6 Mayıs 1939 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 6

Varşora, ö (A.A.) — Hariciye Nazırı B. Beck, mebusan mecli- Binin heyoti umumiye celsesin- de aşağıdaki beyanatta bulun- muştur: “Son aylar zarfındaki faali- yetimde görülmüş olan bazı Tâmentonun toplantısından İsti- fada etmek isterim. Beynelmi- bir hariciye nazırının benim a- — yan meclisi hartciye enctimenin- deki yegâne izahatımdan daha çok defalar söz alarak beyanat ve Izahatta bulunmasını müuhik gösterecektir. Fakat, diğer ta- raftan hâdisatın pek seri olan — Bbereyanı, beni, umuüml suret- — te beyanatta bulunmamı siyase- tmizin esasir meselelerinin da- ha olgun bir şekll alacağı za- — Mmana, talik etmeğe, sevketmiş- tir. . Her iki mecliste de mütead- -dit defalar bahsetmiş olduğum kollektif beynelmilel müessese- | Terin zaafa düşmesinden ve dev- Jetler arasındakt mesat birliği — üsuüllerinin derin bir surette ye- niden gözden geçirilmesinden mütevellit olan netayiç, dün- yanın mühtelif aksamında yeni bir takım meseleler silsilesi do- ;' Burmuştur. Bu değişmelerin |— Metayici, gsön aylar zarfında, — tümhuriyet hudutlarına dayan- mıştır. Bu meseleler münasebetiyle — daha umumt! olarak söylenilebi- | lecek şey, fikrimce, muhtelir / devletler arasındak! münase- — betlerin çok daha ferdi bir ma- hiyet ve manzara Iktisap etmiş -— Olduğu tebeyyün etmekle telhis edilebilir. — Umumt düsturlar, zaafa uğ- ramış bulunmaktadır, Bir doev- letin diğer bir devletla doğru- — dan doğruya başbaşa konuşma- , gltgide sık vukua gelen bir hal olmuştur. Bize müteallik Ohususata gelince, çok vahim hâdiselerin zuhur etmiş olduğu göstermiştir. İngiltere İle Yapılan ğ Anlaşma Vekayli tarih sırasiyle ele a- e olan İtilâfimızı zikredece- Müstakbel münazebetlerimi - un' temaslardan sonra, Lon- 'a yapmış olduğum ziyaret ünüsebetiyle, memleketleri - tensipine istinat eden bir İtilâf Ücuda getirmeğe muvaffak ol | İnglliz başvekili B. Çember- layn'la 6 unisan tarihindeki be- yanatına göre, İtilâfın formü- ne olduğunu biliyorsunuz. u beyanatın metni hakkında disiyle mutabık kaldık. K beyanatına iki hükümet nda aktedilmiş bir İUAf hazariyle bokılabilir. ip edilmiş olan usul ile ondrada yapmış olduğum et - görüşmelerin şeklinin iti- mekte olduğunu burada |- en beyan etmeği kendim devlet adamlarında yal- z iwrupa siyasetinin umum?! sselelerine müteallik derin nlayış ve kavrayış değil, manda memleketlme kar Büyük bir yürek açıklığı tam bir itimat ile biç bir şe- Büküt İle geçiştirmeksizin ve y * (4 lel hAdisatın seyri, hiç şüphesiz | Olmasının sebebi, 6 — VAKİT 8 MAYIS 1938 Polonya Hariciye Nazırının dünkü nutku aiç bir şüpheye mahal — bıirak- maksızin esaslı bütün meselele- «i müzakere etmeme medar ol muş olan bir hattı hareekt mü- şahade etmiş olduğumu bilmesi- gi arzu ederim. Tagiltere - Polonya mesal bir- Almanya, Polonya — İngiltere anlaşmasını 1934 itilâfını fesih i- yeti, bugün Almandır. Fakat bu şehrin mevcudiyeti ve refahı, Po- takdirde, Slovakya meselesinin görüşülmesi ihtimaline telmih e. çin bir sebep addetmiştir. Alman. lonyanın mekni iktısadiyatmma | dilmekle iktifa olunmuğtu. lar tarafından hukuki mahiyette muhtelif itirazlar ileri sürülmüş. |tür. Müsaatdenizle, hukukılnınhrı.