14 Temmuz 1934 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4
R — 1— VAKIT . e Yeni Türkiye Lg (Başmakaleden devam) mensupları ve hariç emperyalizmi gibi üç kuvvetin (o vücude ge - tirdiği “İttirakı müselles,, e mu- kavemet (hususunda her güna kuvvetten mahrum zannolunan Türk milleti içinmazi ilekat'i surette alâkayı kesme ifade €- den bu . hadise hakikaten derin ve inkılâpcuyane bir ehemmiyeti haiz idi. Hariçteki mürteci omah- filler Türkiyede Cümhuriyetin te- essüs edebileceğini zannetmiyor - lardı; dahildeki (o mürteciler ise Cümhuriyet fikrinden fevkalâde korkuyorlardı. Bugünkü Türkiye| Reisicümhuru Gazi Mustafa Ke -| mal, batıratında Anadolu milliyet! çi ve halâskâr hareketinin ilk baş- ladığr günlerde, yani 1919 senesin| de Sultan ricalinden birinin yalnız Cümhuriyet fikri mevzuu bahso - lunca ne kadar korktuğunu çok şa- yanı dikkat bir hâdise ile göster - miştir. Filhakika daha Anadolu milli hareketinin başlangıcında milli- yetçilerin henüz Sultanın asıl- sız hakimiyeti altında bulun. dukları zamanlarda Türkiye is- tiklâlinin (padişah hükümdar - lığı ile kabili telif oOolmadı - ğı muhakkaktı. Ecnebi müs tevliler elinde itaatkâr bir âlet ol- duktan sonra Türk padişahı ve ha- İife milli harekete bütün vasrtala -' ra baş vurarak mâni oluyor ve ih»; tilâlci Kemalistler ile çarpışmak üzere hilâfet orduları bile teşkil e diyordu. Zaferle tetevvüç eden milli ih- tilâl Sultanm bu sahte hâkimiyeti- ni uzun zaman idamş ettirmedi. 1919 Temmuzunda vaki olan Er- zurum ve 1919 Eylâlünde topla- Dir Sven İengealerimlem sa maklli- yetçi ve inkılâpçı “Muhafazai Hu- kuk teşkilâtları,, vücude getirildik- ten sonra hâkimiyet, riyasetine Mustafa Kemal Paşanın inihap o- lunduğu,. heyeti temsiliyeye geçti. Istanbul Meclisi Meb'usanmın İn- gilizler ve Sultan tarafından fes- hini müteakıp 23 Nisan 1920 tari- hinde Ankarada Türkiye Büyük Millet Meclisinin resmi küşadı ya- pıldı ve memleketin yüksek hâki- miyeti buna devrolundu. Türkiye Büyük Millet Meclisinin ve Reis Gazi Mustafa Kemalin idaresi al- tında Türk ordusu işgal orduları tarafından yapılan hücumlara mu kabele etti ve Anadoluyu ecnebi işgalinden kurtarmak suretile kat'i bir zafer kazandı. Bu zafer devlet idaresi tarzının daha cezri bir surette ortaya atıl- masına yardım etti, 29 Teşriniev- vel 1932 tarihinde Türkiyede ciüm- huriyet ilân ve Gazi Cümhurriya- setine intihap olundu ve ondan sonraki intihaplar da da ayni ma- kamı muhafaza etti. 3 Mart 1924 tarihinde yeni Tür- kiyeyi eski Osmanlı İmparatorlu - ğuna bağlıyan son rabıta dahi ke- sildi; hilâfet lâğvolundu ve din ile devletin ayrılmasına müteallik o- lan kanun ilân edildi. Cümburiyetin on senelik mev- cudiyeti yeni devlet ( teşkilâtının müstesna hayatiyet kabiliyetini is- pat etmiştir. Bu nispeten kısa müd det zarfında Başvekil İsmet Paşa gibi milli istiklâl mefküresine fev- kalâde sadık ve çok tecrübeli bir devlet adamının idaresi altında Türkiye hükümeti iktisadi ve harsi kalkınma sahasının bütün şubele- sinde fevkalâde büyük muvaffakı- yetler elde etmiştir. Merkezi Ana- dolayu Karadenize, Akdenizi Adalar denizine bağlıyan 2000 ki» Galatasarayın Fransa seya- 14 TEMMUZ 1934 işe başladı 1600 liralık Darülâceze hissesi yerine verildi Yirmi beş gün kapalı | sonra, yazın en sıcak günlerin- den biri . olan dün, Beyoğlunun! dört beş büyük sinemasına, gene,! 