30 Ekim 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

—4 — VAKII 30B, teşrin 1933 Cümhuriyetin Onuncu nim e köylerde nasıl kutlulandi “Köylü arkadaş! Bazı kötü ve kara görücülerin yalan ve fena sözlerini arasıra işitirsiMi bunlara karşı daima doğruyu gören temiz aklını kullan ! Cümburiyetin onuncu yıl dönü- | ları, hepimiz onun azaları idik. günü bütün köy içinde | mü bayramın ilk lerde büyük sevinç şenliği kutlulanmıs, köy toplanılmış, nutuklar, söylenmiş, oyunlar oynanmıştır. Dün köylerde C. H. F. mümes- silleri tarafmdan şu konferans ve- rilmiştir: şarkılar | Yurttaşlar, Bugün yüce Türk Öümleiiyeii nin onuncu Yıl dönümünü kutlulu- yoruz. Bu bayram milletimizin bin bir zaferle dolu büyük tarihin deki milli bayramların ©; uğurlusu en yücesidir. Arkadaşlar, Biz bu büyük güne kolaylıkla erişmedik. o Cümhuriyete ermek için milletimiz, tarihin eşini yaz - madığı kahramanlıklar, yiğitlikler gösterdi. Başka milletlerin yene - meyeceği kuvvetleri yendi, engel- leri devirdi. Hep biliriz ki adına umumi harp denilen büyük savaşta milletimiz dünfa milletlerinin hemen hepsile çarpıştı, fakat yenildi. İşte bu ye nilme üzerine düşman devletler ülkesini paylaşmaya, Türk milleti- ni esir ve köle olarak kullanmaya karar verdiler. Ordumuzun elin- den silâhmı, sırtından el - bisesini aldılar. Kalelerimizi, is tihkâmlarımızı zaptettiler. Vata - nım bir çok yerlerini, mühim tica- ret limanlarını, demiryolarını iş - gal ettiler. O kara günleri çoğu" muz gördük ve acısını tattık. Ey Türk: Dünü unutma bugü- nü iyi anlarım. , Yurttaşlar, - Dost, düşman her kesin artık bu millet dirilmez dediği bir zaman- da milletimizin büyük ve kahra - man evlâdı Gazi Mustafa Kemal 19 Mayıs 1919 da Samsun o üzerinden luya geçti. O sırada devletin ba- şında bulunan padişah milletin; yukarda söylenen ağır ve kederli vaziyet içinde çırpınmasma bak - mıyarak ve uzun asırlardan beri ana, baba yurdu olan vatanın düş» | man ayakları altmda çiğnenmesin den acı duymıyarak yalnız taç ve tahtını, kendi rahatlığını, varlığı" nı koruma sevdasına düştü ve düş” manlarla birleşti. Bununla da kal madı, yurt içinde, iyi, doğru düşü- nen, milletin şerefini ve vatanın kuvvetini koruma yolunda çalışan ları dağıtmak için Anadoluya fe- sat soktu. Dini de kendi şahsi maksadına alet olarak kullandı Hepimizi birbirimize kırdırmak için tertipler aldı. Büyük Gazimiz bu padişahın rütbe ve nişanlarını fırlatarak mil- letinin kucağında milletiyle bera - ber çalışmıya, düşmanı vatandan kovmıya karar verdi. Milletini; kurtuluş davası etrafında toplrya- | rak Anadolu ve Rumeli müdafaai | hukuk cemiyetini kurdu. Möidafai hukuk, kurtulus uğrun da ordulaşan milletin kendisidir. Devirler, zamanlar ne kadar ge- çerse geçsin, biz o (Müdafaai hu- kuk) adını her zaman gönlümü - zün ve kalplerimizin derinlikleri - ne sıcak saygılarla saklayıp ana - ağı» Bmüdafaa; hukuk ki bu bayra- mı yaşıyan bütün millet ve bu gü- nün taze gençlerinin ana ve baba” di meydanlarında Anado » | Bugün devletin siyasi idaresini elinde tutan Cümhuriyet Halk Fır | kası işte o şerefli müdafani hukur kun mayasından yuğrulmuş bir fırkadır. Yeni Türkiye devletinin kuruluşunu müdafaai hukuk cemi» yeli başarmıştı. Bu Devletin, dün- İ yanın en yeni, en ileri ve enkuv vetli esasları kuruluşu Jişini de Müdafaai Hukuk anasın- üzerinde dan doğan ve onun bütün şerefle- | rini taşıyan