15 Ekim 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4
— ( Fuamanının 28 Tanımı Muharriri: Celâl Nuri Wii Vaktile yeni kurulan devletler krallık şeklini alıyordu (Roman - | ya, Bırbistan, Bulgaristan, Nor - veç). Şimdi ise yeni devletler hep| cümhuri olarak kuruluyor (Lehis- | tan, Çekoslovakya, Dört Baltık cümhuwriyeti ve saire.) — İmparatorluk muhtelif kiş- | verlerin teşkil ettikleri geniş sal -| tanaır. Krallık ise bir millete müahasıdrır. Lâkin bu itibar da büsbütün doğru değildir. Vahde - tini teris eden Japonyanm ismine İmparator'uk diyorlar; hâlâ bir - kaç kısımdan mürekkep olan Bü - yük Britanya Devleti ise bir kral- lıktır. 1871 de teşekkül eden Al - manya hakiki bir İmparatorluk- tur. Muhtelif devletlerden mürek- keptir. 1918 de teşekkül eden AL manya cümhuriyeti gene bu unva-| nı mühafaza ediyor: Reich. Bu - nunla beraber teşkilât kanununun | ilk maddesinde Almanya İmpara- torlağunun (Reich) şekli cümhu - riyettir diye tasrih edilmiştir. Ga- riptir ki Büyük Britanya kralını hükümdar tanıyan Avustralyanın resmi unvanı cümhuriyettir: Com- mopwealth of Australiya. Vaktile Almanyaya dahil üç Hans devleti (Hamburg, Lübeck, Bremen) birer cümhuriyet idiler. Lâkin dahil bulundukları birliğin bir hükümdarı vardı. Yani mülta- haklar (Ressortissant) hem impa- rator tebaası, hem cümhuriyet va- tandaşı oluyorlardı. Tarihte zikri geçen, hatta şan veren bir devletin teşkilâtı mü - devven ve mevzu hukukile bu günkü idareleri, bu asırdaki ka -| nunları velev pek sathi olsun mu- kayese edilecek olursa devlet de - nilen müessesenin fevkalâde ge - nişlediğini sarahatle görürüz. İçtimai, iktisadi ihtiyaçlar ço- ğalmış, askerlik, müdafaa ve ta - arruz vasıtaları tekemmül etmiş, ibtilâtlar, devlet ve milletler ara- sındaki münasebetler fazlalaşmış. Bunun neticesi olmak üzere sim - diki devlet müessesesi de eskiden hayale gelmiyen hususları ihtiva sediyor. Kuş bakışı ile iki devleti göz - den geçirelim: 1 Müslüman devleti; 2 — Kanuniden evvelki Osmanlı devleti. Müslüman devletinde, meselâ dört halife zamanında, hatta on - lardan sonraki Emevi, Abbasi, Fatımi, Beniağlep ve saire hengâ mlarında devlet - kısa - idi. Haya- tın ber şubesine karışmıyordu. Vergiler gayet basit birkaç kalem- den ibaretti. Askeri mükellefiyet yok gibiydi. Bilhassa askerlik ve vergi son derece bir besatet irae | ediyordu. Kanunlara gelince: Bir kere Almanyanın şimdiki kanun - larmı göz önüne getiriniz. Bir de meselâ Ağlebilerin kanunlarını... O Arap devletinde şeriat, müç- | tehitlerin ileri sürdükleri düstur -! lar bir esas teşkil ediyor. Bugün | kanun, nizamname kelimelerile i - fade ettiğimiz mecelleler | hemen VAKIT 15 B., teşrin 1933 a TRAK A2 DAN tL ri Devlet ve Meclis 75 leler nazara a'ınmıyacak derecede | az ve muvkkatti. Askerlik bir ilim den ziyade bir hünerdi. Herkes asker değildi. ; Askerlik bir mes- lekti, Bu hüner, bu günkü gibi çapraşık şubelere - ayrılmamıştı, Binaenaleyh devletin askerle uğ- | raşan idaresi çok babayani (pat- riarcal) bir tarzda tebarüz edi- | yordu. Adliye makinesi sade idi. O zamanlar ticari hukuk medeni | hukuktan ayrı mamıştı. OPoliça,| | RADYO TAKVİM Pazar Pazartesi 15 T.evel 16 T.evel 24 Cema.ahir 