800 & yakın halk film seyretmeğe| gitmiştir. | Bir muharririmizin dün, 25 gün! kapalı kalmayı müteakip dün tek-! rar işe başlıyan sinemaları dolaş- ması neticesi şunları tesbit ettik: Yazın cuma günleri sinemalara rağbet, umumiyetle zalıflamaktar| dır. Fakat bu son tatilden sonra, | seyirci yekünu da pek düşmemiş- tir. Dün, şehir içinde (iki mühim maç olduğu halde, karşı semt si” nemalarında birine, daha iki bu- çuk sularında üç yüze yakın seyir- ci dolmuştur. Sinemalar kapalı kaldığı müd- detçe bütün memurları muhafaza İki gece evel açılıp, bir çeyrek yarım saat sonra tekrar kapanan sinemalara girmiş bulunan müşte- riler paralarmı geriye alarak çık- mışlardır. Sinemacılar, vermeleri takarrür eden 18 günlük 1600 lira o kadar! müterakim Darülâceze hissesi ta- mamen yatırmışlardır. haline iştirak edceklere Heyetin — 1. — Galatasaray muallimleriyle izcile « rini Fransaya götürecek olan vapur Çarşamba günü yerine Salı günü saat 18 de Galata Rıhtımından hareket e- deceğinden seyahate iştirak edecekle- rin buna göre hazırlanmaları lâzım- dır. ———— er şimendifer yolları inşa edildi. Sır naj müesseseler büyütüldü ve bu- güne kadar mevcut olmıyan yeni sanayi şubeleri teşkil edildi. Zirai iktisadiyat şeraitini iyileştiren (19- lâh ameliyeleri ve âşarın lâğvı gi- bi) bir çok ciddi tedbirler ittihaz olundu. Mütevazin bir bütçe > vü- cude getirildi ve son günlerde de harici ticaret bilânçosu aktif ola - rak kapatıldı. Harsi teceddütler e Türkiyenin manzarasını tamamen değiştirdi) — ler, Tarikatler lâğvolundu, tekke- ler kapatıldı, dini tedrisat yerine lâik tedrisat ikame olundu. Mah - kemeler reformu yapıldı. Taaddü- dü zevcat kaldırılarak asırlardan beri haremlerde münzevi bir ha- yat yaşıyan Türk kadını devlet ve cemiyetin her subesine girmek hür riyetini ve hakkını aldı, İnkılâp yaşama tarzma kadar nüfuz etti. Geri kalmış şarkı temsil eden fesin taşınması menedildi. Avrupakâri elbise giymek mecburi okılındı. Bundan maada teceddütlerin en ciddisini teşkil eden harf inkılâbı yapıldı. Türk diline yabancı olan ve memlekette okuma ve yazma - nın inkişafma mâni olan Arap harfleri yerine yeni Türk harf- leri kabul edildi ve bu suretle kısa bir zaman zarfında Türk mil- letinin ekseriyetine okuma yazma öğrenmek imkânı verildi. Harici siyasette, tecrübeli dos- tumuz ve zeki bir şahsiyet olan Tevfik (Rüştü Bey gibi bir hariciye vekiline malik bulunan kii ik w Sinemalar tekrar | Garabet! Miğfer koleksi- | yonu yapan Amerikalılar.. Dün Beyoğlu (o caddesinde sık sık görünen Amerikan gediklile - rinden üçiyle konuşmağa tecrübe eden bir muharririmiz, tuhaf bir arzu ile karşılaşmış, Amerikalı ge- dikliler, belediye © polislerimizin miğferlerinden edinmek istedikle- rini söylemişlerdir. Önce birinin gösterdiği bu ar- zu, sonradan üçüne sirayet etmiş ve hepsi de Amerikaya birer miğ- fer götürmek istemişlerdir. Muharririmiz, o Amerikalı ge diklilerin tecessüslerini (o tatmin için, orada bekliyen bir noktadan bunun imkânı sormuş, o da mer- kezi tavsiye etmiştir. Gedikliler, bu isteğin temin e- dileceğini umarak her dakika bir az daha telâşlanmışlar, heyecana düşmüşlerdir. Muharririmizle birlikte Galata- saray polis merkezine gidilmiştir. Amerikalı babriyeliler, her