30 Mayıs 1939 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 7

'Değişmez'G ( aa DBi ! tari -9eçim hususunda sev Ankara, 29 (A.A.) — C. H. Partisi Değiş- Ş | Mez Genel Başkanı, Milli Şefimiz İsmet İnönü, B ti Beşinci Kurultayını aşağıdaki nutkuyla | *Smışlardır: Büyük Kurultayın sayın üyeleri, Cumhuriyet Halk Partisi Beşinci Kurulta- Yını açıyorum. Yüce şahsiyetlerinizi muhabbet- € selâmlarım. Sizin temiz hislerinize de tercü- Man olarak, bir ferdi olmakla gurur duyduğu- Muz Türk milletini saygılarla anarım. Beşinci Üyük kurultayda, Partimizin kahraman mü- €ssisi sevgili Atatürk'ün aramızda bulunma- , hasını düşünerek derin bir elem içindeyiz. A- - tatürk, büyük millt davayı, millet içinde vü- Sutlandırırken kurultayı anatemel ittihaz et- Mişti, Kurultaya derin itimadı ve itibarı vardı. 1ze büyük siyasi partiyi, sağlam ve sarsılmaz Yejimi, vatanın umranını Ve iyi istikbalini temin — €tmiş olan Ebedi Şefimizin hatırasına tazim içcin Kurultayı beş dakika süküta davet ederim. Sayın arkadaşlar, ,, Beşinci Büyük Kurultayı, bütün vatanı gö- nülden kaplıyan msbet şartlar içinde açıyoruz. artimiz, vatanın kiymetli evlâtlarını bağrın- da toplamış, her vatandaşa müsavi “ve âamil €Mniyet ve hizmet şartlarını fiilen temin etmiş- r. Geçirdiğimiz tecrübeler Türk milletini ifti- olunacak bir siyasi olgunlukta, milletler ai- €sinin temiz ideali, sağlam karakterli bir uz- Vu olarak tebarüz ettirmiştir. Türk milletinin, Sumhuriyet rejiminde en iyi tesanüdü bulmuş uğuna, en şüpheli nazarlar kani olmaktan $ka çare bulamamışlardır. Büyük Millet Meclisinin son seçimi, Türk milleti için hakiki ir muvaffakıyettir. Vatandaşlar;vatan' mu- adderatını eline alacak yeni Büyük Meclisi . î bi li ı Seçerken, ciddi bir vazife hissiyle alâka göster- Mişlerdir. Partimizin yüksek idaresi ile halkın samimi reyini millet vekillerinin seçiminde bir- eştirmek teşebbüsü cesareti arttıran kat'i ve Müsbet bir muvaffakıyetle neticelenmiştir. Artimiz, bu teşebbüsü, memleketin bütün se- $imlerinde daha geniş mikyasta tatbike çalışa- Caktır. Aziz arkadaşlarım, ; Siyasi hayatında tecrübe geçirmiş adamlar olarak, memleketimizin ihtiyacına ve bünyesi- < Ne en uygun olan halk idaersi usulünü kemale getirmek idealindeyiz. Bu yolda temiz yürek- le çalışiyoruz. Bizden sonra gelecek vatandaş- "ğra, milletimizin siyast hayatında ilerlemiş 1Y seviye terketmek, başlıca emelimizdir. İyi bir halk idaresinin siyasi idarede ana- Prensipleri; her nevi seçimlere halkın samimi v *larak iştirâk etmesi ile, hükümetin ve Büyük Millet Meclisinin faaliyetinde hakiki bir milli Mürakabenin şüphe götürmez bir tarzda bu- lunması ile hülâsa edebiliriz. Mebus seçimin- de olduğu gibi, Parti intihaplarında ve beledi- Ye intihaplarında, yer yer, ansızın yeni intihap- ar yaparak teşkilâtımız üzerinde halkın - mu- 9 hRabbet ve itimadını daima yoklamak ve- kuv- » Vetlendirmek kararındayız. £ Büyük Millet Meclisinin faaliyeti, vatan- & d_'ldam hakiki bir huzur verecek surette feyiz- i bir tekâmül halindedir. Hükümet işleri, mil- *et vekillerinin ciddi bir mürakabesi altında ol- O duğu halde bütün gayretler, cumhuriyet hükü- | Metinin itibar ve muval fakıyetini arttırmak yo- tunda müteveccihtir. Halkın seçimlere yakın - alâkası ve Büyük Millet Meclisininde millet " arının açık mürakabesi idealleriyle nifaka ğ Veanarşiye mahal vermemek zaruretlerinin — Percber yürüyebileceğine inanıyoruz. Büyük © Milletimizin arzusu ve aklıselimi, millet vekil- - lerimizin ve Parti teşkilâtımızın yüksek mezi- © Yetleri, bize, muhtelif icaplar arasında, ahengi - Muhafaza etmek gibi çetin bir vazifeyi kolay- - "İ_Uhrmakludır. Büyük Kurultaya takdim etti- -) €imiz nizamname projesinde, Büyük Millet L* MGC!i::'nde, Cumhuriyet Halk Partisihin bir