20 Eylül 1934 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 14
m ai mk li g2) itpng (yödAz9g Ano eayearımıng op susazuz Jiezaz 9GEyA öyep ruğıpındek Muğapuay ns Wwsİrg UV “186 PA sAZINATOM ç Yapan vejizek ou agle; -Aogkezay oçU “şmyes '7z Breumu “Mai -Pp oya, Undrdnıj ruvatg (S5) *16.43j95 71 “onu üejezei BUTGU$ “peg Eu '6ş Ayiyes 77 Belmu “97 op ouyutu undewap sea (*) vamp”, “By üepizek oulğArg12447ğ mâ) *096 2901Z Ş7 *g iz vildes *9z YIBUMU ') » Jop auunynuz unkevuyii SUYA KE) avoMmtlğ (2) dyaseğ (1) sapandajops ız HULeuk a wrumal”y (9) masalir inme ekes dnyop yapı candanyi “019 YA Sang ai uş vezeyeynar UrudU| SA 1d 1G eye awk “2 uyumadan 94 yadoy 208 ugg pap 3k yeidor surielıp urlapuaıı *ydek Jepasanp osym DA başına vüapae) De dtapzer YopuOY Up va İyus gepe 9pıpo Wepunzzy igeg wpkeg ya vari Beyrek vpiieyn A “üredi zapun 2502 Ud, yere eke Ozmdaee) ng vieg yötiyy *(b) Rranözme sepek 1PUd (NEON 3p soyunu) tryes esma Pyepimgusısp 2p vuropyraysey yezrezvu sahan) yalapa yeymii orzpslod Neu “Ony eAvedef ajryaan uşuraşy4si day #zeg "Yöralrppig EAUİE YY ŞESUYAA (uofgupağ 27) isıpsa uysa Yureğama » AvsuŞ GA Oolozd oepunppeg Mkezo) uu isâmdef fieğ nounznyop Hess esUa) “nina oirkese SA yokıuu eyy *(E) NPpLOY yel doz dıdak zepang nroyzrura) eye Beya “M3 aruz apopey “nayeznp ygs yoğ Li “DAP (zy pepe 1 Yy VAP sapan yavsuop unyoz vivg Tay *() görene wedsr unureısoy İtprejpaok rı? 18 la bir sefaret heyeti göndermeğe karar verdi (1) ve Mehmet bin Aili Addrai is- minde bir mürabıtı hediyelerle hilâfet ma- kama gönderdi. Bu sefir © vazifesini yapıp döndüğü zaman Abdullah Elgalip ölmüş yerine Ebu Abdullah o Mehmedül Mütevekkil Alâllah geçmişti (2). Abdullah Elmalik (976) da İstanbula giderek arzı ubudiyet etmiş ve kardeşleri- le araları bulunarak (Fas) ve — orası ol- mazsa Taza veya diğer bir kıta verilerek sulh edilmesini niyaz eylemişti. Hünkür bunları Cezayire yakın bir yerde iskünlarını ve Cezayirde vaki üle- ma ve sülehadan Seyyid Ebu © Lâtif ve Seyyid Ahmet ve Seyyid Saldülmesri ve Seyyid Bis-Aşir nam kimseler tayin olu- pup telifibeyn için Fasa gönderilmesini ve Abdülmalikle Abdülmüminin Ceza - yire geldikleri vakit verilmekte olan tah - sisatlarının evvelki gibi tesviye olunarak sıkıntıda bırakılmamalarını ve müaamafih © © Fas halkının hangisine talip ve ragıp ol - © © duklarnın tahkikini Cezayir beylerbey, - Biğine emretmişti. (1Z Cemaziyülevvel 976 - 1568) (1). Bu uzlaştıma — teşebbüsü bir netice vermedi. © İki kardeş Cezayirde ikamet- lerini uzattılar. Abdülmalik * Cezayirde ve Abdülmüminin Tlemsende oturması münsapi görülmüştü. * Abdülmüminin Tlemsende bulunması Fas hükümeti aley- hinde entrikalar, o teşvikler, hâdiseler membar (o olduğu < cihetle Fas hâkimi bundan İstanbula şikâyet etmiş ve kar- deşinin on dört senedenberi o memleket? dönmediğinden ve sulha razı olmadığın- dan bahs ile (kardeşinin — ifsadatının imenolunmasını rica etmiştir, Padişah