18 Temmuz 1939 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 7

gMlaarif Şürası dün çakara, 17 | * V (ALA.) — Yük. _Et.nf s“"_" bugün İsmet Datitüsünde toplan Vekili Hasan i nutku ile Tasmmın sayın üye -| n ilk toplantısını Vekilliğimiz teşkilâ t “İı:'b.yıuk”k danışma or. ; heyetin birinci n e ainda vazife almış bu- Mlann h Sevgile, saygı ile ÖL Bana teveccüh € - Şerefi, büyüklerimin, Beri Sima yüksek itimat - Uğum , Tak kazanmış bü- Wr b: söylemek, benim i- Â 4 zevktir. c""'“l:y:t aösarifine ait * stünde düşünürken, Eı':ly!“'ş_llldıki tecrübe ve a sliııe n almış şahsiyet . n Tine başvurmak ve Üet pilim k ötedenberi cum a. "kumılînin ehemmi m.mfhm ettiği bir usuldür. , oplarınm — hükümet ğ '::z"' yakın ufuklarını S Şer lğış_hr.nı. bir devrede t * Büyük Atatürk An.| İ B'qn'lh'.'ln mnrif:ungrî "0 Çmiş ve bununi P. ':”'Glıleri etrafında mü. j %ı.:i"’ü_nakışalırm haya. Venmi Stine tarihi bir işa - & hei Kendimi, / idenlin F ekte en aziz kuv. ! bulduğum büyük I'İ'Dnii. çok kereler H:"Phnmılım şeref n yolcularmı aynı %.e bilfiül teşvik et. ideriş yıllarda milli 8a 'ı'_hlliı. $ yıllarda i J Yot %Uş bulunan Cum - p ifi, zaman zaman heyetler ve kong. ktaşlarımızın kül. &rinin — etrafındaki | Söylemeğe bu ruhla h'lulımqm-. Girmiş | Bsk ' ilmi ee ğ â_.L-_;nit]e] “£ Yepyeni medeniyet | îd:lı'urî ihtiyaçlarına Sim g *ü kurulan ve bütün Tecelerinde tahakku- , Vei iğimi &n | Sife bellediğimiz K:-;dnğunu ve bundan ne büyük faydalar umulduğunu - ortaya koymuştur. Bu - tecrübeyi ta - mim etmekte bir sonraki kade- me mensuplarının bir. önceki 'kademeden velecek elâmanla - İrım seçmelerinde isabet olaca - ğını tahmin ediyorum. Bu me- sele hem maarif teşkilâtını hem imtihan sistemimizi alâkadar et mektedir. Mevcut öğretim hün yerini nasıl kurmalıyız ki, her parrası biribirinden haberli o - lorak işliyebilsin. Yüksek Şüra. nın bu mevzuda düşüncelerini öğrenmek, vekilliğimiz için pek mühimdir. Dört tahsil müessesesi- nin durumu Arkadaşlar, Şüraya hazırlık olmak üzere i ı—:;:nfiplcrinden hız a -| #a (Pizin, bu heyetler -| * m“"ll faydaları göz ö. Tef B. M, Meclisi, kül. ı“Pl:m Maarif $4üxas!' ie,,_e nacak — salâhiyetli f!tkı'k ettirmeyi k"w .:m'yîide ile icra ma. m k 4 Mesuliyetine bir ö -| tevdi etmiştir. Bu - a) senin açılışmda bu - f ga Müftehir olduğum K 1'933 Tası, işte bu 10 hazi- " hüi.'nhı 2287 numaralı BK 5, *l"nleıine göre top » b zij ulünuyor. Kanunun Bi Ç beri epey za - eni - teşkilâtlar, ; ';iı'k' Maarif Şürasında ; Urumlarır., daha çok aN temsil — edilmesin; kiç tadır. Bunu temin Ş unda yeni deği- L E ü anır düoün;i - ta ügün mer'1 olan l.