1 Temmuz 1939 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6

T aT O6—VAKIT 1 TEMMUZ Ankara, 30 (AA) — B. M tur. Türkiye ile Suriye arasında. — ki hudutlar bundan sonra Suri. neticesinde bu Zeri: alma . dudun yalnız üç naktas ufak tadilât yapıldık. n sonradır ki, bu hudat Türki. “ye ile Suriyenin yeni hududunu ış olan tadilât ce. üze yakın Hatay anlaşmaları ittifakla tasvi » Meclis olund Ve e »*|halkı gündüzleri ekaperlerin, as. dudun, tesbiti esnasgnda hakika. | mukavele 22 temmuzdan çok da. ten akıllara sığmıyacak kadar|ha evvel mevkii meriyete girmiş fedakârlık göstermiş, bütün köy | bulunacaktır, (Bravo sesleri). Müukavelede diğer bir hüküm, kerlerin koymuş olduğu hudut |Fransızlarla cenebi tebaalarına taşlarını ve işaretlerini gece kal. |ait ölup ta Türkiyenin bura hak. *|dırarak kendi köylerini Hataya | kındaki mevzuatı Hatayda. tat . | ilhak edecek bir surette müte.'bike başlanılmazdan evvel, yed. madiyen tadilât — yapmışlardır. |lJerinde ecnebi dövizler mevcut o. (Bravo sesleri, alkışlar). lanlar tedbirlere riayet şartile İşte ve küğıt üstünden topra. |harice götürmek hakkma malik Za nakilleri arasında Türklüğe, | olacaklardır. Türkiyeye ve Hataya Tabıtasmı| — Hataylı ve Suriyeli fiilen isbat etmiş olan bu Türk ik 8i : CÇ Börtsü samümük (Ti taprilk. mütekaitlerin vaziyeti ve halkı bu borçtan ibra etmiş.|de Fransa ve Türkiyenin nüfuz uwrk(mAW senç tir. Hataym taksit taksit öde. mekte olduğu bu parayı da, bu münasebetle hesaba koymak ve arkasmı kesmek istedik. Uzun bir silsile takip eden bu rakam. ların yekânu onlarm müvazi o larak iddia ettikleri rakama göre 52 milyon franktrı. Biz bunu 36 milyon franka bağladık, Fa. kat bilâhare Lübnanda bulunan iki binayı konsoloshane ittihaz| Hatay meselesinde davamız etmek için Fransa hükümeti ia- | tamamiyle haklı idi. Müracaa. desini istedi. Onun için 36 mil.|tımız tamamiyle dostane — vaki ve kudretlerinin arttığını da ta. nımamak kabil olamaz. (Bravo sesleri, alkışlar). Arkadaşlar, bir kere daha sa. bit olmuştur ki Fransa hasmane vaki olan talepleri teddetmek hususunda ne kadar kuvvetli ise dostlarından vaki olan haklı müracaatları tetkik hususunda © kadar hak taraftarıdır. ilk direktif “Kırk HH yurdu esir kalamaz,, dir tahakkukuna Sit safhalar eyliyerek “hoş geldin zel Hatay uzün yıllardı kucaklamak Bz Sınırların çekip almak açık Ve m duran kollarımızın le seni tâ bağrımıza ? yerek sözlerine nibâyet V KDi Büyük Atanın aziz "'“'Mı,. çok defa daha yadetmiş Vt * mize ve bu başarıya v V . larma bırakacak bir şekilde tas . hih edilmiştir. (Alkışlar) Diğer bir tashih Hatay dahilinde uzun mesafeler üstünde güzel bir yol vardır ki, bu yol hududun tes. biti esnasında kısmen Suriye topraklarında kalmış bulunuyor. du. Fransızlar bu yolun tama - men Türkiyeye ve Türk toprak . ları dahilinde kalıcı bir surette hududun tashihine muvafakat et. mişlerdir. Arzettiğim gibi hudut Üç nok. ta üzerinde tadilât yapıldıktan sonra