Cümhuriyet Halk Fır- kası görmektedir. Bu fırka eski Müdafaai Hukukun şerefli larr olan Türk köylülerini kendi | bağrında şerefli âzâ olarak taşıyıp ! saymaktadır. Yurttaşlar, Müdafaai hedefi, parolesi atarak milletin haki hakimiyetini kazanmaktı. Padişahlık devrinin meclisi meb uşanı o tarihte İstanbulda bulunu- yordu. Düşman orduları onu ba- sarak mebusları dağıttı. Kimini zindana attı, kimini de Malta ada- sına sürdü. Kurtulanlar Anado luya geçtiler. Hukuk cemiyetinin düşmanı yurttan istiklâlini, Nihayet Ankarada millet vekille" rinden toplanan Büyük Millet Mec Visi 24 nisan 1929 da büyük kurta- rıcı Gazi Mustafa Kemali kendisi" ne reis seçti. tehdidi, ne de padişah tesiri altın- da idi. Büyük Millet Meclisi yal- nız milletin iradesine tâbidir. tindir. Millet bir az sonra Büyük Gazi” yi ordularına başkumandan yaptı. Buna karşı halife ve padişah hiya- nette daha ileri gidiyor; ordusunu düşman ordusuna katarak hepsi - ne birden halife ordusu ismini ve- riyordu. Milletimiz, senelerce süren bu kanlı savaşlarda iç ve dış düşman” İların hepsini yendi. muz, Gazi başkumandanın emri al tında İnönüde, Sakaryada, Dum - lupınarda büyük zaferler kazandı. i Bu suretle millet, son düşman or- dusunu da Akdenize atarak güzel valanımızı tamamiyle düşmandan temizledi. Bu muharebelerin ço- ğunda çoğumuz bulunduk ve ço - uzuv” | Bu hal böyle devam edemezdi. ! Büyük Millet Meclisi ne düşman ! Çünkü Hakimiyet yalnız mille: |. Milli ordu -! /leri bütün zincirleri kırmış ve ken- di yurdunda kendi buyruğunu ha- kim kılmıştır. Ecnebilere karşı bu kadar kolu kısa, boynu bükük olan Osmanlı Hükümeti milletine, hele köylüsü- İne karşı bir ejderha, bilmez bir dev gibi idi. nırdı. Köylünün ne canı, ne malı emniyette idi. O devirde rütbeler, nişanlar ve- İrilerek bir takım âyanlık, eşraflık | türedilmiş ve böylece millet ikiye ayrılmıştı. O âyân ve eşraf dedik lerimizin yardımı ile memlekette bir mütegallibe sınıfı çıkmış, onlar da bir eşkiyalık Hepsi köylüye saldırır, hepsi köy- leri soyardı. Dağlar eşkiya dolu idi. Emniyetle bir yerden bir yere gidilemezdi. Yurttaşlar, Milletimiz; dış düşmanları ile bütün hesaplarını alın akı ile gör- dükten sonra milletin iyiliği, yur- i dun güzelleşmesi için yapılacak iş- leri başarmağa başladı. 29 teşri" * İ nievvel 1923 te Cümhuriyeti ilân etti, Devletine milli şeklini verdi. Ve son zamanlarda kanı bozulmuş "ahlâkı değişmiş olan padişah sü - lâlesini yurdun sınırlarından dışa” rı attı. İ Cümhuriyet demek, milletin ken di kendini idaresi demektir. Bu idarede söz yalnız milletindir. Ve | bizim kurduğumuz Cümhuriyet ! dünyada eşi bulunmıyan en mü - | kemmel bir Mm şeklidir. Ayağa, 77 Milletimizin yaşaması, ardan zun düşman saldırışlarından ko- runması için hepimizin istiklâl ve | cümhuriyetimize dört el ile sarıl - muhafaza etmemiz lâzımdır. İs- tiklâlimiz, Cümhuziyetimiz azıcık sarsılmca milletimizin mahvola - cağını bilmeliyiz. Ey Türk gençliği Gazi Cümbu- riyeti sanacmanet etü. Birinci va zifen Türk Cümhuriyetini, Türk istiklâlini korumaktan. Arkadaşlar, Bugün onuncu yıl dönümünü İ yaptığımız Cümhuriyet güneşi bu güzel vatanda doğduğu gündenbe- İri milletimiz her işinde ileri gitti. İ Yıkık yurdumuzun her tarafı ya * doymak | Sarayın masrafları köylüden alı” | türetmişlerdi. ! mamız, onu canımızla, başımızla | man; Me İaikii bir yanında aç- ilik, kıtlık; bir