b umüracaatın icabını yapmasını Ceza- yir beylerbeyi Ali Paşaya bildirdiğini © bi rnamei hümayunla 979 da Fas hü - b kümdarına iş'a ““i, o Bu sırada Abdüi- 8) Divanı Hümayun Mühimme def teri, numara 5, sahife 889, 698, 899. aodr -24 ruşğışya uk autğykagsarlen kase ga ağda voprg 'runğAfımamU! vag “ez eveyen) “eledi vI01 Us) (oan “öğ ) ydladaA akira YAPUMANEp rey YpUOA SPAM Umresi yourayg nimyoş BP iy OYUNME LE dEYN ateşi da man3 0p1O İNLÜEL ynpuopdoleyy suc dnunıng opunolu urueird yy İri da nunğap “10 Nİ3O Unupeş dg Mak puoysp OPMAL, 41 Ueİeg. Yöungy yuounumuny, ( 't7Ş epken *77 BİRLUNU “1193 PA SEruRK unkean ii TUTAL (E) tl Tyd$ “zı era “ar “Pad ounyayy undeumyj rwsaxr İZ) *rET enis "gr Ureumu “(53 “BÜ sanurun yi Uran veeanar (1) 8) uayıpamuna LBJSA yelapa #puyyyer ere uemez şk Mg mk | epi pug; sapa 24 SPA, pmpi 1deşep wep “gayYeJ, myegouf “(p) mpumşo uk) oağyogrjdag Aivzd) VP 626 İYAASĞ EZ okysaeş urmikd Yy Sar meye Meg 1 “3Ues 1890 eid TY V6L6 JEAADĞ EZ “(£) münusunlo 3g uapourana$ seye dıya$ üajooeyenuz wawoe WeYANPJO puan oüryeaye umng URSAYŞIA SA dikomşız Gezenin Y, el Ape EE SA tunsötuyra 493 oy eupuy nye urueeg yay 2p sarap Uujerek ekvieg meyda ueumez 1705 pa yayar amda wieg votryy diy 24 İraysoZ nunğnpıo urrej wayrdek Yeymya up 34 &nam vpurşyey yeaye sna | Sopmgumşej sep şıpeygn ng (7) anküpızek o vak vuspue SA we “BAYEM “vurseğe yasina k değ takar) o “AN Me 626 (AAA Aizee) 9 (1) aekizkm, va Hagop Fipgpoii men alk amsfer, üşisyoypulay ba mdnğapimI AMAN ouğykigıekeg miezeğ uponu 1 OPUMANY Hrm 626 yeaa9ğ g epzek af0g uezmuey rureysuley urueisd HV Sap ekdsg tumduy uepunkeung ravatd “ıplopugğ sezen ızıe eyngueysj yazepos eş mopupapıauzzyı LEY SA yapeyel yasa mümin ölmüş ve Abdülmalik İstanbula gidip kardeşinin alufe dirliklerinin ken- disine verilmesini rica eylemişti, (1). Hünkâr bunu da is'af ederek kendisine sabıkı gibi paralarını © verilmesini ve Abdülmümüinin büyük oğluna yarar © damlarile hududa göndermesini o Ceza - yiri Garp beylerbeyine bildirdi. Abdülma- lik ve kardeşinin çocukları Cezayir hükü- metinin elinde Fasa karşı tehdit ve ihtilâl âleti olarak bulunuyordu. (1570 - 978) de Tunus şehrile dahil memleketleri zaptolununca evvelâ Ceza - yire merbut bir sancak olarak > idareye başlanmıştı. Ramazan Bey Kılıç Ali Pa. şanm vekili olarak idare ediyordu. Kır- van, Sus, Manastır, Mehdiye daha evvelce Trablusgarpla beraber zaptedilmiş ol- duklarından Trablusgarp beylerbeyi bun- ların kendisine merbut olması çarelerini aramağa başlamış ve Kırvan ile diğer bazı nahiyelerin Trablusa verilmesini Padi - şahlan istemişse de Tunus âyanı, eşrafı İstanbula mektup göndererek Trablusa tâbi olmak istemediklerini arzettilelerin - den evvelki gibi Cezayir kaleminde bıra» kılmış ve (1571 - 979) Muharreminde Cafer Paşaya tebiiği keyfiyet olunmuş « tur. (2). Fakat Cafer P, dali di. Sus ve ÜRN a ilde, ğundan ahalisisin Trahikisa merbut olma ğı istediklerini İstanbula yazdı. Divani hümayun da ahalinin neteye tâbi olmal istediğinin tahkik olunmasını Vezir Per- tev Paşaya bildirdi. (23 Cemaziyülevvel, 979) (3). > Fakat bundan bir netice çıkmadı. Tus nus Ayan, eşrafı Ramazan Bey hakkında 0) Bivanı Hümayun Mühimene Def- teri, numara 18 sayıfa 15. (2) Diyanı Hümayur. Mühimme Def- teri, numara 12, sayıfa 325, 537 (3) Divan Hümayun Mühimme Def- teri, 17, sayıda 5. 