10 Ekim 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 4

ei İrlândada şu dakikada, ayrılık temayülleri fazladır. (Büyük Britanya ve şimali İr - Jânda birleşmiş kırallığı) ise, ayrı ca şü kısımlardan omürekkeptir: 1 — İngiltere; 2 — İskoçya; 3 — Walles (yani Galles) memleketi; 4 — Şimali. İrlânda; 5 — İdaresi diğer kısımlardan ayrı bazı ufak adalar, Üçüncü yani (Federal) devlet - lerin dahili hâkimiyetleri mütead- dittir, harici hâkimiyetleri birdir. Şu kadar ki dahili bazı işler bir merkeze verilmiştir. Misalleri: 1s- viçre, şimali Amerikanın birleşmiş devletleri, Avusturya, Almanya, Almanya, Sovyetler ittihadı, Bre- zilya, Meksiko, Canada, Avustral- ya, Cenubi Afrika ittihadı. Dördüncü (yani devletler kon - federasyonu) na bu dakikada mi- sal kalmamıştır. ç Konfederasyon, federasyon - dan daha hafif bağlarla birbirine merbut devletlerdir ki Almanya bunun eski misali idi. 1814 Paris muzhedesile kurulan bu heyet 1871'de Almanya İmparatorluğu - na varmıştı, Ni Beşinci (yani yarı müstakil) devletler hakikatte ya büsbütün müstakildirler, yalnız patron (Su- zerain) lerine karşı bir rabıta ile bağlıdırlar. Yahut mahmi devlet - Terdir ki bunların harice karşı mev cudiyetleri yoktur. Osmanlı devrinde Bulgaristan güya Babiâliye merbuttu. o Lâkin > hariçte diplomatik mümessil un - .yanile elçiler bulundururdu. 1878 Berlin muahedesi Bulgaristanı büs bütün müstakil bir devlet addetme — de tereddüt etti, Emaret, müstakil devletin başlangıcı idi. Bulgaris - tan akıbet istiklâl buldu. Mısır, bir garibe idi. Harice kar si hiç bir mevcudiyeti olmıyan bu Osmanlı vilâyetinin dahilden idaresi müstakil idi ve İngiltere iş- galinde bulunuyordu. Himaye edi len devlet haricen yok demektir. Dahilen de hâkimiyeti zedelenmiş tir. Belki bazı mahmi devletlerin az cok dahili muhtariyeti olur. — Mahmi devlet, hami devlete hari - Ep) cen temsil hakkını terketmiştir. ie Misal: Faş İmparatorluğu, Tu - © mus Beyliği, Annam İmparatorlu - ğu, Haydarabad Dekan nizatmlığı ve saire. Bir takım mahmi devlet. ler, akıbet hamilerce müstamere ittihaz edilmişlerdir: Kore ile Ma dagaskar gibi, Ç Altıncı (yani bitaraf devletler) o ki taarruzi bilmek hakkı A4 ni merfudur. Misali © — sabıkta ika ve şimdi İsviçre © ile Lüksenburg. ö Müstamere, müstemlekenin dev Jet olmak itibarile hiç bir mahiye- ti yoktur. Müstamere mensup bu - Tunduğu *evletin bir vilâyeti me - abes dedir, Şu kadar ki devlet - lerin hepsi cümhuri veya meşruti olduğu halde ana vatan, oralarda — cümhuriyet veya meşrutiyet kaide İeritmucibince bir idare tesis et - mez, Müstamerelerde idare, mut - Jakıyet dairesinde cereyan eder. © Bu itibarla unvanı (Hindistan © İmparatorluğu) olan bu kıt'a bir devlet değil, alelâde bir müstame- redir. Hindistan İmparatorluğu - ğe çi Ağ dahil olması onun devlet ol - mk mahiyetini hiç bir vakit ” (Papalık makamı, kü mun Cenevedeki devletler cemiye- | amm — YAKIT 10 B. teşrin 1933 Devlet ve Mecli 23 urunun Muharriri: Celâl Nuri WWİ EPİN sg çük bir devlettir. Lâkin bu maka -| mın ehemmiyeti bir kaç dönüm a. raziye, bin kadar sekeneye malik olmasından münbais değildir. O-| na ehemmiyet izafe eden manevi mevkiidir. Bu manevi mevki ise onun bir devlet olmasına kâfi