yeni Türkiye hududu bu tadilâtı ihtiva eden Hatay hudu. du olacaktır, Türk olmak istemiyenle- re verilen mühlet Diğer bir hüküm, Türk olmak istemiyen gayri Türk anasırdan kim varsa altı ay içinde mahalli hükümete müracaat ederek bu arzusnu, bu hiyar hakkmı isti . mal edecektir. Böyle hiyar hak. kını istimal edenler de nihayet 18 ay içinde Hatay topraklarını Anlaşmanın diğer hir hükmü ;yon frank olarak tesbit edilmiş|oldu ve böylece mesele her iki dam hm"_)"_'“'"'.r::'î'_ edilec de, Hataylı ve Suriyeli mütcka. | olan tediye yekünumuz bir mil.|tarafın şerefini artıran bir hal| #'rvetlerini kar aei '. eh itler hakkındadır. Elyevm bazı| yon frank noksanla 35 milyon| şekli buldu. Bü meselenin mu.| — ŞEREFLİ BİR GÜN Par Hataylı mütekaitler Suriye ka-|frank olarak tesbit edilmiştir. allâkta bulunduğu anlarda bu iş YAŞIYORUZ salarından tekaüt maaşlarını al.| Yani Hatay devletinin toprakla- |iki devletin münasebetini zaman Muhittin Baba Part maktadırlar. Keza bazı Suriyel: |rının üstünde bulunan Fransız|zaman, için için yıpratmak ve Türk miletinin gerelli bi hi mütekaitler de Hatay kasalarm. dan maaşlarını almaktadırlar. Çünkü üç hükümet arasında bir hukuki ve şahsi bütün menafii emval ve hukukunu cem'an 35 milyon franka satın almış bulu. | nuyoruz. anlaşma - yapılmıştır. Bu anlaş. manım icabı her biri tekaütlere| Bunun büyük bir kısmını pe- maaş veriyor. Sene nihıyetindeısânen ve döviz olarak ve diğer bunlar hakkımda muhasebe ya-| bir kısmını da klering hasabiyle piliyor. Mükaveleye koydoğu- tedricen ödenecektir. Bundan muz madde, yarın Türk olacak |başka, arkadaşlar, diğer bir hü. olan ve çoktanberi Türk bulu.| kümle Payasla İskenderun ara. nan Hatay mütekaitlerinin Su. | smdaki şimendifer hattının mu- riyedeki alacaklarını ibra ekmek.' kavelenin meriyete girmesinden tir. Kezalik onlar da Suriyeli 6. evvel kumpanyalar - tarafından lup da Hatay tekaüt sandığın.| bizim devlet demir yolları ida. dan para alacak mütekaitlerin hakkı için bizi ibra etmiş bulu. nuyorlar. Bu takdirde herkes kendi te. kaütleriyle başbaşa kalmiş bu.- lunuyor. Ancak bizim Hataylı mütekaitler için mukavelede her hangi bir ahkâm mevcut olma. . | Binaenaleyh ancak 18 ay sonra. | dığı için mevzuubahis olmadı. terketmeye mecbur olacaklardır. dır ki, bunlar artık altı aydan iti. | Yakında tetkik edeceğiniz. Ha- Baren hiç bir kimse o hakkı isti, |tay vilâyeti teşkilâtt hakkında mal edemiyecektir. Ve 18 aydan| kanuna bu hakkı muhafaza e-! kedemiyecektir. Fakat benim ka. naatim öyledir ki, Hataym hal. kının Türkiyeye göstermiş oldu. | * gu alâka odur ki, adeta irk, cins farkı olmaksızın bu hiyar hakkı. nn hiç kimse tarafından istimal edilmiyeceğine ve Hatayı terket. miyeceğine kaniim. Eğer terke . decekir olursa zaten vatan sine. sinde bulunmaya lâyık olmiyan kimselerdir ki, bu suretle biz de bir safra atmıs olacağız. Bunu takip eden bir hüküm de yazıl . maiş olan hudutların kati ve nihal hudutlar