'ayp Cem) ep vaser» “e Sen “Spy Sn reçsodnrdna yurğep “Huap İruyr vepezvos dnşo epumusu Ww ön Sergei unrıg o rezek yerme iie O ne3yj sie Memo OPLEH (1) “yolunda |. “nir urk SUÇA kag usul yy Sryey ylaymumeinyğ Pİ wepulzaşum den yipes we umrede Gesi po apamşepığ vape urlağyakera) epey susişng 'n sBojurduoz vfavyunSana msiryyeanıy “ıp * wiieg ğrues2oy vans ypuz sa Ippu yağ sg wukydoj ved yy o ppağ .0ö passiğ yaren, nplo eykuy #eg seye “ro uysiaz YY YV VEBA ZI “ppi anges yad SA *(1) rpie pe NV İNO ZüOS UOPUN(Ngey İrpurypsi vepünânplo Megirpe OZTU3p tag uepunğapşno” Ç9L6 Gatreyayı z onu “210 adr; öğikaşsrşdeç değ sikmem vi “agat vOzep Yi vtyo Magssıdag dar tag “GEL, SAYA dp Ozyağme ç eramanan yang “gep oamuyumun und Tasa (1) “Apa kre e ri ji 306 * TeG) “rl sura alaya Gan MV) yezejo merezıj şereeğ va Ümemyo ses opuriek Sw yed va apuzyg uzrefurye A ey 34 önufop ep Saya “arp, uepusa > aykag wekek oyupyıp we uzykazez vird (4) ape yakama yz arka v9, sarikaya agd sayda Sp, (R9GL) 9L6 vizem 2) sindi SV, İri arenbezğn ör tele gedumy Uumdeğ - ippo$ efeg uy day snğhiksarork ag $ mkvzs3 » npio Bap tieydey vfeg medumy - twepise usyyyAogroykog ” Uredi vesej #pez ev Uradrr; - isagarıynmt uHyegsup - Tider unenun | -izope “mem #yeğiped uuenysddnl, - YOkızma Une, » möpripek urendkj » epyazei ÇEŞME < riejomünyennı wredij - very ue; YpEdUMYO 1ğı149g10j40g wusövd HBİYIYYM e yp “uto9 Pigen (1) “mufnurunlo ojopagntr api ounagi$ Agagen) 3uoy OP (ZR6 451) SA ön * to sma epwedeT #P (606 “1LS1) yvu po ulen ourğudagıaydag zoguğy #iuos vopmier) virğ Hany mİpopuğu #p (916 pAdapmdızmamna 67 '/16 oğfges *g tarumu “ayyap sunun yi hr i TEALA) Ağıpşda mua vdeğeğ Vw Spy * C) arman -dak oyıikagidkog © Tepe were gesi uaprusenunueyi 2991 vİ0g Youyoğj ör mersi yexymi o repunğApumlo sak “ei pmpa ürueledi asan (1) (0) arppemayama dm dk ki oruyeyu süne yppel MBypameo$ Mpeaamreş tarmeker namı zeng 'npuop enduro yezape wkv sag kanala Üenie” İm miekimiele hali 1 ee ŞE ape vaureyme gi “paris Min “eg umum ng yözepı suren ULoe mg eİed Karay “ppgemeymış Yarepum Neu PES SaşnpanpyO Huaaşayee Yan lara karşı müteaddit harplerde kuman - danlikta bulunmuştu. (1) Cirbe muharebesinde o Piyale Paşa hıristiyan donanmasına hücumda müte - reddit iken Kılıç Ali şiddetle taarruz ede- rek zaferin kazanılmasına sebep olmuş- tu, Malta seferinde o gösterdiği maharet ve şecaat herkesin takdirini celbetmişti . Turgudun şahadetinden sonra (o Trablus beylerbeyi oldu ve iki #pne kadar orada (1) Avrupa müverrihleri Kıkç Ali Paşanın