25 Mayıs 1939 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6

Almanların möş- bür kı n kru. £ ri Emden yitmi beş sene evvel Hint Deni, zinde “Direetlon,, adası — civarında sulara gömülmüş O tarihte Di- adasında telsiz memuru o. Jarak bulunan Mister Francis Ed dington Emden'in ükıbetine pek ya- kından — şahit ol- müş ve bir çok Ö almağa 0N da muvaflak ol.Hddiseye şahit müştur. resimler Halen Paris telgraf servisinde çalışan M. Francis Eddington'un hatıralarına göre meşhur Emden ü şu şekilde meşum âkı. ine uğramıştır? O sabah, 9 Teşrinisani 1014 na- bahı Misfer Francis Eddington henüz uyurken odasının kapısı şiddetle açılıyor ve bir kumanda — Kalkınız, çabuk olun. Eddington karşısımda — süngülü İki bahriyeli görüyor, Kendini toplayarak soruyor : — Emdene mi mensupsunuz? — Evet Emdene.. Eddington esasen bundan şüp. | heleniyordu. Birkaç haftadanberi dünyanın dört köşesini dolaşan Emden'in nihayet Dircetion a- bekleniyordu. ek bu bahriyeliler Emdene mensüp idiler. 2 Ağustos tarihinden beri Pa- dasma da gelmesi sifik Okyanusu, Çin denizi, Hint Okyanusu bu Alman kruvazörü. nün doğurduğu feci hâdiselere tahne olmuştu. Üç ay zarfında Emden, gemisinin süvarisi Von Mülleri'n kumandasiyle yirmi bir tane vapur batırmış veya zaptet. miş idi. İngiliz ticaret — filosuna yaptığı zarar 2.150,000 İngiliz li- rasnı mütecavüz idi, Geminin süvarisi Müller, hattâ Emadende tadilât yaparak bir ba. ca ilüve etmiş ve dört bata ile İn- giliz gemilerize benziyen Emden Penag'ı bombardıman — etmeğe, Gemtchoug ismindeki Rus kruva- zörünü torpillemeğe, sonra Mous. pldosunu batır. ka muvallak olmuştu. den mütteliklerin deniz ti- caret yollarında hüküm süren bir ine on iki kruva. ğu halde Em- ndan da kaçina- uştu. zör gönderilmiş den bunların ar ğa muvaffak ol: Mister Prancis Eddingtön ale. Tücele kaldırıldıktan sonra adada mevc iki dakika Ker otuz bir ile bi: telsiz istas. | yonu yanında bulunuyordu. Manzara fevkalâde idi. ye ağaçları arasından uzakta dört| bacalı Emden gö: Karada ve t istasyonunc tesviri imkânsız bir keşmekeş hil. küm sürüyordu. Alman bahriyeli- leri gekiçler ile telsiz istasyonun- Avrupat: Palmi. telsiz şefi Rdington Emden Rrwwvasör'li, topları ve Emden kruvazörü nasıl batmıştı Hâdiseyi bizzat fofografla fespit eden bir telsiz memuru anlatıyor GRR a z olan ve 'n'ovırrılııırı tesbit eden Filhakika sabahın saat altısın. da tarassut mevkiinde bulunan bir Çinli uzaktan dört bacalr bir ge- ğnda mütereddit Bulunmakla raber İngiliz gemilerine hitaben: “Limanda bir ecnebi gemisi var.,, Telgrafinı çekmiş idi. Bir müddet sonra yabancı ge- miden ayrılan iki filika adanın in- İci kayaları ile kapir sahillerine ya. naşmış bulunuyordu. O zaman di. rektör yabancı geminin Emden olduğunu anlamış, fakat çok geç | kalmış ve ismi telsizle verememiş- t. Karaya çıkan kuvvetlerin ku. mandanı telsiz istasyonu müdi nü selâmladıktan sonra: — Ben Mülâzim Von Mucke.. 