de ŞAİ Yayrt Va Öldr müstakil grupunu düşündük. Büyük Kurultay- dan vazife alan ve Parti Genel Başkanın faı:lı- sız başkanlığında çalışacak olan intizam ve in- zibat içide, şuurlu ve çalışkan, bir miı'ıtalıil_ grupun, icra mevkiinde olan millet vekilleri ekseriyetine ve hükümetine esaslı bir yardım temin ederken büyük milletimize de kendi - iş- leri için yeni bir teminat hazırlıyacağını ümit ediyoruz. Aziz arkadaşlarım, Parti teşkilâtımızın ve Halkevlerinin, va- tanın siyasi, kültürel ve içtimai tekâmülünde verimli çalışmalarını, her suretle teşvik ve ta- lep etmek istiyoruz. Nifakı ve her türlü fenalık- ları önliyecek, her türlü iyilikleri yapacak ve öğretecek bir milli mekanizmayı, Partimizin faaliyetinde esaslı olarak bulacağımıza kantüiz. Parti teşkilâtımız, önümüzdeki devrede, isti- datlara yol veren bir genişlikle müsbet faali- yetlerini, merkezi idarenin daimi teftişine tâbi görecektir. Büyük Kurultayın sayın üyeleri, Cumhuriyet hükümetinin geçen Kurultay- danberi memlekette tahakkuk ettirdiği fayda- l1 işleri ve aziz halkımızın resmi müesseseler- den temini arzu ettiği dilekleri, elinizdeki hülâ- salarda teferrüatiyle bulacaksınız. Güzel va- tanı her sahada geniş mikyasta imar edilmesi, yükseltilmesi ve kuvvetlendirilmesi, dı bilmiyen bir gayretle devam etmektedir. Biri- biriyle maddi ve manevi irtibatı olmıyan dağı- nık parçalardan mürekkep harap bir memle- ket, en uzak köşeleri arasında bir aile efradı- nın irtibatı gibi sıcak bir alâka ile bağlanmış muazzam bir kütle olmak yolundadır. Önü- müzreki senelerde, bu.çalışmalarımızın netice- Terini daha parlak getireceğimize katiyen güveniyoruz. Hükümetin icraat programının teferrüati- le, Büyük Kurultayı yormak istemem. Fakat bir iki noktayı başlıca mesele olarak Büyük Kurul- - tayın huzuruna arzetmek isterim. Önümüzdeki senelerde nüfusumuzun ço- Şunu teşkil eden köylümüzün, gerek tahsil, ge- rek geçim hususunda seviyesini yükseltmeyi başlıca hedef tutacağız. Bu hususta elde edece- #imiz neticelere, çok ehemmiyet ve kiymet ve- riyoruz. Kat'i olarak inanıyoruz ki, köylümüzün tahsilini ve maişetini daha yüksek bir dereceye vardırdığımız gün, milletimizin her sahada kudreti, bugün güç tasavvur olunacak kadar yüksek ve heybetli olacaktır. Aziz arkadaşlarım, Memleketimizin müdafaa kudretine - öte- denberi verdiğimiz ehemmiyet, milletler arası vaziyetlerdeki son inkişaflar dolayısiyle bir kat daha artmıştır. Bugün insanlık, milletler ara- sında ciddi bir emniyet buhranı geçirmektedir. Birçok milletler, beklenmiyen fırtınalarla an- sızın maruz kalmak endişesi içinde huzursuz- durlar. Halin en büyük tehlikesi budur. Millet- ler arasınhaki bu emniyetsizlik, bugünkü halile devam edemez. Bu hal, ya milletlerin şuursuz bir surette biribirinin boğazına atılmalarına se- bep olabilir; yahüt da, nihayet aklıselim gale- be ederek milletlerin huzur içinde müşterek bir insanlık hayatı yaşamaları için yol buluna- bilir. Kurultayın samimi dileğini ifade ettiğimi bilerek söylüyorum ki, biz, milletler arasında emniyetin avdet etmesini temin edecek çareyi sempati ile selâmlıyacağız. Bu bahtiyar neticeye varabilmek için, her milletin hakları ve vazifeleri olacaktır. Fakat her şeyden mühim olan bir anaprensipin, bütün milletlerin vicdanında sarsılmaz olarak yerleş- mesi gerektir. O da, nüfusu çok milletler gibi, nüfusu az milletlerin de müstakil ve milli bir hayata müstahak olduklarının samimi olarak kabul edilmesidir. İnsan cemiyetlerinin, bü- _gülılırı' tarafından yutulması mukadder oldu- gu nazariyesini, hiç bir yer için kabul etmiyo-. P0 GDU ASA FAUSARAÜSUYA DAUA mek B . Nnutku “Nüfusumuzun çoğunu teşkil eden köylümüzün gerek ta € iyesini yükseltmeyi başlıca hedef tutacağız » gim, gçan Ç A aa Gan G4 z D Si p © Ki > olarak göze çarpar bir hale — * Ve we M”»m 80 MAYIS 1030 F g Ce ruz, kabul etmiyeceğiz. Benliğine ve şuuruna sahip olan her milletin, dokunulmaz müstakil bir devlet olarak yaşaması hakkı, insanlığın sarsılmaz müşterek bir akidesi olarak tesbit o- lunmak lâzımdır. Beynelmilel münasebetleri- mizde bizim zihniyetimizde bulunan devletlerle müşterek prensip ve emniyet davası, bizi müşterek cepheye sevketmiştir. Siyasi anlaş- malarımızı ve ittifaklarımızı bu zaviyeden gör- meliyiz. X Balkan paktını ve Saadabad paktını, bu sa- mimi arzularla kuranlardanız. Bütün Avrupa- yı kaplıyan son emniyet buhranı içinde, Türk - — İngiliz ittifakı, hiç bir tecavüz fikri beslemiyen, — faka: kendi ermniyetlerimiz ve müşterek sulh ve insanlık ideali için alınmış bir taahhüttür. Bu müşterek sulh ve emniyet idealini takviye — edecek diğer taahhütlerden de çekinmiyece- ğiz. Biz komşularımızla her türlü ihtilâfı hal- lettik. Şimdi, samimi olarak.onların emniyet , içinde bulunmalariyle alâkadarız. Komşuları- , mıza gelecek tehlikeleri, bir adım sonra bize gelecek tehlikeler gibi önlemek için iktidarı- — mızda olan tedbirleri alacağız. j Size memnuniyetle söyliyeyim ki, Sovyet- lerle münasebetimiz her zamandan ziyade sı- | caktır ve karşılıklı itimada müstenittir. İki memleketin biribirinin emniyetine ve saadeti- ne yakın ve ciddi bir alâka ile merbut olduğunu zikretmek, benim için hakiki bir zevktir. Fransa ile aramızdaki yakınlığı; bitmek ü- zere olan tek meselenin, yani prensiplerinde ; — hsil, gere. — tamamen mutabık kaldığımız Hatay meselesi- — : nin hallinden sonra hiç bir kuvvet bozamıya- — caktır. İki memleket ve milletin menfaatlerini * i o kadar müşterek görüyoruz. “Aziz arkadaşlar, Milletler arası vaziyetinin bugünkü buh- — ranında memleketin müdafaa vasıtaları, başlı- ca gözönünde tuttuğumuz bir mesele olduğu- nu söylersem, bunu tabüt bulursunuz. Cumhuri- yet hükümeti, temiz idealleri meriyette ve iti- barda tutabilmek için, Türkiyenin müdafaa — ÇADRre kuvvetinin yüksek bir derecede bulunmasının — i hakiki ehemmiyetini müdriktir. Türkiye; şuurlu ve kuvvetli varlığiyle yal- nız kendini korumakla kalmıyor, insanlık aile- sine ve sulh mefküresine ciddi bir hizmet ettiği- ne de kani bulunuyor. Bütün temennilerimize rağmen, insanlıh yeni bir boğazlaşma afetinle. - uğrarsa, Türk milleti; bu mücadelede Rendisi- ne düşen medeniyet ve insaniyet vazifesini kah- ramanca, hiç tereddüt etmeden ve hiç bir deh- şetten ürkmeden hakkiyle ve tamamiyle yapa- caktır. Türk milleti; yüksek ideali ve hayatt menfaati kendisiyle beraber olan milletlerle beraber, göz kamaştıracak yeni kahramanlık menkibeleri yazmak için tamamiyle hazır ve kat'i olarak karar vermiş bir haldedir. Bugün ihtilâf halinde olan milletlerin hiç birisinin yaşamak hakkını ve yüksek insanlık vazife ve meziyetlerini az takdir etmek hatası- na düşmüyoruz. Tekrar ederim ki, herkes için yeryüzünün nimetlerinden istifade edecek bir sulh imkânı samimi temennimizdir. Sevgili arkadaşlarım; ; Yurdu içinde masumane çalışan ve hakları için, mecbur olursa, som bir kitle gibi şahlan- p maya hazır olan büyük Türk milletinin mümes- — sillerisiniz. Temsil etmekle iftihar ettiğimiz bü- yük millet, insanlık ailesinin asil ve kudretli bir — # YD U mesnedidir. Kahraman milletimizin varlığı, — insanlık için ölçülmez bir kıymet, bulunmaz bir nimettir. Bu varlık; milletlerin farksız olarak biribirleriyle insanca geçinmeleri için tesiri ih- timal kabul etmez bir teminattır. Arkadaşlarım, Sade vatandaşlıkta en büyük şerefi duyan cumhuriyetçiler olarak milletimizin hizmetle- rini iyi ifa etmek aşkı, bütün varlığımıza hü- , kimdir. Partimizin aziz andı, vazife icabını en asil bir borç tanımaktır.” _';' oi Siaç7 . gİRE Y EAREĞÜURUAUCURE — e ÇO