papas olup bir gemi ile Napoliye giderken Cezayirliler tarafından esir €- dildiği yazıyorlar. Sicili Osmani Turgut Paşanm adamı olduğunu, Kamusülâler Türk oğlu Türk olup müezzin zade de - nildiğini ve tarih ve coğariya lügati de müezzin zade olduğunu söylüyorlar, Fakat müezzin zade Ali Pasa o başka bir zattır. Kılıç Ali Paşadan evel Kaptan Paşa olup 979 da şehit olmuştur. Kılıç Ali Paşanın mubtelif ve müteckip me- muriyetlerini tamamile tesbit edip hiri - birine bağlayamadim. Bulduğum muh . telif malmat şunlardır: Saffet Bey tarihi Osmani Encümeni mecmuâsının 24 üncü sahifesinde o Uluç Ali Bey 96 üncü © sakilesinde Uluç Ali Bey 964 de (Bon-Beldül ünnalı) Kaldi iken idaresizliğinden dolayı Salih Paşa bunu tutüp getirmek üzere Memi yeise gönderdiği, fakat Uluç Ali kurtulup İs- tanbula kaçarak hassa reisi olduğunu ve 2 Recep 967 de Karadenize memur edil- diğini (25 inci sahifedeki hükme istina - den) söylüyorlar. Grammont ise; (1558 - 066) da Uluç Alinin Tlemsen beyi olarak gelip İspanyollarla olan harbe iştirak et- tiğini kayediyor. Salih Paşa 963 senesi Şubatında ölmüş olduğundan 964'de vu- ku bulduğu yazılan vak'a doğru olamaz. Yalnız şu sırayı yazıyorum: o Uluç Ali 96$ de (Bon) kaidi, 966 da Tlemsen kai di, 967 de hassa reisi bulunuyor. 968 081 kaldıktan sonra Cezayire tayin edildi. (1 Kılıç Ali Cezayirde evvelâ asayiş işle- riyle ve kalelerin harap yerlerinin taipiri ile uğraştı... Bu sırada İspanya tehlikeli bir buhran içinde idi. Dahilde bir ihtils! hazırlanıyordu. Akdenizde islâm korsan - İarı amansız ve Fasılasız bir harp açınış - lardı. Hükümet mevcudiyetini muhafara İçin © bütün memleketi silâhh bulun - durmağa mecbur olmuştu. İspanyada kalmış olan müslimanln: kendilerine yapılan zulüm ve işkenceye sabrin sonuna gelmişlerdi. Çok dikkat ve himmetle silâh bulmuş, getirmiş, yığ- muşlar ve gizli teşkilât yaparak ordu ha- zırlamışlardı. Mukaddes haftanın çar - şambasında verilecek ayaklanma işaretini bekliyorlardı. (2) > Raisleri * Mehmedül Mansur namında birisi idi. (3) İspanya- da kahra uğrıyan müslimanlara Osmani: hükümetinin hiç yardımı almamış yalarz Cezayirliler mümkün olan yardımı yap - mışlardı. “Kılıç Ahi Paşa bü zavalirlnrla can ve yürekten meşgul olmuş Cözayirde bulunup (Tagarin) deniliniş olan Endü - lös muhacirlerinin İspanyaya (silâh ve cephane götürmelerine müsaade &tmiş ve kendisi de yardıma hazırlanmıştı. En - dülüs islâmları İstanbula yazdıkları istir - hamnamede yirmi bin kadar müsellâh »- damları hazırlanmış olup silâhsiz yüz bin kişi Şikarabileceklerini ve Cezayirden bi- —i560 da Piyale Paşa ile beraber harbe de iştirak etmişti. Gramront Uluç Ali nin (968 — 1560) da o Trablus garpta Turgut Paşanın halifesi olduğunu yazı- yer, İhtimal ki Cirbe (harbinden sonra Trablasa gitmiştir ve Turgudun şahade - tinden sonra Trablus Garp beylerbeyi öl. wüştür, (1) Grammont. (2) Gramment. (3) Tarihi Osmani — Enetimeni mec. muaşı, sahile 217.