'Telsiz mek emrini aldım. Mukavemet et. |rmemenizi tavsiye ederim, derhal bana anahtarları veriniz, Avrupa- hlar da telsiz istasyonu önünde toplansınlar, demiş idi. Direktör kemali nahtarları teslim etmiş ve birkaç dakika sonra da tesisat parçalan. mağa başlanmıştı. “MULÂAZİM EFENDİ TENİS OYNAR MISINIZ”.,, l Emden askerleri adaya çıkal, pek kısa bir zaman olduğu halde Avrupalddarı bir dereceye kadar serbest bırakmışlardı bile.. Bu fırtattarı istifade eden genç Eddington derhal bir kaç resim çekmekten geri kalmadı. Bu sıra- da da telsiz istasyonunun büyük direği yıkılıyordu. Eddington Mü- lâzım Von Mucke'e — yaklaştı ve sordu: — Mülâzm Efendi 'tenis oynar misınız ? — Niçin soruyorsunuz?.. Yıkdan direk tenis sahası. me düşecek de!, u adam kendisiyle eğleniyor. du. Fakat Mülâzim Mucke te>>s- sümM etti,, Sahilde bir yelkenli gemi hare. | kete hazırlanıyordu. Bir nefes ku-| bat rabilir derhal bir ihtiraklı| 'arak icabrra bakın daki tesisatı kırıyorlardı. dedi. Mümküla mer. tebe çabuk dönmeliyiz.. tikçe idi. Eddington İ'dan ıtq fışkırmağa başladı. Em, metini seyrediyordu. Von Mucke ve arkadaşları başlarınım çaresine bakıyorlardı. zörü, Sydney idi. Yanında iki kru. vazör daha vardı. derhal adaya dönmüş, saat 9,50 de vaka “derhal muharebeye Saat tam onda Emden'in birinci istasyonumuzu — tahrip et-| b mide büyük bir yangın çıkmıştı. tikçe eksiliyordu. bizçok ölü vardı, Yaralılar ateşler arasından kurtulmağa çalışıyor- nezâketle a- |lardı. Emdeni'n yalnızca iki baca. se kalmıştı. Bir torpil atmağa ha. zırlanırken mukabil taraf.n bir to- pu ile iki bacasını da kaybet: batmadan evvel demirtediği yer toplanalım ; ge GİTTİKÇE BÜYÜYEN BİR DUMAN 'Tam bu sırada Emden uzun bir düdük çekti.. Von Mucke vaziye. ti tetkik ettikten sonra acele ve! kısa emirler vermeğe başladı.. Eddington ve arkadaşları git- hayrete düşüyorlardı., Neler oluyordu? Emden kalın &i yah bir duman bırakmağa başla- Âynı mışti, zamanda demir al- yordu, Ufuklarda gri bir çizgi gittikçe üyor, adaya döğru geliyor. l-ır—'*e-ı biran evvel kaçmağa gay tet ediyordu. İki dakika sonra vaziyet belli olmuştu. Gelin gemi dört bacalı soön bir gayretle makinesinin başında imdat işare. ti veriyordu, etrafında su sütunları yük- | DöĞÜŞ | Ada haller iki geminin döğüş- Gelen gemi Avustralya kruva, telsiri alınca| ” yetişmiş, ve başlamış idi mahalline acası ve bir direği yıkılmış, ge- Emdenin ateş eden topları git-| Artık gemide Bu defa son bir gayretle Ker. Kadirga okulunun Adapazarı miye)larda kayboldu. Sydney cenuba doğru seyrederek Emden'in yar. dımcı gemisine hücum etmişti. 1- ki dakika sonra o da sulara gö. Sofya mektuplan Ş Yeni , Sofy Bugünkü Sofyadan şehircilix ıtıbarıli alacağımız bir çok dersler var YAZAN: Necmettin Sofyadan Sofya (Hususf muhabi rimiz. dikten son: ben Kızıldeniz Hayasız hareketten Fatihte oturan arabacılar ce miyeti deynekçisi Nuri, dün Lâ- leli civarındaki arsalarda rinde, civar apartımanlarda otu- (hareketler a klanmıştır. Nürl üçüncü kemesine verilmiş, gizli ya; muhakemesi sonunda para cezasına, 15 gün de hapsel mahküm edllerek hemen tevkif edilmiştir. Mandıradaki cinayet Yeniköyde İtalyan mandıra- sında çalışan Mehmedi, bir gece| yarısı odasında yatarken bıçak IR birçok kastiyle yaralıyan min Âli, ağır ceza mahkemesin- müldü, u sıralarda Von Mucke de bi- raz evvel batırılmasını yelkenli ile kaçmağa teşebbüs et- mişti. Sydney ini: 5 örmüs.