25 Cema.ahir Gan BO .0 Tt 4,50 .1 1819 ima 100? m 4“ 48 .. xeyen günler ln calan. | Bugün ISTANBUL | Antika takımlar | Aptülaziz için kullanılan | sofra takımı Londrada vaktiyle Abdülazize | verilen ziyafette ku'lanılmış olan l porslen ve takımı, bu | şehrin belediyesine şimdi bir gaile İ olmuştur. Bu takım 1867 tarihin- de Londra belediyesi tarafından $35 İngiliz altınına satın alınmıştı. züccaciye Ziyafetten sonra bu takım, şeh- remininin konağına gönderilmişti. Şehremini dünyanın her tarafın dan kendisine gelen misafirlere, Abdülâzizin İngilterede iken han- . — Rize çayı memlekf' ihtiyacını temin 1 edebilir Başmakaleden DE” | İ sinin verdiği iyi neticeyi niyetle karşılamak, bu tecrübedf! hem Rize ahalisi hesabına, " de memleket menfaatine p” istifadeler temini ü İ sür'at ile tedbirleri alınma! zımdır . ij Esasen Rize ahalisi imparst9* “İluk devrinde Rusya ile ticari M” amelât yaparlar, bu suretle İ çinirlerdi.. “Rus” inkılâbındı” banka, çek, sigorta ve saire bilin- miyordu. Mektepler mahalline, va ! ret Hanum, Faik Mey kıflara bırakılmıştı ve adetçe e - | *.— 9-0 sr. Belkis ” 15—19 gramafon, İŞ — 20 sar, Müğer - arkadaşları. Hanım, 20,30—21,30 gi tabaklardan yemek yediğini an- sonra bu memleketin harici ti latarak bu takımları gösteriyordu. | ete karşı kapanmış olması bu Bir zaman bu takımlar fevkalâde | valideki ahaliyi işsiz bırakmış” İ tambur Refik Bey ve arkadaşları, 21.30 —1? merak (uyandırmıştı. Sonraları| 0 İ çi; hem kollectiviste yani müşacı hemmiyetsizdi. Nafra ve belediye | işleri de iptidailikten kurtulmamış | tı, Hangi birini sayalım?. İhtiyaç- lar az, idare basit idi; içtimai ha- yat münkeşif değildi.. Binaena - leyh devlet ötatiste o'maktan u- | zaktı, işlerin çoğu fertlere bırakıl- mıştı. Daha doğrusu bu işlerin hükümet tarafından görülebilme- | si şıkkı akla gelmemişti. Birçok yerlerde hükümet, sa - teferruatı demekti. Taşradaki valilerin de bir sarayı | ray ve onun aza GİSİA : olurdu. Hele devlet işlerine seçil-' ,, radyo orkoatramı — T148 ses ve orkestra. miş meclislerin karar vermesi pek yeni bir modadır. Vakıa kadim demokrasilerde müntahap meclis- ler yok değil, var; lâkin iptida bu demokrasiler nadirdi. Sonra, pa - yidar değildi... Bedahet şudur: Devlet müesse- sesi gittikçe büyüyor. Devlet, ar - tık, asayişin bekçisi olmaktan iba- ret değildir. Daha başka vazifele- ri de haizdir. Bu vazifeler hangi- leridir?. Bir sayım ameliyesine gi- rişecek değiliz. Lâkin şu kat'i bir cevap hazırlamak için bazı mertebe nazariye zikrine muhtacız. individualizme collectivisme suale Kendi mütaleamca insan hem individualiste yani fertçi, ferdiyet bir mahlüktur. İzah edelim: İn - san tabiat âleminin sair hayvanla- rı gibi ve hayat itibarile onlardan farksız bir hayvanıdır. Yaşamak | mecburiyetindedir. Bunun için de hayat mücadelesi düsturuna büş - i bütün tâbidir. Uçarken bir ağaç üzerinde bir av gören doğan nasıl iner ve onu pençesile yakalar, boğar, yerse | — aslan, kızgın çöllerde bir gaza- li koğaladıktan sonra nasıl para - || gramofon. 38 den itibaren Ajan, saat ayârı » ANKARA! — 12,40 — 18,30 grümofan. İâIŞAS or - 18,45 — 20 alatarka sas. 20 ajans, | kestra. SAYASA: 9.40 pik. 18,30 orkestra. 