î:'ı:. Maarif Şürası dı- den olan değerli şahsi. ıp,lkinh'-lk bazılarını da . N ol ularak — boşluğu v ('*Im_"n doldurmağa çalış K %:ı'"l meslekdasları - H Örma “__ıomp aldığımız İ t8ler ı,e)'ulısek heyetiniz. ikleri bu dilek 1 olduğu gibi siz » R için meçhulü ?'hfı!mr. İşleri, dai sahiplerinden dinle. oldi, te ameli fay . hu::iu:' İhanıyoruz. Ovn. #a *"ifı"" vokluklarmı bi ğT 'edeceğimizi sanı - Yapı Mücadele yıllarında , | Her uzvun biribiriyle münasebetli bir şekilde işlemesi lâzımdır Muhterem arkadaşlar, Bu mühim noktaya dikkati « nizi çekmek isterim. Kanaatims. |sebetli bir şekilde işlemesi lâ - zımdır. Ben, maarifimizde a - mızdan biri biliyorum. CGerak Maarif Şürası dolayısile aldığ mız raporlar, gerek şahsi görüş ve duyuşlarım ve nihayet tesa. düf ettiğimiz vakıalar bunun ak sini ihsas edecek mahiyettedir. İlk öğretim mensuplarımız ken. dilerine gelen çocukların aile muhitlerinden şikâyet ediyor - lar. Ve muvaffakıyetlerindeki eksiği okul dışma ve öncesine atfediyorlar. Orta okul öğret . menleri ilkokullardan gelen ço- cukların zayıf olduklarını söylü yorlar. Lise muallimleri aynı şikâyeti, orta okula yükletiyor. lar. Üniversite ve yüksek mek. tepler ile liseden gelen çocukla. tımızın ve bu noktalardaki kuv vetsizliğinde —israr — ediyorlar. İlkokula giren çocuğun icinde yaşadığı dar muhitte başlıyan bu şikâyet gailesi, burada ka - panmış gibi görünür. Fakat al. danmamalıdır. Çünkü üniversi tenin ve yüksek mektebin ver. diği mezundan da bizzat hayat şikâyet ediyor. Ve devlet, bu Şikâyetin ancaâak umum? hayat ve veniş muhite dayanmasile kapanıyor. Bu devre, bâtıl bir devrimdir. değil mi? onu bu . rada münakaşa — etmiyeceğim. Yalnız böyle bir şikâyet halka- sımı evcndiyetini ve- onun ni steliııecıiim. Bence bu şikâyetlerin sebebi her tah. sil kademesinin münferit ve mü cerret bir halde bulunuşu ve kendinden önceki ve sonraki kademelerde olan münasebetin teessüs etmeyişidir. Yeni aydan beri İıî_ıııbııldı ve Ankarada Üniversite öğretim heyetinden Vistifade ederek bazı arkadaşları teftiş ve mürakabeye memur etmekliğim, bu münasebetlerin | teessüsüne ne kadar ihtiyaç ol sunulan küçük broşürler içinde vekillikçe hazırlanmış olan bir tanesi var ki, mütalâasından da anlaşıldığı üzere dört tahsil de- recesinin, “ilk, orta, yüksek, İteknik,, memleketteki bugün - |kü durumu ve yarın alması dü |şünülen şekillerini ihtiva edi . |yor. Bu, öğretim meselesinde adı. söylenip bir türlü yazıya geçilemiyen Curhhuriyet maa - |rit plânının iptidai olmakla be. |raber, toplu bir taslağı sayılabi- lir. Plân haline gelebilmesi için ik emek ve düşünce sarfı lâ - zımgeldiğini bilmez değilim. Heyetinizin bir kısım mesaisi - ai bu noktaya tevcih etmesini verinde olacağını ananacağımnı - zi kabul etmekle yanılmamış olduğumu sanıyorum. neşredilen ve muhterem azaya | | | Mfaarif Vekili'nutkuru okurken Cumhuriyet Maarifinin mühim ve çetin meseleleri var | .Sayın arkadaşlarım, " Cumburiyet maarifinin biri - birinden mühim ve biribirinden çetin meseleleri var. Bunların yüksek bir kısmı bu içtima dev. resinde yüksek tetkikinize ar « |zedilmiş bulunmaktadır. Güzel sanatlar okullarımızda ve bede- ni ve bedil terbiye ve iş terbi - yesi gibi her ehemmiyetli me . selelerde tam hazır