12 Eylül 1939 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2

ü $ b t F , , ,, K k 2—VAKİT İ2 EYLÜL 1939 — ÖÜARMDARER TP YELRLAMZ N İşaretler: 1922 eylülünün dokuzunda İzmire girdik. 19390 ey & nün dokuzunda büyük endüstri zalerini Erzurum ka da kutluladık. Dünyanın kan yumağı haline milletlerin kirbi gibi büzülüp sadece süngü | Zettikleri bir zamanda Türk milleti mendiferin arkasında sosyal ve milli iİnkişafın yeni bir ŞErzurümkapılarındağ İlkokullarda çifte B E girdiği bir zamanda, manzarası ar- Erzüruma varan şi. “hamlesini seyretmektedir. Bugün şimendifer Erzurumun “kapısını çaldı, Bir ay sonra sellüloz fabrikası faaliyete ge. 922 eylülü ile 939 eylâlü arasında dünya bir çok hâdi. selere şahit oldu. Fakat Türkiye bütün dünyanın ivlcaçlı hayatı kargısında istikametini kaybetmeden, tek bir hede. fe doğru ilerledi: İnkişaf! İnkişafım şartı sulh, hürriyet ve istiklâldir. Sulhu, hürriyeti, İstiklâli tek bir hedef halinde muhafaza eden Cumhuriyet Türkiyesi kurulduğu gündenberi davasına sadakatle hizmel etmiş ve yolundan aslâ şaşmamıştır. Bugün Erzurum kapısını çalan lokomotif Türkiyede sosyal vahdetin Akdenizle Erzurum yaylâsı arasında biz. zat ruhudur denebilir. Gerçi bizde şimendiferin tarihi pek yeni değildir. Fa. kat bu yeni olmıyan tarih Türk sosyetesinin bünyesinde faydalı, hayırlı neticeler vermemiştir. Çünkü Anadoluya yabancı sermayesi balinde ayak atan şimendiferimiz tıpkt yabancı bankalar, ticaret evleri, sanayi mücsseseleri gibi koloni şartını tamamlayıcı bir teşkilât halini almıştır. Şi- mendifer ancak milli endüstrinin, milli nakliyat ve ticaret | faaliyetinin bir parçası halini aldığı zamandır ki manalı ve ebemmiyetli olur, Bu itibarla 'Türk şimendiferciliği Türk iktısadi faali. yetinin bir parçası ve tamamlayıcısı olduğu için bir baş. langıçlır. Ve inkişafın hamlesidir. Erzurumla garbi Ana. dolu İlmanlarının karadaki yaylâ şehirlerinin, kasabaları. nımn, köylerinin demriyolu ile bağlanmış olmasını sadece sıra, sıra istasyonların biribirini takip etmesi geklinde bir medeniyet zihniyeti telâkki etmiyoruz. Şehirlerin, krtaların, köylerin yeni hayatmı yeni inkişaflarını biz ancak rayla. rın taşıycağına kaniiz. Bu Ümidimizi Erzuruma varan şi. mendifer vesilelesile tekrarlamayı yerinde buluyoruz. Çünkü Cumhuriyet Türkiyesi iktısadi inkişaftan en zi. yade feyz alacak ve derhal bu feyzi fill haline koyabile. vek geniş bir sahadır. Tarihin seyri Türkiyenin garp mımtakalarına iktısadi inkişafı daha 'erken tahakkuk ettirmek İmkânmı vermiz. tir. Bunun içindir ki, garp sehirlerinde, kasabalarmda, köylerinde iş bölümünün artması, faaliyetin otarşik şekil. den çıkarak dünya pazarlarma doğru ki devirlerde tahakkuka başlamıştır. Şark mmtakalarımızda bu inkişaf muhtelif sebepler neticesi olarak geri kalmıştır. Ancak bundan sonra tarla. lar arasından gececek, meraları boylayacak, şehirleri bi. ribirine bağlayacak taktır. Bunun için Erzurum ş'mendiferi bu vazifeyi yapa. Erzurum şimendiferi iktrsadi I?i'r kal. kmmanm, milli vahdetin bir sembolüdür. Sadri