olduğunu —ifade eden hükümlerdir. Kati ve nihaf oldu. ğu bir kere daha tesbit edilen hü. kümden sonra her iki taraf ken. l |di topraklarında diğer tarafın emmniyet ve rejimini tehlikeye so. kacak bir surette hasıl olan faa. liyetleri tamamen bertaraf et . mek vâadinde bulunmuşlardır. ü takip eden hükümler, müd. deti bitmek üzere olan Suriye — Türkiye dostluk muahedesinin yenisi yapılmcaya kadar yani 940 martının 15 ine kadar tem. dit edilmiş bulunuyor. Mukavelenin meriyete gireceği zaman? Nihayet mukavelenamenin ih. yedi |sonra da hiç kimse Hatayı ter. | dici hükümler koyduk. Hataydaki Fransız emval ve emlâki Bundan s#onra mukavelenin mühim maddelerinden birisi de |Hatay dahilinde bulunan Fran. İsız eşhası hususiyeye ve huku- kiyesinin emval menafi ve hu- İtidir. Uzun ve mücadeleli olan İbu mevzuda nihayet iki taraf tamamen bütün vaziyeti temiz. lemek olan ve istikbalde her. hangi bir ihtilâfa mahal verme- mek için Hatayda bulunan bü. tün Fransız emval ve hukuku. nu Türk devleti muayyen bir fi. yatla satm almıştır. Bu muay.- yen fiyatın . ilk tesbitinde 36 milyon frank olarak tesbit edil. miştir. Fakat mukaveleye otuz beş milyon olarak konmuştur. Bunun sebebini ayrıca arzede- ceğim. Fransızlar tarafından bi. ze vaki olan ve hakikati ifade bize geçen emval, hukuk ve me. nafiinin belli başlısını teşkil e. den listeye göz atacak olursak, görürüz ki, Antakyada bir has. ahane vardır, sekiz milyon frank takdir edilmişti. Soğuk- remize teslim - edileceğine dair- dir. Hafriyat Şirketlerinin Vaziyeti Nihayet Hatayda birkaç se- nedenberi çalışan hafriyat şir- ketlerinin mukaveleye merbut İngiliz, diğeri İngiliz ve Fransız, üçüncüsü de Amerikalı olmak üzere üç şirket mevcuttur. Bun. lardan mukavele müddeti en u. zün olanın müddeti 1941 senesi ağnmihayetinden <evvel , hitam bulmaktadır. Ve gene hüküm. ler arasında gördük ki, bunlar buldukları asari âtikadan sade. ce çift olanlarını alıp götürmek hakkını haizdirler. Bunlar mu. kavelelerinin hitamına kadar bizim tarafımızdan muteber ad. kukunun satın alımması keyfiye.| dedileceğini kendilerine — ifade edilmiş bulunuyor. Gene mukavelede yer bul . mamakla beraber bu münase . betla geçişmiş olan resmi bir vesikadan da burada iki kelime me içinde hülâsa ve izaha çalış. | sıl olmak için iki taraf uzun ve çetin bir müzakere devresi ge- çirdi. Evet, arkadaşlar, mü. zakere filvaki uzun ve çetin öl. du. Fakat hiç bir vakıt bir taraf diğer tarafım işini bozmaya Ça-| hakları tanzim edilmiştir. Birisi| rum. Fransa hükümeti Suriyes | (© yi herhangi bir üçüncü devlet lehine terketmeyeceğini heyan etmiştir, biz de bu beyanatı bir senet ittihaz ettik. 4 İşte arkadaşlar, birkaç keli .