16,05. kitap sikim — 15 pik — 19,15 mizah — 19,48 piyano — 0,45 spor ve yarış — 11,10 kömddi — 28,26 cazbani » BUKREŞ. Sr m — 13 senfonik musiki — 14 hafif masfkt VARŞOVA: Mim — 18,00 sr. 32 mizah — 25.26 dana havaları , BELGRAD: Gim— 18 pik, —İ230 kara — 1888 Armnalik. | 14,30 gazete — 16.45 opera — 18 edihant — 20,40 konser KUMA 441,3 m. — 18,15 konser — 71 piyano — 19 (Ma - 5ön) oparasından dnet, snra edebiyat. 2140 senfonik musiki. — 24 haberler. A 13 pllk, 32.30 Şopem ve Kist, 2815 ke -| medi, 13,45 Şarlet Mevya, Koje Trevi, Lara | Baba tarafından konser, 14,80 son haberler. Sahipsiz eşya Gümrük antrepolarında mev - İ cut sahipsiz eşyanın dün de devam edilmiştir. BORSA (Hizalarında. yıldız işaret olanlar üzer- lerinde 14 | ci teşrin muamele olanlar dıs? Rakamlar kapanış okahamı «A * Alva 524, * Me.lidiye 7 * Kinin 245 Ya « Srokho'm 30. borsa, er 16,30 konser. 1853 oda wausikisi. 21,30 sevgi Kuvintet, — 17 çöruk — 1140 pili, edebiyat. — 18 kadın — 31 hafif kon - satılmasına bu merak ve alâka sönmüş ve 1927 senesinde şehremini bu takımları belediyeye iade etmiştir. Beledi- ye idaresi bunlari yeraltında bir dairede muhafaza ediyordu. Bun- ların muhafazası hem güç, hem masraflı olduğundan belediye ida- resi bu takımları iki defa müzaye- deye çıkarmıştır. Birinde 535 İn- kat kâfi görülmediğinden bu fiata verilmemişti. Ahiren bir daha müzayedeye çıkarılmış ve bu defa ancak (283 İngiliz lirasına bir talip bulunmuş- tur. Tabii bu fiata da verilmemiş- tir. Londra belediyesi bu takımla - rın hakiki kıymetini tahmin ettir- meğe karar vermiştir. o Verilecek karara göre takımlar elden çıkarı» lacaktır. Ray sökmek suçlusunun islidası Gebze ile Dil iskelesi arasında İray vidalarını söktükleri iddiasiy- le İstanbul ağır ceza mahkeme - sinde muhakemelerine başlanılan- lardan Halit, serbest bırakılma is- | teğiyle mahkeme reisliğine istida vermiş, isteği reddolunmuştur. ; aa şar (12 talebenin muhakemesi Razgrad hâdisesi üzerine yapı | lan nümayiş sırasında polise karşı geldikleri iddiasiyle haklarında tahkikat yapılan on iki talebe hak " kındaki tahkikat neticelenmiştir Dosya, muhakeme © için İstanbul i birinci ceza mahkemesine veril - miştir . Eroin kaçakcıları Eroin kaçakçılığı ile maznun lar ve yerse —bir kedi deliğin İ— ———..—.———— |) Marko ve arkadaş'arının dün mu- ağzında sakin ve sakit durup çı - | | kan fareyi nasıl bir dakika oya'a- | dıktan sonra çıtır çıtır yerse in - i san da onlar gibi hayat mübareze- | isine tâbidir; iptida, yenmekten ih- tiraz eder; sonra, cematları, ne - | batları, hayvanları, yenebilecek her şeyi yer. Belki oOvmumiyetle! cinstaşını yemez; şu kadar ki sa hada hâkim olmak ve onun mü gğ dahalesine mahal bırakmamak! için cinstaşı olan düşmanı da öl - | dürür. İ İnsan yaradılış itibarile (mut - lak olmamak üzere) ferdiyetçidir. Çekler (kap. sa. 16) a a ulu 29167 ©li bazı 1204 İ9 Madriy * Mifine 8.9940) 9 Rerlin » Frükse Atina s Üerevre Salya , Amst.rdak Png 0,0) © Terkos resla Çimenin as 350) OUsyon Dey ıs “ark De? Malya dark m. eca 2İ$ Felefon 13. Pek Mağ, mn 125 2.00 | | hakemeleri (o görülecekti. Fakat sebepten dolayı muhakeme tehir edilmiştir. YEN ça KAN *E>pue Geçit Yeni bir