yanında para getir- miyen bolluk. olurdu. Memleke- | tin bir yanında yapılan işler, mal- lar, yerli mahsuller para etmezken öte yanında deniz limanlarına çı” karılan ecnebi mallar alır, para- | larımız başka memleketlere gider- di. Yollar, demiryollar ve köprü- ler yapılmadığı zaman yurdun bir yanmda ordu, jandarma, her türlü | kuvvetler varken, öte yanında €ş- | kiyalar memleketi kasıp kavurur- du. Devlet kuvvetleri her tarafta | emniyeti ve rahatlığı yerine getir- mek için eşkiyayı takibe yetişe- mezdi. Demiryolları yollar ve ,köprüler yokken vatan; raflarından düşman salgınına açık it. Bir taraftan muharebe etmeğe | İ hazır kahraman bir millet, top, tü- fek ve cephane hazır bulunurken bunların; öte tarafta düşman cep hesine (o vâktinde © yetiştirilmesi mümkün olmazdı. Muharebe;e yetişecek asker köylü yo'larda , dağlar üzsrinde, memleketin bir tarafından öte tarafına gitmek için aylarca yol yürümeğe ve hâstalık- tan, yorgunluktan kırılmağa mah- küm olurdu. Yurttaşlar, Bir tezgâhı kalmıyan yurdumu- zun bir çok yerlerinde fabrika ba* caları tütmeğe başladı. Bugün memleketimizde, kumaş pamuk, şeker fabrikaları işliyor. Bize lâ- zım olan seyler kendi yurdumuz” da yapılıyor. Artık bir Türk sa- NöYır KUUMAĞI beş lmiiyiri Bu | kuruluş tamamlanmak için milli İ sanayii koruma kanunları yapı * İ yoruz. Bu sayede yerli malları - 'mız artıyor. Yerli artması demek; Türk toprakları * | İn mahsulünün artması demektir. Padişahlık devrinde maarife hiç ehemiyet (o verilmezdi. (Halbuki Cümhuriyet devrinde buna başlıca ehemiyet verildi. kara ve deniz ta- mallarımızın Cümhuriyetimizin, inkılâbımı - | zım en güzel bir eseri olan Türk harfleri sayesindedir ki bügün pek | çoklarımız okuyup yazmayı öğren di. 1927 senesinde bütün okur | yasar an ancak 685,009 iken | Türk harflerinin ve milet mektep: lerinin yardımı ile bu sayı dört i misline çıkmıştır. Irı kaldırdı. İların yüzü gülmezdi. İyet askerliği bir şeref ve vata” | salttı. | gumuzun gövdesinde bu zaferlerin | pılmıya başladı. Bir karış yolu | | öğünmeğe değer nişanları vardır. | olmıyan vatanımızda büyük köp - İlk mekteplere devam eden ço- ” şartiyle bu yollarda her gün” ileri gideceğiz. Cümhuriyetimiz Türk köylü nün en büyük baş belâsı ol8”'i Köylüyü merh ve haksız mültezimlerden dı. Hükümetimiz her de dinliyen, her yaramıza sargi yalnız iyiliğimizi düşünen bir j let hükümeti oldu. Padişahlık devrinde hem ten ağir vergiler alınır, he! şardan büyük borçlar yapili” ne devlet hazinesinde hakı © Bugün bütçe ve düzgün ödeme Cüm'i yet maliyesinin ana işidir. seden borç almıyoruz. Eski ları veriyoruz, günümüzün danberi söylediğimiz işlerini pıyoruz. Dünyanın her tarafında B mahsulü para etmezken Türk" !lüsünün baş mahsulü olan b9 Ziraat bankası değerinden para ile satın alıyor, Memleket mahsullerimizin * leket dışında satılması için 'let her türlü sıkı tedbirler al? | Bizden mal almıyan ecneb fi malını memlekete solkmamak * let usulümüz olmuştur. Mahsullerimizin iç ve dış P' larda revaç bulması ve para ©“ si için tohum ve hayvan cif ıslah ediliyer ve bu maksatla 1 açılıyor. o Buğö” himayesi gibi bütün mahsulle! zin Devletçe himayesine son ©“ ce ehemiyet veriliyor. Yurdu" bee istasyonları da va ideramindal: yıldırım hıziyle oldu. Türk inkilâbı asrr yıla sığdi” Padişahlık devrinde askeri ” | li yamandı. Ordu şimdi olduğ” bi vatandaşların seve seve