| tığım vesikalar Hatayın kat'i ve| mutlak olarak anavatana ka -| vuştuğunu tesbit eden senetler, | ettiklerini söylediklerine göre, ' bu seentlere ve bu neticelere va. | * kemirmekle kalmıyor ve men. faatlerini iki taraf münasebatı- nın bozulmasında görenler bu yara üstüne zaman zaman ze- "virlerini döküyor ve propagan. dalarma geniş bir mecra veriyor lardı. Şimdi onlar bilsinler ki, 'vu yara tamamen tedavi edilmir ve het cesit propagandalara kar. 1 kapılar sımsıkı kapanmıştır. (Alkışlar). Bundan sonra sulhun samim' yolcuları olan Türkiye ve Fran. aa köklü tarihin ve asırların derinliklerinde olan Türk.Fran- sız dostluğunun sulh içinde ve. receği yeni meyvaları toplamak için hazırlanıyor. Türk - Fransız dostluğundan şüphe edenlere tek - tavsiyeim ar: Kendi şüphelerini bizim dost. uğumuzu mihenk taşına — vur. maya kalkışmasınlar. Çünkü bu takdirde kendilerini bekleyen yalnız hezimettir. (Sürekli al- kışlar). Arkadaşlar, tasvibinize arzo. lunan eser Şefimiz İnönü'nün sıkt emir ve talimatlariyle işlen. miştri. Ve kanatime göre cum. huriyetimize yaraşan bir eser olmuştur. (Varolsunlar sesleri). Bunun tasvibini sizlerden vi- | | |ca ederken derhal ilâve etmili- K — ö |yim ki, hükârrtîniı yirmi sene. edildi — Vet |dir anavatandan uzak yaşayan AA |Hataylıların acılarını — unuttur. Çl:ckh.:'bî;)uğ anhse ada |mak kararındadır. altayın hqkınw Ü * İstiyoruz ki, mektepleri, yol. toplirikde müuk,,d? SCAN e ları, kanalları, limanları, tica. y00 Ç5) Olan Dahiliyt “PYar |reti ve ziraati ile Hatay Türkün | F <L Oztrak gelen EVTE n 6 “hudut üzerinde dikilmiş aşılmaz debğlmek H " tobaş İve erişilmez bir kalesi olııın lırııııhe:nmiyew: sen | (Bravo sesleri, alkışlar). öllkadar encümenk'â'n " he Öyle bir kale ki © kalenin her ti Türkün kuvveti, Tür. kün kültürü, ve Türkün mede. niyeti okunsun. Arkadaşlar, daha dün vatanı. mızm harici emniyetini takviye »den kararlar almıştınız. Bugün se Hatayı Türk topraklarına bağlıyan bir kararı almak üze. tesiniz. Sizler bu kararı - alır. ken ben de cumhuriyetimizin altıncı ve cok uğurlu meclisinin önünde hürmetle eğilerek ve bu vesile ile Büyük Atatürkün bü- ait olduğunu kabul € İoa Sofy tan parçasının — anayure d makı karşısında — duyükÜfüzel v sevince işaret eylemiş V€ İlyo v |sele üzerinde iki taraf #L — Fransa ile Türkiye arağl çen müzakereler sonunda L” | b dan bu Hatay işinin haliPil. ve | Bursa, Caziantep, M“ trik şirketlerinin müb ait mukavelelerin ait kanun İjyiha kadar encümenlerci lecek mühtelit tiva ettiği kuvvetli hükümlerden birisi de, mukavelenin meriyete gireceği tarihi tesbit eden mad. kuundan sonra hazırlanacak tas. diknamelerin teatisi taribidir. Ancak bu tarihte mukavele muk bul ve muteber olacaktır, Fakat hiç bir vakit teati keyfiyeti 22 temmuzdan ileriye gidemiy k tir. Şayet giderse 23 temmuzdan sonra yapmış olduğumuz muka. veleler kati olarak meriyete gir. miş olacaktır. (Bravo sesleri). çok süratle mu - kavele; te koymak için Harici; âleti tertibat alm tir, Büyük Millet Meclisinde mu. kavele tasdik edilince hususl ' ile Paj receğiz. Ve olan sü. . Böylece lukta rahiplere ait bir müessese|lışmadı, Bilâkis iki taraf işin! wardır. 