20 Ekim 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4
— 4 vAKII 20B. LAM 1933 “Ondan sonra, menfaatlerine uy gun bir hukuki nizam yaratmak için alt tabakaların cehitleri asla | durmadı. 1830 temmeuz inkrlâbı - na değin, halk hareketi, tıpkı bü - yük Fransız inkılâbında olduğu; gibi, bilhassa siyasi gayeler takip | etti; o zamandanberi, sosyalizm, halkın vicdanında kayde şayan bir tefevvuk kaazndı. “Bugün çalışan tabakaların içti- mai hareketi Avrupa ve Amerika- ya yayıldı; ve alâmetler aldatıcı değilse, diğer kıt'aları ve bilhassa Asyayr, (o Asyayı ki, orada alt ta- bakalar eski bir medeniyete rağ - men, nihayetsiz bir sefalet içinde bulunuyorlar) zaptedecektir. Bu - hususta 20 inci asır sonuna gelme den evvel içtimei meselenin bütün | beşeriyete taallâk edeceğine şüp - he edilemez.,, | İcmal ve tercümemiz — sadıktır. Bundan anlaşılıyor ki sosyalist zu e bugünkü develt, her şey - den evvel kuvvetin teşkilâtı saye - sirde kaimdir. İşte bu noktadan hareket ede» rek, muktelif sosyalistler ve muh- telif sosyalist,meslekleri, masa bas şında, türlü türlü devlet projeleri kurmuşlardır, Kimi, bu projelerin | unfen tatbiki lâzım geldiğini, ki - mi, bunun için asırlara ihtiyaç ol » duğunu yazmaktadırlar. İtiraf ede lim ki bu felsefi mesleklerin klâ- sik iktisadi ve âmme hukukunu tenkit etmeleri sırasmda o cazip, belki haklı fikirler ileriye sürül - müştür. Hattâ, daha öteye giderek diyebiliriz ki, tenkitler ilmi esasla | ra müstenittir. Lâkin, bu sadette pek şahsi bazı fkirlerimi söylemek ten kendimi alıkoyamıyacağım. Proje yapmak başkadır, milyon larca âmilin, görünür, görünmez, bilinir, bilinmez, tahmini müm - kün, müşkül, muhal unsurların hal kettikleri şeniye (râalite) ise bür- bütün başkadır. Evet! İçtimai nizamın bugünkü safhası pek âlâ tenkit olunabilir. rlar çoktur. Pürüzler fazla - , Haksızlıklar, müsavatsızlıklar ziyadedir. Lâkin, yalnız içtimai nizama gitmiyelim. Başka bir yol. dan ayni sadede daha kolaylıkla girmek için Linguistigue (lisani) ve Biologigue (hayati) iki istitra - da müsaade ediniz. Dil, fikirlerin müdavele vasıtası dil (lisan, beyan) (kusursuz ? Lisanda kaide kadar istis- örüyoruz, Bir çok dillerin fiil- i kıyasi değildir. Dillerin çoğun | da hiç bir mânası, lüzumu, ameli- | yeti olmıyan tezkir ve tenis var, Bu itibarla dil mantıki bir tenkide | maruz kalırsa pek biçare bir hale | gelir. “ “Bu tenkitleri nazara alarak, pek | âlâ, mantfki bir dilin ne olması lâ- geldiğini tasarlayabiliriz. Bel. e, kâğıt üzerinde, kaideleri ba | st ve istisnasız, nahvi adeta riyazi, | pürüzsüz bir dil icat bile edebili « riz. Devlet ve Meclis) AZIMLAAN g2 Url Muharriri: Celâl Nuri (Mi İ dir; oynaktır; lâkin bir çok şart - lar altında. İnsanın vücudu... Pek ( pürüzlü bir makinedir; kolaylıkla tenkit e- dilebilir. Bu vücudun daha iyisini “tasavvur etmek,, kabildir, Mese - | lâ çapraşık, mânasız, hayatı yoru » cu bir hazım cihazımız var. Birçok gıdaları bu cihaz öğütür. Küfeler- le gıda, bu değirmende öğütülü - yor. Neiçin? Biliyor nuz? Pek çok miktarda idrar ve mevaddı gaita