ne suretle olursa olsun, hatta eskile - rinden, kullanılmışlarından bile, bu çeşit birer miğfer edinmek sev- dasında gibi idiler. Galatasaray (o merkezinde bu miğferlerden yalnız dört tane ol- duğu ve dördü de dört memur e » fendi tarafından kullanıldığı an - latılmıştır. “nn Ba amm Bey bu miğferlerin, . birer senet mukabilinde alınır resmi şeyler ok duğunu ve eskidiği zaman pek ta- bii surette gene usulen iade edilip yenileri tedarik edildiğini söyle- miştir, Amerikalılar bu mukanna bulmuş, buna rağmen it- faiyeden veya — gene müracat- la — «sas depodan bir tane olsun almak mümkün olup olamıyaca - ğını sormuş ve akşamın altısı gibi geç bir zaman olduğu halde he- men buna baş vurmağa savaşmış- lardır. Ayni gedikliler, Londra polisi- nin giydiği miğferden bir tane €- dindiklerini ve bir (kolleksiyon yaptıklarını söylemişlerdir. asama sama an saanen za sean Türkiye hükümeti milli istiklâlin vikayeşi ve cihan sulhünün temini bakımından da büyük muvaffakı- yetler elde etmiştir. Türkiye Cüm- huriyeti harici siyasetinde Sovyet İttihadı ile dostluk hususunun da- ima mutena bir mevki işgal ettiği- ni derin bir memnuniyetle müşa - hede (etmekteyiz. Bu dost- luk iki devletin o©n elem HK senelerinde, Türk ve Sovyet- ler milletlerinin elde silâh olarak mevcudiyet ve istiklâl haklarını müdafaaya mecbur bulundukları senelerde doğmuştur. Cümburiye- tin onuncu yıl dönümü merasimine iştirak eden Sovyet Heyeti ile bir- likte Türkiyeye yaptığımız son s€- yahat esnasında gerek Türkiye hü| kümetinin ve gerek Türk milleti - nin Sovyetlere karşı samimi bir dostluk beslediklerine şahit olduk. Yüksek manevi evsafı ile Türk milleti halk kütleleri Marks ve Engel gibi üstatlarımızın çok za- ve izahatı pek — m m a a M7 İğ Istanbul lisesi | leyli kalmalı! Mektebin mezunları bir toplantı yaptılar i İstanbul erkek İisesi mezunları, İstanbul erkek lisesinin leyli kış - Günün Siyas7 Türkiye ve Avusturya Yazan * Avusturyanın 7 Elçisi: Carol Bud “Türk ihtilâl ve inkrlâb! sulhu ile intaç edilen istikf bi Osmanlı İmparatorluğu kazmdan toplu ve kuvve bünyeye malik Türk milli © tini Türkiye Cumhuriyetini ' mıştır. Bu inkılâp dahi bi mının kaldırılması tasavvurları ü- mandan ve seyaset recülü © zerine dün sabah fevkalâde bir| toplantı yapmışlardır. Kongrede uzun zamandanberi | çok büyük vazifeler gören ve bin-| lerce genç yetiştiren bu müessese- nin yıkılmasma muadil olan bir | şekilde bir tasavvurun memleket ihtiyaçlarına uygun olamıyacağı İ ileri sürülmüş ve bir çok mezun » lar, bu hususta (hararetli sözler! söylemişlerdir. Kongre, şu iki kararı verdikten) sonra dağılmıştır: 1 — İstanbul lisesinin leyli şek- linden çıkarılması mektebin ted - ris vasıtalarmın temin ve tekem - mülüne menfi surette tesir edecek tir ve bundan mütevellit olarak ta mektebin vereceği mezunların ilmi randımanı azalacaktır. Bu itibarla mevzuu bahis tasavvuru önlemek üzere lüzumlu ve faydalı neşriyat yapılması temin olunma- lıdır. 