500 bin frank tahmin e-'en iyi hal şeklini ve en ivi hal dilmiştir. zamanımı bulmak isin yekdiğeri. Antakya, İskenderun elekt «İne yardım etti. Ve meselenin| rik şirketlerinin bilâmum tesi -| meçhul noktalarını karşılıklı ay. | sat ve menafli vardır, 13 milyon | dınlattı. İşte bu aydım ve kar. frank tahmin edilmiştir. Tütün | şılıklı yardım iki taraf için çok- | İ ji orada hâlâ yaşamaktadır. ld.îlny meselesini o şekilde ve öy- dia ettiği menafi 3.700.000|le bir zamanda halletmiştir ki, franktır. İskenderun limanmın | bu hal şekli ve zamanı gene iki Dilcümle tesisatr emval, hukuk | taraf icin yeni bir kuvvet, yeni ve menafii için 6.800.000 frank |bir kudret ve yeni bir nüfuz kay istenmiştir. Kezalik bizde öm-|nağı olmuştur. (Alkışlar). rü hitam' bulmuş olan fenerler| Umumi Politika Yekdiğerine şirketinin orada bir iki feneri ve Müvazidir — ; sisatı vardır. Bunun için de Zaten umuümi politikaları iyon frank takdir edilmiş-| yekdiğerine” tamamen müvazi tir. Cezayir ve 'Tunus bankasi: olan Türkiye ve Fransa Hatay nın ahalide 1.800.000 frank ala-|meselesinin halli üstünde yek. cağı vardır. Fakat bu alacağı diğerinin elini o kadar samimi Hatay hükümeti — zamanında | ye candan sıkmışlardır ki, bu el. Hatay hukw üzerine almış|lerde ve bu ellere bakan gözler- * rejisininki bizim bıraktığımız re-| tanberi bir zaaf yatağı olan Ha- | yük namını sevgiler ve saygılar. 'tiyorum. (Bravol sesleri, şiddet-| — Fuat Cebesoy bun ti ve sürekli alkışlar). ka ıüzwmd:hğülk « . Menderes i ile Hatiplerin heye- c kanunu canlı sözleri Hariciye Vehâini takiben bir. çok hatipler söz almışlardır. İlk söz alan İbrahim Dıblan, (Koca- eli) sabır kinde uz sonra bekletliğimiz büyük müjdi yi nihayet hükümetimiz tasvibini- |i zt arzedilen kanun lâyihasile ver-|nın tevhit ve N miş bulunuyor: diyerek başladığı (lan kanunun ikinci sözlerine Hatayın Anavatana ilti. hakına ait bu neticeye varıncı kadar geçen tarihten ve lelerinden bahseylemiş ve bu so- İa anarak sözlerime nihayet ve-| 9ü talep de kabul ol detin uzatılması nun da müstaceleri V müzakeresini istemiş olunmuştur. “tahammülün çok fev- menin diğer süren müzakerelerden | 9u! ha yaşadığını ve bütün daima şerefli günler Türk milletinin f İ ile crasen kendisinden l çümel mevcut anlaşmaların dâ ı“'*. yirmi sene önce Türk V€ Üpy bu son #Ç ğer yandan Türkiye ile L rasında dünya sulhunu T Oları bakımından varılan NO ve ki Büyük değeri üzerinde ©Ş buk sonuçlarının bâzi merali z be ki telâkki tarzlarını kim tebarüz * ettirerek DU L Ban Türk milletine zide hamları reddeylemiş ve busif SA | zakere mevzutu olan 4m1 iğurad tahakkuku için ille tarel l Ö Atatürk olmak üzere Milli € önünün idaresinde Refik S Be hükümetinin sarfetmiş olduğU sılmaz enerjilerini hüri met v K <| net ile anmışlır. z ğ d Mecliste : Askeri barem Kaf edilecek muhtelit encif' ” Aazı fından tetkikleri istenmi$ “düda, istek tasvip edilmiştir. Nafıa Vekili da Ankara el bi zı şirketleriyi şirketinin, aV rne, dJan müzakeri Meclis, bunu tı ı