31 Ağustos 1933 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 8

i (Baştarafı linci sayıfada) Beyazıtta © bu kürsü süslenmişti. lenilmesi imkânı olacaktı. ce bir emir yükseldi: «— Merasim duruşu... Hazırol... kolordu erkânı harbiyesi ve de durdu ve: — Merhaba.. Dedi. Genç zabit namzetleri mukabe- le ettiler: — Merhaba paşam.. Bundan #onra teftişe başlandı. Kolordu kumandanı sırası ile har- iye, ihtiyat zabit mektebi, deniz Si , kuleli askeri o liseleri © ile kıtaları teftiş etti. Kumandan paşa her kıt'a önüne geldikçeo kıt'anın muzikası tarafından se - lâm havası çalınıyordu. Askeri teftiş bittikten sonra po- lis, belediye memurları, itfaiye ve nihayet milli Türk talebe birliği - nin bayrağı altında toplanan üni - versite talebesi teftiş edildi, Bundan sonra kürsünün önüne gelindi. Ordunun en kıdemsiz za- , zimlerinden Şükrü Bey kürsüye ge i “lerek çok heyecanlı bir nutuk söy- ledi. : K Sükrü Bey içten gelen nutkunda © bilhassa dedi ki: Kumandanlarım; Sizler ki yüzünüzdeki çızğı bir zaferin nişanesidir. her bir İ; (0) ze itimat telkin eder., Şen arkadaşlarım; Gelecek zaferlerin yapıcıları ve “rin gün önündeki düşmanı ezmek ve eritmek için toplanan bir ordunun n toplandık.. Arkadaşlarım ; —.”. içi duracak bir eseridir.. — den sonraki nesillere e ders ve örnek olacak bir muhare! tün medeni memleketlerin harp ta rihelrinde hayret. ve hayranlıkla - yer alacak bir eserdir.. » i Baş kumandan muharebesi ve © bunun şanlrneticesi olan 30 ağus . tos zaferini yalnız bir kaç günlük! © muharebe olarak mütalâa etmek “&oğru değildir. O günkü muhare- eye ve o günkü zafere erişebil . o —s—VAKIT 31 Ağustos 1933 Eşsiz Z Resim geçide iştirak edecek har biye ve ihtiyat zabit mektepleri ile deniz, Maltepe, kuleli askeri lise- leri ve askeri kıt'alar üniversite l meydanında yer almışlardı. Mey *; danın ortasına da bir kürsü kon - muş ve kırmızı beyaz kurdelelerle “Ayrıca radyo tesisatı da yapıl - mıştı. Bu suretle askeri merasimin Bayazıt meydanını dolduran mu - azzam halk kitlesi tarafından din- Kolordu kumandanı geliyor Tam saat 10,5 ta kolordu ku -| mandanının geldiği haber verilin- Kolordu kumandanı Şükrü Naili Paşa ile yanında vali Muhittin, ve yeni paşa olan kumandanlar ile ileri gelen askeri kumandanlarla birlik te evvelâ harbiye mektebinin önün bitlerinden dördüncü alay mülâ - | nişaneler ki, yarının zaferi için bi- | yol açacak eller ve ba yaratıcıları, bundan tam 11 sene|te buradayım, dedi ve vatanına wvel dünyada eşsiz olan bir zafe-| dört hir köşesinden saldiran düş - şahidi olmuştuk.. Onu bügün | manlara karşı cephe tuttu. Yer ü yıl dönümünü kutlulamak için | yer müdafaalar ve toprak müca - » buraya geldik ve toplandık. Ol deleleri başladı. bugünkü bir cüz'ü, bir ufak parça» | ezilmesi değişmiyen bir kaidedir . sıyız. Fakat harp etmek için do. Türk vatanı ve Türk milletinin bu gil, bâyram etmek için geldik.. | kaideye rağmetmek istemiyen ulu Büyük zaferimizin neşesini bir de| Gazi bu parlayan ateşlere bir mib- a daha yaşamak, bir daha tatmak | rak noktası yaptı ve her mücadele. 