gel- sile Vatikan'ın mülki Otamamiyet ve istiklâli İtalyaca tasdik edilme- seydi papalığın devlet olması büs- | bütün bir acibe teşkil edecekti.) ... DEVLETSİZLİK Kurunuulânın, hele kurunuvus « tanın devletleri tetkik edilecek o - lursa bunlarda milli prensiplerden ziyade şahsi siyasetlerin galip ol - | duğu görülür. Kezalik siyasete, âmme hukukuna mütedair olan €- serler dikkatlice okunacak olur - sa anlaşılır ki eskilerin en fâzılla- rı bile devleti bugünkü gibi telâk- ki etmemişlerdi. Eflâtun ve Aristo, İbni Haldun ve Maverdi devlet mefhumile uğ - raştılar. Her dördünün kemal ve iktidarlarını tasdik etmekle bera - ber diyebiliriz ki bu üstatların na- zariyeleri bu asra göre gayet ipti - daidr. Amme hukuku bir ilim ol -! mak üzere ilerledi. Devletler de tekâmüllerini o ilmin terakkisile telife çalıştılar. İmdi, zamanımız- da müsbet (positif) âmme huku - | kundan devletlerin teşkilâtı pek; ayrı değildir. Bu keyfiyetbile tarihte bir iler- lemeğe delildir. Bununla beraber devlet fikri - nin muarızları da çıktı. Şu kitabı yazarken ittihaz etti - ğimiz nehiç, ilmi fikirlerin ifade « sinde bitaraflıktır, yani kabul et - mediğimiz mütaleaları da söyleme ği şiar bildik. | Bir müessese olmak üzere, evet, devletin muhalifi olan fikret erba- bı mevcuttur. Bunlara anarşist der ler, Tavtıa makamında söyliyelim ki ötede beride cinayetler ika e - den, kundakçılıkta bulunan, bariz şahsiyetleri öldüren anarşistlerden | felsefi bir meslek olan anarşiyi a - yırmak müktazidir. Cürümden, ci- nayetten, ihtilâlden hoşlanan $e - rirlerden bahsetmiyoruz. Anarşi kelimesinin başındaki A zanbir nefiy edatıdır. Ar- chi — arşi ise baş, sulta, hükümet mânasına gelir. Demek ki bu mü - rekkep kelime devlet ve hükümet mefhumunun zıddını ifâde edi - yor. Bu felsefeye salik olanlar hükü metlerin ilgasımı istiyorlar. Hükü » met yok, mecburi inzibat yok, her hükümetle, her devletle, her kud - retle, her sulta ile içtimai ve ikti - sadi nizam ile muhalefet var. | Bu felsefenin hakiki Fransalı Proudhon'dur; lâkin meş hur Diderot'yu ondan daha eski addedenler yok değildir. On seki- zinci asırdaki ansiklopedi muhar - riri şöyle demiş; “La nature n'a #ait ni serviteurs, ni mâitres. Je ne veux donrer, “ni recevoir des lois... Harfivyen: “Tabiat ne hâdim, ne efendi yarattı; ben ne kanun | mek istiyorlar ki “dünya yüzün «||, | yapmak isterim, ne de kanuna tâ-| den, ker ne şekilde olursa olsun bi olmak,,. Fakat anarşi meslekinin Dide - rot'dan evvel de habercileri geldi. Maksadımız meslekin tarihini yaz üstadı | mak olmadığından bu ciheti kısa kesiyoruz. Bunlar bulâsatan de “ mez. Eğer son Lateran muahede - |” “İ TAKVİM Sa'ı Çarşamba 10 Tevel 11 T.evel 19'Ce 20 Cema'ahir ema.ahir N i Şem namaz mami " LL 4 EN “ Yalı Yılın geçen yünler © $43 kalan , ISTANBUL , 18— 1830 Grumofon, 15.59 — 19 ilerle miz olanları Framsrca © ders, İ9 — İDEJ Mabmore Handan Has, 19,15 — 20,30 Fa zilet Mann, 200 — *1,35 Stldğu saz heye et. 43 den itibaren Anadolu — ajansı, borsa, saat, ANKARA: — 13,89 — 1830 Gramofon, 18—18445 or- kostea, 18,45 — 11,30 alaturka saz. 19,300 dans mwsikisi, 20 ajıns haberleri , YIYANA: GiSi m — Y240 konser 13 Konser, 16,16—15 plâk - İ in meşhur bestekirların eserleri, 16,85 plâk- Ja spehi filmlerdeki buze havznlr. 