olmadığınız icin, bu mevzuları sonraki top » lanmamıza terketmek mecbüri. yetinde kaldık. Takdim ettiği. miz meselelerin başında mem - |leketimizde okuma ve yazma öğrenmemiş tek adam bırak - mamak için almması lâzımge - len âcil tedbirler vardır. - Parti programının milli talim ve ter - biye düsturlarını birincisinden pek doğru olarak “maarif si « yasetimizin temel taşı;, diye va- sıflandırılan bu meseleyi, ma'- arif davamızı ilk defa olarak tetkike ve - pragramlaştırmağa dayvet edilen yüksek heyetini - zin lâyık olduğu ehemmiyetle dikkate alacağından şüphem yoktur. Memleketimizde bir öğ retmenin — bugünkü durumu bakkında vekilliğimizce tanzim ve neşrolunacak takdim edil - miş olan rapor, on beş senelik Cumhuriyet idaresinin şehirler de ilk öğretim meselesinin mü « him bir kısmımı gereği gibi hal. letmiş olduğunu sizlere göste . recektir. Şimdiye kadar geçirdi. ğimiz tecrübelere göre, şehir - lerde ilk öğretim meselesinin halli, yine en az çok normal u - süllerle mümkün — olacaktır. Köyde öğretim işine gelince, mesele burada büsbütün başka bir “vaziyet — arzetmektedir. Memleketimizde meycut 40000 köyden otuz iki bininde "bu ra- kamı merbut oldukları durum. larma göre söylüyorum.,, | Nüfusunun dört yüzden aşa. ğı olması ve köylerin bir çoğu- nun biribirinden uzak mesafe - de bulunması, köyde hayat şartlarının - şehirdekilerle kıyas edilemiyecek bir manzara gös - termesi, köylerde ilk öğretim meselesinin klâsik usullere hal. ledimesine imkân vermiyecek âmillerdir. Bu meselenin her türlü tasavvurun üstünde olan hayati ehemmiyetini, milli Şef |inönü, değişmez genel başkanı bulundukları Cumhuriyet Halk Partisinin beşinci büyük ku « rultayını açarken irat ettikleri nutuklarımdaki şu sözlerile orta ya koymuşlardır: “Hükümetin içcraat prog - ramının teferrüatile büyük ku | rultayı,, yormak istemem. Fa. kat bir iki noktayı başlıca me. hüzuruna arzetmek isterim,.. “Önümüzdeki senelerde nü- fusumuzun çoğunu teşkil eden köylümüzün gerek tahsil, ge - ü *& olarak inanıyoruz ki, köylü « hüzün tahsilini ve — maişetini laha'yüksek bir dereceye vardı jamız gün milletimizin her sa- ada kudreti, bugün güç ta - Yavvur olunacak kadar yüksek e heybetli olacaktır.,, Hakikatin en beliğ ve en ve. siz fadesi olan bu yüksek di . tektifi maarif sahasında tahak - kuk ettirme, sizin, bizim, he - pimizin milli borcu ve milli şe. refimizdir. İlk öğretimin köylere girmesi İlk öğretimin köylere girmesi yolunda ilk yapılacak iş, realite. yi olduğu gibi görmek, onu ap . açık gösterdiği vaziyetten ümit . sizliğe düşürmeksizin icap eden tedbirleri almak ve tatbik et - mektir. Köy hayatının kendine mahsuüs şartlarını göz önünde bulundurmadan köyde eğitim işi. ni gehir hayatina * kıyas ederek tanzim etmenin sakatlığını tec. rübe bize fillf surette göstermiş. tir, (Köy öğretmeni, köyde doğmus, büyümüş, köy hayat şartlarını yakından duymuş gençler ara . sından seçip köy hayat şartları. nım