20 Ağustos zaferi ile sonu gelen | ettikten sonra munlazam bir ordu- Baş kumandan muharebesi, harp) nun bu derde deva olacağıni hepi- ın dünya durdukça ayakta İmize anlattı, bu genç ordunun teş- Bize ve biz | kili başlandı, çok geçmeden her n büyük bir) seyi yok edilm be | eski bir ordudan yeni, genç ve taze yalnız bizim tarihimizde değil, bü- | bir ordu vücude gelmiştir. $ afer mek için o günlere “ön olmuş ve | uğraşmıyorduk. Bu düşmanlar ka- | mesini bilen piyadelerimiz süngü- leri ile düşman hatları arasında * başka muharebeler ve başka müca | leyi içinden de fethederiz ümidi- deleler vardır. Zafer yolunun dikenleri olan bı mücadeleler hayli güç olmuştur. Bu yolda, her milletin yenemi ği, katlanamıyacağı güçlükler ve bir zere kaybetmiyerek, yilmıya rak yürüdü, yürüdü.. Aksamadı neşine kavuştu.. Arkadaşlarım; bir tarihçesini yapacağım. Bir çok haris emel sahipleri Türk mil İetine ve Türk istiklâline kast et mek ve onu yok etmek sevdasma düşmüşlerdi. Türkiyenin verimli topraklarına rahat rahat yerleş - mek, oradan nimetlenmek istiyor lardı, Fakat bu mübarek toprak- larm sahiplerini, onların göğnünde yatan aslanı ve kanındaki cevheri hiç hisaba katmamışlardı. Büyük harbin som, bu fırsat dümanlarıma iş başma geçmek için yeni bir işaret oldü.. Ondan evvel parça parça eritikleri Türk vata - nımın lokmaları tatirgelmişti. Son kalan parçayı da yutmak için ade ta çan çalıyordu. Hep birden geldiler, bağrımıza bastılar ve ağızlarını açtılar. Fakat efendiler; Bu son lokma onlara çok sert geldi.. Her hamlelerinde bir diş- leri kırıldı; “Böylelikle teker teker çekildiler. . Fakat ens:sona kala nm busseri parça dişini değik ba- şmı da ezdi.. Arkadaşlarım ; Türk milleti çok mütehammil ve gok sakindir... Onu idare eden-el- ler, onu zebun ve ciz bıraktıkça, her yediği darbeyi sükünetle kar- şıladı.. Fakat bu sabrın da bir de recesi olacaktı.. Nitekim bu sü- künet.devam etmedi.. Silkindi, 0- nu bağlıyan elerden kurtuldu. Kendi kendine onun benliğini iade edecek ve onün coşan gayretine aradı ve buldü.. Bu başların idaresinde kö pürdü, kükredi. Ona ne düruyorsun diyenlere iş Arkadaşlarım; Müfrit kuvvetlerin her zaman yi bir elden idare etmek esasını kurdu bu nokta ve bu esası tayin | iş, perişan edilmiş Bu ordu daha teşekkülü anında | birinci İnönü, biraz kendini topla - dıktan sonra ikinci İnönü, daha olgunlaşmca Sakarya muharebele rini yaptı ve başardı. Onun Kemali büyük zafere can ve vücut verdi. | zahmetler karşısında ilerilemiştir.. Bu güç ve dikenli yolun yolcusu 0- lan Türk ordusu azim ve inanmdan | disi de bu vatansızlarla uğraştı ve topallamadı ve nihayet o zafer gü- Bir kül teşkil eden bu mücadele- nin, istiklâl mücadelemizin Kısa İne düştüler ve bazı kanı bozuk, 1) düşüncesi kıt adamlar tuttular, bun .İ larla içimizi de kemirmeğe çalıştı. e- | lar. Memleketin öz evlâtları bu has linlere uymadı. Evlâdını, babasını cepheye gönderdikten sonra ken » onları alt etti, Dışarıdan gelen düşmanlardan ilk defa şarktan o görünenler yok edildi, sonra cenup kısmı temiz - lendi ve en nihayet sıra garba gel- mişti, Garpta Sakaryaya kadar soku » lan düşman, geriden ve diğer cep- helerden gelen kuvvetlerin iştira - kile fena bir hezimete uğratıldı ve nihayet 337 sonbaharında Eskişe- hir — Afyonkarahisar umumi hat. tına kadar sürüldü. Mevsim yolla» rın hali ve geri teşekküllerimizin henüz tamamiyle tertiplenmemiş olması daha fazla ilerlemeğe im » kân vermiyordu. O kışı orada geçirdik. Yaza kadar kat'i darbe için hazırlandık. Son zamanda düşmanın kuvveti ve | konuşu şöyle idi: Bir Kolordusu Afyon civarında, bir kolordusu Seyitgazi — Eskişe- hir Bozdağ mıntakasında, bir fır- kası şimalde Kocaeli civarında di- ger bir fırkası ile bir süvari fırkası da Afyonun garbi cenubisinde ve ve bazı perakende kıt'aları da Ay- dın