( boşlukları doldurmak için par- |siğİ prensiplerini tarif ve tayin Alman hükümetine bugün tevdi faatleri sahasında durduk ve bu bağlıdır. Bundan ne gibi bir neti. Başkalarının menfaatlerini pa. ce çıkardık? Biz daima katiyet. | zarlık mevzuu yapmak itiyadın. le deniz ticaretimizin ve Danzig | da olmadığımızdan, bu kabil gö. deniz siyasetimizin hak ve men. #tmek neticesinin süratle olde edilecek olan ve Alman muhtramı- | sahada azimle duracağız. Makul edilmesine İmkân hasıl olmuş Na vermiş olduğumuz cevabın met| ve uzlaştırıcı hal çareleri ara - bilhassa iki hükümetin Avrupaya ait büyük meseleler hakkındakl niyet ve tasavvurlarının yekdiğerine te- vafuk etmekte olduğunu açıkça müşahade etmemizdir. Polonyanın Tecavüz Emeli Yoktur Ne İngilterenin, ne de Polon- yanın kimseye karşı tecavüz e- melleri beslemedikleri muhak- kaktır. Fakat diğer cihetten beynelmilel hayatta bazı esasli hareket prensiplerine rlayet sa- hasında kuvvetle durmaktadır lar. Buna müvazi olarak Fran- sız siyasetinin zimamdarları ta- rafından yapılan beyanattan da anlaşıldığıma göre Paris ile Varşova, aramızdaki itilâfın te- sir derecesâinin beynelmilel hâ- disatta vukua gelen değişiklik- lerle zayıflayamıyacağı, bilâ- kis bu (0lâfın Ayrupa siyaseti bünyesinin en esaslı unsurların- dan birin! teşkil edeceği kanna- tnde bulunmaktadırlar, Alman devlet relsi Leh - İn- giliz anlaşmasını bahane itti- haz ederek bizzat kendisinin 1934 de bizimle aktettiği Itilâ- fın mevcut olmadığını bir tarat- U olarak ilân etmiştir. Bu meselenin halihazırdaki safhbastna geçmeden evvel mü - sandenizle kısa bir tarihçe ya - pacağım: Bü itilâfın akdine ve tatbiki- ne İştirak etmek şerefine nail olmuş bulunmaklığım bann iti- YAfT tahili etmek mecburiyetini yüklemektedir. 1996 itilâfr”o sene bülyük ehemmiyeti hâlz bir hâdise mahiyetini almıştı. Bu HLAf Hle iki büyük millet ara- sındaki münasebetlerin tarihine daha müsait bir cereyan — ver- mek, her günkü ihtilâflara ve hasmane maksatlara hâkim ©- lan muzir havayı ortadan — kal- diırmak, asırlardanberi birik - miş olan düşmanlıkların fevki- ne yükselmek ve mütekabil bir hürmetin derin temellerini at- mak teşebbüsünde bulunulmuş- tu. Fenalığa mani olmak İçin ya- pılan her teşebbüs, dalma siya- si hareketin en güzel imkânını teşkil etmiştir. Son zamanların en tehlikeli anlarında, Polonya siyaseti, bu pronsipe riayet ettiğini isbat et- miştir. Bu zaviyeden bakılm - ca, bu JUlAfIn feshedilmesi az ehemminiyetli bir hâdise değil- dir. Bir tilâYın kiymetl o itilâ- fın verdiği neticelerle ölçülür. 