canlı olarak yaşadığı öğret - men okullarında — yetiştirmeyi prensip olarak ele almış bulu . nuyoruz. Bu prensibe göre iki senedenberi muühterem — selefim Saffet Arıkanın himmetile kur. muş olduğumuz köy üğretmen o. kulları, köy üğretmenliği dava . surette halletme yo. yunda epeyoe mesafe katetmiş bu. Jlunmaktadır. Bu öğretmen okul. larında yetişecek öğretmenleri . miz, köy bünyesinin asırlardan . beri bize ibram ettiği halde an. cak cumhuriyet devrinde zaru . retini duyurduğu kalkmma ha. | reketinin yorulmaz ve idealist yapıcılari olacaklardır. mAçılmış ve açılacak köy okul. larını beş sınıf üzerine kurmak esasmı takip ediyorum. Ve bu hu. susta parti programının emrini yerine getirmeyi Maarif Vekilli. ğinin başlıca vazifelerinden sayı. yorüm, 'Ne kadar iyi gşartlar altmda kurulmuş olursa olsün bir köy okulunun sadece üç smıf halin. de kaldıkça rolünü kati ifa ede. miyeceğine kanaatim vardır. O . nun için bugün mevcut üç sınıflı köy okullarını partimiz maarif programının da tesbit ettiği esds. lara uygun olarak, beş sınıla çı. karmak düşüncesindeyiz Bundan sonra kuüracağımız köy okullarını da beş sınıflı olarak a. lacağız. Bunu temin için köy öğ- retmeni, bdşka memleketlerde ol. duğü gibi; beş sınıfı birden mu. vaffakıyetle idare edebilecek su. rette, yetiştirmek ve onun vazi . fesini başarı ile yapacak tekniği nazari ve amtli bir surette ver . mek zaruretindeyiz. Bu mesele ruznamenin en mühim maddele . Tinden birini teşkil etmektedir. Şimdiye kadar anca 4638 ine öğretmen - gönderebildiğimiz 40 bin köyün hepsinc öğretmen oku. lundan çıkmış öğretmen gönder . —menih, ne kadar parlak olursa ol. sun bugün bulunduğumuz şart . lar içerisinde ancak bir hayal ol. duğunu takdir edersiniz. Onun için nüfuslarının azlığı dolayısile, öğretmen okulundan çıkmış bir öğrtmen göndermeğe buğln için imkân bulamadığımız köyleri, e. ğitmenle okutmanın zarurt oldu. Zunu yüksek Keyetiniz de teslim | buyurur. * | Üç Bsenedenberi — memleketin | mühtelif yerlerinde açmış oldu - | gumuz kurslardan yı.-ü:'.irdiğimlıl nun edecek bir kıymettedir, Eğitmen teşkilütnm kuruldu .| gundanberi bizde de — eğitmen 7 — VAKIT raat Vekâletinin kendilerine te . min ettiği zirat vasıtalardan is. tifade etmekle beraber eğitmen. li okulların faydalarını yakımdan istifade etmekle beraber eğit - menli okulların vasıtalarını ha . zırlamak gibi seve seve, istiye is. Üye maddi yardımları da devlet yardımlarına munzam olmakta . dir, Bir kaç senedenberi gerek Bi. yük Millet Meclisi Parti grupun. da, gerek Vekilliğimizde esaslı bir tetkik mevzuu olan İlk öğret.. min masrafları meselesi son ay. larda yeniden ele alınmıştır, yın Başvekilimin yüksek tasv lerile Başvekâlet müsteşarmın mümessillerinden mürekkep bir heyet yeniden bu meseleyi tetki. ke memur edilmistir. Bu mesele. nin yüksek heyetinizce de ayrıca tetkik edilmeğe değeri olduğun . dan şüphe etmiyorum. Orta öğretim müesseseleri