Ertem PPRIRDRIPRRPERLARRA Ü r ai a eee S Z AD GT MA Ameleler uzlaşma — . zaptını imza etmedi -— Ekcnebi vapurlarında tahmil we tahliye işi yal 390 amele İle liman iılnmd:? Umüm mü- dürlüğü arasında ihtilâf "çıkmış- Otr, Ameleler evvelce — vertlikleri -17 maddenin derhal yerine get'. | üni istemişlerdi. Umum müdürlük ise bunlardan — sıhhi yardım kısmının esasen — yapıl- / giğını ve yakında ameleler - için bir hastahane açılacağını söyle- ' müş, bazı mali kısırmlar için de - vekâlete sormak mecburiyetinde olduğunu ilüve etmişti. Haber aldığımıza göre amele- ler bu hususta hazırlanan zaptı /imza etmemişlerdir. Yalnız Türk alışanlar umüum çi müdürlüğün tekliflerini kabul © Liman işletmesi hariçten yet. .Hye ile amele tutmaktadır. —ii — Galata yolcu salonu - Galata yolcu salonunun bir , kânunusanide tamamlanması için gayret edilmektedir. Da. — Ekmek fiyatı inmiyor Sotn günlerde buğday fiyatla- düşmesine rağmen bîı te- k ua fiyatlarına beş para — atdar türür eemöşüir. — Fürnek fi- Oyatlarınm düşmesi için bu ten Limandaamele | Almanyadaki Ş ihtilafı vapurlarımız 4 vapurun teslim işi garip bir çıkmaza girdi Almanyada inşa edilen 4 yol- tu vapurumuzun vaziyetleri son hâdiseler üzerine meçhul bir mr. hiyet almıştı. Denizyolları bu | yolda vapurları inşa eden Alman ' kumpanyasına müracaat etmiş, | firma mukavele müucibince — be- delleri tediye edilirse vapurları teslim edeceğini bildirmiştir. | Esasen inşaatı tamamlanmış ©- lan 5300 tonluk Doğu isimli va- Purun bütün taksitleri ödenmiş, yalrız sonuncu bir tek taksit kal: mişti, Diğer üçünün de hemen yarı paraları verilmiştir. Bu paralar nakden serbest döviz olarak ve- rilmektedir. Fakat vapurların Alman sularında teslim alınm-. sı İâzım gelmekte; Alman' fir- ması ise bizim sgulara kadar ge- tirip teslim etmeği kabul etme- |. mektedir. Çünkü vapurların batırılması ihtmiali vardır. Bu cihetten va- ziyet yine bir çıkmaza gitmiştir. Almanyadaki heyetimiz hâlâ ora- dadır. tedrisat Bu ders yılı başından ilbaren tedricen lâğvediliyor Uzun yıllardanberi bina dar. liğı dolayısile tatbik edilmekte olan çirte tedrisat usulü, ilk o. kullarda istenilen randımanı veremediği icin bu ders yılı ba- gından itibaren tedricen keldı. rılacaktır. Şimdilik çifte tedrisat yapan okullar başka bınalara nakle. dilerek normal tedrisata avdet edilecektir. Bu hususta Maarif miüldür. lüğü bina ve okul durumları. nı tesbite başlamıştır. Okullar tarıhçesi Maarif Vekâlei bu isimle yeni bir eser hazırlıyor Maarif Vekilliği memleketi. mizde mevcut muhtelif tahsil Mmüesseselerinin bugünre kadar geçirdiği tekâmülleri bu müca, seselerin tarihçesini, yetiştirdi. ği mezun sayısını gösteren "o- kullar tarihçesi,, adlı bir eser vücude getirmeğe karar ver. miştir. Eserde bugün halen çalış. makta veyahut açılmış ve ka. panmış bütün okullar Y" ala. caktır. Her vilâvette bulunar o. kullara faalivetlerini bildiren malümatr Maarif Vekilliğine göndermeleri hususunda tebli. Rat yapılmıstır. Maarif Vekilliği bu mühim eseri kısa bir zamanda