'Tarafeynden birinin takip et- Üği siyaset veya hareket tarzı- nn itilâfın prenstplerinden ay- rılmış olması bizim bu zaafın yaya bu gaybubetin matemini tutmaklığımızı İcap ettirmez, Polonya - Almanya İtilâfı Sulha Yardım Etmişti 1934 tarihli Polonya - Al- manya Mtilâfı bir Mmütekabil hürmet ve iyi komşuluk itilâfı ve bu itibarla devletimizin ha- yatma, Almanyanın ve bütün Avrupatnın hayatına faydalı bir yardımı dokunmuştur. Fakat gerek siyasetimizin hürriyetini tahdit eden bir manada, gerek bizden bir taraflı ve hayat! men faatlerimizle telifi kabil olmı - yan fedakârlıklar talebinde bu lunmak için bir âmll gibi tefsir edilmeğe başlanıldığı andanbe- vi hak!kf mahiyetini kaybetmiş- tir, Şimdi hallhazırdaki vazlyote geçelim: aĞ — L ar GK UR L » DÜKK 3 nine müracaat sinde bulunacağım. etmeleri tavsiye.| makla serbest şehirdeki Alman ekseriyetinin milli, ideolojik ve Bu hâdisenin diplomatik eşkâli| kültürel inkişafı üzerinde bile - üÜzerine uzun müddet nazarı dik. |rek hiç bir tazyik icra.etmek is. katinizi celbetmek İstemem; yal- nız, bu hâdisenin bazı safhaları temedik, Misal zikretmek suretile nut . bir hususiyet arzetmektedir. Al.| kumu uzatmak istemiyorum. Çün man muhtrası metninden de müs. | kü bu misaller, hangi sıfatla o . teban olduğuna göre Alman hükü| lursa olsun, bu meseleye karşı a meti, kararmı, aktedilmiş olan iti-|lâka göstermiş olanlarca kâfi de. dâfın mahiyı hakkında ne İngil.| recede mâlümdur. tere hükümetinin, ne de Polonya | Polonya Baltırı Denizin- hükümetitin mutalealarıtı tetkik den Atılamaz etmeksizin gazete haberlerine istil Pakat madem ki hattı hareke. nat ederek, ittihaz etmiştir. timize riayet edeceklerini beyan Almanya Sefiri Benimle | ve “bu eyalet şehri, hiç bir za. Görüşmeğe Gelmedi man Polonya ile Almanya ara . Halbuki bu cihet, bir güna müş sında bir ihtilâf mevzuu teşkil et- külât arzetmemekte idi. Netekim | Miyecektir.., mütaleasını serde - Londradan avdet eder etmez, Al-| dem Alman devlet adamlarının man sefirini kabul etmeğe âmade mu““d_ü’ beyanatlarından son . olduğumu beyan ettim. Muma.|"A D“fl-'_s in Mnyı ğlhık & ileyh, bugüne kadar bu fırsattan | dilmesinin istenildiğini öğrenmiş istifade etmeğe lüzum görmedi. Bu hal, neden dolayı haizi ehem miyettir? Sadece muhakeme eden herkes için açık olan bir şey varsa o da bu kararın ne gayesi ve ne de çer. çeveleri olmayıp, belki bizzat İti- lâfın aktedilmiş olması keyfiyeti olduğudur. Bu da, Almanyanın si. yasetinin maksat ve tasavvurlarr hakkında hüküm vermek bakımın dan mühimdir, Filvaki, Almanya hüküme mukaddemki beyanatları hilâfına olarak Polonya ile Almanya ara. sında 1934 senesinde aktedilmiş bulunuyorum. Madem ki serbest şehrin mevcudiyeti ve hukuku . nun Müşterek garanti edilmesine dair olan 26 mart tarihli tekli - fimiz cevapsız kalmıştir ve ma - dem ki bilâkis bu teklifin müza. kereden imtina mahiyetinde te . lâkki edilmiş olduğunu öğrenmiş bulunuyorum. Hakikati halde mevzuubahsolan nedir? Sualini Irat etmek için kendimde bir mec buriyet hissediyorum. Aslâ teh. tinin, | dide maruz olmıyan Danzig'in ' giç Alman halkının hürriyetleri mi, bir nüfuz mMmeselesi mi, nihayet Polonyayı Baltıktan sürüp at -| rüşmeleri derinleştirmeğe uğraş madık. Gene bunun gibi ademi teca - vüz misakmım 25 sene için temdit elümesi