| İki İ birbirl yaklaştı. minin adaya yaklaştığını görmüş,| İki gemi birbirine yaklaşı ç direktöre haber vermiş, direktör | 9000 metre kadar mesafe kalımca ;îfrl;r"rkı nAımn donanmasına bu gemli Emdex olup olmadı- meçhul geminin önünden arkasın- M Şi tevki fedildi ran kadınlara karşı bazı hayasız|mak gibi sahtekârliğin önüne ge- görülerek|çilmişti... yapmış, davası bitti yerinden ing adalarına doğru yoluna de- biliyor. Tramvaylara başka bir vam ederek karaya nhıımı:u te-|de yapılan muhakemeleri sonun|hizmet daha gördürülüyor. Ara. şebbüs etti. da 12 şer sene müddetle ağır/baların ön tarafına arabanm ren Sydney de ııul kuerek u[uk._lırpr» mahküm lmişlerdir. |ginde birer posta kutusu asılmız, gezintisi güzel nldu Kadırga ilköku. hu son sinif tale- beleri 18 Mayıt günü Adapazarına bir seyahat yap- mışlardır. Başöğ. retmealeri B: Hay ri ve Bısif ö - menleri Bn. Şük. riye “Türkerin de bulundukları bu Bgezinti “talebenin !h tabiat bilgisini art tırmak — gâyei yapılmış, mahal. linde tetkiklerde küçük zabite döne, | bulunularak Üöğretmenleri tarafın- | çi jdan talebeye izahat vi üştir. Resimlerde; Çok iyi munr miş olan talebelerden bir kıs. Adapazar bir gün ge- | görüyorsunuz, emrettiği tekrar ada açıklarına| geldiği zaman Emden hâlâ Alman int bayrağını taşıyo: kaç mermi ile son bir ihtar ver. Von Müller beyaz bayrak çektiği zaman F.mdendenı 134 kişi ölmüştü. 65 yaralı ile 117 kişi de Sydney'e teslim oldular. Von Mucke'a gelince, Ayeı.haW ismindeki bu yelkenli ile bin türlü selalete katlanarak sahilleri taki- yoliyle Akdenize çıkmağa muvaffak olmuş ve o ra. |man Akdenizde müşterek hareket Sydney bir. Z bi sulh ceza mah-| Tan Jira öldürmek Ramiz ve E- yazıyor) — Saym doktor Lâütfi Kırdar belediye relsi olalıdanbe. ri İstanbul şehrinin içinde müt. hiş bir İmar, temizlik ve inşa fa. aliyeti nasıl başladı ise, Sof'ya şehrine belediye reisi tayin edi. len mühendis İvanof ismindeki a, tam dört senedir çalış - , çabalamış ve gehri büsbü. tün başka ve modern bir hale koymuştur. Sofya şehrinin içinde bütün köşe bucaklar çiçek ve fidanlar. la doldurulmuş. Saraym karşı . sındaki eski bahçenin demir par. maklıkları yıkılarak açılmış, ha. va aldırılmış, yeniden tanzim e- dilerek tarhlar meydana getiril. Miş, çocuklarm oynamasma mah sus yerler ayrılmış, akşam Üzer. leri ve düzleri saray civarın. Mocuklarile bu bahçeyi dolduru - yor, ,Mühendiş” İvanof süt işini kökünden halletmiş. Şehirde sa . tılan bütün sütler her sabah mu- ayeneden geçirildikten sonra a. ızları kapalı kaplara doldurulup iliyor. Bu kap açılamıyacak gibi yapıldığından su katıştır . Halde satılan etlerin fiyılîarı halin tam ortasındakl bi rife tahtaamında yazılı. Tramvay- l:ıri izdiham yok, sık sik araba | ırılmakta ve herkes rahat, rahât varacağı yere varmakta . dir, Taksim gibi meydanlara mo. dern durük yerleri yaptırılmış, bu duraklarda kahve, sigara, şu. rup, gazete salılmaktadır. Hay. darpaşa vapur iskelesi küçük bir nümünesi ve balık biçiminde Jolan bu yerlerin bir kapısından giriltp diğerinden çıkılıyor, Tram vaylarda birinel ve ikinci mevki olmadığından bütün yolcular iti. şİp kakışmadan arabalara bine - meselâ, Örtaköyden Fatihe bir ; Saat zarfında bir mektup gönder. mek isteyen birisi, mektubunu, hiç bir farka tabi olmadan Or. taköyden hareket eden ve Fatihe gidecek olan arabanın önündeki kutuya atıyor, Mektub Fatihte bekliyen posta memuru tarafm. dan tramvay durak yerinde ali. | narak derhal sahibine veriliyor. Bilhassa İstanbul gibi dağmmık ve 'ı—:iaııac.