hazır- layacaktır. —— İmtihan talimat- namesindeki değişiklik Hariçten gi bazı kayde tâbi tutuldu Örta oku) ve lisoler için ha. zırlanan imtihan tali: sinde hariçten lise ve orta okul imtihanı vermek istiyenler için de bazı kayıtlar ilâve edilmiş. tir. Bu gibi talebelerin imti. hanları üç yıl içinde yapılacak, talebe bir girdiği dersten bir daha giremiyecektir. İmtihan devlet imtihanı şeklinde ola. cag, Bualler umum! mahiyette sorulacaktır. Üniversiteye glı: 'bel de üniversiteye asıl ta. lebelerle birlikte eleme imtiha. nı geçirmeğe —mecbur tutula, caklardır, — Üniversite profesör ; kadrosu İstanbul üniversitesinin pro- fesör kadrosu llzerinde Maarif | WSemplon ekspresi | | | | | | | | Vekâleti tetkiklere baslamıştır. | Üniversite profesörlüğüne av. det etmivecek olan profesörle. :lln yerine başkaları almacak. r. ——— Sonbahar tarifesi Adalar, Anadolu yakası ve | Yalova iskeleleri arasımdaki sonbahar tarifelerinin tatbiki. ne 15 eylülde başlanacaktır. — Gümrüklerde bekliyen | Alman malları B1 ağüstos akgamına kadar gümrüklere gelmiş ve beyan. nameleri verilerek — paraları Vefat Merkez Bankasma tediye edil. miş Alman mallramın memle. Relsicumhur Hazretlerinin | lekete ithaline müsaade eden biraderleri Bay Hasan Rıza | Vekiller Heyeti kararr güm. Temellinin kaymvaldeleri Ba. | Tüklere bildirilmiştir. Şimdi de yan Naciye müptelâ olduğu | 31 ağustosa kâdar gümrükle. hastalıktan şifayan olamıya- | re gelmiş fakat beyanname ve. rak dün öğleyin Yakacıktaki köşklerinde vefat etmiştir, Ce. nazesi buglün saat 12 de Fatih camlinden kaldırılacaktır. Mer. humeye rahmet diler, Bay Ha. san Rıza Temelli ile saymm al- lesine taziyetler ederiz , ya bedelleri verilmemiş Alman mallarınm memlekete ithal e. dilin edilmemesi için ve inihsarlar vekâleti tetkikler yapmaktadır. Gümrüklerde bu şekilde 150 bin sandık Alman malı olduğu anlaşılmıştır. Gelen yolcular Fransada ve yolda gördükierini Dün sabahki semplon eka- , presi gene Pariston gelmiştir. Alman — tahtelbahirlerinin fanliyotleri doluyısile mıyınl dökülerek mukabil tortibat alman Manş denizi tehlikeli mıntakalardan sayıldığı için İngiltere Ne Fransa arasında | evvelce bu yoldan yaprlan yöl- I cu nakliyatı $iradilik kesilmiş- ür. Dün gelön ekspresle Fransa ile yaptığımız ticaret anlaşma. sı müzakerolerine İştirak öden heyet azaşsından Cumhuriyet Merkez Bankası muamelât müdürü Adnan Birgl de Paria, ten gelmiştir. | Adnan Birgi, bu müzakere - | lerci mütecakip Fransız ve | - | talyan hükümet bankalariyle #shemmiyetli temaslarda bu - lanmuş ve bu moömleketlerle ticaret işlerimizin daha iyi yü. rümesi için tedbir alınmıştır. | Yolcuların izahatına göre, | Almanların Lehistana teca . | vüzünden evvel harp aleytarı | olan Fransızlar şimdi mem - | leketlerinin korunması İçin harbi yeğâne çare sayıyorlar ve düşmana karşı bütün kuv- | vetloriyle harekete göçmiş bu- | lunuyorlar. | Pari&te resmi vazifesi olmı. | yan bütün kadın ve çocuklar | tahliye edilmiştir. Şimdiye ka, ı dar Alman tayyareleri Par!s. te dört hücum yaptıkları hal- de