hususu, son görüşmeler ısnasında bize müsbet hiç bir şe. kilde teklif edilmiş değildir. Ge. »e bu hususta yarı resmi bir ta. kım telmihlerde bulunulmuştur ki, bunların Alman hükümetinin mümtaz mümessilleri tarafından yapılmış olduğu muhakkaktır. Fakat bu görüşmeler esnasında görüşülen mevzulardan çok daha ileri giden bir takım telmihler da. ha yapıimıştır. Tcabında bu mevzua yeniden avdet etmek hakkmı muhafaza ediyorum. Alman şansöliyesi, söylemiş ol. duğü nutukta, kendi - tarafından bir fedakârlık olmak üzere, Po - lonya ile Almanya arasnıda mev- eut olan hududu kati olarak te. nimak ve kabul etmek teklifin. de bulunmaktadır. Burada itiraz kabul etmez olan malikiyetimizi hukukan ve fiilen tanrmak mev. zuubahsolduğunu tebyin etmeğe lüzum görmüyorum. İmdi bun . dan gu netice hasıl olür ki, bu teklif dahi, Almanyanın Danzig ve otomobil yolu meselesindeki taleplerinin bir taraflı olarak kalması keyfiyetini değiştiremez. Bu mülâhazaların ziyası altın- da benden Alman muhtırasının son fıkrasına bir cevap vermemi, hem de haklı olarak beklersiniz. Bu fıkrada şöyle denilmekte . “Eğer Polonya hükümeti, Po . lonya — Almanya münasebatmın yeniden mukavelevi olarak tan . olan ademi tecaviiz beyannamesi- | aK meselesi mi mevzuu bahis -| zim edilmesine ehemmiyet atfe . ni, Lehistanı tecrit etmek ve dev. letimizin garp devletlerile normal ve dostane teşrikimesalde bulun. masını gayri mümkün kılmak âr. zusundan mülhem gibi telsir et. mek istediğini bilmiş olsa idik, bu tefsiri bizzat kendimiz redldeder. |dik. | Vaziyet hakkında sahih bir fi- kir edinebilmek için her şeyden evvel “nihayetülemir mevzuu bah. solan mesele, nedir?,, sualini irad etmek müuvafık olur. Bu gsuali sormadan ve buna ce- bahistir, /yap vermeden Almasnyanın Polon Eylyı alâkadar eden meseleler hak. |kındaki beyanatırın esasını Haai | L L A şları . le kavrayabilmekliğimize imkân yoktur. Danzig Meselesi Garbe karşı hattı hareketimiz- 'ettik. Otomobil münakalâtı için! evvelce bahsettim, Şimdi / e mümasil kolaylıkları tetkik et. Dantzig serbest şehrinin istikba- | mek teklifinde bulunduk. den line dair Almanya tarafından ya. pilan teklif meselesine, Jomeran- |na çıkıyor. Hakikatte mevzuu . ya Voyvodalığı vasıtasiyle Alman | bahsolan nedir? Bizim, şarktaki ya ile şarki Prüsya arasındaki mü | eyaletleri ile muvasalalarında Al. ve Polonya ile Almanya. | man vatandaşlarma müskülât çı. yı müştereken alâkadar eden me-| karmamız için hiç bir sebep yok. selelere terraş eden mevzülara sı- | tur, vasala, ra geldi. Dantzig hakkında bazı mülâ. hazalarla söze başlıyacağım. Dant zig serbest şehri Versailles mua. hedesile icadedilmiş değildir. Asır , — A DD tir? Halbuki P: kendisinin Baltıktan süı"ü*.pıı ilmasına as. lâ müsaada etmiyecektir. Pome. ranya voyvodalığımızın içinden yapılacak münakalât hakkında da ayni mülâhazalar dermeyan olunabilir, Bu, “Pomeranya — voyvodası,, kelimeleri üzerinde ısrar ediyo - rum, Zira “Koridor,, tabiri suni bir icattır. Çünkü, ötedenberi Po. Tonyalı olan yalnız yüzde