2 Ocak 1939 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 8

— VAKIT Suriye parlamentasunda © Paris, 1 (A.A.) — Şamdan bik “diriliyors Suriye Parlâmentosunda, Fran- sa - Suriye anlaşmasının tasdiki n lesi etrafında cereyan eden srelerde, nasyonalist blok Kiusti, hükümetten Suriye» nin istiklâlinin ilân edilmesini ta. olep etmiştir. Propaganda ofisi şefi Fahri Ba- 'Fudi, Suriyenin katiyen istiklâl'n- den vazgeçemiyeceğini bildirmiş e gençliğe hitaben vatan müda- (aasina hazır olmalarını söylemiş” © Başvekil Mardam Bey bir nu- “tuk söylemiş ve ezcümle demiştir ri? Suriye - Fransa muahedesinin tasdiki bahsinde Pariste yaptığım ön müzakereler hakkında mufaö “su. mâlümat vermeyi faydah gör- ? orum, zira Par'a hükümeti bu muahedeyi yok farzetmektedir. nsiz politikasının du yeni vec- hesi çok şayanı tenkittir, Fran- sada Reisicimhur, mebusan mec. isi ve hükümet, Fransızların Su- rıyeye gönderdikleri tahkikat ko misyonu raporu Üzerinden müza- —kereyi kabul etmemekte hemfikir lunuyorlar. Eğer Fransa sözü. nl tutmak İstemiyorsa, Suriyeli- ler vatanlarının istiklâl için ba. — yatlarını fedaya âmadedirler, Mebusan meclisi, bu müzake- neticesinde birtakım karar su- itleri kabul etmiştir. Bu karar tlerine göre Suriye mebusan m Fransa (4 itşfal, arzu et- mekte, fakat aynı zamanda ken- dis'nin tasdik ettiği muahede met “inin idamesine azim'ür bulun- maktadır. Fransız - arıamentosu, s ile ittifakı reddetmekte serbest olabilir, fakat Suriyenin ti olan tabii hakkını tanı- m sazlık edemez, Suriye mebu- n meclisi, Fransız çarlâmento. nuz âilâşdır hiç bir sebep ol- madan teahhütlerine sedakat gös- termemesine teessüf der, Meclis, Suriye hükümetinin iktidar: ele İmağa davet eder. Mebusan mec Msi, kendisinin kabul etmediği türlü tazhhütlerden serbest waduğunu beyan eder. Mebusan meclisi aynı zamanda, eketin bazı muntakalarnda ikleklar o olduğundan dolayı , hükümeti, bu karı- iklara bir nihayet vermeğe da. wet eder. Mebusan meclisi bu mc lede hükürmetle aynı fikirde ol- uu müşasede eyler, Suriyea plebisit yapılacakmış Şam. — Başvekil Cemi! Mar, , efkârrumumiyeyi teskin mutat nutuklarına devam ektedir, Cemil Mardam geçen cuma nü namaz bahanesile Emevi. camline gitmiş, orada namaâ- müteakip uzun bir nutuk o. / kumuştur, Ruh ve mana itiba. rile diğer nutuklarından pek kli olmıyan bu nutuk yeni gey öğretmediğinden cema- tarafından soğuk karşılan - Miş ve ekseri kimseler dinleme. WMzum görmeden dışarı çık. lardır. Polis omüdürlüğü Cemli Mardamın hayatını muhafaza etmek, hem de halki onuna kadar camlde bıraka - > Butku dinletmek için ka - polis ve jand vetlerile sarmış olduğundan çık mak istiyen halk bırakılmamış tr. Cemil Mardam da halkın nde ve Istihzası önünde nut. u bitirmiştir. 'Nutkunda bir taraftan mil - ite İttihat ve sözbirliği tavsiye ederken &deti veçhile muhalif eri tehdit etmeği unutma- re © Cell Mardamın büyük ga . beti, dün kendisin! ziyaret e. derek muahedoye dair bir şey öğrenmek istiyen liniversite ta beyetine hitaben söylediği 2 IKINCIKANUN 1953 nutukta göstermiştir. Şu sözlere dikkat edelim: “— Mücadele devr! bitmemiş. tr. Hükümet relsi sıfatile size söylüyorum ki biz mazide oldu- gu gibi bundan sonra da, bak. kımıza ve emellerimize kavu.. şuncaya kadar mandaya muka- vemet edeceğiz. Bunu yalnız burada, sizlerin önünde değil, Franaada da söyledim ve yarın parlümento