çıkarmak ve bir kaç dirhem Chyle peyda etmek için. Pek âlâ! Gayenin idrar ve mevad- © dı gaita olmadığı aşikârdır. Asıl maksat Chyledir. Bu mayi nesçe dahil oluyor ve vücudu, hayatı ida me ediyor. Chyle nedir? Kimyaca tahlili kabil bir nesne. Doğru! Yal nız Chyle'i vücudumuza ithal et - sek te bu lâğımcılığı yapmasak ol- maz mı? Lâkin kimbilir? İnsanm bedeni milyonlarca asirlık bir tekâmülün bir merhalesidir. Gayri meş'ur ta » biat bile bugünkü aklımızla man - tıki sandığımız yoldan gitmemiş » (f tir ve vücudumuzu bir lâğım bali » ((— ne de koymuştur. Pek güzel bir içtimai, iktisadi nizam tasavvur (ve tahayyül) olu- nabilir. Fakat bu plân, bir ev plâs nı değildir ki bir takım malzeme sayesinde harfiyyen tatbik oluna « bilsin. İşe başladığı gün kimsenin aklına, hayaline gelmiyen ihtimak lerle karşılaşırız. Şu sözlerle o projelerin ve hu - susile o tenkitlerin aleyhinde bu - lanmuş olmuyorum. Muhafaza fik rine de mail değilim. Lâkin evde » ki hesap çarşıya uymuyor. Belki mutedil sosyalistlerin; tatbikini a - sırlara muhtaç gördükleri bir prc- je, şimşek kuvvetile tatbikat saha- sına (dürüst ,doğru) çıkıyor. Bel ki, yarın tahakkuk edeceğini zan - pettiğimiz bir proje, tatbik oluna- bilmek için binlerce seneye muh - taç oluyor! Misal: Matbaacılık, müteharrik ! harfle yazı dizmek, mühür ve dam ga en eski zamanlardanberi ma» lâm olduğundan, aklen, pek ka -/f dim olmak lâzım gelirdi. Hattâ şu rasını da zikredelim ki Çinde çok eskiden bu san'at varmış. Geçende okuduğum bir Japon tarihine gö » re Hazreti İsadan evvel bile bu u- zak Şark memleketinde baskı hir- feti şaheserler meydana getiriyor- muş. Bununla beraber ancak 1475 ses nesine doğru adam akıllı matbaa- lar, Avrupada, işlemeğe başladı. ! Bu gecikmenin sebebi ne? (Evde. ki hesap çarşıya uymuyor). Bu- nun zıddı, içtimai, siyasi iktisadi İbir misal: Komünism, kaideten gecikmek lâzım gelirdi. Ondan evvel “s0- cial,, mesleklerin yapacakları bir çok işler, bir hayli hazırlıklar var- dı. Halbuki, büyük harbin felâket - leri içinde Almanya devletinin İs- Bir de tatbikata geçelim: Aca «| viçreden Rusyaya geçirdiği birkaç © ba böyle uydurma bir dilin intişar | baş, z6mini de, zamanı da mahlül kabiliyeti var mıdır? Benibeşere | bularak Rusyada —yani en umu gayri mantıki, gayri kıyasi gayri tabii, tarihi, an'anevi, sun'i dilleri ri ni mi lisan ka » un aksini » | ve ondan sonra Napel&on'u düşü madık bir yerde— komünismi tat- bika koyuldular... Zaman cezrümeddinin neler sak ladığını kimse bilmez, kimse tah «| min edemez. 79 fransız inkılâbını müsu «| ” yerder olurlardı! İ TAKVİM Cuma Cumartesi 20 T.evel 21 Tevel 79 Cema.ahir 30 Cema.ahir Gün doğuşu sc. öl6 İ Gun “atıp b İ Sabah samanı A.s Öğle namazı ins Bild natrazı li 13,0: Akşam nümazı OUA Vatse namazı © 189 İinsak > Yalın geçen günler <5 Yalın kalan is v5 İs - | RADYO. | Bugün ISTANBUL : 1239 — 1330 Türkçe plak neşriyatı. 14 — 20 Kamel Hanım. — Yoz0 Süheyla Haham. 1030 — 2180 18 — 19 grümefen. Hanımlar heyeti. 21,80 — 72 gramofon. 25| den itibaren ajans, saat, ' ANKARA: — 1330 — 13,50 grnmefen. 