—. Fatihe kadar kilometre. İHHerce uzun hattı olan bir şehir. de bu usulün tatbiki pek çok ko. laylıkları mucip olacaktır. Mü. hendis İvanof şehri sayfiyelere bağlıyan bütün yolları yaptırmış profesör Musman elile yaptırılan şebir plânı mucibince pek çok ye. ni binalar meydana - getirilmiş, Boris bahçesinin içinde gayet bü- da yaşıyan bütün aileler çoluk | |ra dizilen bal d Deliorman bir görünüş İ suyu eit ni İnşa edilmiş, " mahsus makineler getirtit yerlerine yerleştirilmiş, bu:; retle Sofyalılara pilâj haylğ tattırmak çaresi bulunmuş * rin tam ortasındaki meşhilf mamm büyük bacasından Bene evvel çıkan dumumıfy yük binalarda yaşıyanları 7? gız ediyordu. Duman çık:'ıl_ B1 için çok uzun ve güzel bi:”_, tun dikilmiş, bu sütunun aşağı yukarı beş ,on kere f' Ve sureti mahsusada dumaff man kayboluyor ve madifl maya mahsus âletler içind mürü ile rartılan hamanm M den eskişi gibi duma nı"ıt Bu rımam şehı:h'.e Mahallelı çük hamai * ğ Banyobaşı namı verilen ve C;â İin yanmda olan bllyük hnn;aw yıkanmak gayet ucuzdur, y yapılmıştır. |ve erkek - tarafları ayrıdır kişi altı levaya y:k:mu:)ıl dir, ki bizim paramızla ruştur, 15 kuruşluk yere xıf" ce kat çarşaf verilmekt ayrıca buhar makinelerindef tifade edilmektedir. Her t: yaz taşlarla yapılmıştır. AyT? rı soyunma yerlerinde yıki uklıhnn soura uzanıp dınl cek yerler vardır. “Bnhıı ),” yen yasaktır diye duva/” levhalar asılmıştır. İçeride ’y“' nıp temizlendikten sa:! bir kapıdan çıkınca birisi bıl.f" | diğeri ük az ve çok sıcskgı havuz vardır. Bu havuzlara renler su içinde hizli xiırl'w:)) Çepçevre su içinde oturmaya sus olarak yapılan yerlere haıfJ kes dizilir, sükümetle bu mi' sudan vücudunu — faydaları Havuzdan çıkanlar srcak ve © ğuk duşlarda tamamile ırr““ lenerek dısarı çıkar ve korl larda bekliyenler tarafımda! * kirlere silinir. Yıkanmak h"b za girmek bir saat sürer Ve tün bu muamele 15 kuruşadi!" İstanbullulara hamam lâzımdır, larından sızan kirler kandığımız hal dp ka böyle dahil olduğu tan aşağı yı ğildir, Bu ötellerinde yatıp ı(ı]îu'nk ifli bir şeydir, İstanbulda " Ura, 150 kuruş, ve bir lira O bir yatak burada 60, 40, 25 KÜ ruş olduğu halde, meselâ 30 KÜ ruşluk bir tek yataktı odada #” cak ve soğuk su, kalorife başka, kapınızm önünde oıım:w made hizmetciler var, cıml temiz, karyı telir fon her daki k'ınusî“ru: Ve parasızdır. Mühendis İvanofun Sofya SEİ” çör a sizi yük bir plâj yeri kurulmuş. De. nizi olmuyan Sofyada şehirliler yaz günü plâj ihtiyacmı burada (Biderecekler, Soyunup giyinmeğe Şehiç parkında mahsus tiç katlr ve geniş yerle .|lamasile rin önünde cok modern bir gazi. | rine yaplığı iyilikler <ax1| p Kırdar d; işe b'& İstanbulu elbette & üstün bir gehir yapacaktır. Lüt