demiryolu boyunca garba doğ- ru ve Adalar denizine kadar cephe de ve bir kolordusu Döğer — Al. tmtaş mıntakâsında ihtiyatta bu - lunmakta idi. dumuz 3 kolordu ve'bir süvari ikinci ordumuz iki K, O. su ile Afyon şimalinde Eskişehre kadar uzanmış bir halde ve Kocaeli gru- bumuz da kendi mıntakaşında cep hede bulunuyordu. Bu kuvvetlerin mukayesesinde i her iki Fn adetçe müsavi oldu. | ğu görülür, fakat düşman makine- li tüfek, top ve sair vesait itibarile bilhassa malzemei harbiyece ken- dinden olmıyan bir çok membalar dan yüksek yardım görmek sureti. le, bizden çok kudretli olduğu da anlaşılır . İ sikti, iyi bir sevk ve idare, kuv- vetli bir yürek... Bu vaziyet karşısında başku . mandanın umumi plânı şu idi; Türk ordusunun büyük kuvvet: lerini cenupta toplamak diğer kuv- vetlerini de bütün cephede yay» mak, asıl kuvvetlerle cenuptan | zorlarken diğer cephelerde de ta - | arruz etmek, 25 Ağustos 338 akşamına ka - dar en ufak teferrüatına kadar her şey hazırlanmış, hesap edilmiş ve hiç bir şey tali ve tesadüfe bırakıl- mamıştı, Başkumandan Ankaradan o gün! muharebeye müessir olacak yere | gelmişti. 26 Ağustos sabahı şafakla be » raber güneşin ilk ziyalarından ev- vel miktarı düşmanınkine naza « ran az, fakat imanı (kavi, kudret ve kabiliyeti yüksek zabit ve ne - ferlerimiz elinde büyük bir kıymet olan toplarımız, ateş püskürmeğe Arkadaşlarım; Bu mücadeleler esnasında yal - | nı dışarıdan gelen odüşmanlarla| döğüşmesini ve memleketi için öl- | san'atının bir başladılar, düşman neye uğradı » Ancak iki şeyleri ek 1 Yıl Dönümü göründüler. ruldu, düşman sarsılmıyacağını İ zannettiği tahkimatında fetholun. sıldı. Sendeldi ve sonra yüzügeri döndü. Düşman kuvvetleri İ vetli kısmı elimize geçti. oradan buradan toplaya bildiği inkişafına doğru gidiyordu. du kıtaatı, cenuptan birinci ordu, / intikal etti. harebesi tecelli etti. 30 Ağustos mahküm idi ve öyle de oldu. Düşman ordusundan sağ kala » bilenler, başkumandan vekili de! dahil olduğu'hatdeteslim “olmağa | mecbur olmuştu. i 30 Ağustos 338 akşamı Dumlu- Buna mukabil bizim birinci or. pınar sahasında sükünet bulan çe- tin bir fırtmanm son uğultularını | kolordumuzla Afyon cenubunda | dinliyenlerin bir kulağına mün « hezim bir ordunun ümitsiz figanı geliyor bir kulağına da genç ve muzaffer bir ordunun zafer neşi - delerinin tatlı terennümleri akse - | diyordu. Arkadaşlarım; Şimdi o büyük zaferin netice « lerini yaşıyoruz, dünyanın devlet- ler manzumesinde hür ve kuvvetli bir devlet bulunuyoruz. Ordumuzu bakınız, istediği - miz kuvvet istediğimiz silâhla teç- hiz etmekteyiz, dilediğimiz yerde lâzım olan kuvveti bulunduruyo « Tuz, İktisadi ve sınai sahaya bakınız, her cins o malzememizi kendimiz bol bol yapacak vaziyetteyiz. Ken- di toprağımızın mahsullerini dün. ya iktısadiyatının bağları müsaa - adesine göre dışarıya satabiliyo - ruz, sattığımız, aldığımızdan daha üstündür, Velhasıl boynumuz dik, alnımız açık mes'ut bir millet olarak yaşı - yoruz, hiç bir nimetle mükayese e edilmiyen istiklâlimize, benliği- mize sahip yüce bir cümhuriyet ha- lindeyiz. Efendiler; 10, 15 yıl evvelki kara günleri bilen ve hatırlıyan bizler için bu günkü açık ve nurlu günler ne bü- yük bir nimettir, Bütün bu güzel şeyleri, onu ya. ratan zaferin âmiri Ulu Gaziye ve büyük milletin şerefli ordsuna borç luyuz.. Harbı hazırlamak bir ilimdir, fa kat onu yapmak büyük bir san'at. ğını anlayamadı ve çelik yürekli tir, İstiklâl harbı o muharebecilik şaheseridir, bu ese Afyon sırtları kanlı çamurla yuğ i maz bir kale emniyet ile dururken İ bu nagihani hücum karşısında sar» Neferinde korku ve telâş, zabi- tinde ve kumandanında endişe ve şaşkınlık başladı. Başkumandan » | ları sevk ve idareyi tamamen bırak mış uzakta, seyirci bulunuyordu . münferiden kendi başlarına kalmıştı. Taarru - zun ilk günü mevzilerinin en kuv- Ertesi günü Afyona. girildi. 