huzurunda da söy- liyoceğim. Ve pek yakında mem lekette bir plebisit yapacağım ve millete soracağım:,, “İstiklâl mi istiyorsun, yoksa imanda altında kalmağı mı? Ben netleeden emin bulunuyo, ram, & Cemil Mardamın biribirini tutmayan ve milleti âdeta bir çocuk yerine koyan bu sözleri efkârı umumiyede derin bir bayret uyandırmakta ve herkes bu kabinenin bir gün evvel çe. İkilmesi lâzrmgeldiğini açıkça İsöylemektedir. buat bürosu bugün bütün Silo. vak topraklarında umumi büfus İyazılması yapılacağı bildirmek tedir, * Berlin, — “Germanla,, ga - zetesi, bugünden itibaren neşri. yatmı tatil etmiştir. * Prag. — Macar hükümeti Slovakya radyosunun naşiryatı. nı Macaristan sleyhinde görerek İprotesto etmiştir. * Londra, «. İngiltere Ban. kasının 30 kânunnevvel 1938 de, iki altın mevcudu 98 milyon $2$ jbin ona saf altındır. | * Helsinki (o (Finlandiya) Sonkânunun ilk günlerinde yeni İFinlandiya hariciye naziri Erk - İko, İsveç hariciye nazırı Sand - ler ile Aland adaları ve Finlan. diya ile İsveç arasmdı askeri iş birliği meselelerini görüsmek ü. zere Stokholme gidecektir. * Vaşington, — Georgia'da Savannah Ilmanımnın vergi me murları “Arsa,, adındaki İtalyan vapurunda 100.000 dolar kıyme- tinde beş kilo uyugturucu madde müsadere etmiş! . İki kama, rot tevkif edilmiştir. * Paris, — İngiltere Harbi. ye nazırı Hoare Belisha, bir müd dettenberi istirahat etmekte ol - duğu Strasburg'dan bu sabah av. İdet etmiştir. Pariste fki gün ka. İlacaktır. * Viyana, — (Röyter) Vi- İyana civarında kâin Stilifrled ka- sabasının katolik papazı Aloi Ha ning, 38 yahudiyi gayrikanani İbir şekilde vaftiz ettiği için tev. İkif edilmiştir. Papaz bu iş için para almış olmakla da itham edil İmektedir. (44) LONDRA, | — Noel yortusu- nu Fransada geçirmiş olan İngil- tere harbiye nazır: B. Hore Belic- ha bugün buraya dönmüştür, ATİNA, 1 — Başvekil Metak. sas, yılbaşı dolayısiyle Elen mil- letinz hitabın bir mesaj neşretmiş ve hararetli terkennilerini bildir- mist Başvekil, orduya, memurlara, İşçilere ve vali gençlik teşkilât na da birer mesaj yollamıştır, TIRANA, 1 — Kesliçe Jerak- iin, dün 200 fakir çocuğa bir çay vermiş ve muhtelif sediyelerle el- bise dağ tmış'ır. Gece, sarayda büyük bir kabul #mi tertip olunmuş ve bu kabul esminde bütün nazırlar, mebus- lar, kördiplemstik ve devlet yük- sek memurları hazır bulunmuştur. BERLİN, 1 — Haric'ye nazırı ven Ribbsntropun Kânunuzanj i- “nde Varşovaya seyahat edeceği ne dair çı'zan haberleri salâhiyet- iar mahalil mevslınsiz addetmek- tedir, Bu hususta henüz hiç tir zay yok LONDRA, 1 — Eelâhiyettar sahfeller, İngiliz « Çekoslovak Devlet kontrolu Türkiye maden menbalarının faal bir şekilde inkişafına &ml olmaktadır Yazan: Vilyam G man (“Nining and Metallurgy, mec munsınsn 193ğ tarihli sayısından) ? Son beş sene zarfında, hem de alâyişsiz olarak Türkiye, maden İşlerinde dünyada srübim bir mev ki işgal etmiye başladı. Bu neti- ce, bu sene sonuncu senesini id- çak etmekte olan beş senelik plân sâyesinde elde edilmiştir. İkinci bir beş sencuk plân, 78“ manımdan evvel, . tatbike başlan. mıştır. Bu plân, kömür, krom cev heri ve bak.r ihracatının bugün- kü nisbetlerini arttırmak ve aynı samanda yeni maden ihraç mad- deleri elde etmek için, faaliyetini Türkiye madenlerinin inkişafı &- zerinde teksif edecektir. Cumhuriyetin maden progra" mını, iyice anlıyabilmek için, şark