1525 keman konseri, 21,15 konser. 23,50 orkesten konseri. BUDAPEŞTE: Sö m, — 13,05 gizem mastik. 1180 bunda. 18,0 plâk. 29,39 opera, Sonra çigan haaları, BUKKEŞ- gem — 10,15 könser. İL şarkılar, o 2120 radye orkestrası, muhtelif tanınmış besteler, VARŞOVA: 1413 m, — $ plâk. 13,05 cazbamt. o 16:40 Bethuven konseri. 21 senfonik kanser. 23 spor, | Sonra dans havaları, BELGRAD: 12 konser, 15,05 azı m — konser, pihk. 17 mliMi havalar, 29,49 Bethuvem konseri 21 konseri » 31 kamer, Sa,l) dans havaları, aOMA: ez Deliği Yi cancer. TEE Ziliye erkestram > Minsk, “21,80 opera. PARİS: ME? m. — 21 vela 31 plâk. 71,80 yeni piliklar. “22 sehbet YENE G'KLAN TSEP LER Kiüsik mesiki. 24,30 son haberler, ll Tiyatro Darülbedayi sana'tkârlarından M. Kemal Bey, (Tiyatro) ismiyle güzel bir eser yazıp neşretmiştir . Devlet matbaasında temiz bir kap içinde dikkatle basılmış olan ki - tap, tiyatro hakkında amatörlere, meraklılara ve herkese pek fay- dalı malümat vermektedir. Bu kıymetli tetkik eserini kari - lerimize tavsiye ederiz. Mimar Memleketimizin yegâne mima- ri ve inşaat sanatı ve kültürü mec- muası olan (MİMAR) ın 32 inci saysı birçok eserlerin fotoğrafla - /|. riyle projeleri ile, teknik * birçok yazılar İle intişar etmiştir. Alâ - kadarlarına tavsiye ederiz. Pek Yakında TÜRK. Sinemasında RAIMU- ALBERT PREJEAN-ALICE FIELD Wuhabbet Tellâlları Filmde, se' en, kahkaha ile sulta, autoritö kalkmalıdır. Bun * dan garaz bilhassa siyasi ve ikti- sadi. menevi sultalardır (yani şim | bahsettiğimiz devlet | diye kadar teşkilâtı kendilerince fazladır). | | Loza | Başmakaleden Devam | Türk milletinin bütün mazisini ve istikbalini alâkadar eden beynel- ! milel bir hâdiseyi hakkiyle göste- | | rebilmek büyük bir o ilmi tahlil kudreti ister. (Lozan) ın he - İ men her tarafında bu (kudretin damgalarını buluyoruz. | Cemil (Beyin kitabına kıymet | veren diğer bir cihet daha vardır. 'O da gayet ciddi bir mevzua ta- : allük eden bu eserin yazılış tar - | Izıdır. e Filhakika Cemil Bey ki -| "tabini yazarken (tekniğin kuru| ve sert metoduna bağlanıp kal - mamış, hâdiseleri (izah ederken : yazılarına yalnız mütehassısları değil, her sınıf okuyucuyu alâka * dar edebilecek surette renk ve a - henk vermiştir. o Ayni zamanda en karışık ilmi meseleleri tahlil e- İ derken bir ilim adamından bekle- nen yüksek derecede bitaraf hü- | kümler vermeğe muvaffak olmuş- tur. Meselâ Osmanlı devletinin u . mumi harbe girişi büyük bir da - va mevzuudur ki her vakit / için bünun lehinde ve aleyhinde bulu: nanlar olacaktır. o Cemil Beyin kitabında bu bahse dair yazdığı yazıları, yaptığı izahları şimdiye kadar bu dava etrafında okudu - ğumuz izah şekillerinin belki en isi ve tetkiklisi olarak göstere- biliriz. “Mehmet Asım M.Musolini'nin bir dostu tevkif edildi Venedik, 9 (Hususi) — Deyli Telgraf va muhabiri, ga- Mösyö ona! > Batellinin i zetesine tevkif edilip hapse atıldığını tel - | grafla bildirdi. | Mösyö Batelli Mösyö Musolini- inin samimi dostudur, Deniz kuv- vetlerini ecnebi bir devlete satmış olmakla müttehemdir. | dır.) Rakamlar kapanış fi Nu (Satış) 4 Lmdıa 63, —| g Vivasa Yi, — e a ai -| | * Paris 170, —| * Beria