nisbeti pek cüzi —Alman — kolonlarına malik bulunan bir eyalet mevzuu Almanyaya demiryolu müna - kalâtında her türlü kolaylıkları nin gümrük veya pasaport mua. melelerine tabi olmaksızın şarki Prusyaya geçmelerine müsaade Burada mesele, tekrar meyda. diyotsa, Almüm hükümeti; bu'hur susa meyyaldir.,, ) Zannıma kalırsa, hattı hare - ketimizi — esas itibarile — tarif ettim. Beyanatımın vuzuhu için işte bir hulâ&a yapıyorum: “Böyle. bir itilâfm akdine â . mil, Alman şansöliyesinin nut . kunda ısrarla zikretmiş olduğu kelime olan, “sulh,, olacaktır. Sulh, şüphesiz Polonya siyase. tinin çetin ve büyük gayretleri. »vin hedefidir. Bu kelimenin ha, kiki kıymetini tamamile iktisap edebilmesi için, iki şartın yerine getirilmesi JAzımdır: 1 — Sulhcuyane emeller, 2 — Sulheuyane hareket me - totları. Eğer Almanya hükümeti, mem letimizle olan münasebetleriride bu iki prensipi tatbik edecek o. lursa, tabil biraz ewvel izah etti. ğim prensiplere Triayet edilmek gartile, her türlü müzakereye gi. rişmek imkânı elde edilmiş olur. Bu şekilde müzakerelere giri. gildiği takdirde Polonya hükü . meti, âdeti veçhile, son zamanla- Bizden Tek Taraflı İmtiyazlar İsteniyor Kendi arazimizde hâkimiyeti . mizi de tahdit etmemiz için de; lardanberi mevcut - bir hâdisedir. | A e ve yani Dıuiğın' Doğrusunu söylemek Tâzimgelir y L ve Pomeranya vasıtasi BAÇĞE bütün şeyler gibi, fiyatı yük ve, esbap ve avamil bertaraf, bu |D l Öelelerine gelince, Sektir, fakat ölçüslüz değildir. Biz hâdise Leh ve Alman menfsatle- | (, LA L DA _îPolnnyılılır için her ne pahasına rinin müsbet bir şekikle tefsirinin |». y LA ee L h / Olursa olsun, sulh fikri mevcut neticesidir. Dantzig'deki — Alman tacirleri Polonyanım denizaşırı ti- ettiğini görüyoruz. Kendine hür. meti olan bir devlet, hiç bir za.| rın tecrübelerinden de istifade ederek, büyük bir hüsnüniyetle meseleyi objektif bir gekilde tet. kik edecektir, Sulh kıymetli ve arzu edilen bir şeydir, Harplerle boyanmış olan neslimiz, şüp hesiz bir sulh devresine lâyıktır. Fakat sulhün de dünyadaki he . değildir. huuiırm, milletlerin ve dev. :ı_lınııılıı zareti sayesinde bu şehrin inki-îı- man tek tarsflı imtiyazlar ver . Tetlerin hayatında paha biçilemi. finı ve refahını temin etmektedir. | ,, ler. Bu mütekabiliyet nerede kal . | Maride hu şebsin yalnız inki$a- / 4)> Alman teklifleri bu hususta | & değil, hikmeti vücudü de yeği. ne büyük Polonya nehrinin mun-| —Alman devlet reisi, nutkunda, Hü evabı bugün aaat 19 da Po- |lu, harici mesailin heyeti umuml> sarahatten mahrumdur. yecek olan bir tek şey vardır: O da, şeref ve namuatur.,, Berlin, 5 (A.A.) — Polonya hükümetinin Alman muhtırası- sabında kâin olmasına kati ""L*Slovıkyıılı tiç taraflı bir condo. | 'Ottya elçisi müsteşarı tarafın- te bağlı idi. Buğün de bu şehir Baltık deni. zile İrtibatımızı temin eden ve. Mminium'dan bahsetti. Böyle bir| tekliften bahsedildiğini ilk defa | olarak Alman devlet relsinin 28 hir yolunun ve başlıca şimendi. |nisanda söylediği nutukta gör . fer hattının üstünde