K©*; ğu bir şeref ve vatan ocağı 4 di. Bir işkence yuvası idi. lik müddeti belli değildi. G' bir daha dönmez ve dönen hayır kalmazdı. Fakat Cüm” meki haline getirdi. Müddetini l Zahmetini azalttı. orduya cahil gidenimiz okum$i | Jliyor. cılız gidenizim dinç v€ büz dönüyor, Cümhuriyet ordusu Türk mil tinin özüdür. Tür! su! ini bi koruyan s Türk Cümhuriyetinin mutlu * Arkadaşlar, Türk milleti bu kahramanlıkları ; sayesinde kendisinin ölmez bir| millet olduğunu, bundan sonra hiç * İ kimsenin Türk davasına göz koya mıyacağını bütün dünyaya anlattı. Ve Lozan muahedesiyle istiklâlini tamamladı. Bu yolda ölenlerimiz insanların en saygıdeğeridir. Onlar inandılar, döğüştül düler, bizler bıraktıkları emanetin başında nöbetçiyiz. Yurttaşlar, İzan muahedesinden evvel, Osman» İn imparatorluğu hiç bir işinde is* tiklâl ve hürriyet sahibi değildi . Ecnebi devletlerin mallarından is- tediği gibi gümrük alamazdı. Ec nebi devletler tabasını kendi mah- kemesinde muhakeme edemezdi, limanlarında ve kara sularında ec mebi ticaret gemileri gezer, serbest dolaşır, bizim sırtımızdan bol bol i kazanırlardı. İşte bu munahede ile Türk milleti Kapitülâsyon dedik- cuklarımız 1913 tekine bakarak iki cukları! bu saydığım işler s0)? İrüler, şoseler yapıldı. Köprü ve buçuk misli.. şose çalışmalarının yanında köy yollarımı yapmağa sarıldık. Bu böyle sürecektir, Asırların o yapamıyacağı işleri sindedir ki milletimiz dünya “4 Orta mekteplere devam edenler | letleri arasında saygı ile, sev$i beş misli, anılan ve öğülen bir millet Liselere devam eden talebemiz | tur. Yürüdüğümüz bu yolda “| başarmağa başladık. Çok uzun g*ne beş misli artmıştır. dan böyle de bugünkü hızla sürmiyecek bir zaman zarfında | Bütün vatanı mekteplemek, bü- | Yeceğiz. memleketimiz yol ve köprülerle tün valan çocuklarını okutmak | Durmuyalım düşeriz. baştan basa bezenmiş olacaktır. | için Devletin para kuvvetine uya- Hiç durmıyacağız, Bu yol Bir yandan da demiryollarma cak ve halkımızı vergide fazla zor- | huriyetin, istiklâlin yoludur: başladık. Kayseriye, Sivasa, Ma - lamıyacak bir tertip ve sıra ile ma yol Türk milletinin büyük adi Milletimizin kazandığı bu Lo -| latyaya kadar 2000 kilometre de miryodu döşendi. Bunlardan baş- ka ecrfebi malı olan 2000 kilomet- Devlet ve millete mal yapıldı. Demiryolları ile kö varıyoruz. bağladık, vası aştık. Yarın Erzurumdayız.. Siz ler, köy yolları... Köylü arkadaşlar, #unu her kesten ziyade biz köylü» ler biliriz. Bunlar olmadığı za re demiryolları da satın alınp ma ökelüriiliiz * İ açılıyor. arif ilerlemesine devam edilecek- tir. Bulaşık hastalıkla» rım önü alınmağa çalışıyor. Dev: bakıra | let bütçesinin yettiği kadar fena | Yolumuz açık, €nize hastalıkları yenmek için ihtiyacı | var olsun. olan yerlere; sulfato ve baska ilâç ilar parasız olarak yetiştiriliyor. | millet hekimlerinin yettiği kadar yer yer hekimler dolaştırılıyor. . yak tedavisi yerleri “Dispanser,, Takatımızı geçmemek | Gazinin yoludur. Bizim pütü” Türk onun yolundan ayri” Cümhuriy' Türk köylüleri arkadaşlar” Sizler, Devleti bilmek, s8” Demiryolları, köprüler, şose * | Gene devlet bütçesinin ve mevcut | onun şerefini yükseltmek bor” pek iyi bilirsiniz. Size bu e açık hakikatleri anlattığımı£ Bunların ne kadar mühim oldu- | Hastaneler kuvvetlendiriliyor. A. | da bir temel noktasını gözü önüne koymak vazifemizdir (Devam: 8 iel sayi”