Arkadaşlar, Orta öğretim müesseselerine a. it meselelerimizin en ehemmiyet. lisi bu müesseselerin say lebesi miktarının kımlardan memleket ih mütenasip bir şekilde ayarlan . masıdır. Bngün orta öğretim müessese. lerimizi başlıca orta okullarla li. seler teşkil etmektedir. Bizde orta okul, mezunlarmı bir taraftan umumi hayata ha zırlamakla beraber diğer taraf. tan liselere ve meslek okullarıma vermektedir. İlk okuldan veya or. ta okuldan çıktıktan sanra haya. ta atılmıyarak tahsilini ilerlet . mek isteyenlerin orta okul veya lise gibi umuml! kültür müesse . selerini kendilerine açık bulma . Tarı ne kadar lüzimsa diğer ci - betten istidat ve kabiliyetlerine en, uygun (olan|mütenevyi mes - lek sokullarından — birine girmek imkânma malik olmaları da o kaduar zaruridir. Halbuki memle. ketimizide ilk okulu bitirenler i . çin d€, orta okullardan mezun o. lanlar için de istidat ve kabili . yetlerini meslek okullarmda in . | kişaf ettirmek İmkânı küçük bir nisbette mevcuttur. İlk okuldan çıkanlar, kendi kabiliyetlerini ve muhitlerinin icaplarına göre in . tisap odçcekleri meslek için ha . zırlanabilecekleri sanat, ticaret, ziraat ve daha sair meslek okul. larımdan birine girme imkânım bulamayınca tahsillerini — biraz daha yükseltmeyi —temin eden, fazla olarak kendileri için me - muriyet hayatına da-yol açan or. ta okula zarurl! olarak başvur . maktadırlar, Bir orta okulun bir mesleki okula nazaran kıyas ka. bBul etmiyecek derecede az mas - rafla idaresi de bir yerde ilk o. kulun üstünde okul açmak isti. yenleri meslek okulu yerine orta okul açmaya sevkettirmektedir. Orta okuldan çıkanlar Liseden başka müessese bulzmıyorlar Diğer taraftan orta okuldan çıkanlar, tahsillerini ilerletmek için karşılarında çok defa lise « den başka bir müessese bulamı . yorlar, Bu suretle meslek okul . larında kabiliyetlerini inkişaf et. | tirmeğe imkân buldukları takdir. | de memlekete çok faydalı olarak | yetişmeleri muhakkak olan bir çok gençler, aradadıkları mesle. ki müessseleri bulamamaları yü. zünden ister Istemez liseye baş . vurmakta, temayüllerine ve men. faatlerine aykırı bir tahsil yolu . nu takip etmeğe mecbur olmak . tadır. Bu, hem kendilerine zarar sele olarak büyük kurultaym | eğitmenlerden köylerimizden al .| veriyor, hem de liseleri iyi yeliş. | dığımız randıman, hepimizi mem. | tirmeğe kudretimiz dışında talebe tehacümü karşısında bırakıyor. Memleketin her sahada muhlaç olduğu unsurları mütevazin bir rek seçim hususunda seviyesini | kursları ve eğitmen ücretleri u -| nisbette yetiştirmek, içtimal ve yükseltmeyi başlıca hedef tu -| mumi bütçeden yardım görmek .| iktısadi bir zarurettir, Orta okul tacağız. Bu hususta elde ede .