bulunmak- tadır. Bu, hiç bir yeni fermülün değiştiremiyeceği bir hakikattir. Danzig halkmın hâkim ekseri. l MAD AĞA B İ İT düğümü beyan etmek mecburi -| Tada nisan 1918 tarihli Polonya (verildi. Neticede hükümetin yetinde bulunuyorum. Evvelce yapılan bazı görüşme. lerde umumi bir itilâfa varıldığı ER Ğ b "4 ci '34 dan Von Nelsazakere verlimiş- tir. Varşova, & (ALA,) — Leh hü- kümeti, Berline verdiği muhtı- * Almanya deklerasyonunun te- Hf edilemiyeceği hlkkmdılix bütün iddlaları reddetmektedi AE ee nn Üa Bununla beraber, muhtıra, Al man hükümeti Leh - Alınan mü” nasebetlerinin ahdi bir surettö| iyi komşuluğu eski dalresindi yeniden halline ehemmiyet ver| diği takdirde, Leh hükümeti nin bu neviden teklifleri basli ihtirazi kayıtlar altında kabul tedir. Bu ihtiraz kaydı da devletin isteklerde bulunmasip ve d'ğerinin burları tadilsiz vi kayıtsız ve şartsız kabul etmoeti şeklinde müzakerelerin mevzü”| ubahis olamıyacağını tasrih ©* dilmektedir. Muhtura, 1934 anlaşmasın Istinat ettiği esasları hatırlat *|P tıktan aonra, o senedenberi AF man - Leh münasebetlerinin bif taribçesini ve Leh hükümetinii li gürüşmelarden kaçmadığız? hi kaydeylemektedir. Muhtrrada şöyle denliliyor: Polonya, bir ay evvel yapmıffü olduğu mukabil tekliflerin Ab; manya tarafından müzakel den imtina şeklinde telâkki dildiğini ancak Hitletin nut*i, kundan ve Alman muhtırasın” dan öğrenmiştir. 1934 Aanlaşması Polonyayf| & başka bir devletle anlaşmalaf âakdinden menedemezdi. kü birzat Almanya da diğer deV letler, meselâ İtalya ve Slovak” ya ile taahhütlere girişmiştir. Notada, târaflara feah salâhi* dığını bildirilmektedir. Berlin, 6 (A.A.) — Havas —| Beck'in nutkunun metni D. N. B. tarafından henüz neşredil" nutuktan hiç bahseetmemekti ditler. | Buna mukabil, aktam gazete- leri yarın Ömea gölü kıyıla” fia rında cereyan edecek olan |ti görüşmeleri tobarüz ettirmek* |* tedirler. NUTUK LONDRADA MÜSAİT KARŞILANDI Londra, 5 (A.A.) — Beck'in nutku Londrada müsait bir su” rette karşılanmıştır. Şimdi Dağ zig'e Alman halkın haklarınt P koruyacak ve Polonya ekonomi* İ; sine de Danzig üzerinden Bser* best inkişaf temin edecek — bif |" statü İçin Beck tarafından te* vazifesinin Hitlere terettüp et* mekte olduğu kaydediliyor. HİTLERİN MANKENİ ATEŞE VERİLDİ Posen, 8$ (ALA.) —D.N. B, a Jansı bildiriyor: Lebliler dün burada bilhas” sa Alman kltapçıları aleyhine mütevcccih olmak üÜzere Almağ |: aleyktarı tezahüratta — bulun” muşlar vo Hitleri temsil eden bir mankeni şato İle üniyersile arasındaki abidonn! önünde #” teşe vermişlerdir. Müteakıben — tozahüratçılar Alman başkonsolosluğu binası” | na yaklaşarak “Kahrolsun Hit | ler” diyo bağırmışlarsa da bİ" raz gonra polls tarafından dağr rdır. Parti grubunda (Baştarafı 1 incide) Tik söz alan B. Şükzü Saraçcğ yesi üzerinde beyanatta bulur D1 Aynı mevzua dair muhtelif hatide lerin mütaleaları dinlendi ve bÜ- kümete tevcih edilen sualler- Vet kil tarafından icabeden uvıp'â ;hnıuıuhi noktai nazarı grup Um! mi beyeti tatafından ittifakla tate |