St, —! | #atlano © 24, —| # Vursora © va | * Brüksel 118, —| * Budapeşte “öl * Atina 21.0) * Bükreş 3, | Cenevre © sn, —| 6 Belgrat © | # Sofya 2 * Yokohama 44, #* Amsterdam 65, »İ| e Ann 628, | vr 150, | # Mesiiye İl * Srokhe'm 50, | Kipkermş | Çekler (kap. sa, 16) nura, OSRSOİg Stokholm, BOY87 O) * Nevynrk 071 | Viyana “005 | | e Pu 1206 * Miâso * Trüksel ESHAM s0) Ters #08) Çünesin a e İş Bük YS 1140) » Reji aaa) Ünyon Mey. Mia | Sir Hayriye is Yari Der, | Tramvay 4x.50) alya I VU. Sigorta 0f,ad). Şark re. ecza 255 | Borson mİ Felefon ..— istikrazlar vonıda b. 98— Pilekerik - istikrarlı. Sasa) Tramvap © 5101 g rk Mvei 245 Krgam 94, İp Mevah 2) kettm im | | Gümeükle © *95İ4 Anadolut © 4690 | sz Mar A Sep Anadal 4630 117501 A Vümessil Rağdar İ zun olmuştur. A kursundan m€ İ lar yapacaklardır. Bunun için şel” | inşasına yakında İl pı'acak tadilât için mütehassıs! İl dele teşkilâtımız iyi ve Millet mekteplerinde b€ senede kaç kişi okudü” Başvekâlet İstanbul Mâdarif £ dürlüğünden millet mektepleri" beş senelik faaliyetine dair bir tatistik istemişti.Bu istatistik yağ mış ve Ankaraya gönderilmiş İstanbulda beş sene için omil mekteplerinden 127057 kişi m€ zun olanların 48544ü kadın, 35691) si erkektir. B kursundan mezun © | lanların da 21008 i kadın, 21655 erkektir. Millet mektepleri bu #8“ nede 1 Teşrinisanide açılacakti” Bu sene 2500 lira tahsisat vardı” | Buna yöre şehrin en fazla ihtiya olan »»mtlerinde açılacaktır. hususta tetkikat yapılmaktadır. Baytar mektebi taşınıyof Ankarada yüksek baytar mek” tebi binası yapıldığından burad ki mektebin Ankaraya taşınması” na başlanmıştır. Hamiyetli bir kadın Safiye Hanım isminde biri Hi” mayietfal Cemiyeti İstanbul mef kezine müracaat ederek yüreğin den kopan (7) lirayı kimsesiz W fakir çocuklara yardım edi'mek ö zere vermiştir, Atış yerleri açılacak Barut İnhisar biri isten” bulda, diğeri “ Ankarada © ol” mak üzere iki poliyorü açacaktır. İstiyenler burada atış” satış rimizde bir atıcılık klübü tesis &* dilecektir. Barut inhisar“ poltgof) | i 1 için münasip bir arsa srai. a | Sırrı Beyin yeni vazifesi Maliye vekâleti para işleri mü” dürü Sırrı Bey düyunu umumi. komiserliği başkâtipliğine tayif edilmiştir, geçti, şedenberi pürüzlü ve bi vibe Birçok meselelerin halin? "ve bitirilmesine çalışılmaktadır. Bu arada kazanç, bina, istinaf muamele, veraset ve istih'âk vel” gileriyle meşgul (olmak üzer” 4 komisyon teşkil edilmiştir. B* komisyonlar bugünden itibar” | faaliyete geçeceklerdir. | Demir istihsali için Mekşuf demir madenlerimiz * | den işletmiye en elverişli olan F# raş ve Piyrut dağlarındaki madef | lerin ve Söğüsözü kömür madeni” | nin tetkiki takarrür etmiş, bir h& yet tetkike memur edilmiştir. Gümrüklerde Gümrük ve inhişarler yekâldii müsteşarı Adil Bey muhtelif işle hakkında şu beyanatta bulunmus” tur: — İnhisarlar vekâleti binasın!” başlanacaktı" Bina bitince İstanbuldaki inhis idareler; Ankaraya naklolunaca”” tır, Gümrük tarife kanununda fikirlerini tetkik etmekteyiz. ni tadilâtla gümrük işleri daha laylaşacaktır. Kaçakçılıkla mü? istenil€ neticeyi temin etmektedir. Tütün inhisar kanunu için e İr bir proje yapılmış, fikirleri mak üzere vekâ'etlere, ticaret © larına gönderilmiştir.