| tedir. Diğer taraftan eğitmenler ve bilhassa Ji: |ceğimiz neticelere, çok ehem -| ziraat işleri için hükümetin ken. | leketin iş böl miyet ve kıymet veriyoruz. Ka | dilerine ayırdığı topraklardan, zi. gün ve içtimal muvazenoyi düz . talebesinin, mem. ü icaplarma uy. |Fakat eleman -| €& cevap vermekten ve bu haklı 18 TEMMUZ 1939 Vekilin nutku ile açıldı fgün tutarak artması lâzımdır, Böyle olmazsa bu okullarımızın idare ve disiplin meseleleri güç . leşir ve bu umumi mücsseselerin retlerine uygun bir şekilde verimli olmaları imkânı azalır, Bu şartlar altında orta öğre . tim milesseselerinin sayısıma Ve am edecek talebenin — imkân nisbetinde ayar. — ir yandan da dersanele. ri haddinden fazla dolu olan o. kullarda randımanı — kıymetten memek için k heyeti. |nizin düşüneceği birleri al . mak, en âcil ve zarurt bir İhtiya. €a cevap olacaklır. Sükranla ifade etmeliyim ki artık memleketimizde kültür Ih. |tiyacı ve bunun netlcesi olarak |mektep isteği, ekmek ve'su gi bi bir insiyak kuvvetile kendini hissettirmektedir. Orta okulu bulunmayan hemen hiç bir ka . — zamız yoktur ki bu mektebe ka. vuşturulmaları Maarif Ve . killiğini vazifeye davet etmesin ihtiyaç tam, dilek yerindedir. — ve yer, bu ihtiya, dilekleri yerine getirmekten bizi alıkoyuyor. Gerek parti kurulta, ymda, gerek Büyük Millet Mec. lisinde aza ve mebus arkadaşla, rımın bü - husustaki- suallerine verdiğim cevaplarda söylediğim gibi bunlarm bir listesini yapma, Pehemmiyetlerine göre sıraya koy. mak ve imkân buldukça su sıra. ya bakarak okulları açmak bi . m bulabildiğimiz tek çaredir. Vekillikçe yapılan tetkikleri va, |liliklere gönderdim. Onlar da kendi bölgeleri ve komgu valilik mıntakalarını gi ünde tuta . rak tetkiklerini yaptılar. Bütün — bu işin doayasını yüksek heyeti, nize sunuyorum, Tetkik etmenizi ve tam bir liste yapıp Vekilliğe vermenizi bilhası rica ederim, Bundan sonra o listeyi esas Ola. rak yeni orta okullar açmak ka. rarındayız. İstiyorum ki kararı . nıza iktiran edecek bu liste, ile . risi için yeni mektep açmaktan Maarif Vekilliğine değişmez bir | rehber olsun. Lise meselesine gelince... Lise meselesine gelir Ha düşünce — ilodir kabinesinin Millet D okud program nutkunda sayın Başvekilim Dr. Refik Saydam, liselerimizi key- fiyetço yükselmek mecburiyetine de olduğumuzu bilhassa toba- |rüz ettirmişlerdir. Bu itibarla |yüksek tahsile temel olacak u- |mumt kültürü vermek ve mü- nevver sınıfi yoti mekle mü« kellef olan bu müceseselerimiz« de randımanı kıymetlendirmek, israrla takip edeceğimiz bir ga- yedir. Bu randımanın istediği- miz kıymeti alm hem bu — müceseselerden hay ların, hem de daha yüksek mü- gireceklerin hayatta Ve meslekte muvaffakıyetleri i- çin en büyük teminat olacaktır. Orta öğretim müecssoselerimis — mini retçe yüksolte« cek tedbirleri düşünmede, yük« izin alâkalı olmasını 84 rica ederim, Bir haftada okutulan ders çoktur esgeselere memleketlerle mu - £| zaman bizim bir imiz ders saatle « ı, buna mukabil ndeki okuma günle — derhal dikkate çar |pryor. haftada 29 saat ders pokutuyorü Pek çok memle - | ketlerde bu rakamı pek güç bu- (Lütfen sayfayı çeviriniz) a atılacake — © orta ve lişe tale » —