ta Ege denizi sahilinde garp*e To- ros eteklerinde, ve şimalde Kara denize inen dağlardaki zengin madenleri istismar etmeyi istih- Jaf eden bir plândan fazla bir şey olarak kabul etmek sizım gelir, Bu programı aynı samancâ, bir xx veçkeleri devlet sosyalizmi arzeden kuvvetli bir nasyonalist siyasetin bir tezahürü addetmek lâzımdır. Türkiye, bütün maden membalarının millete alt olduğu- nu, devleti modern şekle sokmak ve ihracat vasıtasiyle ecnebi dö- vizi temin etmek gayesile, bilü- mum İstismarların devlet tara- fından yapması lâzmeyelöiğin samimi olarak açıkça beyan et- mekteğir, Bunun neticesi olarak, başlıca madenler devlet tarafınlan işle ölmektedir. Bazı küçük işletme- ler ise, devlete alt olmakla bera- ber, Türk sermayesinin | idaresi altıma konulmuştur. Birinci beş senelik plânın tat- bik'nde baş rolü, hükümet banka- sı olan Sümer Bank oynamıştır. 1933 senesinde “Maadin ve sana- yi Ban . nı istiblâf eden Sü- mer Bank 45.000.000 dolar bir sermaye ile çelik ve mensucat İs- sihsal eden fabrikalar gibi, esaslı milli sanayli kurmak için çalış maktadır, Veni plân, devlet mal: olan ve pek yakında sermayesi bir ç ka. dar daha arttırılacak bulunan 200.000 dolar sermeyeli Et Bank vamtasiyle tatbik ettirilmek tedir, Bu bankanın büyük vazifesi memleketin ber tarafını elektrik ziyasna kavuşturmak ve maden cevherini harice (o sevketmektir. Bundan başka, devlet parası ile, hususi maden t büslerini fi- nanse eden bir â.“; Bankası var- dır, unların arkasında, başında Reşit Gençer isminde bir Türk bulunan ve İsmine kısaca “M, T. A.,, denilen, hükümetin Maden, Tetkik ve Arama Enstitüsü var- dir, M.T, A,, işlerinin büyük bir kısmını, ecnebi maden mütehas- sıslarının yardımından istifade et mek suretiyle yapmaktadır. Bu milesese, madenleri buluz; bilâha- tu devlet bankaları bunları istis. mar ederler, KÖMÜR VE KOK Yalnız küçük mistehli''n ev mahrukatı için değil, hükümetin sanayileşme programın tatbiki çin dahi lâzım olan bitümlü kö- mür, Türkiyenin başlıca madeni- teşkil etmektedir. Kömür istiksali, Currhuriyetin doğum senesi olan 1923 senesin- de, 597.000 metrik tondan 1935 te 2.340.000 metrik tora yiksel- mek süreyle mütemadiyen ârt- maktadır, Bu kömür, başlıca Karen sahilinde 150 kilometre imtida. dınca bulunmaktadır, Bu mmtaka rinden 50 kzn, mesafede ve Zonguldak “şökiclerini İrt maddele gin havza addedilmekce olup fil- İsakika, dünyanın bu kısmındaki İyögine rakibi Rusyanın Don bav zasıdır. M, T. A. Havzanın kömür re- zervelerini 1,5 ilâ 2 milyon ara- sında tahmin etmektedir. Bu ra kam, evvelce yapılan gayriresmi tahminlerden biraz yüksekçedir. Bu kömür yüzde 30 * 35 uçucu madde ihtiva etmekte ve kolayca erişilebilmektedir. Mevki, denizden sevkiyat yap. mağa son derece elverişli olan bu kömürün geçen seneki ihracatı, biyük bir miktarı, mahrukata ih- tiyacı şiddetli olan İtalyaya olmak üzere, 600.000 M. tonu bulmuş- tur. Diğer alıcılar Yunanistan, Romanya ve Suriyedir. Etibank, havzanın İstihgalâ, tını kontrol etmektedir. 