18 — İMAS Ekrem Zeki Bey tarafından Keman konse- #. 1345 — 19.20 Fransezon ders — 19,9) — | 29 Fransizem ders, gramofon. 20 ajana, © BORSA | (Hizalarında: yıldız işsreti olanlar Üzer lerinde (9 1 çi teşrin musmele o'anlar. | dır.) Rakamlar kapanış fiyatlarını gödterir. “ Nukut (Satış) * Upadta 1 * Nevyork # Piris * Mi'dan >) * Varşova za, * Brüksel (4, «| © Ralaptjte 20, — | * Atina 2 S0)» Bükreş * “23 8 Cenevre © KPA —İ # Belgrat © S6 — # Sola , Sü) # Yakohama 48, — * Amsterdam 46, - |» Altın © © 928, İl Prg Mecidiye * Siokba'm B: nina » Madrit * Milâme 8.9 |9 Rertin * Rehksel gğsrs—| Varşova 4 Arma SR)OR | Radapeşte İİ » Genevre 2400-1 Rükceş s Sola #,2075) Be'ktar 3441025 « Amstırdam LIZİOİ4 Yokohama 4835 Prar 1X97-| Moskova; © 104875 Wi ESHAM İli is Bankası asu) Teras 2,08 İlla Ansdgtu 27.5 İs Çimentn as ii Reli 300) Unyon Mey. Meni İ 105 Sir. Hayriye OX | Sark Dek Tramvav Balya |. G Sizoru Yark m. ecza | Bomonti , Yefefe i istikrazlar oo tahviller | 103304 it, 08— Kiektrik -r istikrazlda, S9) Tramvay $30 4 Şirk Diyni 20) a Erzan 0,50 “b iluvah, 49. | Rahmi Ain Gümrükler — 239İ4 Anadnlat , 4sas İk 18 M&A ele Anadalali 4435) | Bağdat. 1178İş A dlümessil » 5060 Bir doktor ölüme sebebi- yelten isticvap olundu İzmirde Madam Viçancuyaya 'zevenin müsaadesi olmaksızın ve | bir lüzumu sıbhi bulunmadan kür- taj ameliyesi yaparak ölümüne se- bebiyet verdiği iddiasile adliyeye tevdi olunan doktor Harikopolos hakkında tahkikata birinci müstan tiklikte başlanmış ve bazı doktor beylerin malümatı fenniyelerine | ve şebadetlerine müracaat edildi « ği gibi maznun doktorla mütevef- fa madamın zevci müvacehe edil. Tahkikata devam edil- mişlerdir. lecektir. —— hesabile ilkinden tahmin etmek i mümkün değildir. İktisadi, mali bir projenin tatbiki esnasında orta | ya çıkacak engelleri de kolaylıkla» | ir da iptidadan hesaba katmak ka- il olsaydı bunların sahipleri mil » mek üzere bir sergi açılacağı ha- i ber alınmıştır. | metimiz de davet edilmiştir. | kama baliğ olmaktadır i çoğalmasına gayret edilmektedir. İl Gği zaman üzümler iyi çıkmış ve İ çok ragbet görerek iyi fiatla der- ! hal satılmıştır. Bunu gören tacir İl rak sevk etmişlerdir. 'İ| derek ambalajları * tetkik etmişler “İl alâkadar olmaktadır. -İ| ve askeri bütün vasıta'arı ile garp a) harp açacak olursa artık bu defa / olarak Almanya tarafına göçmüş | i siyle karşılamak : mecburiyetinde Bir —— davet | Tı Kudüste Tel Avivde 26 nisan-| ( İstanbul belediyesi ticaret Ty dan 26 mayısa kadar devam et » | sına müracaat ederek, İ8 li polarında transit suretiyle lerin ne kadar müddetle ?* mekte olduğunu ez Bunun sebebi, 90 senesini p İ ri almamıyan oktruva resim bu suretle tahakkukundan gelmektedir. | Tütün tacirlerinin şikâY i Tütün tacirleri Istanbul * odasında müracaat edere* yon — Dedeağaç — Selânik vi tından yataklı vagonların - ğını ve Selâniğe gelen tütün Bu sergiye hükü- İtalya ile ticaretimiz Hükümetimiz İtalya ile olan modos vivendiyi feshetmiştir Şim- diye kadar İtalya ile olan ticaret vaziyetimiz, oldukça mühim bir ra Bilbas - sa son senenin altı ayındaki ihra- | catımız yekünu 5 milyon lirayı geç mektedir. Buna mukabil ithalâ « tımız ise dört milyon lirayı geçme mektedir. Yaş üzüm ihracatımız Yaş üzüm ihtacatımızın bu se- ne fazla olacağı anlaşılmaktadır.. ! Bilhassa şimdiye kadar yaş ola » irak az yapılan bu ihracatın bu se- ne muntazam ambalajlar içinde sı ecnebilerin memleketimi hat yol bulamadıkları için 9 | döndüklerini bildirmekte ye * hattaki yataklı vagonlar mesi için delâlet istem Hamurlu ee İtalya hükümeti, 21 eylül li bir kararname neşretmi Bu maksatla yapılan ilk tecrü » kararnameye göre makarna jbei iyi netice vermiş ve bir hafta «ali bamuzlu candaslenis evvel Berline üç vagon üzüm gön- milminle tineni, JĞİHeYE dedilmiştir. müddetle ithal edilecek lardan alınan gümrük lâkadarlara iade edileceği 4 rilmektedir. İtalyaya gönderilen yuf rımızdan alınan gümrük dık başıma 145 liret oldu tacirler bu vaziyetten çü i nun olmuşlardır. Bilhassa ”“ ya yumurta ihracınm bundaf* ra çoğalacağı söylenmekte Buğday fiatı 1 ; Ticaret ve zahire b id buğday fiatı bir kaç gün / 4 kuruş ile 3,52 kuruş muamele görmektedir. rimize gelen buğdayların 857 tondur. Çök güzel ambalajlar içinde ol- düğu için bu vagonlar Berline git- ler tekrar ihracata başlamışlardır. ! Dün de bir vagön daha hazırlaya» Bu vagona ihracat ofisi müdü- rü Cemal Bey ile ofis erkânı da gi- ye çok beğenmişlerdir. — Üzümler Berlinde çok ragbet gördüğü için yaş üzüm tacirleri bu sene 100 vagon ihracat yapabil « mek hususunda tertibat elmışlar - dır. İhracat ofisi bu işle yakından Almanların son kararları ve ısrarlaf” Haşmakaleden Devam vermiş olan düşmanına gene İtalyanın yardım etmesi bile kâfi | di eliyle silâh vermesi kabi jin” gelmemiştir. Amerikanın da ker- | bir hareket görüyor. Alm n di taraflarına iltihak ederek mali ; silâhlarmasına karşı siameli ri bunu uzatmağa, bu suretle” kün o'duğu kadar vakit ğa çalışıyor. ii Görülüyor ki Almanyanif lâhlanması işi bugün : Avr“ Fransa Amerikanın değil, İngilte- | mukadderatı üzerine tesir YAP gi renin yardımını bile bulamıyacak: | | büyük bir cihan meselesi br. Fazla olarak belki de İta'yayı | '!$ bulunuyor. umumi harpteki vaziyetin aksine | Mehmet P cephesinde mücadele etmesi lâzım gelmiştir. Şayet şimdi Almanya serbestçe silâhlanarak Fransa aleyhine bir d görecektir. Nihayet Fransa bütün ISTA N 8uL BELEDİ" di düşmanlarını küçük itilâf zümre» Darülbedayi Temsil! İŞ Bugün matize kalacaktır. mea oyn İşte bunun için Fransa Alman-| 2«şam süvare yanın silâhlanmasına mani olmak, saat ZI de | | şimdi bu memlekete karşı haiz ol- hil n hünül | ' duğu askeri faikiyetini muhafaza | Yazan: Müsa- ( etmek istiyor. Almanyanın silâh- bipzade Celâl B, ğ lanmasına müsaade etmeği bir a- Komedi id amın kendini öldürmeğe karar U M'U'M AN / Gülmek, kabkahayla gülmek, eğlenmek isteyeni ! Bugün ME LE K. sinemasi” Şen şuh ve sevimli yıldız AN a ON EZ RA , tarafından temsil edilen Fransızca sözlü, Saya ği BABY (Çapkı Kı) Şaheserini görmelidirler. Ayrıca : Paramount dünya bal Bugün saat ” de ucuz fiyatlı pak — matinesi