edebiyat neslinin fi « | kirlerini, arzularını o ifade eden “Geçit,, (o mecmuasının ilk sayısı çıkmıştır. Bu güzel san'at mecmu- | asan tavsiye ederiz. İ STANBUL BELEDİYESİ giliz lirasına ve ikincisinde 314 in | giliz lirasına talip çıkmıştır. Fa - | * | edecek mahiyettedir. Şimdi arkası tamamen dağlık lan bu dar sahil mntakasm kesafetli halk tabakası ya için diğer vilâyetlere iş ararssğ? daki | İ gitmekten başka çare bula! * tadır. Onun için Rize mıntaka” İ ziraatinin inkişafı işsi likten mustarip olan bu mert 5 çalışkan ahali için büyük bir iyi | lik olacaktır. j Diğer taraftan Rizede çay gp" raatinin inkişafı hazine için Ö? güzel bir varidat omembaıtı | edecektir. — Bu itibarla meml€” kete de ayrı bir faydası dokun# | caktır. i ! Yalnız Rizede çay ziraatini” | yerleşmesi için fidan'ıkta yapıla” tecrübenin kâfi geleceğini 748” netmiyoruz, Çay zi 1 başi! başıma fenni bir ihtisas işidir. ç yın nasıl kurutulduğunu (o ve te” biye edildiğini ahaliye gösterme” için hariçten bir mütehassıs getir mek iktiza eder. Derhal böyl€ | bir mütehassıs getirmek mügiküf olmadığı (takdirde hiç olmaz## şimdilik Rize fidanlık da esin İ bir çay kurutma makinesi gö” | derilebilir. Böyle bir makinenin # | hayet bir iki bin liralık bir mas” İ rafı göze almakla getirilebilec*” ği söyleniyor ki ağır birm | değildir. Rivayete göre Rize havalisind? çay yetiştirilip > yetiştirilemiyece : İ ğini vaktiyle Ruslar da tecrübe * mişler ve bu tecrübeden muvi netice almışlardır. Demek ki Ruslar tarafınd. apılan tecrü ” be neticeleri de bizi bu işte tef Bu itibar” Ila Ziraat Vekâletinin bu m ile yakından (alâkadar olmasın” isteriz. da çay Mehmet Asım —— amam Askerlik Beyoğlu askerlik © şubesinde” Yerli ve yabancı. 1— 933 teşrini celbinde aşağ!" | daki doğumlular o celp ve sevk? | tabidirler. 2 — Bir buçuk senelik efratt3” 316 : 325 bakayasiyle (326) dö" İ guralular (dahil), 3 — İki senelik efrattan : 316 * (326 bakayasiyle (327) doğumlu “ lar (dahil). | 4 — Deniz ve jandarma #ip* 2 İ fından 316 : 327. bakayasiyif (328) dahil. hemen yoktu. Osmanlı Devletinin | Bununla beraber insan arıya, ter- başlangıcında bile yeni devletin | mite, karıncaya da benzer. Yani! mevzuata ilâve ettiği mecel'eler| bir cemi i iş bölümü | a i > yet teşkil eder, iş bölümü! ip bir cile bile teşkil etmezdi. | kanununa tâbi olur. Bir takım hu- | ; eviçilerin harici münasebalı kukunu cemiyete bırakır. İnsanlar J şimdiki gibi inşiap etmemişti. Da- | toplu olmadan güç yaşarlar. Beni | imi elçiler ve onları idare eden bir | beşer Robinson'lardan mürekkep | harciye vekâlet veya nezareti yok | olamaz. tu. Devletler arasındaki mukave - tahviller Flekerik Tramvay Krgani Mahrum Darülbedayi Temsilleri pa at Zİ 8 AN beye müracaat eylemeleri. 6 — Bedelinakti verecekleri" i saat 2i de ön çi yi im 119--10-—933 akşamına kadar Td rebileceklerdir. > İM | Seniha Bedri NİS PERDE HALK GECESİ istikrazlar masala | vossda is | istiğrarldı. » rk Diyot V Muvah Cümrütler (4 Mu A Pağdar. 9ğm Sisa) 240) mir 245 2» 11,28) 4439 İl Yazan: Henrik İhsen » Asadela' | ik İh 46.30 | ,Besteliyen :E. Grer , an 7 — İçtima günü gelmiyenleri mükellefiyet kanununun mâ (Devamı var) mahsusası tatbik olunacaketir.