1986 senesinde, 1896 danberi Fran . sızlara alt olan Soclete Otto - man d' Ereğli'yi satın alan ban- ka, daha naz mühimolan bazı İtalyan madenlerini de, kendi, lerine Ereğli yakınında flilen çalışılmakta olan maden İşlet melerlne müsaade ederek, ayni şekilde millileştirmiştir. Kok istihsali için, İş Bankası Zonruldakta bir milyon dolar- lık bir fabrika finanse etmiştir. iBu fabrika da, 1936 da #naliye- İte geçmiş olnp, memleketin ih. tiyaçlarını karşılamaktadır, Ay nı banka “Türkiş, ve “Kömü. riş,, İsminde iki şirket kurmu$ş- tur, Birinei beş senelik plân, kö- mür havzası yakınında, Kara, İbükte Sengall nehri sahillerin. de 20,000.000 dolarlık bir da » Miirve çelik fabr'kastt kurulma jsi projesinin istisnası İle, tâ - mamen yerine getirilmiştir. Bu fabrikanın fnşaatr nisan 1937 de başlamış olup, J39 genesi aoubabarında pihâyete erecek . tir. Fabrika İngiliz “H. A. Bras- sert and Co.,, milessesesi tara- fından kurulmakta ve Sümer bank ile yapılan bir ticaret mü, badelesi anlaşması ile finanse edilmektedir, İnşaatın başla. ması büyük merasimle olmuş - tur. Başvekil İnönü ve İngiliz sefiri Sir Perey Lorra'ne nu - tuklar irat etmişlerdir. Çünkü bu hâdise Harbi Umum'debbori Türkiye İle İngiltere arasında aktedilen ilk mukaveleyi temsil ediyordu, Mukavelenin, müna . kasaya iştirak eden Krupp'a rilmeyip bir İngiliz firmasına tevdi edilmesi, Almanyanın Tür kiye ticareti üzerindeki büyük nüfuzuna bir darbe addedilmiş- tir. Pek tabildir ki, çelik fabri- kasının kok ihtiyaçlarını Zon . şuldak temin edecektir. Aynı a2amanda Zonguldak kömürü Karabilk teşebbüsünün bir kıa. mini teşkil eden 20,000 Kw. lik #lektrik istasyonunu besliye - cektir. Fabrika, senede 200.000 metrik ton demir istihsal ede - jeektir, Bu mikdar, Türkiyenin halihazırda ihtiyacından fazla, dır. Diğer taraftan, M.T.A, kö. mür aramakta devam etmekte olup, Azdavay ve: Karafasılda ,bir mikdar bulmuştur. İlk araş İtirmalar, memleketin çömlek « çilik merkezi olan Kütahyada yüksek dereceli zengin ayit madenleri meydana çıkarmış - tır. Burası İstanbulun demi lu ile 200 mil cenubundadır. 1. kinci beş senelik plânın muhte. Mf gayelerinden biri kimya cn- düstrisini inkişaf ettirmek ol . Iduğuna göre, Müyit sadece c&. "mubi Türkiye Için elektrik fatih salinde kullanılmayıp, amon - İyâk va metil alkol şibi, kimye- salinde de, İs. iktir, :N Polonya Romano'lara ait hazin&ye tesahüp etti Varşova, 1 (A.A.) — Polonya hükümeti Romanoflara ait bâzi- neye tesahüp etmiştir. Bu hazine manhasıran mili Polonya banka” sma mevcudu bulunan (kıymetli taşlardan mürekkeptir, Bunların arasında birinci Niko- İlanın taçı, Çarica Feodolrovanın clmaş gerdanlığı, Çarların taç gi- yerken kullandıkları kürte ile asa jve ikinci Aleksanârım tacı vardır. | Bunların yalnız mağlli kıymeti cn i Hitlerin orduya hitabı Beriin, 1 (A.A.) — Hitler, ye Bi sene münasebetile orduya hi. taben aşağıdaki emri yeymiyi neşretmiştir: Asırlardanberi beslediğimiz emeller 1938 de tahakkuk et - / miştir. Büyük Almanya kurul. (muştur. Siz, bu işe kati bir âmil oldunuz. Sadakatinizden dolayı jteşekktir ederim, İstikbalde de mliletin haklarını ber kime karşı olursa olsun müdafaaya hazır olduğunuzdan eminim. Varşovada umumi af Prağ, 1 (A.A.) — Reisicümhur Hacha, Viyana haksm kararı mu- cibince Macaristana terkedilen arazide bulundukları esnada siya- 3i cürümleri işlemiş olan Macar- larla aslen Macar olanlar için u- mumi af ilân ötmiştir. genation,, usulü ile kuvvetli bir İgazolin membar yapmağı düşün. mektedirler. Bu havzanın ihtiva ettiği kömür hakkmda tam adet ler yoktur. 