14 yafra o0 Yarsı A, B İmsak 208 v 47 Yeni imtihan tali- matnamesi hazır Devlet ortaoku! ve olgunluk imtıhanı ile kanaat notu şeklini neşrediyoruz lâzımdır. Dört dersten beşten az numara alan talebe sınıfta kalır. DEVLET ORTAOKUL DITİHANI Bu İmtihana Fesmli ve husu sİ Türk orta okullarının cü sımıflarında bulunan tale beler kabul edilir. Bu tâlebelerin aldıkları ka. naat notlafının en az beş ol- ması görektir. Devlet orta okul imtihanla. rr iki bölümde yapılacaktır. A) Blomoe imtihanları, B) Sözlü imtihaular, Dersler — kesildikten sonra Vekilliğin tesbit ettiği yerlerde üç dersten eleme imtihanı ya- pılir. Bu üç dersten — yapılan imtihanda besten az numara almıyan talebe elemede muvaf fak olmuüş sayılır. Elamede girmediği derslerden sözlü im- tihana girer. Talcbe imtihana girmeğe — başladıkları dörsten Itiharen üç vre içinde bütün derslerin imtihanlarını — ver. mek mecburiyotindedir. Sözlü | imtlhana tedrici suretta girebi. lirler. Sözlü tmtihanlar son sı- nıf deralerinde yapılır. Muvaf- fak olanlara diploma verilir. LİSE BİTİRMKE İMTİRANI Lise bitirme imtihanı sözlü- dür. Yalnız son stnifta okutu. lan derslerden yapılır. Bir ta- Jebenin sözlü Imtihanı 30 daki- kadan fazla süremez. Lise bi- tirme imtihanında muvaffak olabilmek İçin en az her ders. ten beş numara almak gerek- tir. DEVLET OLGUNLUK Yüksek tahsilin aradığı de- ğer ve kabiliyetlerdeki unsür: larr seçmek maktadiyle lise bi. tirme imtihanlarını başarmış olanlar bu imtihana kabul e- dilirler. Üniversite ve yüksek | okullara — girmek iâtiyenlerin Hir imtihanda muvaffak olma. larr şarttır. İmtihanın yerleri ve günleri Vekâlet tarafından tesbit edilerek alâkadarlara bildirilecektir. İmtihanların sorguları Maarif Vekilliği ta. rafından gönderilecektir. Her koldan girenler Türkçe kompozisyondan birer imtihan geçirmek — moecburiyetindedir. ler. Bundan başka Edebiyat okulundan girenler; Edebiyat, felsefe gurupundan başka tıb- biye ve metametik kgurupün- dan, fen kolundan girenler: Fizik veya tabiiye gurupundan felsefe gurupundan ve meta. mantik gurupundan imtihab ge. çireceklerdir. İmtihanlar bir zün ara ile öğleden evvelleri yapılır. Olgunlukta en az allı humara almak şarttır. Yeni tedrisat şekli veren öğretmenler Bu miktarı tamamlıyacaklar vel ders okutan öğretmenin he" tadâ üc saat de öğleden sonr: ki müzakerelerde nöbet bekle mesi kararlastırılmıztır. 18 anatten az dere okutan Ğ retmenler bu miktarı öğleder sonraki müzakerelerle doldura - rak Ücret almıyacaklardır. 18 shnt ders okutan — öğretmenler öğleden sonra mesailerine mu kabil Beret alacaklardır. -Bundan baska okulların han gilerinin D ve B nisbeti evlen! betveline eöre dera — vanarad- &ınıf ve talebe miktarları lize - rinde görilemürlerdir. Kati ka rar salt sÜnü verilecettir. Öğretmenlik imtil -nı İlk okul öğretmenleri arası- da acılan orta okul öğretmenlik imtihanı önümüzdeki pazartesi günü Ankarada vanılacaktır. İstanbul — öğretmenleri — diir Ankaraya hareket etmişlerdir. Bir kısmı da bugün gidecektir. Bir Alman tayyaresi Sovyet toprakları üze- rinde uçarken indirildi Moskova, 16 (A.A.) — 15 eylül tarihinde Ukranyada O - levek Üzerinde bir tayyare gö . Tülmüştür. Sovyet kıtaatının mitralvüöz ateşi altında Lugina 3 varına inmete mocbur olan bu tayyarenin iki motörlü bir Alman bombardıman tay - yaresi olduğu anlasılmıatıı. Tayyare tutulmu« ve bes ki » şiden mürekken olan mürette - batı Kief'e nakledilmistir Kayzarın yeğenceri En tehlikeli harp mınta- kalarına gönderi. Hiyorlar Amesterdam, 16 — (ALA.) —— Eski Kaiser'in ikamet ettiği Doorn şehrinden - bildirildiğine göre, sabık hükümdarın yeğan. lorinden iki Prusya prenbi Po - lonya cephesinin en tehlikeli noktalarına — gönderilmişlerdir. Kaiserin diğer bir yeğeni de Mareşal Göringin kumandası altında bulunan hava kuvvetle- Ti erkânıharbiye heyeti emrine verilmiştir. Lindberg Amerikanın harbe karışmaması lehinde Vaşington, 16 (A A.) —Lind. berg, biitün Amerikada radyo ila neşredilen bir nutuktâ Ame rikatı milletinden Avrupa har“ bine gürüklenmemesi ve bu- nün için esliha üzerine konul- makta olan ambargayu kaldır. mamasını istemiştir. Mumatleyh, bu nutkunda de | miştir ki: “Amerikanin vazifesi, ihti- Plafta müdahale etmemok, belki Amerika kıtasında garp mede- fiyetini muhafaza etmektir. Löndberg ilâve etmiştir: Amerika askerlerini Avru. pâ töpraklarında çarpışmağa göndermek cinnettir,, —— Eski Amerika Reisi- cumhurunun teklifi Nevyork, 16 (A.A.) — Her - bert Hoover, bütün bitaraf meni leketlerde bir komisyon ihdasf teklifinde bulunmuştur. Bu küe misyonlar, sivil ahaliyi mütca&- sir eden askeri harekâtı müşs * hede etmek ve bu husus hakkım da rapor vermek vazifesile mü- kellef olacakt. j Hoover, bu komisyonun harbi insanileştirmeğe medar olacaği. ni tahmin etmektedir. BZ Kiyelden dönmiyen İngiliz tayyarecileri Londra, 16 (ALA.) — İstih « barat nezareti bildiriyor: 'apl * İngillie 4 eylülde Kiel üzerine lan akına iştirak eden filosu zabitlerinden pilet L. H Edvard ile çavuş Book ve mü - rettebattan bir kişi resmen kâ* YIp gösterilmektedir. Matbuat cemiyeti Zeesendeki Alman radyosumun bu sahah bö yanatını n Şi yyareci'de Fin bu üc kişi olduğunu bildir * mektadir. —— Rom-nyaca mütchas- Löndra, 16 (A.A.) — Reuter* in muhâbiri bildiriyor: Çok Iyi menbadan öğrenildi- gine göre, Romanyada — miütür hassıslar silâh altına çağırıl- maştir. Bütün nezaretlef ve müe$” seseler, kendilerine elğem mü* murların listosini tanzim öt mok emrini almışlardır. — İki bitaraf devletin müsterek kararı Bucnos - Aires, 16 (ALA.) ” Arjantin hükümeti tebliğ edi * yor: Arjantin, Brezilya ve U! av filoları bitaraflık kı ihlâ! teşebbülslerine mani için müştereken harekete ge$t” ceklerdir.