2 — Doğrudan doğruya heyeti idare alâkadar makamlara müra- caat etmelidir. İlm ymğminn lime mai İnhisar memurlarına ikramiye İnhisarlar idarelerinde son bir ini emasl $6p6 zarında çok çalışmış ve va-|. memurlara ikramiye verilmiştir. Kabul edilen bir prensibe göre, inhisarlar idaresi fevkalâde mesa- isi görülen memurlarına her mali sene başında ikramiye verecektir. betmiştir. Engel 25 Haziran “ei tarihinde V. Brack'a yazdığı bir! mektupta Türk balk kütleleri gibi| sağlam bir teşekkülün en umulmaz darbelere mukavemet o edebilece-! ğini beyan etmiş ve demiştir ki:| “Türk milleti yalnız sırtındaki a- ğır yükleri atınca Rusya ile kuv - vet ölçüşmesi yapabilir.,, Türkler bu ağır yüklerden kur- tulmuşlardır, Sultan ve Halife bo- yonduruğunu kırmışlardır; fakat artık eski Rusya ile kuvvet ölçmek ihtiyacında değildirler; çünkü işçi Rus milleti, Türkiyeyi daima teh- dit etmiş olan Çarist ve Emperya - list Rusyayı yıkmıştır, Bugünkü Türkiyenin komşusu kuvvetli ve dost Sovyetlerdir. Fakat Türkler! kuvvetlerini, Türkiyeyi parçala : mak, soymak ve Türk milletini Av rupa emperyalizminin Vasal'i yap-! mak istiyen emperyalist devletler- den mürekkep bir cephe ile karşı - laşarak ölçmek mecburiyetinde kalmışlardır. Türk milleti bu işte! de muzaffer oldu ve bundan son-| ra da her icap ettiği zaman gene, muzaffer olacaktır. Sovyet Cümhuriyetleri, | istik- lâlini temin için Türk milletinin yaptığı kahramanca mücadelede ona bütün sevgilerini vermiştir. Sovyet Cümhuriyetleri şimdi, da- hildeki mesaisinde ve sulhun ida- mesine matuf olan hariçteki me- saisinde ona bütün sevgilerini ver- mektedir.,, L. Karahan zi Mustafa Kemal Paşanın İ olup kendisinin bihakkın tarihinde büyük adamlar # da sayılmaşılâzımgelir. Bütün inkılâba remiz burada kullanılan bir ta” Kemalizm Türkiye için devrin başladığına alâmet Türk milletini iktisadi, ilmi ve kültürel sahada ruh ile canlandırmış ve itilâ devrine götürmüştü” hareketin bir âbide ve hat mak üzere Türk milleti A# nun kalbgâhında yeni bir ? met merkezi kurmuştur. Asyanm yüksek stepleri da cihanın modern bir hü merkezini inşa etmek ve © vusturya inşa sanati ile ristik bir mahiyet vermek turya mimarlarına nasip tur. Türkiyenin iktisadi inkili plânlı iktısat fikriyle taayY” miştir. İktısadiyatı devlet si altına almak bir umde ©" tur ve bunda Gazi tarafınd edilen ve milli hakimiyetin iktisadiyata hakim olmakls vetlenebileceğini ifade ede ğıdaki düstura sadakat göf” hisar zaferlerle televvüg dikçe baka bulmaz.,, Eski Osmanlı İmparat€ zamanında tamamen mefki bir Türk sanayii yaratmak retle ilk ibtiyaçlar sırasına # tir. Zamanımızın hâkim c© larmdan olan autarkie fi teşebbüste diğer avamil ar? müessir olmuş: olsa gerek kat başlıca hedef kendi ha! delerinin kullanılıp kıymı rilmesi ve bu suretle ithals' zaltılmasıdır. Harici ticaret çosunu tevazün ettirmek İ€)| halâtın 307, azaltılması ü liyor. Yeni Türk zimamda Türk sanayiini ilk on yılds '! dar süratle inkişaf ettird teşviki sanayi kanununun yesi altında sanayi müe: nin miktarı 1933 ten 1934 © 140 tan 2317 ye çıkmış © dan pek âlâ anlaşılır. Tür” sanayileşme faaliyeti bet plân esasatı üzerine 1933 devam etmekte olup 200.“ Avusturya şilingine baliğ maye ilemensucat fabri nayii madeniye, selüloz. * kimya sanayii kurmak verdir. Sanayi program ve hususi teşebbüslerde bi dinasyon vücude getir öyle tatbik edilecek vebv. da hususi müesseseler Gn vasi mikyastaki ko tâbi tutulacaktır. Türk emtiasının A ihracının artması, A Türkiyeye fazla ihracat * demektir. Bu itibarla *.7 mızı arttırmak için 719. ithalâtı arttırmak hı ği rı dikkate almalıdır. "İ ——— / (Demsr 10 une” vin Sl EM