1937 de yapılan tah - mizler 100.000 metrelik ton ka. dardır. Her ne kadar teknik Ba- kımından bu linyiti, elektrik ve. ya gazolin veyahut her ikisinin istibsalinde kullanmak mümkün ise de, çok büyük musraflar ih - tiyarma mütevakkıf olmaşndan dolayı, bunun yapılıp yapılmıya cağı şüphelidir, “Hydrogenation,; usulünün tatbik imkânı Türkle. re bilhassa pek cazip görünmek. tedir, Petrol: Bir çok Iizumlu iptldaf mad- deye in olmakla talihi bulu. nan Türkiyede, e şimdiye kadar | hi; petrol bulunumamıştır. He - men hudutlarına yakın, İran ve Rusyada büyük petrol sahaları. nn Türkiyede hiç mevcut olma, | 100 mil kadar gimalinde v Kaf . * ması ironik bir mahrumiyettir. Yirmi sene Meksika ve Teksas petrol sahalarımda tecrübe gör - beş milyon altın rubledir. Tariht kıymetleri ise ölçüsüzdür. Bu eşyalar 1921 Riga muahe* desi ve 1923 anlaşması mucibince ve harpten evvel Polonyadan Rus yaya götürülmüş olan Kıymetli sanat eserlerine karşılı “olarak tevdi olunmuştur. & Sovyet hükümeti, 15 sene mid. detle bunları satın almak halkını muhafaza eylemiştir. Bu mühlet dünkü 31 Kânunuevvel “38 *de nihayet bulmuştur. © | (o Fransanın cevabı İngiltereye bildirildi Paris, 1 (AA) —29 ilkkğ- nunda Fransanın Londra maslâ; hatgüzarı Röger Cambon, 1935 tarihli Lavah - Mussolini anlaş- malarının feshedildiğine dalr tev- di edilen İtâlyân notâsma Frdnsa hükümeti te" -“an verildh ce- vabı İngiltere Hariciye nezareti- ne tebliğ etmiştir. Bu tebliğ key- fiyeti Çemberlayn ile Halifaks ta- rafından Romaya yapılacak olan seyahat dolayrsiyle hususi bir ehemmiyeti haizdir. Cambon, İngiltere hariciye he- zaretine Fransız * İtalyan müna. sebetleri meselesi halkında Fran- sa hükümetinin nöktai nazarı , bildirmiştir. a müş olan Cevat Tazman İsminde bir Türk tarafından idhre eğ >» M.T. A, an petrol gripişi, ,Fol araştırmalarına devam et » , etmektedir. Taşmanla birliğte. ibir düzüne Amerikalı petrol mil < tehassısı çalışmaktadır. 1937 de bir ğu sığ çıkmış olan 52 ku, jyu kazılmıştır. Yalnız Çanakkas - İle imtidadında Mürefte civar . « da ve Suriye bududu yakmların. ;da Adanada hafif petrol emares İleri görülmüştür. Manmafih, Mar İdin civarmda; ee er iki | tarafmdaki tiçüneir mmtakasımda, petrol N harme ümit edi edir, son malümata nazaran. 2.590 a4 yak derinliğe kadar nüfuz eği - | diği ve el'an sondaja devam edil: mekte olduğu, fakat, netice iti: fbarile pek az sızmtı elde edildi. #i bildirilmektedir, Bu mıntaka, İirakın, Musul petrol sahalarının i i kasyadaki Rus petrol sahaları - nın da 200 milden biraz daha faz la ocnubu garbisindedir. Türkiye ŞEKER FABRIKALARI Anonim Şi Mücasesemiz üçüncü parti rketinden: olarak küp ve kristal ecnebi şe, ikeri satın alınacaktır, Şartnamesi Bahçekapı Taştan 42 nu 'rağan istiyenlere verilir. 12. Sonkünün, 19359 Perşembe günü saat on bire kadar teli Nif mektupları şartname esasına göre kabuj edilecektir. Nafıa Vekâeti 1» İstanbul Elektrik İşleri Umum Müdür'üğünden : 1 — Muhammen bedeli 9990 lira tutan 60000 kitre beril 2000 litre oktanlı hususi benzin kapalı zarf usulile eksiltmeye konmuştur. 2 — Eksiltme 13-1-939 cuma günü sant 15 de idarenin Türel ba- sında Metro Han binasınm 6 ıcı katında toplanacak arttırma ekilt me komisyonunda yapılacaktır. 3 — Bu işe ait şartnameler idarenin levazım müdürlüğünden b rasız almabilir, © © 4— Muvakkat teminat 749 hira 25 kuruştur. ni 5 if mektuplarının 2490 sayılı kanun ahkAmma uygun ola" —T Ve t rak ve eksilimsden en az bir saat evvel Komisyon Relaliğine vetilmiş dazumdar, (9414) "ğe #