bir bomba bile atamadan geri dönmeğe mecbur olmuş- Tardır. Fransızlar huduttaki fev . kalâde tertibat sayesinde da, | anlalıyoriar ha tayyareler huduttan geçer. ken Parisi tehlikeden haber - dar etmişler ve böylece yarım Bnât övvel tehlike — vaziyetin. Ööğrenen halk tayyareler gel . meden sığınakiara gizlenmiş . Ur. Diğer taraftan harb devam | ettiği müddetçe Fransızlar | - talyanın bitaraf kalacağına emin bulunuyorlar. İtalyanlar Türklere karçı muamelelerini de tamamiyle değiştirmişler, İki memleketin dostluğundan hararetli suret- te bahsetmöğe başlamışlardır. | Hattâ memleketlerinden ge - | çon Türk yolculara, Italyanın | haşbe girmiyeceğini temin e . derek Türkiyenin de bitaraf kalmasını beklediklerini, za , ten Akdenizde bir tehlike ol. madığına göre, Türkiyonin harbe girmesine bir sebep gö - rülmediğini, iki memleket ti . caretinin inkişafma bütün gay retleriyle çalışacaklarını söy. lüyorlar, Bazı yolcuların verdikleri malâmata göre, Maroşal Gö - ringin Yugoslav ve Romanya hakkındaki tehditkâr sözleri bu ikl memlekotte tesir yap - mış, Almanyaya karşı asabi - yet tevlit etmiştir. Bunun ilk neticesi olarak gerek Yugoslavyada, gerek Romanyada askeri ihtiyat ted. birleri — kuvye r. Her iki memlekette de, Bal . kan birliğinin kuvvetine bü . yük bir #timat beslenmekte - dir. İhracı yasak edilen mallar Gümrüklerde bazı müşkülâ- ta tesadüf edildi Birçok maddelerin harice gön- l derilmesini meneden kararn-. menin tatbikinde güçlüklere rast | lanmış ve kararnameye bazı » lüveler yapılmak üzere tetkikle- re başlanmıştır. Güçlüklere bil- hassa gümrüklerde — tesadül e- dilmektedir. Meselâ ; 1 — Gümrüklere ecnebi mem- leketlerden gelerek herhangi bir sebeple dahile giremiyen mallar eğer harice menedilecek madde- lerden ise geldiği memlekete ia- de edilememektedir. Çünkü kr. | rTarnamede bu şekilde bir kayıt f yoktur. İ 2 — Hariçten memleketimize gelen otomobilli bir seyyah mem leketten giderken otomobilini dışarı çıkaramıyacaktır. Çünkü motörlü vasıtaların Türkiyederi çıkarılması memnudur. İşte bu gibi sebepler dolayır siyle gümrüklerde bazı tered- dütler hasıl olmus ve gümrükler idaresi vaziyeti alâkadarlara bil- Tayyare piyangosu —dün çekildi Beş kızın bıraktığı bilete onbeş bin Tayyarc piyangosunun beşinci | keşklesine dün başlanmıştır. Bü- yük ikramiye olan elli bin lira dün çıkmamış, bugüne kalmı'. tır. Ön beş bin lira 14750 numa- raya, on bin lira 32760 numara- ya çıkmıştır. Sonları $0 ile biten bütün numaralar ikişer lira a> deri fabrikası işçilerinden İs- majl Hakkr ile on beş arkadası ve karacabey harası müdürü Mümtezdir. Hara müdürü iki gün evvel gelmiş, Nimet kişesin- den bir defalrk bir bilet almış- dirmiştir. Bugünlerde yeni bir kararla bu gibi müşkülâtın hal- Tedilmesi beklenmektedir. Ayrıca memleketimizde hemen ekseri otomobil sahiplerini alâ- kadar eden bir mesele daha orta- YAg y SA i Eecnebiler hariçten getireceb. leri otomobilleri bir sene müd- detle kullanmak için gümrüksüz olarak Türkiyeye sokabilirler. Yalnız bir sene sonunda da mem: leket dışma çıkarmaları veya hut da gümrük resimlerini öde- meleri lâzımdır. Bu variyetle alâkalı olmak Ü- zere yalnız şehrimizde 3-4 yüz etomobil vardır. Bunlar yeni kararname ile bir sene sonunda memleket dışına çıkarılamıya- caktır. Halbuki otomobiller kanunen memlekete mal edilmemistir. Bu varivetin de halline teşebbüs e- dilmiştir. lira çıktı tır. Bayi dün sattığı bilete ikrz. miye çıktığını öğrenince defte- rine bakmış ve bu biletin Besler çukulata fabrikasında işçi beş | kızda olduğunu öğrenerek doğ> | ruca fabrikaya gitmiştir. * İşbaşında bulunan kızlara ik- tTamiye çıktığı müjdelenince bun- lar büyük bir çığlık koparmış- lar ve içlerirden bir tanesi de bayılmıştır. Meğer bu kızlar paraları olmadığı icin bu keside bileti almamışlardır. Bayi Ni- met de bu bileti keşidelik olarak satmıştır. Kesideye bu sabah devam ed'. lecektir, KD Âkdenize vapur seferleri Pazar gününden itibaren tekrar başlıyor Avrupada harbin başlamasiyle yolcu vapurlarımızın Akdenize sefer yapmaları menedilmişti. Haber aldığımıza göre alâka” darlar İstanbul - İzmir ve İstane bul - Ayvalık ve İmror hatların" da yeniden seferlere başlanması" mı kararlastırmışlardır. 4 İzmire ilk vabur pazar günü hareket edecektir. Bu üç hatta vapur seferleri eski tarifeler mtk cibince intizamla yapılacaktır. 1000 yahudi muhacir Vapurlimandan geçerken İstanbullu Yahudiler erzak gönderdi Panama bandırılı Noemi Jul: ya vapurile dün Romanvadan İlmanımıza 1000 den fazla Yü« hudi gelmiştir. Vapur iki gün evvel boğaza welmis. fakat bü. rada transit surette alınacak kömür bulamıdığından Zongul dağa gitmistir, Vanur Tonhg. ne Trıhtımmma yanaşmak iste. miş, fakat volis müsaade ver ir, Bunun üzerine vâ- pur Tophane acıklarında de- mirlemiştir. Şehrimizdeki Mu. seviler yanura motörle ekmek ve incir göndermişler- Vapür akşam üstü Filistine hbareket etmiştir. Bir canavar Balıkhanede halka teşhir ediliyor t l Boğafi. cimde krire balrğr #ntarker bi yük- bir canavar yakalamıştif- Balıkçı gece yurısı ağın sallan- dığını ve sürüklendiğini gör- müş, sabaha kadar u e tan sonra arkadaşlarının yar- drmiyle büylük bir ki bal olan bu canavarı hmı Nîj :ı;:bilmişlin Canavar dün bâ- lıkhaneye tirilmiştir. Para ile teşhir eğfmm Sandsl- cımın ağları ve sandalım ön tah- taları parçalanmıştır. Şeğiri Limanımıza gelecek İtalyan vapurları İlk İtalyan yük vapuru Fençör ya bugün Karadenizden limant” mıza gelecek, mal alarak Akde” nize çıkacaktır. Yarın da Ak- denizden bir vapur gelecektir. <drriğineni Yeni vali muavini işe başladı İstanbul vali mllavinliğine ve" kâleten tayin edilen mülkiyt müfettişlerinden Bay Rauf İnafi şehrimize gelmiş ve dünden İti" baren yeni vazifesine başlamı$” tır. —ii Mahiyeti meçhul bir cisim Evvelki gün Timanımızdaâ Köstenceye hareket eden Macaf bandızalı Sezeged vapuru Buf” gaz açıklarında denizde sabih bir cisme rastlamış ve bunu telsizli limana haber vermiştir. Cisisi Boğaza doöğru sürüklenmiş V€ dün bu civarda görülmlüştür. İhtiyatlı davranmaları tanlara — hildirilmiştir. — C mahiyeti meçhuldür.