3 - üncü ve 4 üncü günler düşmanın kuvvetler karşımızda muharebe e- derken ordumuzun esas plânı, düş manı imha esasına matuf harekâtı Bu suretle şimalden ikinci or «| ün zaferin on birinci yıl dönü; daha soldan süvari kolordusu ara: | Jaslar, milletimiz Türk milleti di” sında sıkıştırılan düşman yavaş ya- vaş çember içine girmişti, böyle » ce muharebe Dumlupmar sahasına İşte burada başkumandan mu - 338 günü düşmanın artık kaçacak yolu kalmadı. Türk ordusu arasın. da ve dağlar içinde imha edilmeğe rin yüksek dahisi, memleketimi?i! nurlu evlâdı büyük Gaziye binle” ce şükran... Yaşasın Ulu Gazimiz Mustafi Kemal!, , i Yaşasın hür doğan ve hür yaf yan Türk milleti! Yaşasın Türkiye cümhuriyeti' Yaşasın Türk ordusu.. Şükrü Beyin nutku hemen ” parçada şiddetle alkışlanıyo Bilhassa son sözleri söylerken © kikalarca alkışlandı. Şükrü Bey nutkunu (biti Kolordu kumandanı Şükrü Ni ! Paşa genç zabiti tebrik etti ve kef” disi kürsüye gelerek şu nutku #0 di: i Arkadaşlar; İstiklâl harbi o büyük savaştır çoğumuz içinde bulunduk, Onu zanmak uğrunda kanlarımızı, caf” larımızı esirgemedik. O harp, of” İ dumuz için çetin bir imtihandı Yürekli ve şuurlu ordumu? imtihandan zaferle geçmiştir. B# dür. Bayramınız kutlu olsun ark ya yaratılalı hür yaşaya gelmişti” Tarihlerin yazdığı Kurunlardif daha önceleri bile devlet kurmuf" tur, Nice milleti asırlarca kendi sası ve türesi içine almış, idare # miş, nice cemiyetleri ve cem; medenileştirmiş, doğudan kadar eski dünyanın her yan ün salmıştır. Yabancı salgını hesap etmişti?. Böyle yüce bir v#f” (lığı yok elmeği mi?, i O varlığın yaratıcı eli silâh güçsüz kaldı mı İğ” Onun içindir ki İstiklâl savaşı 7İ kün yaşamasından başka bir sabın doğru olamıyacağını gö. miş bir yüksek nümune müdaf dır. ? Bu müdafaa milletin * benliğif” en doğdu. Fakat bir coşkunluf' başı boş birakmak onu söndürdü. demekti.. Bu harbin tarihçesini # latırken genç zabit arkadaşı dediği gibi bulunmuş kuvvetlef”” ezilmesi nasıl mukadderse baş” ve idaresiz kalan milli bir coşkuf luğun söndürülmesi de o kadar # kadderdir. Ne mutlu ki Türk milletinin etf kunluğuna Gazi gibi bir varlık #f oldu. Onun üstün iradesi ve idari altında teşkilâtlaşan yurt çi onun gösterdiği yoldan yürüdült Zafer kazandılar; iyi günlere vuştuk arkadaşlar. Dahi bir başkumandanm en İf renilecek askeri ancak Türkün #ö Zü yılmaz, gücü sınmaz memei&i olabilir. Memetçiği sevgi ile ap” ken, onu yetiştiren bilgili ve ine Türk zabit ve kumandanını da gi ile selâmlarım. dd Böyle bir kuvveti en doğru © en güzel kurarak © ve kullana"? milletine şan ve saadet yolları .” mış oaln Gazi bu toprağın öZ Le cuğu, bu ordunun baş değeri, > | milletin de yüksek dâhisi Gazi * nin büyük adı taşıyan bu ke günde senin önünde saygı ile pe eğmek vicdanımın şerefidir. Arkadaşinr; Yurdumuz müstakil kalsın | onun her bucağına temiz kani ç erkekçesine dökmüş mübarek * hitlerimizin yüce ruhlarına rah” dilerim.. ; Paşanın gizrşlar arasında ?” nutkundan' sonra İstiklâl (Devamı 3 uncu p